Mukanda samu na kuzaba mingi mambu yina ba me zonzila na Mukanda ya lukutakanu luzingu mpe kisalu
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
5-11 MAI
BIMVWAMA YA BIBLIA | BINGANA 12
Kisalu ya ngolo ke futaka
w16.06-F 30 § 6
Kifu mosi yina me lutila matadi ya ntalu na mfunu
Ya ke vandaka mpasi samu Bambangi ya Yehova ya nkaka na kulungisa bansatu ya bawu, samu ti ba ke kuzwaka mbongo na mpasi. Kasi ata faso yina, na kisika ya kusosa kuyiba samu na kuzwa mbongo na pete, ba ke salaka ngolo na kisalu mpe ba ke salaka yawu na butsyeleka nyonso. Kusala mutindu yina ke lakisaka ti na meso ya bawu, ni bifu ya mbote mutindu butsyeleka, muntu me lutila mfunu na kisika ya kuvanda na bimvwama mingi.—Bin. 12:24; Efe. 4:28.
w15-F 1/2 5 § 4-6
Sepela na kisalu ya nge
Samu ti kisalu ya beto lenda pesa beto kilengi ntangu beto ke talaka mutindu ya ke natinaka bantu ya nkaka bambote, ya ke vanda mbote na kuyindula na kyuvu ya nsuka. Yesu zonzaka: “Kilengi ya kukabula ke lutilaka ya kuzwa.” (Bisalu 20:35) Kisalu ya beto ke natinaka bambote na bantu yina beto ke sadilaka kisalu mpe na bamfumu ya beto ya kisalu. Kasi bantu ya dikanda ya beto na bantu yina me kondwa kima, ke kuzwaka mpe bambote na yawu.
Bantu ya dikanda ya beto. Ntangu mfumu ya dikanda ke salaka ngolo samu na kulungisa bansatu ya dikanda ya yandi, ya ke natinaka bawu bambote na bafaso zole. Ya ntete, yandi ke salaka ti bantu ya dikanda ya yandi vanda na bima yina ba ke na yawu nsatu mutindu—madya, bilele, mpe kisika ya kuvanda. Na mutindu yina, yandi ke lungisaka kiyeko yina Nzambi pesaka yandi ya “kulungisa bansatu ya bantu ya yandi.” (1 Timote 5:8) Ya zole, ntangu mfumu ya dikanda ke salaka ngolo na kisalu, yandi ke pesaka kifwani ya mbote na bantu ya dikanda ya yandi. Shane yina beto me zonzila na disolo yina me luta me zonza: “Tata ya munu ke kifwani ya mbote na yina me tadila kusala kisalu. Yandi ke muntu ya butsyeleka mpe na luzingu ya yandi nyonso yandi me sala mingi-mingi kisalu ya kisadi-mabaya. Kifwani ya yandi me longa munu ti ya ke mbote na kuzaba kusadila maboko ya munu samu na kusala mpe samu na kuyidika bima yina bampangi ke vanda na nsatu ya kusadila.”
Bantu yina me kondwa kima. Ntumwa Polo longaka na Bakristo na kusala “kisalu ya ngolo . . . samu [bawu] kuzwa kima ya kupesa na muntu yina me kondwa kima.” (Baefeze 4:28) Ya tsyeleka ntangu beto ke salaka ngolo samu na kulungisa bansatu ya beto mpe ya bantu ya dikanda ya beto, ya ke pesaka mpe beto makoki ya kusadisa ba yina me kondwa kima. (Bingana 3:27) Na yawu, kisalu ya beto lenda sadisa beto na kuzwa kilengi na manima ya kukabula.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
ijwyp-F disolo 95 § 10-11
Mu ke lendaka kwandi kukanga ntima na mantwala ya bampasi?
● Tadila bampasi ya nge na mutindu ya mbote. Longoka na kusala luswaswanu na bamambu ya nene mpe ya fioti. Biblia ke zonzaka: ‘Zoba ke lakisaka nkele ya yandi mbangu, kasi muntu ya mayela ke talaka kinfingu mpamba.’ (Bingana 12:16) Kubika ve ti bamambu nyonso lembisa nge.
Joanne me zonza: “Na lekole, bana ya nkaka vanda kumisaka mwa mambu ya fioti nene. Na manima, kana bampangi me zonzila bawu na internet, ya ke pesaka bawu nkele mingi. Mpe ni yawu ke salaka ti ba zaba ve mutindu ya kutadila bamambu ya mpasi yina ke kuminaka bawu na mutindu ya mbote.”
12-18 MAI
BIMVWAMA YA BIBLIA | BINGANA 13
Beno vunama ve na ‘mwinda ya bantu ya yimbi’
it-2-F 109 § 4-5
Mwinda
Banzonzolo ya nkaka ya bifwani. Ba ke fwanikisaka mwinda na kima yina lenda sadisa muntu na kutala mbote-mbote nzila ya yandi. Bingana me sadila kifwani yina samu na kufwanikisa muntu ya lunungu na muntu ya yimbi. Ya me zonza: ‘Nsemo ya bantu ya lunungu ke ngengaka ngolo, kasi mwinda ya bantu ya yimbi—ke kufwa.’ (Bin 13:9) Nsemo ya bantu ya lunungu ke bika ve na kungenga. Kasi, ata ti nzila ya muntu ya yimbi lenda talana ti ya ke na ngengaka mpe ti bamambu ya yandi ke kaka na kwendaka na mantwala, Nzambi ke sala ti yandi kufwa mpe ti dikulu ya yandi kubwa. Ni yina ke kumina muntu yina ke fingaka tata to mama ya yandi.—Bin 20:20.
