Kilengi na ba yina ke bikaná ya kukwikama na Yehova

1-2. a) Na babwala ya nkaka, yinki luyalu ke salá na Bambangi ya Yehova, kasi yinki bisadi ya Yehova ke salaka? b) Samu na yinki beto lenda vanda na kilengi ata ti ba ke na nyokolá beto? (Zonzila mpe kizizi ya paje ya kubanda.)

BUBU yayi, na babwala kuluta 30, ba ke niminá kisalu ya beto, to ba ke kangá beto nzila na kulungisa yawu na mutindu ya mbote. Na kati ya babwala yayi, ya ke na babwala yina luyalu me tula bampangi ya beto na boloko. Wapi mambu ya yimbi ba me sala? Na meso ya Yehova, ba me sala ata kima ya yimbi. Nyonso yina ba me sala, ya ke kaka kutanga mpe kulongoka Biblia, kuzonzila kiminu ya bawu na bantu ya nkaka, mpe kuvukana na bampangi ya bawu na balukutakanu. Mpe ba me manga kukota na bamambu ya politike. Ata bankwamusu ya ngolo yina ba ke na kutaná na yawu, bisadi ya Nzambi ke na bikaná ya kukwikama na yandi.b Ba ke na lakisá ti ata muntu to kima lenda kabula bawu na Yehova!

² Ntangu ya nkaka nge me tala bizizi ya Bambangi ya Yehova yina ba ke nyokolaka. Mpe nge me tala ti ba ke na kilengi. Ba ke na kilengi samu ba zaba ti Yehova ke sepelá na kutala ti ba ke bikaná ya kukwikama na yandi. (1 Ns. 29:17a) Yesu zonzaka: ‘Kyese na bayina ba ke talisaka mpasi samu na mambu ya kudedama [to ya lunungu] yina bawu ke salaka. Beno yangalala, mpe beno vanda na kyese samu ti beno ke kuzwa musendo ya nene.’—Mat. 5:10-12.

KIFWANI SAMU NA BETO

3. Mutindu Bisalu 4:19, 20 ke na lakisak’ yawu, yinki bantumwa salá ntangu ba nyokolá bawu, mpe samu na yinki?

³ Bankwamusu yina bampangi ya beto ke na kutaná na yawu bubu yayi, bantumwa mpe kutaná na yawu na siècle ya ntete, ntangu ba vandá samuna na nkumbu ya Yesu. Bambala mingi, bazuzi yina vandá sambisa na tribunal ya nene ya bazwife “yiminaka bawu na kuzonzila dyaka na nkumbu ya Yesu.” (Bis. 4:18; 5:27, 28, 40) Yinki bantumwa salaka? (Tanga Bisalu 4:19, 20.) Ba zabá ti muntu yina vandá na lutumu kulutila bazuzi yayi “tumisaka bawu na kulongisa bantu, mpe na kuzabisa” bawu mambu yina me tadila Yesu. (Bis. 10:42) Na yawu, na bukindi nyonso, Piere na Yoane yina vandá banzonzi ya bantumwa, zonzá ti ba ke tumama na Nzambi, kasi ve na bazuzi yayi. Mpe ba zonzá ti ba ke bika ve kuzonza na nkumbu ya Yesu. Ya vandá mutindu ba vandá zonza na bazuzi: ‘Beno ke na sosá kuzonza ti misiku ya beno me lutila misiku ya Nzambi?’

4. Mutindu Bisalu 5:27-29 ke na lakisak’ yawu, wapi kifwani bantumwa bikilá bakristo nyonso ya tsyeleka, mpe wa’ faso beto lenda landa yawu?

⁴ Bantumwa bikilá bakristo nyonso ya tsyeleka kifwani ya kitoko ya kulanda: “Kutumama na Nzambi, kasi na bantu ve.” (Tanga Bisalu 5:27-29.) Samu ba bikaná ya kukwikama na Yehova, ba bulá bawu. Kasi na manima, ntangu ba basiká na tribunal ya nene ya bazwife, ba vandá “na kilengi nyonso, samu ti Nzambi talaka bawu mutindu bantu ya kulunga na kutala mpasi na nkumbu ya Yesu.” Kaka na ntangu yina, ba vutukilá kisalu ya kusamuna.—Bis. 5:40-42.

5. Na wapi byuvu beto ke na nsatu ya kuzwa bamvutu?

⁵ Bamambu yina bantumwa salá ke na natá beto ne kuyufula mwa byuvu. Na kifwani, mukanu yina ba baká na kutumama na Nzambi kasi na bantu ve ke kwelaná kwandi na musiku ya Biblia ya “kutumama na bantu ya luyalu”? (Rom. 13:1) Wa’ faso beto lenda landa mambu yina Polo zonzá, na “kutumama na misambisi mpe bamfumu ya luyalu,” mpe kubikana ya kukwikama na Nzambi, mfumu ya beto ya ntete?—Tite 3:1.

