Misiku ya kubangula Biblia

Bantu ya nkaka lenda kanisa ti kubangula mpova na mpova, mutindu ba salaka yawu na Biblia yina ba bangulaka mpova na mpova ke sadisa muntu na kuzaba dikanisi yina vandaka na bandinga ya ntete yina ba sonikaka Biblia. Kasi, ya ke vandaka ve ntangu nyonso mutindu yina. Beto tala mwa bamambu yina ke na lakisaka yawu:

• Ya ke ve na bandinga zole yina misiku ya kubongisa banzonzolo mpe bampova ya yawu ke faso mosi. Mulongi mosi ya ndinga ya Kiebre, Samuel Driver, sonikaka ti bandinga “ke ve faso mosi kaka ve na misiku ya yawu mpe nzonzolo ya ntete, kasi mpe . . . na mutindu ya kubasisa makanisi na banzonzolo.” Bantu yina ke zonzaka bandinga ya kuswaswana ke kanisaka ve faso mosi. Professeur ya Kiebre S. R. Driver me bwela: “Ni na yawu, faso ya kuvukisa bampova na ndinga mosi ke ve faso mosi na ndinga ya nkaka.”

• Ata ndinga mosi ve bubu yayi ke na bampova mpe misiku ya kubongisa banzonzolo yina ke mutindu mosi na Kiebre, Kiarami mpe Kigreke ya Biblia. Na yawu kubangula mpova na mpova lenda sala ti ya vanda ve matsyeleka mpe pwelele.

• Nsasa ya mpova to ya nzonzolo lenda vanda faso ya nkaka na kutadilaka mambu yina ba ke na zonzilaka yawu.

Na bisika ya nkaka bantu yina ke bangulaka lenda landa mutindu ba salaka yawu na bandinga ya ntete, kasi ba me fwana kusala yawu na dikebi nyonso.

Yayi ke mwa bifwani ya bambangudulu mpova na mpova yina lenda sala ti bantu bakula ve yawu mbote-mbote:

• Biblia ke sadilaka nzonzolo “kulala” samu na kuzonzila bima zole: Kulala pongi mpe kulala na lufwa. (Matayi 28:13; Bisalu 7:60) Ntangu Biblia ke sadilaka nzonzolo yayi samu na kuzonzila lufwa, bantu yina ke bangulaka ke sadilaka “kulala na lufwa,” samu bantu zaba na wapi kulala ba ke na zonzilaka.—1 Batesalonika 4:13; 2 Piere 3:4.

• Ntumwa Polo sadilaka nzonzolo mosi yina ke na Baefeze 4:14 yina kana ba bangula yawu mpova na mpova ya ke lakisa “bansaka ya dés ya babakala.” Nzonzolo yayi ke kifwani ya ntama ya mutindu ya kubokila bansalulu yina bantu vandaka na yawu na yina me tadila kuyiba na bansaka ya dés. Na bandinga mingi, kubangula mpova na mpova ke sala ti ya vanda mpasi na kubakula. Ba lenda bangula nzonzolo yayi pwelele mutindu yayi “bantu yina ke vunaka bampangi.”

• Na Baroma 12:11, ya ke na nzonzolo na Kigreke yina ba lenda bangula na “mpeve yina ke na tokaka.” Kubangula mutindu yayi ke basisaka ve dikanisi yina me lunga na Kituba. Na yawu na mbangudulu yayi, ba me bangula yawu na “mpeve ya santu pesa beno ngolo.”

• 

  Na Disolo na zulu ya Mongo, Yesu sadilaka nzonzolo mosi yina ba ke bangulaka mingi-mingi na “Balusakumunu na ba yina ke bapovre na mpeve.” (Matayi 5:3, King James Version) Kasi na bandinga mingi, kubangula nzonzolo yayi mpova na mpova ke basisaka ve dikanisi pwelele. Na bandinga ya nkaka, nzonzolo “bapovre na mpeve” ke lakisaka bantu yina me kondwa mayela, ngolo mpe bukindi. Kasi awa, Yesu vanda longa bantu ti kilengi ya bawu ke katukaka ve na kulungisa bansatu ya bawu ya kinsuni, kasi ni na kundima ti ba ke na nsatu ya lutwadusu ya Nzambi. (Luke 6:20) Na yawu, bambangudulu mutindu “bantu yina me zaba ti ba ke na nsatu ya mambu ya kimpeve” to “ba yina me zaba ti ba ke na nsatu ya Nzambi” ya ke na basisaka mbote-mbote dikanisi ya ntete ya nzonzolo yayi.—Matayi 5:3; The New Testament in Modern English.

