Septembre

Nzambi pesaka Yesu kilendo ya kumanisa mambu nionso yina kesalaka bantu mpasi. Na nzila ya bimangu na yandi, Yesu monisaka ti yandi kele na kilendo ya kumanisa mambu nionso ya mpasi yina beto kevuandaka ve na dikoki ya kumanisa na bangolo na beto mosi. Na kifuani, yandi kele na kilendo ya kukatula beto na diambu yina bimisaka bampasi ya bantu​—disumu yina Adamu bikilaka beto mpe mambu yina disumu yango kebimisaka na kifuani maladi mpe lufua. (Mat. 9:1-6; Bar. 5:12, 18, 19) Bimangu yina yandi salaka monisaka ti yandi lenda belusa maladi ya ‘mitindu nionso’ ata mpe kufutumuna bantu ya kufua. (Mat. 4:23; Yoa. 11:43, 44) Katula yau, yandi kele na kilendo ya kupekisa mipepe ya ngolo mpe kukatula bantu bampeve ya yimbi. (Mar. 4:37-39; Luka 8:2) Yakele mpenza lukindusu kuzaba ti Yehova pesaka kilendo ya mutindu yina na Muana na yandi! Beto lenda ndimisama ti bansilulu ya mbote yina Kimfumu ya Nzambi kenata kekokisama. Bimangu yina Yesu salaka ntangu yandi vuandaka awa na ntoto, kena kulonga beto yina yandi kesala na ntoto ya mvimba lokola yandi kele Ntinu na Kimfumu ya Nzambi na dizulu. w23.04 3 ¶5-7

Kana nge kele na kimvuka mosi ya nene mpe bakena kubapona nge ve mingi, nge lenda baka nzengolo ya kulemba kupesa bakomantere. Kasi, kubika ve kupesa bakomantere. Bongisa bakomantere mingi samu na konso lukutakanu. Na manima, kana bapona nge ve na ebandeli ya ndongokolo, nge kevuanda kaka na maluaku ya kupesa bakomantere ntangu lukutakanu ketatamana. Ntangu nge kena kubongisa ndongokolo ya Yinzo’a zulu ya Nkengi, kanisa mutindu konso paragrafe kele na nguizani na yintu ya disolo. Kana nge mesala mutindu yina, kondua ntembe nge kevuanda na bakomantere yina nge kepesa na disolo yango. Katula yau, nge lenda bongisa komantere na baparagrafe yina kena kutubila bakedika ya mpinda yina kele mpasi na kusasila. Samu na yinki? Mbala yankaka bantu yina lenda pesa bakomantere na kitini yango ya disolo lenda vuanda mingi ve. Bosi kana na manima ya balukutakanu mingi nge kele kaka na mukakatano ya kubaka diluaku ya kupesa bakomantere? Tubila mpangi yina ketuadisa ndongokolo kiuvu yina nge kesepela kupesila mvutu. w23.04 21-22 ¶9-10

Yozefi sadilaka kondua kuvingila malako ya Yehova, mpe yasalaka ti yandi vuanda bakala ya mbote kuluta. Na maluaku kana tatu, yandi bakaka malako yina katukaka na Nzambi yina tadilaka dibuta na yandi. Konso ntangu, yandi vuandaka zitisa na nsualu, ata kana yalombaka yandi sala bansobolo ya nene. (Mat. 1:20; 2:13-15, 19-21) Na kulandaka malako ya Nzambi, Yozefi taninaka Maria, yandi pesaka yandi maboko, mpe yandi kokisaka bansatu na yandi. Kanisa mutindu mambu yina Yozefi vuandaka sala vuandaka tinda Maria yandi zola mpe yandi zitisa yandi! Babakala, beno lenda landa kifuani ya Yozefi na kusosaka malongi na kati ya Biblia samu na kutuadisa mabuta na beno. Ntangu beno kena kusadila malongi yango, ata kana yakelomba kusala bansobolo, beno kemonisa ti beno kezolaka banketo na beno mpe beno kekumisa dikuela na beno ngolo. Mpangi mosi ya nketo na Vanuatu, yina mekuelaka yameluta bamvula 20, metuba: “Ntangu bakala na munu kesosaka mpe kesadilaka malako ya Yehova, munu kezitisaka yandi mingi. Munu kekukimonaka munu kele na lutanunu, mpe munu ketudilaka banzengolo na yandi ntima.” w23.05 21 ¶5

Yalombaka na Bayuda yina katukaka na Babiloni vuanda ‘bantu ya nlongo’ samu na Nzambi na bau. (Kul. 7:6) Kasi yazola monisa ve ti bavuandaka ve na nsatu ya kusala bansobolo samu na kusepedisa Yehova. Bayuda mingi yina butukaka na Babiloni, kumaka na makanisi mpe na bifu ya bantu ya Babiloni. Bamvula 69 na manima ya kuvutuka ya Bayuda ya ntete na Yisaele, Guvernere Nehemia kamuaka na kuzaba ti bana yina butukaka na Yisaele longukaka kaka ve ndinga ya Bayuda. (Lon. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24) Yinki mutindu bana yango lendaka longuka kuzola mpe kusambila Yehova kana bakena kubakusa ve ndinga ya Ebreo​—ndinga ya ngudi yina basonikinaka Mpova ya Nzambi? (Esd. 10:3, 44) Na yau, yalombaka Bayuda yango sala bansobolo ya nene, kasi yavuandaka pete mpenza samu na bau kusala bansobolo yango na Yisaele, kisika yina nsambudulu ya kuvedila vuandaka vutuka malembemalembe.​—Neh. 8:8, 9. w23.05 15 ¶6-7