“BANTU YA LUYALU”

6. a) Mutindu ke zonzak’ yawu Baroma 13:1, yinki bakristo fwana kusala? b) Yinki beto me bonga kuzimbana ve na yina me tadila lutumu ya bantu nyonso ya luyalu?

⁶ Baroma 13:1 ke zonzaka: “Konso muntu fwana kutumama na bantu ya luyalu.” Ya zola zonza ti bakristo fwana kutumama na bantu yina ke na lutumu na yinza yayi. Bantu ya luyalu ke salá ti muvusu vanda ve na bwala. Ba ke sembá ba yina ke tumamá ve na misiku ya bwala, mpe bantangu ya nkaka, ba ke nwaniná bisadi ya Yehova. (Luz. 12:16) Ni na yawu beto ke landá musiku ya kufuta mpaku, kupesa bawu buzitu, mpe kuvanda na boma ya bawu. (Rom. 13:7) Kasi ba yina ke na lutumu na yinza yayi, ke na yawu kaka samu Yehova me bikila bawu nzila. Yesu lakisá mambu yayi pwelele ntangu yandi vandá na mantwala ya mfumu Ponse Pilate. Ntangu Pilate zonzá na yandi ti yandi vandá na lutumu ya kuzonza ti ba kufwa yandi to ve, Yesu vutulak’ yandi: “Nge kele ve na luve na munu kana Nzambi me pesa nge yawu ve.” (Yoa. 19:11) Lutumu ya Pilate vandá na bandilu. Ya ke mpe mutindu mosi bubu yayi samu na bantu ya luyalu.

7. Na wapi bamambu beto lenda tumama ve na bantu ya luyalu, mpe yinki ba me bonga kuzimbana ve?

⁷ Bakristo fwana kutumama na misiku ya luyalu, ntangu ya ke natá ve bawu na kusala mambu ya yimbi na meso ya Nzambi. Kasi beto lenda tumama ve na bantu ntangu ba ke lombá na beto na kusala mambu yina Yehova ke niminá, to ntangu ba ke niminá beto na kusala mambu yina Yehova ke lombá na beto na kusala. Na kifwani, luyalu lendá lomba na babakala ya ntwenya na kubaka minduki samu na kunwanina bwala.c To ba lenda nimina Biblia La Bible. Traduction du monde nouveau, na mikanda ya beto. Ba lenda nimina mpe beto na kusamuna mpe na kuvukana na balukutakanu ya beto. Ntangu bamfumu ya yinza ke sadilá na mutindu ya yimbi lutumu ya bawu, na kunyokolá bilandi ya Yesu, ba ke pesa mvutu na Nzambi na bamambu yina ba ke salaka. Yehova ke na talá bawu!—Lon. 5:8.

8. Wapi yina ke luswaswanu na kati ya lutumu ya bantu ya luyalu na lutumu ya Yehova?

⁸ Bamfumu ya yinza yayi ke na lutumu. Kasi lutumu ya bawu me lutila ve lutumu ya Yehova. Yehova ke na lutumu yina me lutila balutumu nyonso. Bambala 4 na Biblia, ba ke bokilá Yehova ‘Muntu Yina Me Luta Nyonso.’—Dan. 7:18, 22, 25, 27.

“MUNTU YINA ME LUTA NYONSO”

9. Yinki mbikudi Danyele talá na bimona-meso?

⁹ Mbikudi Danyele kuzwá bimona-meso yina lakisá ti Yehova ke na lutumu ya kulutila lutumu ya bantu nyonso ya luyalu. Na kimona-meso mosi, Danyele talá ntete bibulu 4 ya ngolo. Bibulu yina ke bidimbu ya bimfumu ya nene ya yinza, ya ntama mpe ya bubu yayi. Ya vandá bimfumu ya Babilone, ya Media na Persia, ya Grese, ya Roma mpe kimfumu ya Angleterre na États-Unis yina ke na yalá bubu yayi. (Dan. 7:1-3, 17) Na manima, Danyele talá Yehova ya kuvanda na kiti ya yandi ya kimfumu na tribunal, na zulu. (Dan. 7:9, 10) Mambu yina Danyele talá na manima ke na kebisá bamfumu ya bubu yayi.

10. Mutindu Danyele 7:13, 14, 27 ke na lakisak’ yawu, na banani Yehova me pesa lutumu na zulu ya ntoto, mpe yinki ya ke na lakisá samu na yandi?