Nzonzolo ‘mwinda ke kufwa’ zola mpe kuzonza ti bilumbu ya mantwala ke vanda ve mbote samu na muntu ya yimbi. Kingana ya nkaka ke zonzaka: ‘Bilumbu yina ke kwiza kele ve samu na konso muntu ya yimbi; mwinda ya bantu ya yimbi ke kufwa.’—Bin 24:20.
w12-F 15/7 12 § 3
Sadila Nzambi ya kimpwanza
3 Satana lendaka kunata bantu zole ya kulunga—mpe bambazi mingi na kumanga kutumama na Yehova. Ya ke na lakisaka ti yandi lenda sosa mpe kusala yawu na beto. Bafaso ya yandi ya kusadila me soba ve. Yandi ke sosaka kunata beto na kutala ti misiku ya Yehova ke mpasi mpe ti yawu ke kangaka beto nzila na bamambu ya kitoko. (1 Yoane 5:3) Kana beto kanisa mutindu yina, makanisi yina malembe-malembe lenda nata beto ntama. Mpangi mosi ya kento ya bamvula 24 yina kubwaka na kinsuza me zonza: “Samu ti mu vandaka na boma ya kusala ve bamambu muntindu bandiku ya munu, mu bandaka kulanda mutindu ya bawu ya kusadila”. Ntangu ya nkaka nge mpe ke kutanaka na bamambu ya mutindu yayi.
w04-F 15/7 31 § 6
‘Muntu ya mayela ke salaka mambu na nzayilu’
Muntu yina ke ekenge mpe ya kudedama yina ke na nzayilu ke kuzwa lusakumunu. Salomoni zonzaka: ‘Muntu ya lunungu ke dyaka mpe ke lungisaka nsatu ya yandi, kasi kivumu ya bantu ya yimbi kele mpamba.’ (Bingana 13:25) Na bamambu nyonso ya luzingu ya beto, Yehova me zaba yina ke mbote samu na beto—ya vanda na dikanda, na mutindu yina beto ke bakilaka bampangi, na kisalu ya beto ya kusamuna to ntangu beto ke kuzwaka masembo. Kana na ndwenga nyonso beto sadila malongi yina yandi ke pesaka beto na nzila ya Biblia, ntembe kele ve beto ke vanda na luzingu ya kitoko.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-1-F 109 § 3
Luzolo
Bantu lenda lakisa mpe luzolo na faso ya yimbi. Kaka mutindu beto me tala yawu, ya ke na talanaka ti samu na kuvanda na luzolo ya tsyeleka, muntu me bonga kuvanda na mpeve ya Nzambi, na nzayilu yina ke katukaka na Biblia mpe kubika yawu ya twadisa luzingu ya yandi. Na kifwani, ya lenda kumina na tata to na mama na kubika ti ntima ya bawu ya kitata to ya kimama nata bawu na kupesa na mwana kima ni kima yina yandi ke na yawu nsatu. Ntangu ya nkaka ba ke sadilaka ve lutumu yina ke na bawu ya kupesa masembo. (Bin 22:15) Mutindu ya kusadila yina lenda talana luzolo kasi, ya kele kifu yina ke nataka muntu na kutala kaka bansatu ya yandi mosi. Biblia ke zonzaka ti muntu yina ke sala mutindu yina, ke ve na luzolo samu na mwana ya yandi kasi ke yiinaka yandi samu yandi ke na landaka ve nzila yina ke pesa luzingu na mwana.—Bin 13:24; 23:13, 14.
19-25 MAI
BIMVWAMA YA BIBLIA | BINGANA 14
Beno kanisa na bamambu nyonso yina beno lenda sala ntangu mambu ya mpasi ke kubwa
Lakisa ti dikabu ya luzingu ke ntalu samu na nge
10 Bantangu ya nkaka, beto lenda sala ata kima na kukanga nzila na bamambu mutindu bamvula yina ke dyamisá bayinzo, bimbevo yina ke mwanganá mpe bamvita yina ke kufwá bantu mingi. Kasi ntangu bamambu yayi ke salamá, ya ke na bamambu yina beto lenda sala samu na kubumba nzutu ya beto mpe kuvuuka. Na kifwani, beto lenda tumama na misiku yina ke na lombá na beto na kukatuka kisika yina beto kele, to na misiku ya nkaka ya luyalu. (Rom. 13:1, 5-7) Ya ke na bamambu ya nkaka ya mpasi yina beto lenda bongama na yawu. Na kusala yawu, beto ke tumamá na misiku yina luyalu ke pesá tekila mambu ya mpasi salama. Beto lenda tala ti ya ke mbote na kubumba mwa maza, madya yina ke bolá ve na mbangu, na mwa manganga.
11 Yinki beto me bonga kusala kana kimbevo me mwangana kisika yina beto kele? Beto me bonga kutumama na misiku yina luyalu me pesa, mutindu kusukula maboko, kuvanda ntama na bampangi, kulwata masque mpe kuvanda na quarantaine. Ntangu beto ke salak’ yawu, beto ke lakisá ti beto ke sepelá mingi na dikabu ya luzingu yina Nzambi pesá beto.
12 Na kati ya bantangu ya mpasi, beto lenda kuwa bamambu ya luvunu na bandiku ya beto, na ba yina ke vandá pene-pene na beto, mpe na bansangu. Beto ke ndimá ve ‘mambu nyonso’ yina beto ke kuwaka. Kasi beto ke kuwá ba docteurs to bantu ya luyalu yina beto zaba ti beto lenda tula bawu ntima. (Tanga Bingana 14:15.) Kimvuka ya Bantwadisi mpe bampangi ya filiale ke salá nyonso samu na kuzwa bansangu ya tsyeleka tekila ba pesa misiku na yina me tadila balukutakanu ya beto mpe kisalu ya kusamuna. (Ebr. 13:17) Ntangu beto ke landá misiku yayi, beto ke bumbá nzutu ya beto mpe ya bampangi. Beto lenda sadisa mpe bantu ya ngaanda na kuvanda na makanisi ya mbote na yina me tadila Bambangi ya Yehova.—1 Pi. 2:12.