Yavuanda beto kele na nsatu ya ngolo to beto mebongisa mambu nionso mbote, yalenda salama ti mambu bika salama mutindu beto kanaka yau. Na kifuani, ‘mambu ya kukondua kukana’ lenda baka ntangu na yina beto kele na yau nsatu samu na kukokisa lukanu na beto. (Lon. 9:11) Beto lenda kutana na diambu mosi ya mpasi yina melembisa beto nzutu mpe memanisa beto ngolo. (Bing. 24:10) Lokola beto kele bantu ya kuzanga kukoka, beto lenda sala nzimbala mosi yina kesala ti yavuanda mpasi samu beto kokisa lukanu na beto. (Bar. 7:23) To beto lenda lemba kaka nzutu. (Mat. 26:43) Yinki lenda sadisa beto samu beto nunga kana mambu simba ve samu beto kokisa balukanu na beto? Kuzimbakana ve ti kana mambu simba ve samu nge kokisa lukanu na nge, yazola monisa ve ti nge fueti bika kusosa kukokisa yau. Biblia metuba ti beto lenda kutana na mambu mingi ya mpasi. Kasi, yakena kumonisa puelele ti beto lenda kokisa balukanu na beto. Na kutatamanaka kusala ngolo samu na kukokisa lukanu na nge, ata kana yakele mpasi, nge kemonisa Yehova ti nge zola sepedisa yandi. Yehova kevuandaka na kiese ntangu yandi kemonaka nge kena kusala ngolo samu na kukokisa lukanu na nge! w23.05 30 ¶14-15

Kisalu ya mpasudi nzila kesadisaka ntuenia ya bakala na kulonguka mutindu ya kusala na nguizani na bantu yina kele na kimuntu mesuasana. Yakesadisa yandi diaka na kuzaba kusadila mbongo yina yandi kebakaka na nduenga nionso mpe kubika kubebisa yau. (Bafil. 4:11-13) Mutindu ya mbote ya kubanda kisalu ya ntangu nionso kele ya kukumaka mpasudi nzila ya ntangu ya nkufi, yakesadisaka muntu samu yandi kukibongisa samu na kubanda kisalu ya mpasudi nzila ya ngonda na ngonda. Kisalu ya mpasudi nzila lenda zibula porte samu na mitindu yankaka ya kisalu ya ntangu nionso, na kifuani kutunga bayinzo ya teokrasi to kusala na Betele. Bampangi ya babakala yina kele Baklisto fueti vuanda na lukanu ya kukokisa mambu yina kelombamaka samu na kusadila bampangi na bau lokola bankulutu na kimvuka. Biblia metuba ti babakala yina kekokisaka kisalu yango ‘bakezolaka kisalu mosi ya mbote.’ (1 Tim. 3:1) Ntetentete, mpangi ya bakala fueti kokisa mambu yina kelombamaka samu na kukuma nsadisi na kisalu. Bansadisi na kisalu kesadisaka bankulutu samu na kutanina bampangi na kimvuka. Bankulutu mpe bansadisi na kisalu kesadilaka bampangi na bau ya babakala mpe ya banketo na kumikitisa nionso mpe bakekukipesaka na vema nionso na kisalu ya kusamuna. w23.12 28 ¶14-16

Ntinu Yoziasi vuandaka na bamvula 16 ntangu yandi bandaka kusosa Yehova. Yandi vuandaka na nsatu ya kuzaba Yehova mpe kusala luzolo na Yandi. Kasi, luzingu vuandaka pete ve samu na ntinu yango ya ntuenia. Yalombaka yandi vuanda na kibakala samu na kuvutula nsambudulu ya kedika na ntangu yina nsambudulu ya luvunu muanganaka. Mpe yau nde yandi salaka! Tekila Yoziasi kokisa bamvula 20, yandi bandaka kukatula nsambudulu ya luvunu na dikanda ya Yisaele. (2 Bans. 34:1, 2) Ata kana nge kele mpenza ntuenia, nge lenda baka nzengolo ya kulanda kifuani ya Yoziasi na kusosaka Yehova mpe na kulongukaka kusepela na bikadulu na Yandi. Kana nge mesala plina, nge kevuanda na nsatu ya kukipesa na yandi. Yinki kukipesa yango kemonisa samu na luzingu na nge ya konso kilumbu? Luc, yina bakaka mbotama ntangu yandi vuandaka na bamvula 14 metuba, “Banda bubu yayi, munu ketula kusadila Yehova na kisika ya ntete na luzingu na munu mpe munu kesala nionso samu na kusepedisa yandi.” (Mar. 12:30) Yakevuanda lusakumunu samu na nge kana nge zola kusala mutindu yina! w23.09 11 ¶12-13

