Diboko ya Yehova ke ve nkufi

1. Wa’ faso Moyize lakisaka ti yandi sikidilaka na Yehova ntangu yandi basisaka bantu ya Izraele na Ezipte?

BUKU ya Baebre ke zonzilaka bantu mingi yina tulaka kiminu na Yehova. Mosi ya bawu ke Moyize yina lakisaka kiminu ya ngitukulu. (Ebr. 3:2-5; 11:23-25) Yandi salaka yawu ntangu yandi basisaka bantu ya Izraele na Ezipte. Yandi vandaka ve na boma ya Faraoni mpe basoda ya yandi. Samu yandi tulaka ntima na Yehova, yandi twadisaka bantu ya Izraele na nzadi ya mungwa ya mbwaki mpe na manima na ntoto ya kuyuma. (Ebr. 11:27-29) Bantu ya Izraele kumaka na bantembe ti Yehova ke kipe bansatu ya bawu. Kasi Moyize bikaka ve na kusikidila na Nzambi ya yandi. Kiminu ya Moyize vandaka ve ya mpamba, samu ti Nzambi salaka kimangu yina salaka ti ba kuzwa maza mpe madya na ntoto ya kuyuma.a—Bas. 15:22-25; Nku. 78:23-25.

2. Samu na yinki Nzambi yufulaka na Moyize: “Diboko ya [Yehova] kele nkufi”? (Lutangu 11:21-23)

² Ata ti Moyize vandaka na kiminu ya ngolo, mvula mosi na manima ntangu Yehova vuukisaka bantu ya Izraele na Ezipte, yandi bandaka kusala bantembe ti Yehova ke pesa bantu ya Izraele madya. Yandi vandaka ndima ve ti Yehova zola pesa ba millions ya bantu yayi mbisi. Ni na yawu yandi zonzaka na Moyize: “Diboko ya [Yehova] kele nkufi?” Lutangu 11:21-23 ke zonzaka: “Bantu yayi me zungidila munu kele nkama nsambwadi ya mafunda [600 000] ya binwani yina ke nwanaka na kwendaka tambula na makulu. Mpe nge ke na kutuba ti nge ke pesa bawu mbisi yina bawu ke kudya ngonda ya muvimba! Ba ke kufwa samu na bawu mameme, bankombo na bangombe samu ti yawu kulungila bawu? Ba ke kutikisa samu na bawu bambisi nyonso ya mubu samu ti yawu kulungila bawu? [Yehova] vutulaka na Moyize: ‘Nge ke na kubanza ti diboko ya [Yehova] kele nkufi?’” Nzonzolo ‘diboko ya Yehova’ zola zonza mpeve ya yandi ya santu to ngolo ya yandi ya kusala bamambu. Ya ke mutindu Yehova zonzaka na Moyize: ‘Nge ke na kanisaka kwandi ti mu ke lenda ve kusala mambu yina munu me zonza?’

3. Samu na yinki ya ke mfunu na beto na kulongoka mambu yina kuminaka bantu ya Izraele mpe Moyize?

³ Ya me kuminaka nge na kuyufula kana Yehova ke kipe bansatu ya nge mpe ya dikanda ya nge? Kana nge me salaka yawu to ve, beto tala mambu yina kuminaka Moyize na bantu ya Izraele yina vandaka ve na kiminu ti Nzambi zola kipe bansatu ya bawu. Malongi ya Biblia yina beto ke zonzila ke kumisa dyaka ngolo kifu ya beto ya kutulaka Yehova ntima, muntu yina diboko ya yandi ke ve nkufi.

LONGOKA NA KIFWANI YA MOYIZE MPE YA BANTU YA IZRAELE

4. Yinki nataka bantu mingi Izraele na kusikidila dyaka ve na makoki ya Yehova ya kukipe bansatu ya bawu ya kinsuni?

⁴ Samu na yinki bantu ya Izraele vandaka na bantembe ti Yehova zola kipe bansatu ya bawu? Bantu ya Izraele vandaka na “bantu mingi ya bandinga ya nkaka.” Ba vandaka na bawu na ntoto ya kuyuma banda ntangu yina ba katukaka na Ezipte tii na ntoto ya nsilulu. (Bas. 12:38; Det. 8:15) Bantu yango vanda sepela dyaka ve kudya mane. Bantu mingi mpe ya Izraele kumaka mutindu bawu mpe bandaka kunyonga. (Lut. 11:4-6) Ba bandaka kunyonga madya yina ke na Ezipte. Ba vanda didila na Moyize mpe yandi kanisaka ti ni yandi zola zwidila bawu mbisi.—Lut. 11:13, 14.

