Wa’ faso bibuti lenda sadisa mwana ya bawu na kukumisa kiminu ya yandi ngolo?

1-2. Wa’ faso bibuti zola bakila byuvu yina bana ke yufulaka na yina me tadila Biblia na Nzambi?

KUKULISA mwana ke ve pete. Beto zaba ti bibuti ke salaka bangolo samu na kusadisa bana ya bawu na kukulisa kiminu ya bawu mpe Yehova ke na kilengi. (Det. 6:6, 7) Na ntangu mwana ke na kulaka, yandi lenda banda kuyufula byuvu na yina me tadila bamambu yina Biblia ke longaka mutindu, samu na yinki Biblia ke niminaka bamambu ya nkaka.

² Ntangu ya nkaka, byuvu ya mutindu yayi lenda pesa nge boma. Ya lenda nata nge na kukanisa ti kiminu ya mwana ya nge ke na kubwaka. Kasi kuzimbana ve ti bana ke na nsatu ya kuyufula byuvu samu na kukulisa kiminu ya bawu. (1 Ko. 13:11) Na yawu, ya zola vanda ve mambu yina zola pesa nge boma. Byuvu nyonso yina mwana ya nge lenda yufula lenda pesa nge nzila ya kusadisa yandi na kubongisa faso ya yandi ya kukanisa mpe kukulisa kiminu ya yandi.

3. Yinki beto ke tala na disolo yayi?

³ Na disolo yayi, beto ke tala mutindu bibuti lenda sadisa bana ya bawu na 1) kukulisa kiminu ya bawu na Nzambi mpe na Biblia, 2) kusadisa mwana na kubakula mambu yina biblia ke zonzaka na yina me tadila yimbi mpe mbote, mpe 3) kulonga bana ya bawu mutindu ya kuzonzila bamambu yina ba ke kwikilaka na bantu ya nkaka. Beto ke tala mpe samu na yinki ya ke mbote na bana na kuyufulaka byuvu, mpe mwa bamambu yina bibuti lenda sala yina lenda pesa nzila na masolo ya mbote na bana ya bawu na yina me tadila Nzambi mpe Biblia.

SADISA MWANA NA KUKULISA KIMINU YA YANDI

4. Wapi byuvu bana lenda vanda na yawu, mpe samu na yinki?

⁴ Bibuti yina ke bakristo me zaba ti, ya vanda bana ya bawu to bawu mosi, ata muntu ke butukaka na kiminu. Na yawu, ya lenda kumina mwana na kuyufula byuvu mutindu: ‘Wa’ faso mu lenda zaba ti Nzambi kele? Mambu yina Biblia ke longaka ke kwandi ya tsyeleka?’ Biblia ke kindisaka beto na kusadila “mayela ya ya kuyindula” mpe kusosa “kuzaba mambu nyonso kana ya ke ya tsyeleka.” (Rom. 12:1; 1 Tes. 5:21, NWT) Na yawu, wa’ faso nge lenda sadisa mwana ya nge na kukumisa ngolo kiminu ya yandi?

5. Yinki bibuti lenda sala na kusalisa bana ya bawu na kukulisa kiminu na Biblia? (Baroma 12:2)

⁵ Sadisa yandi na kutala yandi mosi kana Biblia ke zonzoka matsyeleka. (Tanga Baroma 12:2.) Na ntangu mwana ke yufulaka byuvu, lakisa yandi faso yandi lenda sadila bima mutindu Buku ya kusosa samu na Bambangi ya Yehova samu na kuzwa bamvutu na byuvu yina yandi ke na yawu. Na kifwani, nge lenda lomba na yandi na kusosa masolo to bavideo yina ke sadisa yandi na kuvanda na kundima ti Biblia ke ve kaka buku yina bantu sonikaka, kasi ya ke “mambu ya Nzambi.” (1 Tes. 2:13, NWT) Na kifwani, yandi lenda tala yinki mikanda ya beto ke zonzaka na yina me tadila mbanza ya Ninive yina vandaka na bwala ya Asiria ya ntama. Na ntama, bantu ya nkaka ya mayela zonzaka ti ya vandaka ve na mbanza yina ba ke bokilaka Ninive. Kasi, na kati ya bamvula 1850, ba kwizaka timuna bima ya bwala yayi yina bikanaka yina ke lakisaka ti disolo yina Biblia ke zonzilaka na yina me tadila Ninive ke tsyeleka. (Sof. 2:13-15) Na yina me tadila kulungana ya mbikudulu yina ke zonzila kumwangana ya bwala ya Ninive, yandi lenda tala disolo “Nge zabaka yawu?” na Yinzo ya Kengidi ya novembre 2021. Na ntangu yandi ke fwanisa bamambu yina yandi me longoka na mikanda ya beto mpe yina yandi ke longokaka na babuku ya nkaka yina bantu ya mayela basisaka, ya ke sadisa yandi na kukulisa kiminu ya yandi na bamambu yina Biblia ke zonzaka.