Vanda na bukindi mutindu Zadoki
11 Na ntangu ya mpasi, wa’ faso beto lenda landa bukindi ya Zadoki samu na kusadisa bampangi? 1) Landa malongi ya ba yina ke twadisaka beto. Na bantangu ya faso yayi, ya ke mfunu na kuvanda kaka na bumosi. Tumama na malongi yina bampangi ya filiale ke pesaka. (Ebr. 13:17) Bakuluntu zola vutukila kutala ntangu nyonso malongi na mutindu ya kukubama ntangu bampasi ke kumaka. (1 Ko. 14:33, 40) 2) Vanda na bukindi, kasi sala keba. (Bin. 22:3) Sadila ndwenga tekila nge sala mambu. Kutula ve luzingu ya nge na mpasi na buzoba. 3) Tula ntima na Yehova. Kuzimbana ve ti Yehova ke ve na nsatu mambu ya yimbi kumina nge to bampangi yina nge ke na sadisaka. Yandi lenda sadisa nge na kusadisa bampangi ya nge mpe na kubumba luzingu ya nge.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-1-F 398
Mayela ya kuyindula
Bantangu ya nkaka, bantu lenda yiina ba yina ke na mayela ya kuyindula. Ya lenda vanda dikanisi yina ke na Bingana 14:17: ‘Muntu yina ke tadilaka mambu mbote-mbote, ba ke mangaka yandi.’ Bantu ya nkaka ke sepelaka ve na kutala mutindu bampangi ke sadilaka mayela ya bawu ya kuyindula. Mpe mingi-mingi bantu ke yiinaka ba yina ke sadilaka mayela ya bawu ya kuyindula samu na kulungisa luzolo ya Yehova. Yesu Kristo zonzaka: “Samu beno ke ve bantu ya yinza, ni na yawu yinza ke yiinaka beno.” (Yoa 15:19) Kasi nzonzolo ya ntete ya “mayela ya kuyindula” na Bingana 14:17 lenda tadila makanisi ya yimbi. Na yawu, nzonzolo yayi lenda lakisa ti bantu lenda yiina ba yina ke kanisaka na mambu ya yimbi. Ni na yawu, bambangudulu mingi bangulaka yawu mutindu yayi: ‘Mpe muntu ya mavanga ya yimbi, ba ke yiinaka yandi.’—JP, Ro.
26 MAI–1 JUIN
BIMVWAMA YA BIBLIA | BINGANA 15
Beno sadisa bampangi na kuvanda na kilengi
w10-F 15/11 31 § 16
Beto ke tambula na kukwikama!
16 Yobi vandaka na kifu ya kuyamba bampangi. (Yob 31:31, 32) Beto ke ve na nsatu ya kuvanda na mbongo mingi samu beto “sosa mitindu ya kulakisa kifu ya kuyambaka bampangi.” (Rom. 12:13) Beto ke kabulaka na bampangi ata ti ya vanda kima ya fioti samu beto ke zimbanaka ve ti ‘Kudya ndunda kisika luzolo kele, kele mbote kuluta kudya misuni ya ngombe ya mafuta kisika kimbeni kele.’ (Bin. 15:17) Ya ke kilengi mingi na kukutana na mpangi yina ke ya kukangama na Yehova mpe kukabula na yandi na luzolo nyonso mwa kima ya fioti. Ya ke natina beto bambote mingi.
w18.04-F 23-24 § 16-18
Beto kindisa ‘dyaka mingi ya kulutila’
16 Ntangu ya nkaka, samu ti nge ke lendaka ve kuzonza pwelele mambu yina ke na nge na ntima, ya ke vandaka ve pete na nge na kukindisa bampangi. Kukindisa bampangi ke kwandi ve mambu ya mpasi. Ntangu ya nkaka nge lenda banda na kuseka na muntu yina nge ke na pesaka mbote. Kana yandi ke na sekaka ve, ya lenda lakisa nge ti yandi ke na mambu. Mpe mutindu yina nge lenda kindisa yandi, ni na kuwa yandi mbote-mbote.—Zaki. 1:19.
17 Henri, ntwenya mosi ya bakala kwizaka vanda na mawa mingi ntangu bantu mingi na kati ya dikanda ya yandi mpe tata ya yandi yina vandaka kuluntu kwizaka bika matsyeleka. Ntwandisi ya circonscription talaka ti yandi vandaka na mambu. Yandi bokilaka Henri samu ba kunwa kafe mpe kuwaka yandi mbote-mbote. Henri kwizaka tala ti ni kukangama ya yandi na Yehova muntu zola sadisa bantu ya dikanda ya yandi na kuvutuka na matsyeleka. Kutanga Nkunga 46; Sofoni 3:17; mpe Marke 10:29, 30 kwizaka kindisa mpe yandi mingi.
18 Bifwani ya Marthe na Henri me lakisa ti beto lenda sadisa bampangi na kuzwa bukindi. Mfumu Salomoni sonikaka: ‘mambu yina beto me zonza na ntangu ya mbote—ya ke vandaka mbote mingi! Meso yina ke na nsemo ke pesaka kiese na ntima; nsangu ya mbote ke kumisaka mikwa ngolo.’ (Bin. 15:23, 30) Nge lenda tangila mpangi mosi yina ke na mawa disolo mosi ya Yinzo ya Kengidi to na site ya beto. Polo lakisaka ti kuyimba kintwandi banzimbu ya Kimfumu lenda kindisa beto. Yandi sonikaka: “Beno tatamana na kulonga mpe na kukindisa bampangi na banzimbu, beno kembila Nzambi, beno yimba banzimbu na mutindu yina ke lakisa kuvutula matondo, beno yimbila Yehova na bantima ya beno.”—Kol. 3:16; Bis 16:25.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
ijwbq-F disolo 39 § 3
Mukristo lenda ndima kwandi kubaka manganga ntangu yandi ke belaka?
2. Mu lenda kwenda tala kwandi ba dokotolo ya nkaka samu na kusosa kuzaba dyaka mingi? Malongi ya “bandongisi mingi” lenda sadisa beto mingi ntangu bimbevo ya beto ke ngolo.—Bingana 15:22.
2-8 JUIN
BIMVWAMA YA BIBLIA | BINGANA 16
Byuvu tatu yina ke sadisaka na kubaka mikanu ya mbote
w14-F 15/1 19-20 § 11-12
Baka mikanu ya mbote ntangu nge kele ntwenya
11 Ya lenda vanda ti Baruki yina vandaka kisoniki ya Yeremi, zimbanaka ti ni kusadila Yehova muntu ke nataka kilengi na luzingu. (Bin. 16:20) Ya kumaka na ntangu yina yandi vanda sepela dyaka ve na kusadila Yehova. Yehova zonzaka na yandi: “Nge ke na kusosaka kaka ndandu ya nge mosi? Kulomba ata kima ve. Samu ti mu ke talisa mpasi na konso kima yina ke na kuzingaka. Kasi nge, na bisika nyonso nge ke kwenda mu ke sala ti luzingu ya nge vanda kimvwama ya nge yina nge me kuzwa na mvita.” (Yer. 45:3, 5) Kanisa ntete, yinki zola vanda mbote samu na Baruki—kusosa bima mingi, to kukangama na Yehova samu na kuvuuka ntangu ba zola mwangisa Yeruzalemi?—Zaki. 1:12.