5-6. Yinki beto lenda longoka na mutindu bantu ya bandinga ya nkaka nataka bantu ya Izraele na kukanisa mutindu bawu?

⁵ Bantu ya bandinga ya nkaka vanda vutula ve matondo na yina Yehova pesaka bawu. Bantu ya Izraele bandaka mpe kusala mutindu bawu. Ya lenda kumina beto mpe. Beto lenda banda kunyonga na luzingu yina beto vandaka na yawu na ntama mpe kulula bima yina bampangi ke na yawu. Kasi, beto ke vanda na kilengi kana beto longoka kusepela na yina beto ke na yawu.

⁶ Bantu ya Izraele zimbanaka nsilulu yina Nzambi pesaka bawu. Yandi zonzaka na bawu ti ntangu ba ke kuma na bwala ya bawu ya malu-malu, ba ke sepela na bima mingi ya mbote. Mambu yayi zola lungana na ntoto ya nsilulu, kasi ve na ntoto ya kuyuma. Mutindu mosi, na kisika ya kukanisa na yina beto ke ve na yawu na yinza yayi, beto kanisa na bansilulu yina Yehova zonzaka ti yandi ke lungisa na yinza ya malu-malu. Yindula mpe na masonoko ya Biblia yina ke kumisa dyaka ngolo kifu ya nge ya kutulaka ntima na Yehova.

7. Samu na yinki beto lenda vanda na kundima ti diboko ya Yehova lenda vanda ve nkufi?

⁷ Ntangu ya nkaka nge ke na yufulaka, samu na yinki Nzambi zonzaka na Moyize: “Diboko ya [Yehova] ke nkufi?” Ya lenda vanda ti Yehova vanda sosa ti Moyize kanisa na bamambu zole. Ya ntete, ngolo ya yandi ke ve na nsuka. Ya zole, yandi ke na makoki ya kusadila ngolo ya yandi kisika ni kisika. Ya vandaka ve mpasi na Nzambi na kuzwidila bawu mbisi ata ti ba vandaka na ntoto ya kuyuma. Na “lulendo ya diboko ya yandi,” Nzambi lakisaka ngolo ya yandi. (Nku. 136:11, 12) Ntangu beto ke lutisaka bantangu ya mpasi, beto vanda ve na bantembe ti diboko ya Yehova lenda sadisa mosi na mosi ya beto ata kisika yina beto kele.—Nku. 138:6, 7.

8. a) Na wapi mutambu bantu yina vandaka na ntoto ya kuyuma kubwaka? b) Yinki beto lenda sala na kubwa ve na mutambu yayi? (Tala mpe kizizi.)

⁸ Yehova salaka mambu yina yandi zonzaka, yandi pesaka bawu bandeke mingi. Ba vutulaka ve Yehova matondo samu na yawu. Kasi, ba vandaka na nsatu ya kuzwa bandeke kulutila yina ba vandaka na yawu nsatu. Na kilumbu ya muvimba yina, na mpimpa mpe na kilumbu yina landaka ba vanda lokota kaka bandeke. Yehova dasukaka mpe sembaka bantu yina vandaka “bizola-zola mingi.” (Lut. 11:31-34) Wapi kileso beto lenda benda na kifwani yayi? Beto me fwana kusala keba na kubwa ve na mutambu ya kusosa kuzwa bima mingi kulutila yina beto ke na yawu nsatu. Kana beto vanda mvwama to povre, beto me fwana kusosa ntete “bimvwama na zulu” mpe kutunga kindiku ya ngolo na Yehova mpe na Yesu. (Mat. 6:19, 20; Luke 16:9) Ntangu beto ke sala yawu, beto vanda na kundima ti Yehova ke pesa beto yina beto ke na yawu nsatu.

9. Na yina me tadila lubakusu ya Yehova, na yinki beto lenda vanda na kundima?

⁹ Bubu yayi mpe Yehova zola kusadisa dikanda ya yandi. Kasi, ya zola zonza kwandi ti beto ke vanda ve na bamambu ya mbongo to ya madya?b Ve. Ata mutindu yina, Yehova ke bika beto ata fioti. Yandi ke pesa beto ngolo na kati ya mambu ni mambu yina beto ke na lutisaka. Beto tala bamambu zole yina ke lakisa ti beto ke tulaka ntima na Yehova ti yandi ke kipe bansatu ya beto. Ya ntete ntangu beto ke kutanaka na mambu ya mbongo, ya zole ntangu beto na mikanu ya kubaka na yina me tadila mantwala.