6. Wa’ faso bibuti lenda sadisa bana ya bawu na kuzwa bima yina ke lakisaka ti Biblia ke tsyeleka? Pesa kifwani. (Tala mpe kizizi.)

⁶ Sadisa yandi na kusosa bima yina ke lakisaka yina Biblia ke zonzaka ke tsyeleka. Bibuti lenda kukwenda na bisika yina lenda pesa bawu nzila ya kusolola na bana ya bawu na yina me tadila Biblia to kiminu na Nzambi. Na kifwani, ba lenda kwenda na musée, na bisika yina ba kundaka bayinti, bafololo mpe matiti ya mutindu na mutindu. Ba lenda kwenda mpe na Betele samu na kutala bima yina ke zonzilaka masolo ya ntama. Mikanda mpe bavideo ya beto ke na bima yina ke na bisika yayi. Kana nge lenda kwenda ve kuna, nge lenda sadisa mwana ya nge na kuzwa yawu na bavideo, mikanda ya beto to na internet. Mwana ya nge zaba kwandi Ditadi ya Moabi? Banda ntangu yina ba yidikaka yawu, ya me sala bamvula 3 000. Yehova, nkumbu ya Nzambi ke na zulu ya yawu. Ditadi yango ke na France na Paris na Musée du Louvre. Na Warwick, New York, kisika yina ba ke twadisaka kisalu ya Bambangi ya Yehova, beno lenda tala mpe copie ya ditadi yango. Ditadi ya Moabi ke zonzilaka disolo ya mfumu Mesha ya Moabi yina balukilaka Izraele. Ya ke na kwelanaka na yina Biblia ke zonzaka. (2 Mf. 3:4, 5) Ntangu mwana ya nge ke tala na meso ya yandi mosi bima yina ke lakisaka ti Biblia ke tsyeleka, kiminu ya yandi ke kuma ngolo.—Fwanisa na 2 Bansangu 9:6.

7-8. a) Ntangu beto ke talaka bima ya kitoko yina ke na zulu mpe na ntoto, yinki ya ke longaka beto? Pesa kifwani. (Tala mpe kizizi.) b) Wapi byuvu lenda sadisa mwana ya nge na kundima ti ya ke na muntu yina yidikaka bima nyonso?

⁷ Sadisa yandi na kukanisa na bima ya ngitukulu yina Yehova salaka. Ntangu nge ke tambulaka na mwana ya nge, ya lenda vanda na bwala to na bilanga, nge lenda sadisa yandi na kutala mbote-mbote faso bima kele. Samu na yinki? Ya ke sadisa yandi na kutala ti ya ke na muntu yina ke na mayela mpe ndwenga ya nene yina salaka yawu. Bima mingi yina ke na ntoto mpe na zulu, mutindu binkuku ya bambwetete, yinzo ya escargot, makasa ya matiti ya nkaka mpe fololo yina ba ke bokilaka tournesol ke na banzila ya kubaluka. Bantu ya mayela me lutisa bamvula mingi na kulongoka faso bima yayi kele. Nicola Fameli, muntu mosi ya mayela, zonzaka ti ntangu beto ke tangaka lutangu ya banzila ya kubaluka yina ke na bima ya mutindu yayi, beto ke kwiza tala ti ya ke landaka mulonga ya banimero yina bantu ya mayela ke bokilaka mulonga ya Fibonacci.a

⁸ Na lukolo, bana ya nge lenda longoka ti faso bima mingi na ntoto mpe na zulu kele, ya ke landaka misiku ya science mutindu mathématiques. Na kifwani, bayinti mingi ke kulaka faso mosi. Na ntangu yinti ke kulaka, ya ke pesaka ba branches ya nene yina na manima ke pesaka ba branches ya fioti, mpe ba branches ya kulutila fioti yayi ke pesa dyaka ba branches ya nkaka, mpe kaka ni faso yayi ya ke salama. Bima mingi na ntoto mpe na zulu ke landaka musiku yayi. Kasi nani me yidika misiku yina ke salaka ti bima mingi na ntoto mpe na zulu vanda kitoko? Kana mwana ya nge kanisa na kyuvu yayi, ya lenda sadisa yandi na kukulisa kiminu ya yandi ti ni Nzambi yidikaka bima nyonso. (Ebr. 3:4) Na manima, nge lenda yufula yandi: “Nge me kanisa kwandi ve ti ni yandi me bonga kuzonzila beto mutindu ya kudyatila samu na kuvanda na kilengi mpe ti ni yawu me nata yandi na kupesa beto misiku?” Na manima, nge lenda lakisa yandi ti Nzambi pesaka beto Biblia samu na kulakisa beto faso beto lenda vanda na kilengi.

