ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် တမၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤဘၣ်လဲၣ်

ပဝဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ပတမၤတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤအမုၢ်နံၤဘၣ် ခီဖျိပနာ်လၢတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တဘၣ်ယွၤအသးအဃိလီၤ. ပတဘၣ်မၤတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤအမုၢ်နံၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံတပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံမၤစၢၤပှၤလၢ ပကဆိကမိၣ်ထံတၢ်ဂ့ၢ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤဒီး ပကသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်ထံၣ် လၢဘၣ်ဃးဒီးတၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ် လံာ်စီဆှံတၢ်သိၣ်တၢ်သီလွံၢ်မံၤလၢ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ်တက့ၢ်.

1. ၁. တၢ်မၤတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ် ဟဲလီၤစၢၤလၢ မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်လီၤ. လံာ်တဘ့ၣ်လၢအမ့ၢ် (Funk & Wagnalls Standard Dictionary of Folklore, Mythology, and Legend ) န့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်မၤတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤအမုၢ်နံၤန့ၣ် ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲခီဖျိ တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်တခါလၢ ဖဲပှၤတဂၤဂၤအတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ် အမုၢ်နံၤန့ၣ် “တၢ်ဝံတၢ်နါဒီး တၢ်လုၣ်ဘၢစိကမီၤလၢ အအၢအသီတဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကမၤအၢမၤသီဝဲ ပှၤလၢအမၤဝဲ တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤလီၤ.” ဒီးဖဲမၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ် “အတံၤသကိးတဖၣ် မ့ၢ်ဟဲအိၣ်သကိးအီၤဒီး ပှၤမ့ၢ်ဆၢဂ့ၤဆၢဝါအီၤန့ၣ် ကဒီသဒၢအီၤ” လၢတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတဖၣ်လီၤ. လံာ်လၢအမ့ၢ် (The Lore of Birthdays) စ့ၢ်ကီးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်အမုၢ်နံၤမုၢ်သီ အတၢ်ကွဲးနီၣ်ကွဲးဃါန့ၣ်မ့ၢ် “တၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ တၢ်ဒွးပှၤဂၤအတၢ်အိၣ်မူလၢခါဆူညါအဂီၢ်လီၤ.” တၢ်အံၤ ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ “တၢ်ဒွးဆၣ်ဧိၤဖီဧိၤ ပီညါလီၤ.” လံာ်တဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ “ဒ်လုၢ်လၢ်လၢပျၢၤအသိး အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အပနဲတၢၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤလီၤဆီ လၢကမၤလၢပှဲၤ ပှၤအတၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”

   လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ ပတဘၣ်သူတၢ်စိတၢ်ကမီၤလီၤဆီ, တၢ်ဒွးဆိပာ်တၢ် ဒီးပတဘၣ်မၤ တၢ်ဝံတၢ်နါအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ မ့တမ့ၢ် ‘တၢ်လၢအလီၤဂာ် တၢ်ဒ်န့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်.’ (၅ မိၤၡ့ ၁၈:၁၄; ကလၤတံ ၅:၁၉-၂၁) ဘၣ်မနုၤအဃိ ကစၢ်ယွၤစံၣ်ညီၣ်ဝဲ ပှၤဘၤဘူၤလိၣ်ဖိလၢပျၢၤတဖၣ်န့ၣ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ဒွးဆၣ်ဧိၤဖီဧိၤအဃိန့ၣ်လီၤ. (ယၡါယၤ ၄၇:၁၁-၁၅) ဘၣ်ဃးဒီး လုၢ်လၢ်တၢ်ဟဲလီၤစၢၤလီၤသွဲၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် တဂုာ်ကျဲးစၢးဃုသ့ၣ်ညါဝဲ ကိးခါဒဲးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံမ့ၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်နဲၣ်လိ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ် ပတကွၢ်ကပာ်ကွံာ်အီၤစ့ၢ်ကီးဘၣ်.

2. ၂. ခရံာ်ဖိလၢညါတဖၣ်န့ၣ် တမၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤဘၣ်. လံာ်လၢအမ့ၢ် (World Book Encyclopedia) စံးဝဲလၢ “အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲလၢ တၢ်မၤတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ် ဟဲလီၤစၢၤလၢမိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်လီၤ.” လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်မၢဖိတဖၣ်ဒီး ပှၤဂၤလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သိၣ်လိလၢ ယ့ၣ်ၡူးအအိၣ်န့ၣ် ပာ်လီၤတ့ၢ်တၢ်အဒိအတဲာ်လၢ ခရံာ်ဖိခဲလၢာ်ကဘၣ်မၤထွဲဝဲန့ၣ်လီၤ.—၂ သ့းစၤလနံ ၃:၆.