Ntangu ntumua Paulo sonikaka letre yango, kimvuka ya Tesalonika kokisaka ntete ve mvula mosi. Kondua ntembe, babakala yina ponamaka zabaka ntete ve mambu mingi mpe mbala yankaka basalaka banzimbala. Nzokande, babongaka kubaka luzitu. Lokola mpasi ya nene kena kupusana, beto fueti vuanda na nsatu ya bankulutu yina ketuadisa beto kuluta mutindu beto kesalaka yau bubu yayi. Beto lenda zanga dikoki ya kubaka malako ya bampangi ya biro ya nene mpe ya filiale; kasi, yakele na mfunu kulonguka kuzola mpe kuzitisa bankulutu bubu yayi. Yavuanda yinki mambu kesalama, beto tanina makanisi na beto, beto bika tula dikebi na banzimbala na bau, kasi beto tula nde dikebi na mutindu Yehova na nzila ya Klisto kena kutuadisa babakala yango ya kukuikama. Mutindu kaka yimpu ketaninaka yintu ya soda, kivuvu na beto ya luvuluzu ketaninaka makanisi na beto. Beto kendima ti bima yina yinza kepesaka kele na valere ve. (Bafil. 3:8) Kivuvu na beto kesadisaka beto samu beto tatamana kuvuanda niee mpe kuvuanda mbote. w23.06 11-12 ¶11-12

Bantu yina kena kuwa “nketo ya zoba” fueti pona: Bakendima mbokodoso na yandi to bakemanga yau? Yakele na bamfunu ya mbote yina beto fueti manga pite. Bametubila “nketo ya zoba” lokola muntu yina kena kutuba: ‘Maza ya kuyiba kevuandaka kitoko.’ (Bing. 9:17) Yinki kele ‘maza ya kuyiba’? Biblia kena kufuanikisa kusangisa nzutu ya nketo na bakala lokola maza yina kekitisaka ntima. (Bing. 5:15-18) Bakala mpe nketo yina mekuelana na meso ya Leta to ya bantu mepesama nzila ya kusangisa nzutu. Kasi yinki mutindu yamesuasana na ‘maza ya kuyiba.’ Yalenda monisa kusangisa nzutu yina mepekisama. Yakesalamaka mingimingi na kinsueki, mutindu kaka muyibi keyibaka mingimingi na kinsueki. ‘Maza ya kuyiba’ lenda monana kitoko mingimingi kana bantu yina kena kusala yau kena kukanisa ti bamenunga kusueka disumu na bau. Yakele diambu ya kiadi! Yehova kemonaka mambu nionso. Kubebisa nguizani na beto na Yehova kele diambu yina meluta yimbi, mpe kondua ntembe yakele ve diambu ya “kitoko.”​—1 Ko. 6:9, 10. w23.06 22 ¶7-9

Yinki nge kesala kana na manima ya mua bantangu, nge mebanda kukimona ti bisambu na nge kena kukatuka diaka ve na ntima to nge kena kusepela diaka ve na kisalu ya kusamuna mutindu nge vuandaka sepela na yau na ebandeli? Kukanisa ve ti nge kele diaka ve na mpeve ya Yehova. Nge kele muntu ya kuzanga ku­koka, mpe banguilu na nge lenda soba mbala na mbala. Kana vema na nge mebanda kukita, kanisa na kifuani ya ntumua Paulo. Atako yandi vuandaka meka kulanda kifuani ya Yesu, yandi zabaka ti na bantangu yankaka yandi lenda kondua nsatu ya ngolo ya kusala yina yandi kele na nsatu ya kusala. Paulo vuandaka na nzengolo ya kukokisa kisalu na yandi yavuanda yinki banguilu vuandaka kuizila yandi na bantangu yankaka. Mutindu mosi, kubika ve ti banguilu na nge ya kimuntu ya kukondua kukoka vuanda na bupusi na zulu ya banzengolo na nge. Vuanda na nzengolo ya kusala mambu ya mbote yavuanda nge kele mpenza ve na nsatu ya kusala yau. Kana nge kena kutatamana kusala mambu ya mbote, na manima ya mua bantangu banguilu na nge lenda soba.​—1 Ko. 9:16. w24.03 11-12 ¶12-13

Beto lenda monisina bampangi na beto ya babakala mpe ya banketo nzola na kukimisaka bau bankundi na beto. (2 Ko. 6:11-13) Mingi kati na beto kekuendaka na bimvuka yina kele na bampangi ya babakala mpe ya banketo yina kele ya kusuasana na beto mpe bayina kele na kimuntu ya mutindu na mutindu. Beto lenda kumisa nzola na beto ngolo samu na bau nionso na kutulaka dikebi na bikadulu na bau ya mbote. Ntangu beto kena kulonguka kutadila bantu mutindu Yehova ketadilaka bau, beto kemonisa ti beto kezolaka bau. Nzola kevuanda na mfunu na ntangu ya mpasi ya nene. Ntangu mpasi yango kebanda, yinki mutindu Yehova ketanina beto? Beto tadila mambu yina Yehova tubilaka bisadi na yandi ntangu banuanisaka Babiloni ya ntama: ‘Beno kuenda, beno bantu na munu, beno kota na bashambre na beno ya kati, mpe beno kanga baporte na beno. Beno suama samu na ntangu fioti tii nganzi keluta.’ (Yez. 26:20) Mbala yankaka beto kelanda kaka malako yango na ntangu ya mpasi ya nene. w23.07 6-7 ¶14-16