NASA, ESA, and the Hubble Heritage (STScl/AURA)-ESA/Hubble Collaboration

SADISA MWANA NA KUBAKULA MAMBU YINA BIBLIA KE ZONZAKA NA YINA ME TADILA YIMBI MPE MBOTE

9. Yinki lenda nata mwana na kuyufula byuvu na yina me tadila malongi ya Biblia?

⁹ Kana mwana ya nge me yufula nge: ‘Samu na yinki kutumama na malongi ya Biblia?’ Sosa kuzaba yinki me nata yandi na kuyufula kyuvu yayi. Mwana ya nge ke kwandi na mangaka na kutumama na mambu ya Biblia? To ya ke mpasi na yandi na kuzonzila na bantu ya nkaka, samu na yinki ya ke mbote na kulanda malongi ya Biblia? Na yawu, nge lenda sadila buku Sepela na luzingu ya ntangu nyonso! samu na kusadisa yandi na kuzola mambu ya Biblia mpe kutumama na yawu.b

10. Wa’ faso nge lenda sadisa mwana ya nge na kutala mfunu ya kuvanda na kindiku ya ngolo na Yehova?

¹⁰ Sadisa yandi na kutala mfunu ya kuvanda na kindiku ya ngolo na Yehova. Ntangu nge ke longokaka na mwana ya nge, sadila byuvu mpe bizizi yina ke na buku Sepela na luzingu ya ntangu nyonso! Samu na kubasisa bamambu yina yandi ke na yawu na ntima. (Bin. 20:5) Na kifwani, kileso 8 ke lakisaka ti Yehova ke faso ndiku ya mbote yina ke zonzilaka beto bamambu yina lenda bumba mpe kubongisa luzingu ya beto. Mpe na manima ya kusolola na 1 Yoane 5:3, nge lenda yufula yandi: “Samu beto zaba ti Yehova ke mutindu ya ndiku ya beto, wa’ faso beto zola bakila bamambu yina yandi ke longaka beto na kusala?” Kyuvu yayi ke ve mpasi, kasi ya lenda sadisa yandi na kutala ti Yehova ke pesaka beto misiku samu yandi zola beto.—Iza. 48:17, 18.

11. Wa’ faso nge lenda sadisa mwana ya nge na kutala ti ya ke mbote na kutumama na malongi ya Biblia? (Bingana 2:10, 11)

¹¹ Solola na yandi na bambote yina beto ke kuzwaka ntangu beto ke tumamaka na yina Biblia ke longaka. Na ntangu beno ke tangaka Biblia to dikanisi ya kilumbu, beno zonzila wa’ faso malongi ya Biblia me sadisa beno na dikanda. Na kifwani, nge lenda sadisa yandi na kutala bambote yina beto ke kuzwaka na kuvanda bantu yina ke zolaka kisalu mpe ke zonzaka ntangu nyonso matsyeleka. (Ebr. 13:18) Nge lenda lakisa mpe yandi mutindu kulanda malongi ya Biblia ke sadisaka mpe beto na kuvanda na mavimpi ya mbote mpe na kuvanda na kilengi. (Bin. 14:29, 30) Kusolola na malongi yayi lenda sadisa mwana ya nge na kuzola mingi malongi ya Biblia. Bingana 2:10, 11 (NWT) ke zonzaka: “Ntangu mayela ke kota na ntima ya nge, mpe nzayilu ke kuma kitoko na luzingu ya nge, mayela ya kuyindula ke bika ve kubumba nge, mpe luswasukusu ke bumba nge.”