NTANGU BETO KE NA KUTANAKA NA MAMBU YA MBONGO

10. Wapi bamambu ya mbongo beto lenda kutana na yawu?

¹⁰ Samu yinza yayi me kuma na nsuka, beto lenda kutana na mambu ya mbongo. Bamambu mutindu bamvula ya nene, bamvita, mambu ya politike, bimbevo yina ke mwanganaka, lenda sala ti beto vanda dyaka ve na mbongo, kisalu, bimvwama to yinzo. Ya lenda vanda ti beto ke na sosaka kisalu ya malu-malu to beto ke na kanisaka kukwenda na bwala ya nkaka samu na kuzwa bima yina dikanda ya beto ke na yawu nsatu. Kasi, yinki ke sadisa beto na kubaka mukanu yina ke lakisa ti beto ke na tulaka ntima na Yehova?

11. Yinki lenda sadisa nge ntangu nge ke kutanaka na bamambu ya mbongo? (Luke 12:29-31)

¹¹ Kuzonza na Yehova mambu yina ke na kwamisaka nge, ke sadisa nge mingi. (Bin. 16:3) Lomba yandi ndwenga na kubaka mikanu ya mbote mpe kizunu ya ntima samu na kubwa ve na “manyongo ya kulutila” na mambu yina nge ke na lutisaka. (Tanga Luke 12:29-31.) Tatamana na kulomba na Yehova na kusadisa nge na kusepela na yina nge ke na yawu. (1 Tim. 6:7, 8) Sosa yina mikanda ya beto ke zonzaka na faso ya kusadila mbongo. Bantu mingi zonzaka ti bavideo mpe mikanda yina ke na jw.org yina ke zonzilaka bamambu ya mbongo sadisaka bawu.

12. Wapi byuvu lenda sadisa mukristo na kubaka mukanu ya mbote samu na dikanda ya yandi?

¹² Ba ya nkaka ndimaka kisalu yina lomba ti ba vanda ntama na dikanda ya bawu. Kasi, mingi kwizaka tala na manima ti ya vandaka ve mukanu ya mbote. Tekila nge ndima kisalu ya malu-malu, nge me bonga ve kaka kutula makanisi ya nge na lutangu ya mbongo. Kasi na yina ya ke lomba nge na kimpeve. (Luke 14:28) Nge lenda yufula: ‘Yinki ya ke sala na dikwela ya munu kana mu vanda ntama? Mu ke lenda kwandi kuvanda na balukutakanu nyonso, kusamuna mpe kulutisa ntangu na bampangi ya kimvuka?’ Kana nge ke na bana nge lenda yufula mpe kyuvu yayi: ‘Wa’ faso mu ke lenda kukulisa bana ya munu na “malongi mpe balutwadusu ya Yehova”?’ (Efe. 6:4) Bika ti dikanisi ya Yehova twadisa nge, kasi ve ya bantu ya dikanda ya nge to ya bandiku ya nge yina ke sadilaka ve Yehova.c Tony, yina ke vandaka na Asie occidentale, kuzwa bisalu mingi yina zola sala ti yandi kwenda na mbanza ya kaka. Kasi na manima ya kusambila, yandi sololaka na kento ya yandi. Yandi bakaka mukanu ya kundima ve bisalu yango mpe kanisaka na mutindu ba zola sadila mbongo na faso ya mbote. Bubu yayi, Tony me zonza: “Mu me vanda na bweso ya kusadisa bantu mingi na kuzaba Yehova. Mpe bana ya beto ke na tiya mingi na yina me tadila matsyeleka. Dikanda ya beto me longoka ti ntangu nyonso yina beto ke sadila bamambu yina ke na Matayi 6:33, Yehova ke kipe beto.”

NTANGU BETO KE NA MIKANU YA KUBAKA NA YINA ME TADILA MANTWALA

13. Yinki beto lenda sala bubu yayi, yina lenda sadisa beto na kuvanda na kima ntangu beto ke nuna?

¹³ Kukanisa na mutindu luzingu ya beto ke vanda ntangu beto ke nuna, lenda meka kifu ya beto ya kutulaka ntima na Yehova. Biblia ke zonzaka na beto na kusala bangolo samu beto lenda na kukipe bansatu ya beto na mantwala. (Bin. 6:6-11) Kana beto ke na makoki ya kubumba mbongo yina ke sadisa beto na mantwala, ya ke ve yimbi na kusala yawu. Mbongo ke pesaka lusalusu. (Ekl. 7:12) Kasi, beto zola sala keba ti bimvwama kuma ve bima ya ntete na luzingu ya beto.