Kuzabana ve lokola muntu ya mambu ngolo. Kukiyuvusa: ‘Bantu kemonaka munu lokola muntu ya mambu ngolo ve, muntu yina kebakusaka bantu mpe muntu yina kekukitulaka na kisika ya bantu? To baketadilaka munu lokola muntu ya mambu ngolo, to muntu ya yintu ngolo? Munu kekuwaka bantu yankaka mpe munu kebikaka nzila na makanisi na bau kana dikoki kele?’ Kitezo yina beto kemonisinaka kikadulu na beto ya kuvuanda ve mambu ngolo kemonisaka kitezo yina beto kena kulanda kifuani ya Yehova mpe Yesu. Kuvuanda ve na kikadulu ya mambu ngolo mesangisa diaka kumesana ntangu mambu ya luzingu na beto mesoba. Bansobolo ya mutindu yina lenda natina beto mambu yina beto kanisaka ve ti yakekumina beto. Na kifuani, mavimpi na beto lenda beba na kintulumukina. To bansobolo ya kintulumukina na diambu metadila mumbongo to mambu ya politiki na kisika beto kezingilaka lenda sala ti luzingu na beto kuma mpasi mpenza. (Lon. 9:11) Yalenda vuanda mpe mpasi samu na beto kana nkubukulu melomba beto beto sadila Yehova na mutindu yankaka to na kisika yankaka. Beto lenda nunga kumesana na diambu ya yimpa kana beto kena sadila mambu yiya yayi melanda: (1) ndima diambu yina mekumina nge, (2) kanisa luzingu na nge na bilumbu kena kuiza, kasi luzingu yina ve nge vuandaka na yau, (3) tula makanisi na nge na mambu ya mbote mpe (4) sadila bantu yankaka mambu. w23.07 21-22 ¶7-8

Mbikudi Daniele vuandaka ntuenia ntangu bantu ya Babiloni tulaka yandi na buloko na Babiloni kisika yina vuandaka ntama na Yerusaleme. Kasi Daniele kamuisaka mpenza bantu yina kangaka yandi. Bamonaka ‘yina [vuandaka] monana na meso’​—ti Daniele vuandaka ‘ntuenia yina mekondua kieta, ya kitoko’ mpe yandi katukaka na dibuta mosi ya mbote. (1 Sam. 16:7) Samu na bamfunu yango, bantu ya Babiloni pesaka yandi formasion samu yandi banda kusala na yinzo ya ntinu. (Dan. 1:3, 4, 6) Yehova vuandaka zola Daniele kaka ve samu na kitoko na yandi ya nzutu, to samu yandi vuandaka sala na yinzo ya ntinu, kasi samu na mutindu ya muntu yina ntuenia yango ponaka kuvuanda. Ya kedika, ntangu Yehova tubaka ti Daniele vuandaka lokola Noa mpe Yobi, Daniele vuandaka kaka na bamvula kana 20. Yehova vuandaka tadila ntuenia Daniele lokola Noa mpe Yobi, bantu ya lunungu yina sadilaka yandi na kukuikama nionso bamvula mingi. (Kuy. 5:32; 6:9, 10; Yobi 42:16, 17; Ezek. 14:14) Mpe Yehova tatamanaka kuzola Daniele na luzingu na yandi ya mvimba, ya yinda mpe ya kitoko.​—Dan. 10:11, 19. w23.08 2 ¶1-2

Kanisa ntete nge kena kubaka nzengolo kana nge kesumba yinzo to ve. Yinki nge kesepela kumona tekila nge baka nzengolo na nge? Kaka foto ya ntuala ya yinzo yango? Kondua ntembe nge kesepela kukuenda kuna mpe kumona yinzo yango. Beto lenda sala kaka mutindu mosi ntangu beto kena kutanga mpe kulonguka Biblia. Kana nge kena kulonguka yau kaka malumalu, nge lenda longuka kaka mambu ya ngudi​—‘malongi ya ebandeli ya mambu ya nlongo ya Nzambi.’ (Baeb. 5:12) Kasi, mutindu mosi kaka na yinzo, kota na kati samu na kulonguka mambu mingi yina metadila yau. Mutindu meluta mbote ya kulonguka Biblia kele ya kumona mutindu mambu yina Biblia metubila na kisika mosi kele na nguizani na yina yametubila na kisika yankaka. Sala ngolo samu na kusuka kaka ve na kuzaba yinki bakedika yina nge kendiminaka kasi mpe samu na yinki nge kendiminaka yau. Samu na kubakusa mambu nionso yina metadila Mpova ya Nzambi, yakele na mambu yina beto fueti longuka na mpinda. Ntumua Paulo kindisaka bampangi na yandi Baklisto na kulonguka Mpova ya Nzambi na vema samu bakoka ‘kubakusa mbotembote bunene, yinda, ntela, mpe mpinda’ ya kedika. Mpe yau kesala ti ‘bapika misisa mpe batelema ngolo na zulu ya fondasion’ ya kiminu na bau. (Baef. 3:14-19) Beto fueti sala kaka mutindu yina. w23.10 18 ¶1-3