12 Ramiro ke mpangi mosi ya bakala yina ke zwaka kilengi na kusadisaka bantu ya nkaka. Yandi me zonza: “Mu butukaka na bwala mosi yina ke na bamongo, mpe dikanda ya munu ke ve na mbongo. Na yawu, ntangu yaya ya munu ya bakala zonzaka na munu ti yandi zola futa mbongo samu mu sala lekole ya yinda, ya pesaka munu kilengi. Kasi ntama mingi ve, mu kumaka Mbangi ya Yehova mpe mpangi mosi yina vandaka mumpasuli nzila lombaka na mumu na kusamuna na yandi na bwala mosi ya fioti. Mu ndimaka kukwenda na yandi kasi samu na kukipe bansatu ya munu, mu longokaka mutindu ya kuzenga bansuki. Mpe na kisika yina mu vanda sala kisalu ya munu ya kuzenga bansuki, bantu mingi vanda sepela kulongoka Biblia. Na manima mu kwendaka na kimvuka ya ndinga mosi ya fioti yina fungukaka ntama mingi ve. Ya me sala bamvula 10 yina mu ke na kisalu ya kusamuna ya ntangu nyonso. Ya ke ve na kisalu yina zola nata munu na kusadisa bantu na kulongoka nsangu ya mbote na ndinga ya bawu ya ntima.”
w13-F 15/9 17 § 1-3
Beno me soba kwandi kimuntu ya beno?
BETO nyonso ke salaka bamambu ya nkaka na kulandaka mutindu ba kulisaka beto mpe kisika yina beto kudilaka. Beto ke na faso ya beto ya kulwata, ya madya to ya kudyatila yina ke sepelisaka beto. Samu na yinki? Ya ke mingi-mingi samu ti beto ke landaka mutindu bantu yina ke kisika mosi na beto ke salaka to samu na bamambu yina beto me kutana na yawu na luzingu.
2 Kasi ya ke na bima yina me lutila mfunu kulutila mambu ya kudya, to ya kulwata. Na kifwani, ntangu beto ke kulaka, beto ke longokaka ti ya ke na mambu yina ke mbote mpe ti ya nkaka ke yimbi. Kasi bantu nyonso ke na bafaso ya bawu ya kutadila mambu ya yimbi to ya mbote. Bamambu yina beto ke soolaka kusala ke lakisaka mutindu kimuntu ya beto ya kati kele. Biblia ke zonzaka ti “bantu ya makanda yina zaba ve Musiku ke salaka bamambu yina Musiku ke lombaka.” (Rom. 2:14) Kasi kana Biblia me pesa ve musiku na mambu mosi, ya zola zonza kwandi ti beto me lunga kulanda kaka mutindu ya kusadila ya bantu ya dikanda to ya bwala ya beto?
3 Bamambu zole ya mfunu ke nataka Bakristo na kulanda ve mutindu ya kusadila ya bantu ya yinza. Ya ntete, Biblia ke bambulaka beto: ‘ya kele na nzila yina ke talanaka mbote na meso ya muntu, kasi na nsuka ya ke nataka na lufwa.’ (Bin. 16:25) Samu beto kele bantu ya masumu, beto ke ve na makoki ya kusala bamambu nyonso kaka na faso ya kulunga. (Bin. 28:26; Yer. 10:23) Ya zole, Biblia ke zonzaka ti Satana ke “nzambi ya yinza yayi.” Ni yandi muntu ke twadisaka makanisi ya bantu na bamambu yina ke mbote to yimbi to na faso ya kulwata (2 Ko. 4:4; 1 Yoa 5:19) Kana beto ke na nsatu ya kusepelisa ntima ya Yehova mpe kusosa ti yandi sakumuna beto, beto me bonga kulanda mambu yina ke na Baroma 12:2.—Tanga.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-1-F 651 § 5
Masembo
Mambu yina lenda kumina muntu kana yandi me manga to me ndima masembo. Muntindu yina bantu ya yimbi, bazoba mpe bantu yina ke ve na ndyatulu ya mbote ke mangaka masembo ya Yehova ke lakisaka ti ba ke yiinaka yawu. (Nk 50:16, 17; Bin 1:7) Na manima ya kusala mutindu yina, ba ke kutanaka na bamambu mingi ya mpasi yina ke kumaka mutindu masembo ya nkaka ya kulutila ngolo. Ni na yawu, Bingana me zonza: ‘bazoba ke kuzwaka masembo na buzoba ya bawu mosi.’ (Bin 16:22) Ba lenda kuzwa bumputu, nsoni, kimbevo, to lufwa yina ba vanda vingila ve. Mambu yayi kuminaka mpe bantu ya Izraele. Ba mangaka kuwa masembo yina Yehova vanda pesa na bafaso mingi na nzila ya mimbikudi. Samu ba vanda manga kuwa yandi, Yehova vanda bumba dyaka ve mpe vanda sakumuna dyaka ve bawu. Ni na yawu na nsuka ba kumaka bagaamba. Ya vandaka masembo ya ngolo yina ba kuzwaka, kaka mutindu ba bikulaka bawu yawu.—Yer 2:30; 5:3; 7:28; 17:23; 32:33; Oze 7:12-16; 10:10; Sof 3:2.
9-15 JUIN
BIMVWAMA YA BIBLIA | BINGANA 17
Beno tula kizunu na dikwela ya beno
g-F 9/14 11 § 2
Wapi mutindu nge lenda bika nkele?
