Vuvu Kiasikila

“O muntu tuka muna ntangwa luwutuku lwandi ikezayakananga vo vena ye lumbu kalenda fwa; e diambu diadi ke dilendakananga vengolwa ko.”—ARNOLD TOYNBEE, NKWA LUSANSU LWA GRÃ-BRETANHA

1. O wantu nkia mfoko bena yau, ye nkia yuvu iyuvulwanga?

NANI olenda vunisa e ludi kia diambu diadi e? E zingu kia muntu fokoka kifokokanga, muna lufwa. Ekwe mpila kinsona tumonanga kele vo ndiona tuzolanga ofwidi! Kondelwa kwampwena kukalanga. Nga tulenda kala diaka entwadi yo nzolw’eto wafwa? O Nkand’a Nzambi nkia vuvu kevananga kwa amafwa? Badika o lusansu olu lulende.

‘O Nkundi Eto Wafwa Kwandi’

2-5. (a) O Lazaro wa nkundi andi vava kafwa, o Yesu nkia mpila kasongela o zola kwandi yo nkum’andi muna kumfula? (b) Vana ntandu a vutula o moyo a Lazaro esivi dia lufuluku dieyi dialunganesa?

² O mvu wa 32 T.K. Evata dia Betania, diafinama ye Yerusaleme tezo kia kilometa tatu, kwazingilanga Lazaro ye nsanga zandi z’amakento Mareta yo Maria. Oyau bakala akundi a Yesu. Lumbu kimosi, o Lazaro wayela kikilu. Ke kolo ko, e nsanga zandi z’amakento batwikidi etamba kwa Yesu, wakala kun’esimu a Nkoko a Yodani. O Yesu wazolanga Lazaro ye nsanga zandi z’amakento, muna ntangwa yayina wakulumuka kuna Betania. Muna nzila, o Yesu wavovesa alongoki andi vo: “O nkundi eto Lazaro owondokele yo tulu; kansi nkwenda yansikamesa.” Wau vo alongoki ke babakula nsasa a mvovo miami ko, o Yesu wabavoves’e mpenza vo: “O Lazaro [ofwidi, NW] kwandi.”—Yoane 11:1-15.

³ O Mareta vava kawa vo o Yesu sekwizanga kuna Betania, wazabuzioka mu kunkika. Una kamon’e ntantu zandi, o Yesu umvovese vo: “E [mpangi aku, NW] fuluka kefuluka.” O Mareta wavutula vo: “Nzeye wo vo [osinga fuluka, NW] muna lufuluku muna lumbu kiambaninu.” O Yesu umvovese vo: “Mono i lufuluku, yo moyo: On’okwikilang’omu mono, o fwa nkutu i kafwa, moyo aka kekala.”—Yoane 11:20-25.

⁴ Ibosi o Yesu wayenda kuna ziami otumini vo bakatul’etadi diayekekwa muna mwelo. Vava kamana samba muna nding’angolo, ibosi kavova vo: “E Lazaro, nza vaika!” Wau o meso m’awonso matalanga muna ziami, kieleka o Lazaro wavaika. O Yesu wafula Lazaro—i mvutula kavutula e zingu kia muntu wakala wafwa mu lumbu yá!—Yoane 11:38-44.

⁵ O Mareta wakala yo lukwikilu muna nsilu a lufuluku. (Yoane 5:28, 29; 11:23, 24) Esivi dia lufuluku lwa Lazaro diasikidisa o lukwikilu lwandi y’olu lw’akaka. (Yoane 11:45) “Lufuluku” nga nki i nsasa a mvovo wau?

‘Osinga Fuluka’

6. Nki i nsasa “lufuluku”?

⁶ O mvovo a Kingerekia a·naʹsta·sis, wasekolwa vo “lufuluku” usonganga vo “telama diaka.” Asekodi a Kingerekia basekola a·naʹsta·sis, tuka muna mvovo mia Kiyibere techi·yathʹ ham·me·thimʹ, misonganga vo “nsikama a mvumbi.”a O lufuluku i sia vo, sikamesa o muntu una wafwa—kavutukila e zingu kia kimoyo kiandi.

7. Ekuma ke dinina diampasi ko kwa Yave yo Yesu Kristu mu fula konso muntu?

⁷ Wau vo o Yave wa Nzambi nkwa ngangu zakondwa nsuka yo luyindulu lwalunga, wafwana mu fula o muntu. Osungamena una wateka kala o muntu afwa—e kiwuntu kiandi, o lusansu lwandi, ye mawonso ma zingu kiandi—ke dina diampasi ko kuna kwa yandi. (Yobi 12:13; tala Yesaya 40:26.) O Yave yandi mpe i Tuku dia moyo. Kieleka, wafwana mu vutulwisa o moyo a muntu ndioyo, yo kumvana e kiwuntu kiandi kiankulu muna nitu ampa. Ozevo, e nona kia Lazaro kisonganga vo, o Yesu Kristu una yo luzolo ye wafwana mu fula o wantu afwa.—Tala Luka 7:11-17; 8:40-56.