Biblia kele na bifuani mingi ya bantu yina vuandaka na ntima yinda. Yakevuanda mbote samu na nge kulonguka bifuani yango. Na kifuani, Atako Davidi vuandaka mpenza ntuenia ntangu baponaka yandi samu na kuvuanda ntinu ya Yisaele, yalombaka yandi vingila bamvula mingi tekila yandi kuma ntinu. Simeoni mpe Ana vuandaka sadila Yehova na kukuikama nionso na ntangu bavuandaka vingila Masiya yina lakamaka. (Luka 2:25, 36-38) Ntangu nge kena kulonguka masolo yango, sosa bamvutu na biuvu yayi melanda: Yinki sadisaka muntu yango samu yandi monisa ntima yinda? Yinki mutindu yandi bakaka mambote na kuvuandaka na ntima yinda? Yinki mutindu munu lenda landa kifuani na yandi? Nge lenda baka diaka mambote na kulongukaka masolo ya bantu yina monisaka ve ntima yinda. (1 Sam. 13:8-14) Nge lenda kukiyuvusa: ‘Yinki salaka ti bakondua ntima yinda? Yinki mambu ya yimbi yabimisinaka bau?’ w23.08 25 ¶15

Ntumua Petelo vuandaka muntu ya kukuikama; yandi bikaka nzila na diambu mosi ve pekisa yandi kulanda Yesu. Yandi monisaka kukuikama na yandi na diluaku mosi ntangu Yesu tubaka diambu mosi yina banlonguki na yandi bakusaka ve. (Yoa. 6:68) Kondua kuvingila to kusosa bansasulu, bantu mingi lembaka kulanda Yesu. Kasi Petelo tatamanaka. Yandi zabaka ti Yesu kaka kele na ‘bampova ya luzingu ya mvula na mvula.’ Yesu zabaka ti Petelo na bantumua na yandi yankaka kesundola yandi. Kasi Yesu tubilaka Petelo ti, yandi vuandaka na kivuvu ti Petelo kevutukila yandi mpe yandi kebikana ya kukuikama. (Luka 22:31, 32) Yesu bakusaka ti ‘mpeve kele ngolo, kasi nsuni kele ngolo ve.’ (Mar. 14:38) Na yau, ata ntangu Petelo wanganaka yandi, Yesu bikaka ve ntumua na yandi. Na manima ya mfutumukunu na yandi Yesu biminaka Petelo​—kondua ntembe ntangu Petelo vuandaka yandi mosi. (Mar. 16:7; Luka 24:34; 1 Ko. 15:5) Kanisa ntete mutindu diambu yango kindisaka Petelo yina vuandaka mpenza na kiadi samu na mambu yina yandi salaka! w23.09 22 ¶9-10

Nzambi kenlemvukilaka to kefukaka masumu ya bantu yina kele na kiminu na yandi. Yandi kenlemvukilaka bau mpenza mpe yandi kekanisaka diaka ve masumu na bau. (Nk. 32:1, 2) Yandi ketadilaka bantu yango lokola bantu yina sala diambu ve mpe bantu ya lunungu samu na kiminu na bau. Atako babokidilaka Abrahami, Davidi, mpe bisadi ya Nzambi yankaka ya kukuikama bantu ya lunungu, kasi bavuandaka kaka bantu ya kukondua kukoka mpe bantu ya masumu. Kasi samu na kiminu na bau, Nzambi vuandaka tadila bau lokola bantu yina mekondua nzimbala, mingimingi ntangu yandi vuandaka fuanikisa bau na bantu yina kele ve na kiminu na yandi. (Baef. 2:12) Mutindu ntumua Paulo memonisa yau puelele na letre na yandi, kiminu kele diambu ya ngudi samu na kuvuanda na nguizani ya penepene na Nzambi. Abrahami mpe Davidi vuandaka bankundi ya Nzambi, samu bavuandaka na kiminu na yandi. Beto diaka beto lenda vuanda bankundi ya Nzambi samu na kiminu na beto. w23.12 3 ¶6-7

Bubu yayi, Baklisto nionso kele na diluaku ya kupesa bankayilu na Yehova na kusadilaka ntangu na bau, ngolo na bau, mpe bima na bau ya kinsuni samu na kupesa maboko na Kimfumu ya Nzambi. Beto lenda monisa ti beto kesepelaka na diluaku na beto ya kusambila Yehova na kupesaka yandi bankayilu na beto yina meluta mbote. Ntumua Paulo metubila mambu yina beto fueti salaka ntangu nionso ntangu beto kena kusambila Yehova. (Baeb. 10:22-25) Mambu yango kele kupusanaka penepene na Yehova na kisambu, kusamuninaka bantu yankaka nsangu ya mbote, kusanganaka kintuadi na kimvuka mpe kukindisaka bayankaka ‘mingi kuluta lokola [beto] kena kumona kilumbu [ya Yehova] kena kupusana.’ Pene na nsuka ya mukanda ya Kusonga, mbasi ya Yehova tubaka bampova yayi zole melanda samu na kubula nsoso: ‘Sambila Nzambi!’ (Kus. 19:10; 22:9) Beto zimbakana ata fioti ve kedika yayi ya mpinda yina metadila tempelo ya nene ya kimpeve ya Yehova mpe beto sepela na diluaku yina beto kele na yau ya kusambila Nzambi na beto ya nene! w23.10 29 ¶17-18