¹⁰ Tanga Danyele 7:13, 14, 27. Yehova me katula lutumu na bamfumu ya bantu, mpe me pesa yawu na bantu yina ke na ngolo mingi, mpe me lunga kuzwa yawu. Bantu yango ke banani? Ya kele Yesu Kristo ‘muntu mosi mutindu mwana ya muntu,’ na ‘basantu ya Muntu Yina Me Luta Nyonso,’ bakristo 144000 yina ke yala “mvula na mvula.” (Dan. 7:18) Ya ke na talaná pwelele ti Yehova ke ‘Muntu Yina Me Luta Nyonso,’ samu kaka ni yandi ke na lutumu mpe ngolo na kusala mambu ya mutindu yayi.

11. Yinki dyaka Danyele soniká yina ke na lakisá ti Yehova ke na lutumu ya kulutila bantu ya luyalu ya yinza?

¹¹ Mambu yina Danyele talá na kimona-meso ke na kwelaná na mambu yina yandi zonzá na kikapu ya zole ya buku ya yandi. Danyele zonzaka: ‘Nzambi ya zulu ke katulaka bamfumu mpe ke tulaka bamfumu.’ Yandi soniká mpe ti ‘Muntu ya Kuluta Zulu kele Mfumu na kimfumu ya bantu mpe yandi ke pesaka yawu na konso muntu yina yandi me zola.’ (Dan. 2:19-21; 4:17) Ya ke kwandi na bantangu yina Yehova katulá bamfumu mpe tulá bamfumu? Ee, ya salamaka.

12. Pesa bifwani yina ke na lakisá mutindu Yehova katulá bamfumu ya nkaka na ntama. (Tala kizizi.)

¹² Yehova lakisá pwelele ti lutumu ya yandi ke na zulu ya lutumu ya bantu ya luyalu. Beto zonzila bifwani tatu. Ya ntete, Farao ya Ezipte. Yandi kumisá bisadi ya Yehova bangamba na bwala ya yandi. Mpe bambala mingi, yandi mangá kubika ba kwenda. Kasi Nzambi basisá bawu kuna mpe yandi kufwá Farao na nzadi ya mbwaki ya mungwa. (Bas. 14:26-28; Nku. 136:15) Ya zole, mfumu Belteshasare ya Babilone. Belteshasare salá mukembo mpe ‘salaka masiika ya yandi mosi na ntwala ya Mfumu ya zulu,’ mpe yandi ‘kumisaka banzambi ya arza mpe ya wolo,’ na kisika ya kukumisa Yehova. (Dan. 5:22, 23). Kasi Yehova fwisá bakala ya lunangu yayi nsoni. “Kaka na mpimpa yina,” ba kufwá Belteshasare, mpe ba pesá kimfumu ya yandi na maboko ya bantu ya Media mpe ya Persia. (Dan. 5:28, 30, 31) Ya tatu, mfumu Erode Agripa. Yandi zonzá ba kufwa ntumwa Zaki. Na manima, yandi tulá ntumwa Piere na boloko na dikanisi ya kumanisa mpe na yandi. Kasi Yehova kangá Erode nzila na kulungisa dikanisi ya yandi. “Mbazi mosi ya Mfumu bulaka” Erode, mpe yandi kufwaka.—Bis. 12:1-5, 21-23.

13. Pesa kifwani yina ke na lakisá wa’ faso Yehova nungá bimvuka ya bamfumu.

¹³ Yehova lakisá mpe lutumu ya yandi ya kulutila na zulu ya bimvuka ya bamfumu. Yandi nwaná samu na Izraele mpe sadisá bawu na kufwa bamfumu 31 ya babwala ya Kanana yina wisaná samu na kunwanisa bawu. Na yawu, bana ya Izraele lendá kuzwa bisika mingi ya ntoto ya Kanana. (Yos. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Yehova kamuná mpe dikofi na mfumu Bene-adadi mpe bamfumu ya nkaka 32 ya bwala ya Siria yina vukaná samu na kunwanisa Izraele.—1 Mf. 20:1, 26-29.

14-15. a) Yinki bamfumu Nebukadenezare na Dariusi zonzá samu na luyalu ya Yehova? b) Yinki mosi ya ba yina soniká Bankunga zonzá samu na Yehova mpe dikanda ya yandi?

¹⁴ Bambala mingi Yehova lakisá ti yandi ke Muntu Yina Me Luta Nyonso. Ntangu Nebukadenezare, mfumu ya Babilone salá lunangu samu na ‘ngolo mpe bukindi ya yandi mpe samu na kimfumu mpe nkembo ya bunene ya yandi,’ na kisika ya kundima ti ni Yehova me lunga kuzwa nkembo, Nzambi lawusak’ yandi. Ntangu Nebukadenezare beluká, yandi “kumisaka Muntu ya Kuluta Zulu,” mpe yandi kwizá ndima ti ‘luyalu ya Yehova kele luyalu ya mvula na mvula.’ Yandi bwelá ti ya ‘kele ve na muntu yina lenda kanga yandi nzila.’ (Dan. 4:30, 33-35) Bamvula na manima, ba meká kukangama ya Danyele na Nzambi. Ntangu Yehova basisak’ yandi na dibulu ya bankosi, mfumu Dariusi zonzaka: ‘Bantu fwana tekita na boma na ntwala ya Nzambi ya Danyele. Samu yandi kele Nzambi ya moyo mpe yandi ke zingaka ya mankululu. Ba ke fwa ata fioti ve kimfumu ya yandi, mpe luyalu ya yandi kele ya kukondwa nsuka.’—Dan. 6:7-10, 19-22, 26, 27, nyp.

