Kodi Munoiziwa?
Kodi asembe a wu kachisi wa Yelusalemu kapangana n’ni magazi a nyama dedo dapelekiwa sembe?
Chaka iliyetene, asembe a Muisaraeli wawale, koopeleka magazi a nyama masauzande vaguwa lasembe lava kachisi. Olemba mbili m’mo-iwa zina lae Josephus oonga ira va dambo la pasika, khosa dokwaranya 250 000 doopelekiwa sembe, vyevyo vyapangi-a ira vaguwavo vakalenga magazi anjinji. (Lev. 1:10, 11; Num. 28:16, 19) Ndiye kodi magazi etene anayo kadowana waani?
Ovu-ula vyongo vyawale, koofwanya ira kachisi wa Herode unoyo a-inda chito mpakana vevo aonongiwe liye mu 70 C.E, ookaana ngalande ilukulu. Vinaoneya ira ngalandeyo chineyo mwavira magazi okumela vaguwa lasembe.
Tiyemoni nione vyongo mbiili vyokuza ngalandela vyevyo vyakami-a ira guwa la sembe likalenga lowela:
Mazenje anayo kali uti wa guwa lasembe: Buku limo-i lelo lalembiwe yangavirile chaka ya 200 C.E, lelo linafotokoza malamulo na miyambo da Ayuda, loonga vya ngalande ineyo yali vaguwa lasembe. Bukulo linaonga ira: “Ukona ya umwela umazulo wa guwa lasembe ookala mazenje men’li . . . wewo magazi anayo ka-eliwa vaguwa kaviraathu limo-i na ma-inje anayo ka-uwa vaguwavo vanduli viwa novira dowa mu-inje wa Kidironi.”
Vyevyo akaswiri osaela vyongo vyawale kafwanyileathu, vinotonyi-eda ira vyevyo bukuli linaongaathu pivyoona. Buku limo-i lofotokoza mbili ya Ayuda loonga ira akaswiri koofwanya ngalande vakwikwi na kachisi, dedo mwina da-indi-ediwa chito vochosa magazi a sembe da nyama dedo dapelekiwa sembe koma teto ma-inje okuma vaguwa. — The Cambridge History of Judaism.
Voofuneela ma-inje anjinji: Ira guwa na ngalande vikalenga vyowela, asembe koofuneela ma-inje anjinji. Ira asembayo ka-inde chito yofuneya inela, kafwanya ma-inje okumela muzinda. Ma-injayo kakumela m’madamu na muvisime moi kavira mungalande nodowanga mukachisi. Kaswiri m’mo-iwa ovu-ula vyongo vyawale zina lae, Joseph Patrich oonga ira: “Vathawi ineyo kavali kachisi m’mo-i unoyo an’na ndila yapama vinjinji ngati inela yotumizela ma-inje owela vaguwa koma teto ngalande diwa.”