Beto nionso, beto kele na nsatu ya ‘kutatamana kumonasana nzola.’ Kasi, yakele na mfunu samu na beto na kubambuka ti Yesu pesaka nduengoso ti ‘nzola ya bantu mingi kekita.’ (Mat. 24:12) Yesu vuandaka tuba ve ti banlonguki na yandi mingi kebika kumonasana nzola. Kasi, beto fueti kenga samu beto bika ve ti kikadulu ya kukondua nzola ya bantu ya yinza yayi vuanda na bupusi na mutindu na beto ya kusadila bantu yankaka mambu. Na kulundaka makanisi yango, beto tadila kiuvu yayi ya mfunu: Yinki kesadisa beto na kuzaba kana nzola na beto samu na bampangi na beto kele ngolo? Mutindu mosi ya kuzaba kana nzola na beto kele ngolo kele ya kutadila mutindu beto kesalaka kana diambu mosi mebima. (2 Ko. 8:8) Ntumua Petelo metubila diambu mosi ya mutindu yina: ‘Kuluta nionso, beno zolana ngolo, samu nzola kefukaka masumu mingi.’ (1 Pie. 4:8) Na yau babulembu mpe banzimbala ya bantu yankaka lenda tula nzola na beto na kumekama. w23.11 10-11 ¶12-13

Beto lenda zitisa ve nsiku ya Yesu yina metadila nzola kana beto kena kumonisa nzola na ndambu ya bantu ya kimvuka kasi na bantu yankaka ve. Ya kedika, beto lenda kukimona penepene ya bampangi yankaka, mutindu yavuandaka samu na Yesu. (Yoa. 13:23; 20:2) Kasi ntumua Petelo mebambula beto ti, beto fueti nuana samu na kuvuanda na ‘nzola ya kimpangi’​—kukangama mosi ya ngolo lokola dibuta​—samu na bampangi na beto nionso ya babakala mpe ya banketo. (1 Pie. 2:17) Petelo kindisaka beto beto “zolana ngolo na ntima ya mvimba.” (1 Pie. 1:22) Na kikapu yango, kuzola “ngolo” zola monisa kuzola muntu ata kana yakele mpasi kumonisina yandi nzola. Na kifuani, yinki beto kesala kana mpangi mosi meluadisa beto na mutindu mosi to yankaka? Na ebandeli beto lenda vuanda na nsatu ya kusadila yandi mambu mutindu yandi sadilaka beto na kisika ya kumonisina yandi nzola. Nzokande, Petelo longukaka na Yesu ti kuvutula yimbi kesepedisaka Nzambi ve. (Yoa. 18:10, 11) Petelo sonikaka: ‘Beno vutula ve yimbi na yimbi to kufinga na kufinga. Kasi, beno sakumuna.’ (1 Pie. 3:9) Kana nge kele na nzola ya ngolo, nge kevuanda na kimpombo. w23.09 28-29 ¶9-11

Beto kekamuaka kumona mutindu muana fioti kekulaka na nsualu samu na kukuma mbuta. Yakemonanaka ti bana keyundukaka kondua ti basala ngolo. Kasi, kuyunduka samu na kukuma Muklisto yina meyela na kimpeve kelombaka kusala bangolo. (1 Ko. 13:11; Baeb. 6:1) Samu na kukokisa lukanu yango, beto fueti vuanda na nguizani ya ngolo na Yehova. Beto kele diaka na nsatu ya mpeve ya nlongo samu na kukudisa bikadulu yina kesepedisaka Nzambi, kukudisa makoki yina mebonga, mpe kukibongisa samu na biyekua yina beto lenda baka na bilumbu kena kuiza. (Bing. 1:5) Yehova salaka muntu samu yandi vuanda bakala to nketo. (Kuy. 1:27) Yakele pete kumona ti babakala mpe banketo kevuandaka ya kusuasana na nzutu, kasi bakele diaka ya kusuasana na mambu yankaka. Na kifuani, Yehova mesalaka bakala mpe nketo samu na kukokisa muntu na muntu kiyekua na yandi, na yau bakele na nsatu ya bikadulu mpe makoki yina kesadisa bau bakokisa biyekua yango.​—Kuy. 2:18. w23.12 18 ¶1-2

Yesu zolaka bantu yankaka sadila nkumbu ya Tata na yandi? Kondua ntembe yakele mutindu yina. Mbala yankaka bamfumu ya mabundu ya ntangu yina vuandaka kanisa ti yakele diambu ya kukondua luzitu kusadila nkumbu ya Nzambi, kasi Yesu bikaka ve kinkulu yina katukaka na Masonukua ve pekisa yandi kusadila nkumbu ya Tata na yandi. Beto tadila ntangu yandi belusaka bakala mosi yina vuandaka na bademo na kizunga ya Geraza. Bantu bangaka mpe balombaka Yesu yandi kuenda, na yau Yesu katukaka na kizunga yango. (Mar. 5:16, 17) Kasi, Yesu zolaka bantu ya kizunga yango zaba nkumbu ya Yehova. Na yau yandi tubilaka muntu yango yina yandi belusaka yandi bika tubila bantu mambu yina yandi Yesu salaka, kasi yandi tubila nde bantu mambu yina Yehova salaka. (Mar. 5:19) Yandi kezolaka kaka mutindu yina bubu yayi​—yandi kezolaka beto sala ti nkumbu ya Tata na yandi zabana na yinza ya mvimba! (Mat. 24:14; 28:20) Kana beto kena kusala mutindu yina beto kena kusepedisa Ntinu na beto, Yesu. w24.02 10 ¶10