Tadila mbote-mbote kimuntu ya nge. Biblia ke lakisaka ti bantu ya nkaka ke ‘waka nkele mbangu’ mpe “ke waka nganzi mbangu.” (Bingana 29:22) Ni mutindu yina nge kele? Nge lenda yufula: ‘Mu ke bumbaka kwandi nkele? Mu ke dasukaka kwandi na mbangu, ata na bamambu ya fioti-fioti?’ Biblia ke zonzaka ‘muntu yina ke tubilaka dyambu mosi konso ntangu ke kabulaka bandiku ya ngolo.’ (Bingana 17:9; Ekleziase 7:9) Mambu yayi lenda kumina mpe bantu yina ke ya kukwela. Na yawu, kana nge ke na mwa kifu yina, nge lenda yufula: ‘Mu lenda sala kwandi bangolo samu na kulakisa ntima ya yinda na kento to bakala ya munu?’—Dilongi ya Biblia: 1 Piere 4:8.
w08-F 1/5 10 § 6–11 § 1
Mutindu ya kuyidika bamambu
1. Beno soola ntangu samu na kusolola. ‘Konso kima kele na ntangu ya yawu. Ntangu ya kuvanda swi mpe ntangu ya kuzonza.’ (Ekleziase 3:1, 7) Kaka mutindu beto me tala yawu na kubanda, ntangu bantu ke vandaka ve na makanisi mosi na mambu, ya ke nataka bamambu mingi. Na ntangu yina, ya me bonga na beno na kubaka mwa ntangu samu na—“kuvanda swi”—tekila beno banda kuswana. Kana beno landa malongi yayi ya Biblia, beno lenda bumba dikwela ya beno: ‘Kubanda kuswana kele mutindu kufungula bakielo ya maza; tekila kuswana banda, katuka kuna.’—Bingana 17:14.
Kasi, ya ke mpe na “ntangu ya kuzonza.” Bamambu kele mutindu matiti ya yimbi. Kana ba ke na katulaka ve yawu, ya ke kula. Beno kanisa ve ti ya ke manisa kaka yawu mosi. Beno baka ve ntangu mingi samu na kuzonzila mambu ya beno. Kusala mutindu yina ke sadisa beno na kulanda dilongi yayi ya Biblia: “Beno kubumba ve nkele tii ntangu ke kota.” (Baefeze 4:26) Na manima, beno me bonga kusadila mambu yina beno me zonza.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-2 433 § 1
Meso
Faso ya muntu ya kutadila lenda lakisa yina ke na yandi na ntima. Bameso ya muntu lenda lakisa kana muntu ke na kyadi to ve (Det 19:13); Muntu ke ‘bwetaka meso’ samu na kuseka to samu na kuzonza mambu ya luvunu. (Nk 35:19; Bin 6:13; 16:30) Ba ke sadilaka nzonzolo kukanga meso to kubumba meso na muntu yina ke na zolaka ve kutala muntu. (Mat 13:15; Bin 28:27) Biblia ke zonzaka ti meso ya zoba ke “tii na nsuka ya ntoto” mpe ya ke zunganaka bisika nyonso samu ti makanisi ya yandi ke ve kisika mosi. (Bin 17:24) Bameso ya muntu ke lakisaka kana muntu ke na mavimpi ya mbote to ve, ngolo mpe kilengi ya yandi. (1Sa 14:27-29; Det 34:7; Yob 17:7; Nk 6:7; 88:9) Mfumu Yehoshafati zonzaka na Yehova: “Meso ya beto ke kaka na kutalaka nge.”—2Ns 20:12.
16-22 JUIN
BIMVWAMA YA BIBLIA | BINGANA 18
Kindisa ba yina ke na kutanaka na bamambu ya mavimpi
Ndwenga ya tsyeleka ke na zonzá na ndinga ya ngolo
17 Kanisa tekila nge zonza. Kana beto sala ve keba, beto lenda talisa bampangi mpasi mingi na bamambu yina beto ke zonzaka. Biblia ke zonzaka: ‘Kutuba kukondwa kuyindula kele mutindu kulwalisa muntu na mbele ya bamvita, kasi ludimi ya bantu ya ndwenga ke belusaka.’ (Bin. 12:18) Beto ke bumbá kindiku ya mbote na bampangi ntangu beto ke tongá ve bawu. (Bin. 20:19) Kana beto fulusa ntima ya beto na mambu yina ke katuká na Nzambi, ya ke sala ti nzonzolo ya beto lwalisa ve bampangi, kasi ya belusa bawu. (Luke 6:45) Ntangu beto ke yindulá na mambu yina Biblia ke zonzaka, nzonzolo ya beto lenda kuma mutindu ‘mukelo ya ndwenga’ yina ke kindisá bampangi.—Bin. 18:4.
mrt-F disolo 19 encadré
Yina nge lenda sala kana nge me kuzwa maladi yina nge vanda vingila ve
Kuwa yandi mbote-mbote. Mosi ya bafaso yina beto lenda sadisa mpangi ya beto, ni na kuwa yandi ntangu yandi ke vanda na nsatu ya kuzonza. Nge ke ve na nsatu ya kupesa bamvutu ntangu yandi ke zonza kasi, kuwa yandi mingi. Ata ti yandi ke na zonzaka ve mambu yina ke na nzila, kubakila ve yawu yimbi. Kuzonza ve ti nge me zaba yina ke na kwamisaka yandi, mingi-mingi kana maladi ya yandi ke na zabakanaka ve.—Bingana 11:2.
Zonza bamambu yina ke kindisa. Ntangu ya nkaka nge me zaba ve yinki ya kuzonza na ndiku ya nge yina ke na belaka. Kasi ya ke vanda mbote nge zonza mwa mambu ata ya fioti na kisika ya kuzonza ata kima. Na kifwani, nge lenda zonza kaka mambu mosi ya fioti kasi yina ke katuka na ntima mutindu: “Mu me zaba ve yinki ya kuzonza, kasi mu ke na nsatu nge zaba ti mu ke na kanisaka mingi na nge.” Kasi bika banzozolo mutindu “Ntangu ya kaka, maladi ya nge ke kuma dyaka ngolo ya kulutila” to “Kima ya mbote, nge ke ve na . . . “
Kusosa kuzaba na yina me tadila maladi yina ke na kwamisaka ndiku ya nge lenda lakisa ti nge ke na kanisaka na yandi. Yandi ke sepela na bangolo yina nge na salaka samu na kubakula mambu yina ke na kwamisaka yandi. Ni yina ke sala ti mambu yina nge ke zonza kindisa yandi. (Bingana 18:13) Kasi kupesa ve yandi dilongi kana yandi me lomba ve nge yawu.
