Wa’ faso beto lenda pesa malongi?

1. Nani me bonga kupesa malongi? Zonzila yawu.

NGE ke zolaka kwandi kupesa bampangi malongi? Ya ke na ba yina ke vandaka na kilengi ya kupesa bampangi malongi. Ba ya nkaka ke vandaka na boma ya kusala yawu. Kasi bantangu ya nkaka, beto nyonso me fwana kupesa bampangi malongi. Samu na yinki? Samu Yesu zonzaka ti bilandi ya yandi ya matsyeleka ke zabana na luzolo yina ke na kati ya bawu. (Yoa. 13:35) Mpe kupesa bampangi malongi na ntangu yina ba ke na yawu nsatu, ke mosi ya bafaso yina beto ke lakisa luzolo ya beto. Biblia ke zonzaka ti ntangu beto ke pesaka bampangi malongi yina ke katukaka na ntima, ya ke kumisaka kindiku ya beto ngolo.—Bin. 27:9.

2. Wapi makoki bakuluntu me fwana kuvanda na yawu mpe samu na yinki? (Tala mpe encadré “Malongi yina ba ke pesaka na lukutakanu luzingu mpe kisalu ya beto ya bakristo.”)

² Mingi-mingi bakuluntu me fwana kuvanda na makoki ya kupesa malongi ya mbote. Yehova na Yesu pesaka bawu mukumba ya kukipe kimvuka. (1 Pi. 5:2, 3) Ba ke kipeke beto ntangu ba ke pesaka beto malongi na badiskure yina ba ke salaka. Ba me fwana kupesa mpe malongi na mosi na mosi ya beto, ya vanda ba yina bikaka kusadila Yehova. Wa’ faso bakuluntu mpe beto nyonso lenda pesa malongi ya mbote?

3. a) Yinki lenda sadisa beto na kukuma muntu yina me zaba kupesa malongi? (Izayi 9:6; tala mpe encadré “Landa kifwani ya Yesu ntangu nge ke pesaka malongi.”) b) Yinki beto ke zonzila na disolo yayi?

³ Kulongoka mutindu bisadi ya Yehova ya ntama faso Yesu pesaka malongi, ke sadisa beto na kuzaba kupesa malongi ya mbote. Mosi ya bankumbu yina ba pesaka Yesu kele “Mulongisi ya mambu ya Ngitukulu.” Izayi 9:6 ke zonzaka: “Samu ti mwana me butuka samu na beto, ba ma pesa beto mwana ya bakala, lutumu kele na zulu ya magembo ya yandi, ba ke pesa yandi nkumbu yayi: Mulongisi ya mambu ya ngitukulu, Nzambi ya lulendo, Tata ya mankululu, Mfumu ya kizunu.” Na disolo yayi, beto ke tala yinki beto lenda sala ntangu ba ke lombaka beto malongi, mpe yinki beto lenda sala kana muntu ke na nsatu ya malongi ata ti yandi me lomba ve beto yawu. Beto ke tala mpe mfunu ya kupesa malongi na ntangu ya mbote mpe na faso ya kulunga.

NTANGU BA KE LOMBAKA BETO MALONGI

4-5. Ntangu muntu ke lombaka beto malongi, wapi kyuvu ya ntete beto fwana kuyufula? Pesa kifwani.

⁴ Ntangu muntu ke lombaka beto malongi, yinki beto zola sala? Beto kubwa ve na mutambu ya kusosa kusadisa yandi na mbala mosi. Kasi beto zola kanisa ntete na kyuvu yayi: ‘Mu ke kwandi ya kulunga na kupesa yandi malongi na mambu yayi?’ Bantangu ya nkaka, faso ya mbote ya kusadisa yandi ni kupesa ve yandi malongi, kasi kuzonza na yandi na kukwenda tala muntu yina ke na makoki ya kusadisa yandi na mambu yina.