Yakele mpenza lusakumunu samu na beto kuvuanda na kati ya nkubukulu ya Yehova na ntangu ya bilumbu ya nsuka yayi ya mpasi. Lokola mambu ya yinza yayi kena kutatamana kubeba, Yehova mepesa beto dibuta ya kimpeve ya bampangi ya babakala mpe ya banketo yina kele na bumosi. (Nk. 133:1) Yandi kesadisaka beto beto vuanda na dibuta mosi ya kiese. (Baef. 5:33–6:1) Mpe yandi kepesaka beto mayele mpe nduenga yina beto kele na yau nsatu samu beto vuanda na kiyenge ya kedika ya ntima. Beto fueti sala ngolo samu na kusadila Yehova na kukuikama. Samu na yinki? Samu na bantangu yankaka banzimbala ya bantu yankaka lenda sala beto mpasi. Beto lenda lemba diaka nzutu kana beto mesala banzimbala, mingimingi kana beto kena kuvutukila kaka banzimbala ya mutindu mosi mbala na mbala. Beto fueti tatamana kusadila Yehova (1) ntangu mpangi mosi meluadisa beto, (2) ntangu nkuelani na beto mesala diambu yina melembisa beto, mpe (3) ntangu banzimbala na beto mosi kena kulembisa beto. w24.03 14 ¶1-2

Nge kebanda kuwa mbala na mbala masolo ya bampangi ya babakala mpe ya banketo yina bakaka nzengolo ya kusala mingi na kisalu ya Yehova. Mbala yankaka bakotaka Ekole ya bamuangisi ya nsangu ya Kimfumu to bakuendaka kisika yina nsatu ya bansamuni kele mingi. Kana nge lenda kukitudila lukanu ya mutindu yina, yakevuanda lukanu mosi ya mbote samu na nge diaka. Bisadi ya Yehova kevuandaka na nsatu ya ngolo ya kusosa mitindu ya kusala diaka mingi samu na yandi. (Bis. 16:9) Kasi, yinki nge kesala kana nge kele ntete ve na dikoki ya kusala yau bubu yayi? Kukanisa ve ti bantu yina kele na dikoki ya kusala yau meluta nge. Diambu ya mfunu samu na nge kele kukanga ntima. (Mat. 10:22) Kuzimbakana ve ti nge kepesaka Yehova kiese mingi ntangu nge kesalaka yina nge kele na dikoki ya kusala. Yakele mutindu ya mfunu yina nge lenda tatamana kulanda Yesu na manima ya mbotama.​—Nk. 26:1. w24.03 10 ¶11

Tata na beto ya dizulu mepesa beto nsilulu ti yandi kenlemvukila beto kana beto mebalula ntima. (Nk. 86:5) Na yau kana beto memona mpenza kiadi samu na masumu yina beto salaka, beto lenda tula mpenza ntima ti mambu yina Yehova tubaka kele kedika​—ti yandi menlemvukilaka beto. Zaba ti Yehova kevuandaka ve mambu ngolo. Yandi kelombaka beto ve mambu kuluta yina beto kele na dikoki ya kusala. Yandi kesepelaka na mambu yina beto kena kusala samu na yandi kana beto kena kusala yau na makoki na beto nionso. Diaka, kanisa na bifuani ya Biblia ya bantu yina sadilaka Yehova na ntima na bau ya mvimba. Kanisa ntumua Paulo. Yandi salaka kisalu ya ngolo bamvula mingi, yandi salaka bavuayaje ya badistanse ya yinda mpe yandi zibulaka bimvuka mingi. Kasi, ntangu mambu yina yandi kutanaka na yau salaka ti yandi bika diaka samuna mingi, Nzambi vuandaka ndima yandi diaka ve? Ve. Yandi tatamanaka kusala nionso yina yandi lendaka sala mpe Yehova sakumunaka yandi. (Bis. 28:30, 31) Mutindu mosi, mambu yina beto lenda sala samu na Yehova lenda soba. Kasi diambu yina kevuandaka na mfunu samu na yandi kele nsatu yina beto kevuandaka na yau samu na kusadila yandi. w24.03 27 ¶7, 9

Yesu pesaka banlonguki na yandi kifuani ya kulanda na nzila ya bisambu yina yandi mosi salaka na Yehova. Ntangu nionso yina Yesu vuandaka sala kisalu na yandi na ntoto, yandi vuandaka sambila mbala na mbala. Yavuandaka lomba yandi baka ntangu ya kusambila samu yandi vuandaka na mambu mingi ya kusala mpe bantu mingi vuandaka kuiza fulukila yandi. (Mar. 6:31, 45, 46) Yandi vuandaka lamuka sunkasunka samu yandi baka ntangu ya kuvuanda yandi mosi samu na kusambila. Na diluaku kuluta mosi, yandi sambilaka mpipa ya mvimba tekila yandi baka nzengolo mosi ya mfunu. (Luka 6:12, 13) Mpe Yesu sambilaka mbala mingi na mpipa ya nsuka tekila yandi kufua samu yandi vuandaka tula makanisi na yandi na diambu yina lutaka mpasi na kisalu yina yandi kuizaka sala na ntoto. (Mat. 26:39, 42, 44) Kifuani ya Yesu kena kulonga beto ti yavuanda beto kele na mambu mingi ya kusala, beto fueti bakaka ntangu ya kusambila. Mutindu mosi na Yesu, beto fueti baka ntangu ya kusambila​—na kulamukaka sunkasunka to na mpipa. Kana beto mesala mutindu yina, beto kemonisa Yehova ti beto kele na butondi samu na dikabu yango ya mfunu. w23.05 3 ¶4-5