Pesa lubakusu ya nge. Kutala ve ti nge me zaba yinki ya kusala kasi, lomba yandi yina nge lenda sala samu na kusadisa yandi. Kasi ntangu ya nkaka, samu ti yandi ke zola ve kuvanda kilo samu na nge, ndiku ya ge lenda manga lubakusu ya nge. Kana ni mutindu yina, lomba yandi ti nge zola kusumba babima samu na yandi, ti nge ke yidika yandi yinzo to ti nge ke sala mwa bisalu ya nkaka.—Bagalate 6:2.
Kulemba ve. Ntangu ya nkaka, samu na maladi ndiku ya nge ke vanda ve na ntangu samu na kutambula na nge to ke vanda ve na nsatu ya kuzonzisa nge. Vanda na ntima ya yinda mpe vanda na kisika ya yandi. Kubika ve na kusadisa yandi.—Bingana 18:24.
wp23.1-F 14 § 3–15 § 1
Beno sadisa ba yina ke ya kubela na makanisi
“Beno zonza . . . na mutindu yina ke pesa bawu ngolo.”—1 BATESALONIKA 5:14.
Ntangu ya nkaka ndiku ya nge ke na manyongi mingi mpe ke na talaka ti yandi ke ve na ntalu. Ata ti nge me zaba ve yinki ya kuzonza, kana nge lakisa yandi ti nge ke kanisaka na yandi, ya ke kindisa yandi mingi.
“Ndiku ya tsyeleka ke zolaka konso ntangu.”—BINGANA 17:17.
Pesa lubakusu yina mpangi ke na yawu nsatu. Kutala ve ti nge me zaba yinki ya kusala kasi lomba yandi yina nge lenda sala. Kana ndiku ya nge ke na zabaka ve yinki yandi ke na yawu nsatu, nge lenda lomba yandi kana beno lenda sala kima kintwadi mutindu kutambula mwa fioti. Nge lenda lomba yandi na kukwenda sumba babima samu na yandi, na kuyidikila yandi yinzo to kusala mwa bisalu ya nkaka.—Bagalate 6:2.
“Beno lakisa ntima ya yinda.”—1 BATESALONIKA 5:14.
Ndiku ya nge ke vanda ve ntangu nyonso na nsatu ya kuzonza. Zonzila yandi ti ntangu yandi ke vanda na nsatu ya kuzonza, nge kele samu na kuwa yandi. Samu na maladi ya yandi, yandi lenda sala to kuzonza mambu yina lenda nyongisa nge. Ntangu ya nkaka yandi ke vanda ve na nsatu ti beno kutana to ke zonza ve na faso ya mbote. Ntangu nge ke na pesaka lubakusu ya nge, lakisa ntima ya yinda mpe vanda na kisika ya yandi.—Bingana 18:24.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-2-F 1004
Kubula dzeke, kinkuku
Ba vanda bulaka dzeke na ntangu ya ntama samu na kuzenga mambu. Samu na kusala yawu, ba vanda losaka matadi ya fioti na zulu ya kinkuti mosi to na zulu ya mbungu to vase mpe kuningisa yawu. Kana ya me sola muntu, ya vanda lakisa ti dzeke vanda me kubwa na zulu ya muntu yina. Kubula dzeke kaka mutindu ndefi vandaka na lusambu na kati. Ba vanda sala lusambu to kukanisa na yawu, kasi na manima ba vanda vingila nzila ya Yehova. nzonzolo gôral yina ke na Ki-Ebre ke samu na kuzonzila “dikabu.”—Yoz 15:1; Nk 16:5; 125:3; Iza 57:6; Yer 13:25.
Mutindu ya kusadila. Bingana 16:33 ke zonzaka: “Beno ke bulaka dzeke na poshi ya lele, kasi konso mukanu yina beno ke kuzwa na nzila ya yawu ke katukaka na Yehova.” Na Izraele, ba vanda bulaka dzeke samu na kuzenga mambu: “Kubula dzeke ke sukisaka kuswana mpe ya ke zengaka mambu na kati ya bambeni ya ngolo.” (Bin 18:18) Ba vanda salaka ve yawu samu na kusakana to samu na mambu ya mbongo. Ata muntu vanda salaka yawu samu na kuzwa mingi, mpe ya vanda salaka ve ti muntu basika maboko mpamba—. Ba vanda salaka ve yawu samu kumvwamisa banganga-nzambi to tempelo. Kasi, mutindu ba bikulaka yawu na Nkunga 22:18, basoda ya Roma vandaka na makinisi ya yimbi ntangu ba bulaka dzeke samu na kukabula bilele ya Yesu.—Mat 27:35.
23-29 JUIN
BIMVWAMA YA BIBLIA | BINGANA 19
Vanda ndiku ya mbote samu na bampangi
Wapi mutindu beto lenda bumba ngolo luzolo ya beto na bampangi?
16 Tula meso kaka na bifu ya mbote ya bampangi ya nge ya kento na ya bakala, kasi ve na bifu ya bawu ya yimbi. Beto baka kifwani. Kanisa ti nge me vukana na bampangi ya kento na ya bakala samu na kulutisa mwa ntangu kintwadi. Beno me lutisa bantangu ya kitoko mpe na nsuka, nge me vukisa bampangi samu beno baka foto. Na manima, nge me baka bafoto zole ya nkaka samu na kutala yina ke basika mbote. Awa nge me kuma na bafoto tatu. Kasi na foto mosi, mpangi mosi ke ya kukanga mbunzu. Yinki nge ke sala na foto yina? Nge ke katula yawu samu ti nge ke na bafoto zole ya nkaka yina ke na lakisá bantu nyonso ke na sekaka.
17 Bamambu yina beto ke bumbá na ntima ke mutindu bafoto. Bambala mingi, beto ke zimbaná ve bantangu ya mbote yina beto lutisá na bampangi ya kento na ya bakala. Kasi, kanisa ti kilumbu mosi mpangi mosi ya kento to ya bakala me zonza to me sala mambu yina me sepelisa ve nge. Yinki nge me fwana kusala na mambu yango? (Bin. 19:11; Ef. 4:32) Nge me fwana kusala bangolo na kukatula yawu na ntima ya nge kaka mutindu beto lenda katula foto ya yimbi. Beto lenda zimbana bamambu ya fioti-fioti yina bampangi ke salá beto, samu ti na ntima ya beto, beto ke na bamambu mingi mpe bantangu mingi ya mbote yina beto lutisá na bawu. Ni yawu beto me fwana kubumba na bantima ya beto.