8, 9. (a) Ekuma elongi dia lufuluku yo nyindu a moyo ulembi fwanga ke dinina ngwawani ko? (b) Akieyi i vuvu kia mafwa?

⁸ Ozevo, o malongi ma Sono ya Nkand’a Nzambi, ke mena ngwawani ko y’elongi dia moyo ulembi fwanga. Kele vo o moyo ke ufwengi ko, ke vadi kala mfunu a lufuluku lwa muntu ko, yovo vutulwis’o moyo. Kieleka, e mvovo mia Mareta ke miasonga ngindu za moyo wazinganga kunima lufwa ko. Oyandi kakwikila ko vo o Lazaro ku nza a kimwanda kayenda zingila. Kansi, wasong’o lukwikilu lwandi muna nsilu mia Nzambi mia soba e mpasi za lufwa. Wavova vo: “Nzeye wo vo [osinga fuluka, NW] muna lufuluku muna lumbu kiambaninu.” (Yoane 11:23, 24) Diau adimosi, o Lazaro yandi kibeni kasamuna diambu dia moyo uzinganga kunima lufwa ko. Ke vakala diambu kavova ko.

⁹ Ke lukatikisu ko, mun’owu wa Nkand’a Nzambi, o moyo fwa ufwanga e vuvu kia mafwa i lufuluku. Kansi mazunda ma mazunda ma wantu bafwa tuka kiakadila o muntu antete, Adami, ova ntoto. Ozevo, nani osinga fulwa, ye akweyi?

‘Awonso Bena Muna Nkala’

10. O Yesu nkia nsilu kasia kw’awana bena muna nkala?

¹⁰ O Yesu Kristu wavova vo: “E ntangwa ikwiza, ina ikala vo awonso bena muna nkala bewa nding’andi, [a Yesu] b[e]vaika.” (Yoane 5:28, 29) Elo, o Yesu Kristu wasia o nsilu vo awonso bena muna luyindulu lwa Yave besinga fulwa. Mazunda ma mazunda ma wantu bezinganga yo fwa. Nga aki nani mu yau bena muna luyindulu lwa Nzambi, bevingilanga o lufuluku?

11. Nani osinga fulwa?

¹¹ Awana bakala selo ya nsongi ya Yave besinga fulwa. Kansi mazunda ma wantu akaka bafwa lembi vwa elau dia song’o lemvo wau muna nsiku mia nsongi mia Nzambi. Oyau o tuludiku twa Yave ke bazaya to ko yovo lembi vwa e ntangwa yafwana kinumana vo baviluka. Awaya mpe muna luyindulu lwa Nzambi bena, besinga fulwa, nze una kevovanga o Nkand’a Nzambi vo: “Lufuluku lu’asongi y’ana balembi songa.”—Mavangu 24:15.

12. (a) O Yoane wa ntumwa nkia mona-meso kamona mu kuma kia lufuluku? (b) Nkia lekwa ‘kitubwa van’eyanga dia tiya,’ o mvovo wau adieyi usonganga?

¹² O Yoane wa ntumwa wamona e mona-meso kia afuluki batelamene vana ndose a kunda kia Nzambi. Muna sasila kio, oyandi wasoneka: “O kalunga kuyekwele mafwa makala mo; o fwa ye nsi-a-fwa iyekwele mafwa makala mo: bafundisu, konso muntu mun’owu wa mavangu mandi. Vo ifwa, ye nsi-a-fwa, itubilu van’eyanga dia tiya. I mfw’ezole yiyi, y’eyanga dia tiya.” (Lusengomono 20:12-14) Badika e nsasa diambu diadi! Awonso bena muna luyindulu lwa Nzambi besinga vaika muna Nsi-a-fwa, yovo Ziami, mukwendang’o wantu awonso. (Nkunga 16:10; Mavangu 2:31) I bosi “o fwa ye Nsi-a-fwa” isinga tubwa vana veyikilwanga vo “eyanga dia tiya,” disonganga vo lufwa lwakwele mvu. E ziami ya wantu ke ikala diaka ko.

Ofulukila nga Akweyi?