12. Wa’ faso tata mosi sadisaka mwana ya yandi na kutala ti ya ke mbote na kulanda malongi ya Biblia?

¹² Steve na kento ya yandi ke vandaka na France. Ba ke sadisaka mwana ya bawu ya ntwenya na nkumbu ya Ethan, na kutala luzolo ya Yehova yina ke na manima ya misiku yina yandi ke pesaka. Yandi me zonza: “Beto ke yufulaka yandi byuvu mutindu, ‘Samu na yinki Yehova me lomba na beto na kutumama na dilongi yayi? Wa’ faso ya ke lakisaka ti yandi ke zolaka beto? Yinki lenda kumina beto kana beto tumama ve na dilongi yayi?’” Masolo ya mutindu yayi sadisaka Ethan na kundima ti Yehova ke zonzaka matsyeleka. Steve me bwela: “Nsatu ya beto ke ni kusadisa Ethan na kutala ti na kati ya Biblia, ya ke na ndwenga yina me lutila ndwenga ya bantu.”

13. Wa’ faso bibuti lenda sadisa mwana ya bawu na kusadila malongi ya Biblia? Pesa kifwani.

¹³ Sadisa yandi na kusadila malongi ya Biblia. Na kifwani, ntangu ya nkaka na lukolo ba lenda lomba na mwana ya nge na kutanga buku mosi. Ntangu ya nkaka, na buku yina yandi ke na tangaka, bantu yina ke na kati lenda sala mambu yina Yehova ke zonzaka ti ya ke yimbi. Ya lenda vanda ti ba ke na vukisaka nzutu na mutindu yina Yehova ke niminaka to ti ba ke na salaka bamambu ya ngolo. Mpe na faso ba me sonika buku yango, ya lenda talana ti bamambu ya mutindu yayi ke ve yimbi. Nge lenda sadisa mwana ya nge na kukanisa na yina ya ke salaka Yehova ntangu bantu ke salaka bamambu ya mutindu yayi. (Bin. 22:24, 25; 1 Ko. 15:33; Filp. 4:8) Ya lenda sadisa mwana ya nge na kutala samu na yinki ya ke mbote na yandi na kutumama na Yehova. Mpe kana mulongi to bampangi ya yandi ya lukolo sosa kuzaba dikanisi ya yandi na yina me tadila buku yango, yandi ke lenda kuzonzila bamambu yina yandi ke kwikilaka na yawu.

SADISA YANDI NA KUZONZILA KIMINU YA YANDI NA BANTU YA NKAKA

14. Wapi malongi lenda kwamisa ntwenya, mpe samu na yinki?

¹⁴ Bantwenya lenda vanda na nsoni ya kuzonzila na bantu ya nkaka bamambu yina ba ke kwikilaka na yawu. Ntangu na lukolo ba ke longaka bawu ti luzingu yidama yawu mosi, ya lenda kwamisa bawu. Samu na yinki? Samu milongi lenda lakisa bawu ti science me lakisa ti ni faso yina ya salamaka. Kana nge ke kibuti, wa’ faso nge lenda sadisa mwana ya nge na kuvanda na kundima ti bamambu yina Biblia ke zonzaka ke tsyeleka?

15. Yinki lenda sadisa mwana na kuvanda ve na nsoni ya bamambu yina yandi ke kwikilaka?

¹⁵ Sadisa yandi na kuvanda ve na nsoni na yina yandi ke kwikilaka. Mwana ya nge ke ve na nsatu ya kuvanda na nsoni samu yandi ke kwikilaka ti ya ke na muntu yina yidikaka bima nyonso. (2 Tim. 1:8) Samu ti ya ke na bantu mingi ya mayela yina ke kwikilaka ti bima yidamaka ve kaka yawu mosi. Samu na bawu, ya ke na muntu mosi ya mayela yina yidikaka bima nyonso yina ke na zulu mpe na ntoto. Na yawu, bantu ya mayela yayi ke ndimaka ve malongi yina ba ke longaka na balukolo na yinza nyonso yina ke zonzaka ti bima yidamaka kaka yawu mosi. Kusosa kuzaba yinki nataka bantu ya nkaka na kundima ti ya ke na muntu yina yidikaka luzingu ke sadisa mwana ya nge na kukumisa ngolo kiminu ya yandi.c

16. Wa’ faso bibuti lenda sadisa mwana ya bawu na kuzonzila bamambu yina yandi ke kwikilaka na yina me tadila muntu yina yidikaka bima nyonso? (1 Piere 3:15) (Tala mpe kizizi.)