Na kutadilaka bamambu yayi, ya ke na talanaka ti kubangula Biblia ke sukaka ve nkaka na kubangula bampova nyonso mutindu ya kele na bandinga ya ntete. Muntu yina ke bangulaka me fwana kutula dikebi samu na kusoola bampova na ndinga yina yandi ke na bangulaka samu na kubasisa mbote-mbote makanisi yina ke na ndinga ya ntete yina ba sonikaka yawu. Dyaka, yandi me bonga kubongisa bampova na mutindu yina ke ya kukwelana na misiku ya ndinga yina yandi ke na bangulaka samu ya vanda pete na kutanga.

Kasi, ba me fwana kubalula ve masonoko na mutindu ya kulutila. Kana muntu yina ke bangulaka, ntangu nyonso yandi ke balulaka bamambu ya Biblia samu ya basisa dikanisi yina yandi me simba, yandi lenda soba dikanisi ya ntete ya Biblia. Wapi mutindu? Yandi lenda bwela makanisi ya nkaka to kukatula makanisi ya mfunu. Na yawu, ata ti kupesa kaka dikanisi yina ke na kati ya baverse lenda sala ti ya vanda pete na kutanga, kasi bantangu ya nkaka ya lenda kanga nzila na muntu yina ke tanga, na kuzaba mbote-mbote nsangu ya matsyeleka ya masonoko ya Biblia.

Mambu yina muntu yina ke bangulaka ke kwikilaka lenda kota na kisalu ya yandi. Na kifwani, Matayi 7:13 ke zonzaka: “Nzila ya nene ke nataka na lufwa.” Bantu ya nkaka yina ke bangulaka, bikaka ntangu ya nkaka bamambu yina ba ke kwikilaka nata bawu na kusadila nzonzolo “dibenga ya tiya” na kisika ya kusadila nzonzolo yina na Kigreke zola zonza “lufwa.”

Muntu yina ke bangulaka Biblia me fwana kuzaba mpe ti ba sonikaka Biblia na nzonzolo yina bantu ke sadilaka bilumbu nyonso, ya vanda ba yina ke salaka bilanga, mivungi mpe bilobi-mbisi. (Bisalu 4:13) Na yawu, mbangudulu ya mbote ya Biblia ke salaka ti mambu yina ke na kati vanda pete na kubakula na bantu yina ke na ntima ya kukwikama, ya vanda ba salaka lukolo to ve. Ya ke sadilaka nzonzolo yina bantu nyonso zaba mpe ke sadilaka, na kisika ya kusadila nzonzolo yina bantu zaba ve mbote.

Bubu yayi bantu mingi yina ke bangulaka bakaka mukanu ya yimbi ya kukatula nkumbu ya Nzambi, Yehova, ata ti nkumbu yango vandaka na bamaniskri ya Biblia ya ntama. (Tala Yina ba me bwela A5.) Na bambangudulu mingi, na kisika yina vandaka nkumbu ya Nzambi ba me tula “Mfumu,” mpe bambangudulu ya nkaka ke lakisaka ve ti Nzambi ke na nkumbu. Na kifwani, na bambangudulu ya nkaka, lusambu ya Yesu yina ke na Yoane 17:26 ke zonzaka: “Mu me sala ti ba zaba nge,” mpe na Yoane 17:6, “Munu me lakisa nge na sika ya ba yina nge pesaka munu.” Kasi, kana mbangudulu yayi vandaka ya kukwikama, lusambu ya Yesu zolaka vanda: “Mu me zabisa bawu nkumbu ya nge,” mpe “Mu me lakisa nkumbu ya nge na bantu yina nge pesaka munu.”

Bamambu ya kubanda yina ke na Mbangudulu ya Yinza ya Malu-Malu ya ntete na Anglais ke zonzaka: “Beto me balula-balula ve makanisi ya Masonoko. Beto me sala bangolo ya kubangula mpova na mpova na bisika yina ya me simba na Anglais ya bilumbu nyonso, mpe na bisika yina ya ke bebisa ve dikanisi.” Na yawu, comité ya Biblia. Mbangudulu ya Yinza ya Malu-Malu me sala bangolo samu bukati-kati vanda na yina me tadila kusadila bampova mpe banzonzolo yina ke basisa dikanisi yina vandaka na bandinga ya ntete mpe ba mangaka kusadila nzonzolo ya kidi-kidi to yina ke bebisa dikanisi. Na yawu, Biblia ke vanda pete na kutanga mpe muntu yina ke na tangaka lenda vanda na kundima ti nsangu ya yawu yina me katuka na Nzambi, ba me bangula yawu na kukwikama nyonso.—1 Batesalonika 2:13.