⁵ Beto baka kifwani. Ndiku ya nge ke na maladi mosi ya ngolo. Yandi me zonza na nge ti yandi ke na sosaka malongi na manganga yina lenda sadisa yandi. Ya lenda vanda ti nge ke na dikanisi na manganga mosi yina yandi lenda baka, kasi nge ke ve dokotolo to nge longoka ve kubelusa bantu. Faso ya mbote ya kusadisa ndiku ya nge, ni kubakisa yandi na kwenda tala muntu yina ke na makoki ya kusadisa yandi.

6. Samu na yinki ya ke vanda mbote na kubaka ntangu tekila beto pesa malongi?

⁶ Ata ti beto ke na kanisa ti beto ke ya kulunga samu na kupesa muntu malongi na mambu mosi, ya ke vanda ve yimbi na kubaka mwa ntangu tekila beto pesa yandi mvutu. Samu na yinki? Bingana 15:28 (NWT) ke zonzaka ti “ntima ya muntu ya lunungu ke yindulaka tekila yandi kupesa mvutu.” Yinki beto lenda sala kana beto ke na kanisa ti beto zaba mvutu? Beto me bonga kubaka mwa ntangu na kusosa na Biblia mpe na mikanda ya beto, na kusambila mpe kuyindula. Ya ke sala ti mvutu ya beto kwelana na faso ya kukanisa ya Yehova na mambu yango. Beto zonzila kifwani ya mbikudi Natani.

7. Yinki kifwani ya mbikudi Natani ke na longaka nge?

⁷ Ntangu mfumu Davidi zonzaka na mbikudi Natani ti yandi ke na nsatu ya kutunga tempelo samu na Yehova, na mbala mosi Natani pesaka yandi malongi na kusala yawu. Kasi, ya zola vanda mbote na Natani na kubaka ntete ntangu ya kusolola na Yehova. Samu na yinki? Samu na Yehova, ni Davidi ve zola tunga tempelo. (1 Mf. 17:1-4) Kifwani yayi ke na lakisaka beto ti, ntangu ba ke lombaka beto malongi, ya ke vandaka mbote na “kuzonza ve na mbangu.”—Zaki 1:19.

8. Wapi yina ke mambu ya nkaka beto me bonga kusala keba na yawu tekila beto pesa malongi?

⁸ Ya ke na mambu ya nkaka yina beto zola sala keba na yawu tekila beto pesa muntu malongi: Kana muntu me sadila malongi yina beto me pesa yandi samu na kubaka mukanu mpe ti mukanu yango me natina yandi bamambu ya mpasi, ya ke mpe foti ya beto. Ntembe ve, ya ke mfunu mingi na kukanisa mbote-mbote tekila beto pesa malongi.

NTANGU MUNTU ME LOMBA VE BETO MALONGI

9. Samu na yinki bakuluntu me fwana ve kuvanda na ntembe tekila ba pesa malongi? (Bagalate 6:1)

⁹ Bantangu ya nkaka, bakuluntu me fwana kubaka mantwala na kupesa malongi na mpangi ya kento to ya bakala yina me sala “mambu ya yimbi.” (Tanga Bagalate 6:1.) Nzonzolo “mambu ya yimbi” lenda sosa kuzonza mpe ti muntu yina me baka nzila ya yimbi to mikanu ya yimbi, ata nabunu yandi sala disumu ya nene. Bakuluntu ke sosaka kusadisa muntu yina na kuvanda na nzila yina ke nataka na luzingu ya ntangu nyonso. (Zaki 5:19, 20) Samu na kupesa malongi ya kulunga na muntu yango, mambu ya ntete ke ti bakuluntu me fwana kuvanda ve na ntembe ti yandi me baka mikanu ya yimbi. Bakuluntu me zaba ti kana muntu me baka mukanu yina ke landaka ve dikanisi ya bawu, ya zola zonza ve ti yandi me sala mambu ya yimbi na mantwala ya Yehova. (Rom. 14:1-4) Kasi, kana yandi me sala mambu yina lenda bebisa kindiku ya yandi na Yehova, yinki bakuluntu lenda sala samu na kupesa muntu yayi malongi?