14. Wa’ faso beto lenda sadila malongi yina ke na Baebre 13:5 ntangu beto ke bumbaka mbongo samu na mantwala?

¹⁴ Yesu sadilaka kifwani ya muntu mosi yina vanda bumba mbongo, kasi vandaka ve “mvwama na meso ya Nzambi.” (Luke 12:16-21) Beto zaba ve yina lenda kumina beto na mantwala. (Bin. 23:4, 5; Zaki 4:13-15) Samu ti beto ke bilandi ya Kristo, beto ke kutanaka na bamambu mingi ya mpasi. Yesu zonzaka ti beto me fwana kupesa “yeyeye” na bima nyonso samu na kuvanda kilandi ya yandi. (Luke 14:33) Bakristo ya siècle ya ntete ya Zude ndimaka mambu yayi na kilengi nyonso. (Ebr. 10:34) Bubu yayi, bampangi mingi ke dyaka ve na bisalu samu ti ba me manga kusala Politike. (Luz. 13:16, 17) Samu na yinki ba ndimaka kusala yawu? Ba ke kwikilaka na nsilulu ya Yehova yayi: “Mu ke yambula nge ve. Mu ke bika nge ve.” Baebre 13:5 ke zonzaka: “Beno fwana kuvwanda ve na nkadulu ya kuzola mbongo. Beno yangala na bima yina kele na beno, samu ti yandi mosi Nzambi tubaka: ‘Mu ke yambula nge ve. Mu ke bika nge ve.’” Beto ke yidikaka bamambu na kubumba mbongo samu na bilumbu yina ke kwiza. Kana mambu yina beto vandaka vingila ve me kumina beto, beto tula ntima ya beto nyonso na lubakusu ya Yehova.

15. Wapi mutindu bibuti yina ke bakristo me bonga kutadila bana ya bawu? (Tala mpe kizizi.)

¹⁵ Na babwala ya nkaka, ni bana lenda kipe bansatu ya bibuti ya bawu ntangu ba ke nunaka. Na bibuti yango, bana ya bawu ke mutindu “mbongo yina ba ke bumbaka.” Kasi, Biblia ke zonzaka ti ni bibuti me fwana kukipe bansatu ya bana ya bawu. (2 Kor. 12:14) Ntangu bibuti ke nunaka, ba lenda vandaka na nsatu ti bana ya bawu pesa bawu mbongo to bima ya nkaka samu na kusadisa bawu. Bana ke na kilengi ya kusala yawu. (1 Tim. 5:4) Bibuti yina ke tulaka Yehova ntima zaba ti kilengi ya bawu ke katuka na bangolo yina ba ke salaka samu na kusadisa bana ya bawu na kusadila Yehova kasi ve na yina ba lenda sala samu na kusadisa bawu na kuvanda na mbongo mingi.—3 Yoa. 4.

16. Wa’ faso bibuti lenda sadisa bana ya bawu samu na kukipe bansatu ya bawu mosi? (Baefeze 4:28)

¹⁶ Ntangu nge ke sadisaka bana ya nge na kubakula mutindu ba lenda kipe bansatu ya bawu na mantwala, na kifwani ya nge lakisa bawu ti nge sikidilaka na Yehova . Mpe ntangu ba ke ntete bantwenya longa bawu ti kisalu ya ngolo ke mbote. (Bin. 29:21; tanga Baefeze 4:28.) Nyonso ba ke na kulaka, sadisa bawu na kulongoka mbote na lekole. Bibuti me bonga kusadila malongi ya Biblia yina ke sadisa bana ya bawu na kubaka mikanu ya mbote. Dikanisi ya bibuti zola vanda na kusadisa bana bawu na kulungisa bansatu ya bawu mosi, kusala dyaka mingi na kisalu ya kusamuna.

17. Na yinki beto lenda vanda na kundima?

¹⁷ Ba yina ke tulaka ntima na Yehova ke na kundima ti Yehova ke kipe bansatu ya bawu. Samu ti beto me kuma na nsuka ya yinza yayi, beto ke vanda dyaka na nsatu ya kulutila ya kutula ntima na Yehova. Ata mambu ni mambu yina lenda kumina beto, beto vanda na kundima ti Yehova ke sadila ngolo ya yandi samu na kukipe bansatu ya beto. Na yawu, beto lenda vanda na kundima ti Yehova ke na makoki ya kukipe beto kisika ni kisika beto kele.