Kubika ve kukulisa luzolo ya nge
10 Beto mpe me bonga kusosa bafaso ya kusadisa bampangi ya beto. (Ebr. 13:16) Beto tala kifwani ya Anna yina beto zonzilá na disolo yina me luta. Na manima ya mupepe ya ngolo, yandi na bakala ya yandi kwendá tala dikanda mosi ya kimvuka mpe ba talá ti ba tôles ya bawu kwendá na mupepe. Na yawu, bilele ya bawu nyonso bebaka. Anna me zonza: “Beto baká bilele ya bawu, beto sukulak’ yawu mpe beto bongisak’ yawu. Samu na beto, ya vandá kaka kima ya fioti, kasi ni yina salá ti kindiku ya ngolo banda na bawu kubanda kilumbu yango tii bubu yayi.” Luzolo yina Anna na bakala ya yandi vandá na yawu samu na bampangi natá bawu na kupesa bampangi lubakusu yina ba vandá na yawu nsatu.—1 Yoa. 3:17, 18.
11 Ntangu ya nkaka bampangi ke talá ti beto ke na landá kifwani ya Yehova, ntangu ba ke talá bangolo yina beto ke salá na kulakisa bawu luzolo. Mpe bamambu ya mbote yina beto ke salá na bampangi lenda simba ntima ya bawu kulutila yina beto lenda kanisa. Khanh, yina beto me zonzila na mantwala, me zimbana ve bantu yina sadisak’ yandi. Yandi me zonza: “Mu ke na vutulá matondo mingi na bampangi ya kento nyonso yina vandá kwiza baka munu samu na kukwenda samuna. Ba vandá kwiza baka munu na yinzo ya beto, natá munu na kukwenda kudya mpe kukwiza vutula dyaka munu na yinzo ya beto. Bubu yayi, mu na talá bangolo nyonso yina ba vandá salaka. Mpe ba vandá salak’ yawu na luzolo nyonso.” Na luzingu, ya ke ve bantu nyonso yina beto ke lakisa ntima ya mbote, ke vutula beto matondo. Na yina me tadila bantu yina sadisak’ yandi, Khanh me zonza: “Mu ke na nsatu ya kuvutula bawu matondo na yina ba salá samu na munu, kasi mu zaba ve kisika ya kutala bawu. Yehova lenda vutula bawu bambote nyonso yina ba salá munu mpe mu ke sambilak’ yandi samu na yawu.” Khanh ke ve na vunaka. Ya tsyeleka Yehova ke talá bamambu ya mbote nyonso yina beto ke salá na bampangi, ata yina ke talaná fioti na meso ya beto mosi. Na meso ya yandi, bangolo nyonso yina beto ke salá ke ntalu mingi, mpe ya ke mutindu mfuka beto ke na defisak’ yandi mpe yandi ke vutula beto yawu.—Tanga Bingana 19:17.
Beno lakisa luzolo ya kukwikama beno na beno
6 Muntu lenda sala bamvula mingi ya kati ya kompani mosi. Bantu ke zonza ti yandi ke ya kukwikama to ya kukangama na kompani yina. Kasi, ntangu ya nkaka, na kati ya bamvula nyonso yina yandi me sala na kompani yina, nabunu yandi me kutana na mfumu ya kompani. Ntangu ya nkaka mpe, yandi ke zolá ve faso kompani yina ke tambulá. Ni luzolo ve ke na natak’ yandi, ntangu ya nkaka na kuvanda na kompani yina, kasi yandi ke na landá kaka mbongo. Ni yawu ke sala ti yandi vanda kuna tii retraite to tii ntangu yandi ke kuzwa kisalu ya nkaka yina ke pesa yandi mbongo ya kulutila.
7 ‘Kuvanda ya kukwikama’ yina beto me zonzila na paragrafe 6 mpe ‘luzolo ya kukwikama’ ke ve kima mosi. Samu, muntu lenda vanda ya kukangama na kima, to muntu, kasi yandi ke zolá ve kima to muntu yango. Yinki vandá nata bisadi ya Yehova na ntangu ya Biblia na kulakisa luzolo ya kukwikama? Ba lakisak’ yawu ve samu ba zonzá na bawu na kusala yawu. Kasi ni ntima ya bawu vandá nata bawu na kusalu yawu. Kanisa na David. Ata tata ya Jonathan vandá sosa kufwa David, David lakisá luzolo ya kukwikama na Jonathan, ndiku ya yandi. Bamvula mingi na manima ya lufwa ya Jonathan, David vandá lakisa kaka luzolo ya kukwikama na Jonathan ntangu yandi sadisá mwana ya yandi Mefibosheth.—1 Sa. 20:9, 14, 15; 2 Sa. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-1-F 516 § 3
Dilongi, Mulongisi
Yehova ke na ndwenga ya kulunga. Kaka ni yandi muntu ke ve na nsatu ya dilongi ya muntu. (Iza 40:13; Ro 11:34) Samu ti Yesu me kuzwa mpe me landa malongi ya Tata ya yandi mpe samu ti yandi ke na mpeve ya Nzambi, yandi ke na luve ya kuvanda “Mulongisi ya mambu ya ngitukulu,” ya kulakisa nzila mpe ya kutwadisa. (Iza 9:6; 11:2; Yoa 5:19, 30) Ya ke na lakisaka ti dilongi ya mbote, ni dilongi yina ke kwendaka nzila mosi na luzolo ya Yehova. Dilongi yina ke kwendaka ve nzila mosi na luzolo ya Yehova ke ve na ntalu. Ya ke ve dilongi.—Bin 19:21; 21:30.
30 JUIN–6 JUILLET
BIMVWAMA YA BIBLIA | BINGANA 20
Yinki lenda sadisa nge na kulenda kuzabana na muntu samu na makwela?