13. Ekuma o Nzambi kakubikila vo akaka bafulwa yo kwenda kun’ezulu, nkia mpila nitu kekubavana o Yave?

¹³ Lutangu lwakete lw’akala y’akento besinga fulwa yo vwil’o moyo kun’ezulu. Beyala e ntwadi yo Kristu se atinu ye nganga ye besinga fokola e mpasi zawonso za lufwa zina o wantu bavwila kwa muntu antete, Adami. (Roma 5:12; Lusengomono 5:9, 10) Mun’owu wa Nkand’a Nzambi, o lutangu lwau 144.000 basolwa mun’alandi a Kristu, bena vo alongoki aziku. (Luka 22:28-30; Yoane 14:2, 3; Lusengomono 7:4; 14:1, 3) O Yave ovana e nitu a mwanda kwa konso muntu muna awaya awonso befulwa kinumana vo bazingila kun’ezulu.—1 Korinto 15:35, 38, 42-45; 1 Petelo 3:18.

14, 15. (a) E ndonga y’awana befwanga ye besinga fulwa nkia mpila zingu bevwa? (b) Nkia nsambu bevwa o nkangu una vo atumami?

¹⁴ Avo i ulolo w’awaya befwanga, besinga fulwa yo vwil’o moyo ova nza. (Nkunga 37:29; Matai 6:10) Nga nkia mpila nza? O unu e nza yazala ye vita, bungula menga, nsafu, yo nsoki. Kele vo o mafwa bavutuk’ova nza ina wau, kieleka e kiese kiau kiadi kala kiankufi. Kansi o Nsemi wasi’o nsilu vo ke kolo ko osukisa e kintwadi kia wantu a nza yayi iyalwanga kwa Satana. (Ngana 2:21, 22; Daniele 2:44) E kintwadi kia wantu ampa asonga​—⁠“nz’ampa”—ikala yaludi. (2 Petelo 3:13) Muna ntangwa yayina “[on’okala mo, NW] kevova ko vo, Yela nyela.” (Yesaya 33:24) E kinkenda kia lufwa kisinga vempolwa kadi o Nzambi “[okungun’o, NW] mansanga mawonso muna meso mau; o lufwa, ke lukala diaka ko; musungula kala diaka dilu, yovo kazu, ngatu mpasi: oma mantete [mevioka, NW].”—Lusengomono 21:4.

¹⁵ Muna nz’ampa yasilwa kwa Nzambi, alembami “Beyangalela muna mawete mayingi.” (Nkunga 37:11) O luyalu lw’ezulu lwa Kristu Yesu y’akwandi 144.000 lutwasa o lunga kwa wantu atumami kuna kwavidiswa kwa amase meto mantete, Adami yo Eva. O wantu bezingila ova ntoto besinga kala kumosi y’awana befulwa.—Luka 23:42, 43.

16-18. O lufuluku nkia kiese lutwasa kuna kwa esi nzo?

¹⁶ O Nkand’a Nzambi uzayisanga e mona-meso kia kiese kitwas’o lufuluku kwa esi nzo. Badika e kiese kiakala yo nkento ansona a mwisi Naini vava o Yesu kaningamesa o fwa yo fula o mwan’andi amosi! (Luka 7:11-17) Vava kafinama kuna Mbu a Ngalili, o Yesu kavutula o moyo a dumbelele kimosi wakala ye mvu 12, amase mandi “vana vau bayizengenekene nzengenek’ayingi.”—Maku 5:21-24, 35-42; tala mpe 1 Ntinu 17:17-24; 2 Ntinu 4:32-37.

¹⁷ Kuna kwa mazunda ma wantu befwang’owau, o lufuluku lusinga kala se zingu muna nz’ampa ya luvuvamu. Se badiki e mpila kiese kikala yo Tom yo munkiti, bayikilu kuna lubantiku lwa finkanda fiafi! Vava o Tom kesikama yo zinga muna Paradiso ova ntoto, okala nze i Tom diankulu dina kazaya o ngw’andi—kansi wakondwa mayela. Oyandi olenda kala yandi yo kunsimba muna moko mandi, yo kunzola. Diau adimosi, nana kavukumunwa y’elongi dia wutuluka kwakondwa e nsuka, o munkiti wa mwisi Índia una ye vuvu ki’esivi dia temona o meso mandi muna nz’ampa a Nzambi yo mona wan’andi.

¹⁸ O zaya e ludi kia diambu dia moyo, yo mana mebwanga kwa yeto vava tufwanga, yo zay’e vuvu kia lufuluku, dilenda sadisa mpe awana bezingang’owau. Se tutadi kana aweyi.

[Mvovo ku yanda dia lukaya]

[Foto ina muna lukaya 26]

O Lufuluku lusinga twasa e kiese kiakwele mvu