¹⁵ Mosi ya ba yina soniká Bankunga zonzaka: ‘Yehova me bebisa balukanu ya makanda, yandi me bebisa mabanza ya bantu.’ Yandi bwelaka: ‘Kyese na dikanda yina Yehova kele Nzambi ya yawu, bantu yina yandi me soolaka na kuvanda bantu ya yandi.’ (Nku. 33:10, 12) Mambu yayi ke na lakisá ti ya tsyeleka beto me bonga kubumba kukwikama ya beto na Yehova!

BA KE ZABA NANI YEHOVA KELE

16. Na yinki beto lenda vanda ya kundima samu na “mpasi ya nene,” mpe samu na yinki? (Tala kizizi.)

¹⁶ Beto me tala bamambu yina Yehova salá na ntama. Yinki beto lenda vingila yandi sala na bilumbu yina ke kwiza? Beto lenda vanda ya kundima ti Yehova ke vuukisa bisadi ya yandi ya kukwikama, na kati ya “mpasi ya nene.” (Mat. 24:21, nwt-MK; Dan. 12:1) Yandi ke sala yawu ntangu kimvuka ya makanda yina Biblia ke bokilá Gogi ya Magogi ke nwanisa bisadi ya yandi ya yinza nyonso. Ata ti bimfumu ya babwala 193 yina ke na kati ya ONU vukana samu na kunwanisa beto, ba lenda telama ata fioti ve na mantwala ya Muntu Yina Me Luta Nyonso na basoda ya yandi ya mazulu. Yehova me pesa nsilulu yayi: ‘Ya tsyeleka, mu ke sala mayama, mu ke kudisantisa, mpe mu ke sala ti makanda mingi kuzaba munu; mpe ba ke zaba ti mu kele Yehova.’—Ezk. 38:14-16, 23; Nku. 46:10.

17. Wapi mambu Biblia ke zonzá yina ke kumina bamfumu ya yinza, mpe yinki ke salama samu na ba yina ke bikana ya kukwikama na Yehova?

¹⁷ Armagedoni ke banda ntangu Gogi ke kwiza nwanisa bisadi ya Yehova. Na mvita yina, Yehova ke kufwa bamfumu “nyonso ya yinza.” (Luz. 16:14, 16; 19:19-21) Kasi ‘yandi ke bumba luzingu ya bantu ya yandi ya kukwikama.’—Nku. 97:10.

BETO ME FWANA KUBIKANA YA KUKWIKAMA

18. Yinki bakristo mingi ya tsyeleka me ndima kusala mpe samu na yinki? (Danyele 3:28)

¹⁸ Na kati ya bamvula mingi, bakristo ya tsyeleka me ndima kusala boloko, ata kufwa samu ba ke zolá Yehova, mfumu ya bawu yina me lutila bamfumu nyonso. Ba ke bikaná ya kukwikama na Yehova mutindu mosi na Shadraki, Meshaki na Abedinego. Babakala yayi biká ata muntu kukabula bawu na Muntu Yina Me Luta Nyonso. Na yawu, Yehova vuukisá bawu na dibulu ya tiya ya ngolo.—Tanga Danyele 3:28.

19. Yinki Yehova ke tala ntangu yandi ke sambisa bisadi ya yandi, mpe yinki beto me bonga kusala bubu yayi?

¹⁹ Mfumu Davidi soniká mambu yina ke na lakisá ti ya ke mfunu na kubikana ya kukwikama na Nzambi. Yandi zonzaka: ‘Yehova muntu ke futa konso muntu na kutadila lunungu ya yandi mpe kukwikama ya yandi.’ (1 Sa. 26:23 Yandi soniká dyaka: ‘Bika ti kukwikama mpe kusungama bumba munu.’ (Nku. 25:21) Luzingu ya kulutila mbote ke ni kubikana ya kukwikama na Yehova mpe kubika ata muntu to ata mambu ya mpasi kukabula beto na yandi. Ya ke sala ti beto vanda na dikanisi mosi na muntu yina soniká na Bankunga: ‘Yehova ke manga ve kupesa konso kima ya mbote na bantu yina ke tambulaka na kukwikama.’—Nku. 84:11.