¹⁶ Sadisa yandi na kuzonzila na bantu ya nkaka samu na yinki yandi ke kwikilaka ti ya ke na muntu yina yidikaka bima nyonso. 1 Piere 3:15 ke zonzaka: “Kasi beno zitisa [Kristo] na bantima ya beno mutindu Mfumu ya beno ya [santu.] Beno fwana kuvwanda ya kukubama na kubangula mfunu ya Kivuvu ya beno na bayina nyonso ke yufula beno yawu.” Beno lenda tala dyaka na mwana masolo yina ke na jw.org yina ke zonzilaka faso luzingu bandaka. Nge lenda sadisa mwana ya nge na kutala na bamambu yina yandi me tanga, yinki yandi lenda sadila samu na kusadisa bantu ya nkaka na kuzaba ti ya ke na muntu yina yidikaka bima nyonso. Bambula yandi ti yandi ke ve na nsatu ya kuswana na bampangi na lukolo. Kasi, na ntangu yandi ke na sololaka na mpangi ya lukolo, yandi lenda sadila nzonzolo ya pete samu na kunata yandi na kukanisa mbote-mbote. Na kifwani, mpangi ya lukolo lenda zonza na yandi: “Mu ke kwikilaka kaka na mambu yina mu ke talaka. Kasi nabunu mu tala Nzambi.” Mwana lenda zonza: “Kanisa mwa fioti: kana nge ke na tambulaka na kati ya brusu, mpe nge me tala yinzo ya kitoko, kasi ata muntu ke vandaka na kisika yina. Nge ke kanisa kwandi ti yinzo yango basikaka kaka faso yina samu nge me tala ata muntu? Kana yinzo yayi ke na lakisaka ti ya ke na muntu mosi ya mayela yina salaka yawu, yinki nge ke zonza samu na bima nyonso yina ke na ntoto mpe na zulu?”

17. Wa’ faso bibuti lenda sadisa mwana ya bawu na kusosa bafaso ya kuzonzila bamambu ya Biblia na bantu ya nkaka? Pesa kifwani.

¹⁷ Sadisa yandi na kusosa bafaso yina yandi lenda zonzila na bantu ya nkaka mambu ya Nzambi. (Rom. 10:10) Nge lenda fwanisa bangolo yina yandi ke na yawu nsatu samu na kulonga Biblia na bangolo yina muntu ke salaka na kulongoka kusika guitare. Na kubanda, yandi lenda longoka na kusika banzimbu yina ke ve mpasi. Kuvanda na kifu ya kusala yawu ke sala ti ya vanda dyaka ve mpasi na yandi na kusika yawu. Kaka mutindu mosi, samu na kuzonzila kiminu ya yandi na bantu ya nkaka, ntwenya lenda banda na bamambu ya pete. Na kifwani, yandi lenda yufula mpangi ya yandi ya lukolo: “Nge zaba kwandi ti bantu ya mayela ke talaka mbote-mbote bima yina ke na ntoto mpe na zulu samu na kusala bima ya nkaka? Mu lenda lakisa nge video mosi ya kitoko?” Na manima ya kulakisa yandi video mosi yina ke na Ba yidikaka yawu to ya yidamaka yawu mosi? (Évolution ou conception?) Yandi lenda zonza: “Kana ba ke na bulaka maboko na muntu yina me yidika kima na manima ya kutala bima yina ke na zulu to na ntoto, nani me fwana kuzwa lukumu samu na bima nyonso yina ka na yinza?” Kusadila byuvu ya pete yayi lenda pesa na ntwenya yina ke na ntima ya mbote nsatu ya kuzaba dyaka bamambu ya nkaka.

KUBIKA VE NA KUSADISA YANDI NA KUKUMISA NGOLO KIMINU YA YANDI

18. Wa’ faso bibuti lenda tatamana na kukumisa ngolo kiminu ya mwana ya bawu na Nzambi?

¹⁸ Na yinza yayi, bantu mingi ke ve na kiminu na Yehova. (2 Pi. 3:3) Na yawu, bibuti ntangu beno ke longokaka na mwana, beno sadisa yandi na kulongoka na yandi mosi bamambu yina ke sadisa yandi kukumisa ngolo kiminu ya yandi na Nzambi mpe na bamambu yina ke na kati ya Biblia. Nata yandi na kubaka ntangu ya kukanisa mbote-mbote na bima ya ngitukulu yina ke na kati ya bima yina Yehova yidikaka. Sadisa yandi na kubakula bambikudulu ya Biblia yina me lungana. Mpe ya kulutila mfunu, sambila na mwana ya nge, mpe samu na yandi. Kana nge sala yawu, nge lenda vanda na kundima ti Yehova ke pesa nge difuta samu na bangolo nyonso yina nge ke na salaka samu na kusadisa mwana ya nge na kumisa ngolo kiminu ya yandi.—2 Ns. 15:7.