10-12. Yinki bakuluntu me fwana kusala ntangu ba ke pesaka malongi na ntangu yina ba me lomba ve bawu? Pesa kifwani. (Tala mpe bizizi.)

¹⁰ Ya ke mpasi na bakuluntu na kupesa malongi na muntu ntangu yandi me lomba ve bawu. Samu na yinki? Samu ti ntumwa Polo zonzaka ti muntu lenda sala mambu ya yimbi yina yandi ke ve na zabaka. Tekila ba pesa muntu malongi, ya ke na bamambu bakuluntu me bonga kusala samu ya vanda ve mpasi na muntu yango na kuwa bawu.

¹¹ Kanisa na kifwani yayi: Muntu yina ke salaka bilanga ke na sosaka kukunda na ntoto yina ke ve ngolo. Na yawu, tekila yandi kunda, yandi ke baka ntete ntangu ya kubongisa ntoto. Ya ke sala ti ntoto vanda ya kubongama samu na kuyamba bambuma. Na manima, yandi ke tula maza samu bambuma basika. Mutindu mosi mpe, ya ke na bamambu yina kuluntu lenda sala samu ya vanda ve mpasi na mpangi na kundima malongi yina yandi ke pesa yandi. Na kifwani, kuluntu ke sosa ntangu ya mbote mpe yandi ke zonza na yandi ti yandi ke zolaka yandi mpe yandi ke na mambu ya kuzonza na yandi. Kana kuluntu ke ya kuzabana mutindu muntu yina ke na ntima ya mbote mpe yina ke na luzolo na bampangi, ya ke vanda ve mpasi na bampangi na kundima malongi ya yandi.

¹² Na kati ya masolo, kuluntu yayi me bonga ve kubika kubongisa ntoto. Yandi ke zonza na yandi ti ya ke kuminaka beto nyonso na kusala bafoti. Ya zola zonza ti beto nyonso ke vandaka na nsatu ya malongi. (Rom. 3:23) Na lembami mpe na buzitu nyonso, yandi ke sadila Biblia samu na kulakisa yandi pwelele ti yandi ke na kwendaka na nzila ya yimbi. Ntangu mpangi yayi ke kwiza bakula ti yandi me baka mukanu ya yimbi, kuluntu “lenda kunda bambuma.” Ya zola zonza ti yandi ke lakisa yandi pwelele, yinki yandi me bonga kusala samu na kuyidika bamambu. Na manima, yandi ke “tula bambuma maza,” ya zola zonza ti yandi ke siika yandi mpe ke sambila na yandi.—Zaki 5:15.

13. Yinki lenda sadisa bakuluntu na kuzaba kana muntu me bakula malongi yina ba me pesa yandi?

¹³ Bantangu ya nkaka, muntu yina ke na pesaka malongi lenda zonza, kasi muntu yina ke na waka lenda bakula mambu ya nkaka. Yinki bakuluntu lenda sala samu na kusadisa muntu yina ba ke na pesaka malongi na kubakula malongi yina ba ke na pesaka yandi? Na ntima ya mbote, ba lenda yufula yandi byuvu samu na kuzaba kana yandi me bakula malongi mpe yinki yandi me bonga kusala samu na kuyidika bamambu.—Ekl. 12:11.

