LUSADUSU SAMU NA DIBUTA
Kusolola na bana diambu metadila malavu
“Muana na beto ya nketo vuandaka na bamvula 6, mbala ya ntete yina beto sololaka na yandi diambu metadila malavu. Beto kamuaka mutindu yandi zabaka mambu mingi yina metadila malavu kuluta mutindu beto vuandaka kanisa yau.”—Alexander.
Mambu yina nge fueti zaba
Kusolola na bana na nge diambu metadila malavu kele na mfunu. Kuvingila ve tii ntangu muana na nge kekuma ntuenia. Khamit, yina kezingaka na Russie, metuba: “Yabongaka beto solola na muana na beto ya bakala diambu metadila malavu ntangu yandi vuandaka ntete muana fioti mpenza. Munu bakusaka mfunu ya mutindu yina na manima ya kukutana na diambu mosi ya mpasi. Munu kuizaka zaba ti muana na munu ya bakala vuandaka kunua malavu mbala na mbala ntangu yandi vuandaka ntete na bamvula 13.”
Samu na yinki nge fueti kukitungisa?
Bankundi ya kalasi, bapiblisite, mpe televizion lenda tinda muana na nge yandi tadila malavu na mutindu yina bonga ve.
Nkubukulu mosi ya Amérique (U.S. Centers for Disease Control and Prevention), metuba ti bana yina kokisa ntete ve bamvula ya kunua malavu nde kekunuaka 11% ya malavu nionso yina bantu kekunuaka na États-Unis.
Yakele diambu ya kukamua ve kana bamfumu yina ketadilaka mambu ya mavimpi melomba bibuti batubila bana na bau banda bumuana mpenza bivonza yina malavu kebimisaka. Yinki mutindu nge lenda sala yau?
Mambu yina nge lenda sala
Kanisa na biuvu yina muana na nge lendaka yuvusa nge. Bana fioti kesosaka kuzaba mambu nionso, kasi bana yina mekula mua fioti kesosaka kutu kuzaba mingi kuluta. Na yau, yakevuanda mbote nge kukibongisa na ntuala samu na mutindu yina nge kepesila bamvutu na biuvu na bau. Na kifuani:
Kana muana zola zaba mutindu malavu kevuandaka, nge lenda tubila yandi ti vinu kevuandaka lokola maza ya ngayi yina bamebaka na mbuma yina bameniema, kasi biere kevuandaka mua ndudi.
Kana muana na nge zola meka kunua malavu, nge lenda tubila yandi ti malavu kele ngolo mingi samu na nzutu ya bana. Tubila yandi mambu yina malavu kesalaka na nzutu: Malavu lenda sala ti muntu kukimona mbote, kasi kana yandi mekunua yau mingi yalenda sala yandi kizunguzungu, kutinda yandi yandi sala mambu ya buzoba mpe yandi tuba mambu yina kesala yandi mpasi na manima.—Masese 23:29-35.
Sosa kuzaba mambu yina metadila malavu. Biblia metuba: “Muntu ya kukenga kesalaka mambu na nzayilu.” (Masese 13:16) Sosa kuzaba mutindu ya kusadila malavu, bansiku mpe bandilu yina buala na beno metulaka na diambu metadila malavu. Yau kesadisa nge nge zaba mutindu ya kusadisa muana na nge.
Baka bankubukulu samu na kusolola na muana na nge diambu metadila malavu. Mark, tata mosi na Grande-Bretagne, metuba: “Diambu metadila malavu lenda tula mvualangani na bayintu ya bana. Munu yuvusaka muana na munu ya bakala ya bamvula 8 kana kunua malavu kele mbote to yimbi. Munu salaka ti beto solola lokola bankundi mpe yasadisaka yandi yandi bimisa makanisi na yandi puelele.”
Nge kesimba mpenza ntima ya muana na nge kana nge kena kusolola na yandi diambu metadila malavu na maluaku mingi. Na kutadila mvula ya muana, nge lenda buela mpe masolo yankaka yina metadila luzingu; na kifuani kuzitisa bansiku ya nzila mpe mambu metadila kusangisa nzutu.
Vuanda kifuani. Bana kevuandaka lokola eponje—bakekunuaka nionso yina kele zingazinga na bau—balapolo memonisa ti bana kelandaka mingi bibuti na bau. Yazola tuba ti kana nge kekunuaka malavu samu na kubaka kiyenge to kukatula mitungisi, muana na nge kemona ti malavu nde kele solision samu na mitungisi ya luzingu. Na yau, vuanda kifuani ya mbote. Tala kana nge kekunuaka malavu na mutindu yina mebonga.
Bana na nge kelanda kifuani na nge na diambu metadila kunua malavu