Mutindu bantu yina ke na sosaka kuzabana samu na makwela lenda pesa Yehova nkembo
3 Kusosa kuzabana, lenda vanda ntangu ya kitoko, kasi ya ke mpe ntangu ya mfunu mingi yina lenda nata na makwela. Kilumbu ya makwela ya bawu, bampangi yina ke na kwelanaka ke salaka nsilulu na mantwala ya Yehova ya kuzolasana mpe kuzitisa mosi na mosi ya bawu luzingu ya bawu nyonso. Tekila beto sala nsilulu, beto me bonga kukanisa mbote-mbote na yawu. Bingana 20:25 (NWT) ke zonzaka: “Yawu kele mutambu samu na muntu kana yandi zonza nswalu-nswalu na ndinga ya ngolo ti ‘Santu!’ mpe kaka na manima yandi yindula mambu yina yandi me pesa nsilulu.” Ya ke mpe tsyeleka samu na nsilulu ya makwela. Ntangu ya kuzabana ke sadisaka bampangi na kubaka mukanu ya mbote. Mukanu yango lenda vanda kukwelana to ve. Kana ba me baka mukanu ya kukwelana ve, ya zola zonza ve ti ba me sala mambu ya yimbi.
4 Samu na yinki ya ke mfunu na kutadila ntangu ya kuzabana na mutindu ya mbote? Ya ke sadisa bantu yina ke ve ya kukwela na kulutisa ve ntangu na muntu yina ba ke ve na nsatu ya kukwela. Kasi ya ke ve kaka samu na bantu yina ke ve ya kukwela. Beto nyonso me fwana kuzimbana ve mfunu ya ntangu ya kuzabana. Na kifwani, bantu ya nkaka ke kanisaka ti kana bantu zole ke na sosaka kuzabana samu na makwela, ba me fwana kukwelana kaka. Yinki mutindu ya kukanisa yayi lenda sala na ba yina ke ve ya kukwela? Melissa, mpangi mosi ya kento yina ke ve ya kukwela na États-Unis me zonza: “Bampangi ya nkaka ke salaka tiya na bampangi yina ke na zabasanaka, samu ba kwelana. Ni yawu ke salaka ti ata bamambu ke na simbaka ve, bampangi ya nkaka ke na bikaka ve. Ya ke salaka mpe ti, ba ya nkaka kima kusosa kuzabana na muntu samu na makwela. Mambu ya faso yayi lenda pesa boma.”
Yinki nge lenda sala samu na kuzwa muntu ya mbote ya kukwela?
8 Wa’ faso nge lenda tala muntu na mansweki? Na balukutakanu mpe na bantangu yina beno ke vukanaka samu na kusakana na bampangi ya nkaka, nge lenda zaba kimpeve ya yandi, mutindu ya muntu yandi kele, ndyatulu ya yandi, bandiku ya yandi mpe masolo ba ke salaka. (Luke 6:45) Bamambu yina yandi ke na sosaka kulungisa lenda kwelana kwandi na ya nge? Nge lenda yufula na bakuluntu ya kimvuka ya yandi to na muntu ya nkaka yina ke ya kuyela na kimpeve mpe yina zaba yandi mbote-mbote. (Bin. 20:18) Nge lenda sosa mpe kuzaba wa’ faso bantu ke tadilaka yandi. (Rute 2:11) Ntangu nge ke na talaka yandi, kusosa ve kulanda yandi bisika nyonso to kutula meso na mambu nyonso ya luzingu ya yandi. Zitisa yandi.
Mutindu bantu yina ke na sosaka kuzabana samu na makwela lenda pesa Yehova nkembo
7 Wapi mutindu nge lenda zaba mbote-mbote muntu? Mosi ya bafaso ni kuzonzaka pwelele, kuzonzaka matsyeleka, kuyufulaka byuvu, mpe kuwaka mbote-mbote. (Bin. 20:5; Zaki 1:19) Ntangu ya nkaka, beno lenda sala bima yina ke sala ti ya vanda ve mpasi na beno zole na kusolola mutindu kudya, kutambula kisika yina mwa bantu kele, mpe kusamuna. Beno lenda longoka mpe kuzaba bampangi ntangu beno ke lutisaka ntangu na bandiku mpe na bantu ya dikanda. Beno sala mpe bamambu yina ke lakisa faso mosi na mosi ya beno zole ke dyatilaka na bamambu ya mutindu na mutindu mpe na mantwala ya bantu ya mutindu na mutindu. Beto tala yina Aschwin ya bwala ya Pays-Bas, salaka ntangu yandi vanda zabana na Alicia: “Beto vanda sosaka kusala bamambu yina lenda sadisa beto na kulongoka kuzaba bampangi mutindu: kulamba mpe kusala bisalu ya yinzo kintwadi. Ya vandaka bima ya fioti-fioti, kasi ya sadisaka beto na kutala bisika yina mosi na mosi ya beto zole vandaka ngolo mpe bisika yina yandi ke ve ngolo.”
8 Kulongokaka Biblia kintwadi ke sadisa mpe beno na kuzaba bampangi. Kana beno kwelana, beno ke vanda na nsatu ya kuyidika bamambu samu na kulongoka ya dikanda, samu ti Nzambi me fwana kuvanda na kisika ya ntete na dikwela ya beno. (Lon. 4:12) Na yawu, ya ke vanda mbote na kuyidika bamambu samu na kulongoka kintwadi, ntangu yayi yina beno ke ntete na zabanaka. Bampangi yina ke na sosaka kuzabana samu na makwela, me kuma ntete ve dikanda mosi, mpe mpangi ya bakala, me kuma ntete ve mfumu ya mpangi ya kento. Kasi, kuvanda na ntangu ya kulongoka Biblia kintwadi, ke sadisa beno na kutala faso ke kindiku ya bampangi na Yehova. Max na Laysa, bampangi ya kukwela na États-Unis, kuzwaka mambu ya nkaka ya mbote. Max me zonza: “Na kubanda ya kuzabana ya beto, beto longokaka mikanda yina ke zonzilaka mambu ya kuzabana samu na makwela, makwela mpe luzingu na kati ya dikanda. Ya sadisaka beto na kusolola na bamambu mingi ya mfunu yina zola vanda mpasi na kusolola na yawu.”
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-2-F 109 § 9
Mwinda
Bingana 20:27 ke zonzaka ‘Mpema ya muntu kele mwinda ya Yehova, yawu ke sosaka tii na kati ya yandi.’ Bamambu yina muntu ke “pemaka” to ke basisaka, ya vanda ya yimbi to ya mbote ke lakisaka pwelele yina muntu kele to kimuntu ya yandi ya kati.—Fwanikisa na Bis 9:1.