NA NTANGU YA MBOTE MPE NA FASO YA KULUNGA

14. Beto me fwana kwandi kupesa malongi ntangu beto ke na nkele? Zonzila yawu?

¹⁴ Samu ti beto ke bantu ya masumu, bantangu ya nkaka beto ke zonzaka to ke salaka mambu yina ke lwalisaka bampangi. (Kol. 3:13) Biblia ke zonzaka ti bantangu ya nkaka, muntu lenda zonza mpe kusala mambu yina lenda pesa beto nkele. (Efe. 4:26) Kasi, ya ke vanda ve mbote na kupesa muntu malongi na ntangu beto ke na nkele. Samu na yinki? Samu “muntu ya kudasuka ke lungisaka ve mambu ya mbote na meso ya Nzambi.” (Zaki 1:20) Kana beto ke na pesaka malongi ntangu beto ke ya kudasuka, ntangu ya nkaka ya ke vanda mutindu beto ke na losaka mafuta na tiya. Ya zola zonza ve ti beto fwana kuvanda kaka swi na mantwala ya muntu yina me pesa beto nkele. Kasi, tekila beto solola na yandi, beto lenda vingila nkele ya beto manisa. Beto zonzila kifwani ya Eliyu yina pesaka Yobi malongi.

15. Yinki beto lenda longoka na kifwani ya Eliyu? (Tala mpe kizizi.)

¹⁵ Na kati ya bilumbu mingi, Yobi vanda sosa kuyidika bamambu ya luvunu yina bampangi ya yandi vanda zonza na nkumbu ya yandi. Eliyu vanda kuwa mambu yina Yobi vanda zonza mpe ya pesaka yandi kyadi. Na ntangu Yobi vanda sosa kulakisa ti yandi salaka ve mambu ya yimbi, yandi zonzaka na nkumbu ya Yehova bamambu yina vandaka ve na nzila. Na yawu, ya pesaka Eliyu nkele. Ata faso yina, Eliyu vingilaka ntangu ya mbote samu na kuzonza mpe na buzitu nyonso yandi pesaka Yobi malongi. (Yobi 32:2; 33:1-7) Kileso beto lenda benda na kifwani ya Eliyu ni yayi: Malongi ke vandaka mbote ntangu ba ke pesaka yawu na ntangu ya mbote mpe na faso ya kulunga, ya zola zonza na buzitu mpe luzolo.—Ekl. 3:1, 7.

KUBIKA VE NA KUPESA MPE NA KUNDIMA MALONGI

16. Wapi kileso beto lenda benda na Nkunga 32:8?

¹⁶ Verse yina ba me benda disolo yayi, Nkunga 32:8 ke zonzaka: “Mu ke longisa nge, mu ke lakisa nge nzila yina nge fwana kulanda. Mu ke pesa nge malongi, mu ke sikika [to tula] meso ya munu na nge.” Ya zola zonza ti Yehova ke bika ve na kusadisa beto. Yandi ke pesaka ve beto kaka malongi, kasi yandi ke sadisaka beto na kusadila yawu. Beto lenda landa kifwani ya yandi. Ntangu beto ke na sosaka kupesa bampangi malongi, beto me fwana kubika ve na kukindisa bawu mpe kusadisa bawu na kubaka mikanu ya mbote.

17. Na ntangu bakuluntu ke sadilaka Biblia samu na kupesa malongi, yinki ya ke lakisaka? Zonzila yawu. (Izayi 32:1, 2)

¹⁷ Bubu yayi, ya ke mfunu mingi na kupesa mpe kuzwa malongi ya mbote. (2 Tim. 3:1) Ntangu ba ke pesaka malongi na nzila ya Biblia, bakuluntu ke kumaka “mutindu muzumba ke fidisaka maza na bisika ya kuyuma.” Izayi 32:1, 2 ke zonzaka: “Muntu-muntu ke vwanda mutindu kiswamunu samu na mupepe, mutindu kibumbamanu samu na mvula, mutindu muzumba [to mukelo] ke fidisaka maza na bisika ya kuyuma, mutindu mpewo ya [ditadi] ya ngolo na ntoto yina ata kima ke menaka.” Beto ke na kilengi na kuvanda na bandiku yina ke ve na boma ya kupesa beto malongi yina beto ke na yawu nsatu. Malongi ya bawu ke mutindu ‘bapome ya wolo na kati ya bandonga ya arza.’ (Bin. 25:11) Beto nyonso, beto me bonga kutatamana samu na kusadila ndwenga na kupesa mpe kuzwa malongi ya mbote.