Simba mpova ‘mefuluka’ yayi kele na kikapu ya bubu yayi. Diksionere mosi yina kesasilaka mambu ya Biblia metubila yau lokola “maza yina kena kukita.” Yakele kifuani mosi ya kilendo samu na kumonisa nzola ya mingi yina Yehova kevuandaka na yau samu na Baklisto yina metulua mafuta na kimpeve! Baklisto yina metulua mafuta na kimpeve mezaba ti ‘Nzambi . . . kezolaka’ bau. (Yude 1) Ntumua Yoane monisaka banguilu na bau ntangu yandi sonikaka: ‘Beno tala mutindu Tata mezolaka beto, samu babokidila beto bana ya Nzambi!’ (1 Yoa. 3:1) Nzola ya Yehova mesuka kaka na Baklisto yina metulua mafuta na kimpeve? Ve, Yehova monisaka nzola na yandi na beto nionso. Yinki kele diambu meluta nene yina mendimisa nzola ya Yehova? Nkudulu​—na nzila na yau Yehova monisaka nzola yina ata muntu yankaka lenda monisa ve!​—Yoa. 3:16; Bar. 5:8. w24.01 28 ¶9-10

Verse yayi kena kumonisa mutindu yina Davidi nungaka kubanga na yandi. Atako luzingu na yandi vuandaka na kivonza, yandi yindulaka na mpinda na zulu ya mambu yina Yehova kesala samu na yandi na bilumbu kena kuiza. Davidi zabaka ti Yehova kevukisa yandi na ntangu yina mebonga. Ya kedika, Yehova tubaka ti Davidi kevuanda ntinu ya Yisaele. (1 Sam. 16:1, 13) Samu na Davidi, mambu nionso yina Yehova lakaka kokisamaka deja. Yinki Yehova lakaka yandi kesala samu na nge? Beto kevingilaka ve ti yandi tanina beto na mambu nionso ya mpasi. Kasi, yavuanda yinki nzomono yina nge lenda kutana na yau na yinza yayi, Yehova kekatula yau na yinza ya yimpa yina kena kuiza. (Yez. 25:7-9) Mvangi na beto kele na ngolo kuluta samu na kufutumuna bantu ya kufua, kubelusa beto, mpe kukatula bambeni nionso.​—1 Yoa. 4:4. w24.01 6 ¶12-13

Kanisaka na mfunu yina nge kukipesaka na Yehova mpe nge bakaka mbotama. Nge salaka mambu nionso yina samu nge vuandaka na nsatu ya kuvuanda na ndambu ya Yehova. Kanisa na diambu yina sadisaka nge nge ndima ti nge memona kedika. Nge bakaka nzayilu ya sikisiki ya Yehova mpe nge bandaka kuzitisa yandi mpe kuzola yandi lokola Tata na nge ya dizulu. Nge kudisaka kiminu na nge mpe yatindaka nge na kubalula ntima. Ntima na nge tindaka nge na kubika mambu ya yimbi mpe kuvuanda na luzingu yina kele na nguizani na luzolo ya Nzambi. Nge kukimonaka mbote ntangu nge zabaka ti Yehova menlemvukila nge. (Nk. 32:2) Nge bandaka kukuenda na balukutakanu mpe kutubila bantu yankaka mambu ya kitoko yina nge vuandaka longuka. Lokola nge kele Muklisto yina mekukipesaka mpe mebakaka mbotama, bubu yayi nge kena kutambula na nzila ya luzingu, mpe nge kesala nionso yina nge lenda samu na kutatamana kutambula na nzila yango. (Mat. 7:13, 14) Bikana ngui, kangama ngolo na kukipesa na nge na Yehova mpe kubika ve kuzitisa bansiku na yandi. w23.07 17 ¶14; 19 ¶19

Kana nge kena kukanisa na kisambu yina nge salaka samu na kukipesa na Yehova, nge kevuanda na ngolo ya kutelemina konso ntotolo. Na kifuani, nge kebanda kusadila nkuelani ya muntu yankaka mambu yina kena kumonisa ti nge kena kuzola yandi? Ve! Nge pesaka deja Yehova nsilulu ti nge kesala sala diambu ya mutindu yina ve. Kana nge kena kubika ve ti banguilu ya yimbi kula, na manima yakelomba ve ti nge nuana mvita samu na kukatula yau. Nge ‘kemanga’ ‘nzila ya bantu ya yimbi.’ (Bing. 4:14, 15) Kubika kuzimbakana nzengolo yina Yesu vuandaka na yau ya kusepedisa Tata na yandi, kesadisa nge nge manga mbala mosi mpe na kibakala nionso konso diambu yina nge mezaba ti yakesepedisaka ve Nzambi, muntu yina nge kukipesaka na yandi. (Mat. 4:10; Yoa. 8:29) Diambu ya kedika kele ti, bantotolo mpe banzomono kepesa nge diluaku ya kumonisa ti nge kele na nzengolo ya kutatamana kulanda Yesu. Kana nge kena kusala mutindu yina, nge lenda ndimisama ti Yehova kesadisa nge. w24.03 9-10 ¶8-10