3. ၃. မူးပွဲလၢခရံာ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကဘၣ်မၤဝဲန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤဘၣ် —မ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံအမူးပွဲန့ၣ်လီၤ. (လူၤကၣ် ၂၂:၁၇-၂၀) ပကဘၣ်မၤ မူးပွဲလၢအဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီး ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤကမၢကမၣ်ဘၣ်. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ “ပှၤသံဝဲအမုၢ်တနံၤန့ၣ် ဂ့ၤန့ၢ်အအိၣ်ဖျဲၣ် အမုၢ်တနံၤန့ၣ်တက့ၢ်လီၤ.” (စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၇:၁) ဖဲယ့ၣ်ၡူးသံဝဲအဆၢကတီၢ်န့ၣ် အဝဲအိၣ်ဒီးမံၤဂ့ၤသၣ်ဂ့ၤလၢ ယွၤအမဲာ်ညါလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံအမုၢ်နံၤန့ၣ် အရ့ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး အတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်အမုၢ်နံၤန့ၣ်လီၤ.—ဧ့ၤဘြံၤ ၁:၄

4. ၄. လံာ်စီဆှံတပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ လၢယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် မၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤနီတဘျီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပှၤခံဂၤလၢအတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤဘၣ် မၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်ခံဂၤလၢာ် မၤဝဲမူးပွဲအဆၢကတီၢ်န့ၣ် တၢ်မၤအသးလၢ အအၢအသီတဖၣ် ဟဲကဲထီၣ်အသးန့ၣ်လီၤ.—၁ မိၤၡ့ ၄၀:၂၀-၂၂; မၢ်ကူး ၆:၂၁-၂၉.

ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး အဖိအလံၤတဖၣ် တမၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤအဃိ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်သူၣ်အုးသးအုးဧါ.

ဒ်မိၢ်ပၢ်လၢ အိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအသိး မိၢ်ပၢ်လၢအမ့ၢ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်လၢ အဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဖီခိၣ် ခီဖျိဟ့ၣ်ဝဲတၢ်ဟ့ၣ် ဒီးမၤဝဲတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီအမူး တဘျီဂ့ၤတဘျီဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤထွဲ ယွၤအဒိအတဲာ် ဒ်အမ့ၢ်ကစၢ်လၢ အဟ့ၣ်တၢ်လၢအဂ့ၤဆူ အဖိတဖၣ်အအိၣ် လၢဆၢကတီၢ်တဘျီဂ့ၤတဘျီဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၇:၁၁) ဒ်တၢ်ပာ်ဖျါလၢ လာ်တဖၣ်အံၤအသိး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအဖိအလံၤတဖၣ် တမၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤဘၣ်ဆၣ် တတူၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်သူၣ်အုးသးအုးဘၣ်-

• “ဖဲယဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢ တၢ်တမုၢ်လၢ်ဘၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ယသးခုဒိၣ်မးလီၤ.”​—ထါမံၣ် အသးနံၣ်အိၣ် ၁၂

• “ယတဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢ ယတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤအဂီၢ်သနာ်က့ ယမိၢ်ယပၢ်ပှ့ၤဟ့ၣ်ယၤတၢ်ဟ့ၣ်လၢ မုၢ်နံၤအဂၤလီၤ. လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်အပူၤ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အဃိ ယကမၢကမၣ်ဒိၣ်မးလီၤ.”​—ကြဲၣ်ကရံၣ် အသးနံၣ်အိၣ် ၁၁

• “နမၤပၣ်တံၣ်လၢ ကိၣ်ခ့:ခံလိၣ်သၢလိၣ်ဒီး တၢ်သးဝံၣ်တယုၢ်ခံယုၢ်လၢ အမံးနံးတဆံအတီၢ်ပူၤကသ့ဧါ. နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးထံၣ် ပၣ်တံၣ်လၢအလီၤသူၣ်ဖှံသးညီန့ၣ် ဟဲကွၢ်လၢယဟံၣ်တက့ၢ်.​—အဲရ့း အသးနံၣ်အိၣ် ၁၃