INKANI IYAKUMANYILA 27
Choni cho Tukulondiwa Ukumunyila u Yehova?
‘U Yehova, mumanyani uwa bantu bo bakumunyila.’—SALI. 25.14.
ULWIMBO 8 Yehova Ntchiphokwero Chithu
IVYO INTI TUMANYILEa
1-2. Ukuyana nu Salimo 25.14, nkimba tungabomba ichoni nanti tukulonda ukuba pabumanyani ubwiza nu Yehova?
NKIMBA mungalonda ukuti umuntu yo mukulonda ukuba nawe pa bumanyani abe ni nkalo buli? Tukusubila ukuti mungamula ukuti mungalonda ukuba nu mumanyani umwiza uwa lughano sona yo mungatulana nawe. Mutangalonda ukuti ukumunyila koko kube inkalo iyakulondiwa sana iya muntu yo mukulonda ukuti abe mumanyani winyu. Napo vili bunubu, loli umwakuyana na mo umutu uwa nkani iyi wanenela, bo bakulonda ukuba pabumanyani ubwiza nu Yehova bakulondiwa ukuti ‘bamunyilaghe.’—Belenga Salimo 25.14.
2 Napo tungaba ukuti twamubombela u Yehova kwa kabalilo akatali, loli swebosi tukulondiwa ukubukilila ukumuchindika nkani u Yehova. Nkimba ukumunyila u Chala chikung’anamula ichoni? Ka tungamanyila buli-buli ukumunyila u Yehova? Sona nkimba tungamanyilako ichoni pa nkani iya kumunyila u Chala ku wambombo u Obadiya, Uwasembe Usongo Nkani u Yehoyada nu Mwene u Yehowashi?
NKIMBA UKUMUNYILA U CHALA CHIKUNG’ANAMULA ICHONI?
3. Ka ilyogha lingatufighilila buli-buli?
3 Nanti twamanya ukuti tungakomana ni vintu vimo vyo vingatuvulazya, tunganda ukunyila. Ukuba ni lyogha ngati ili kwiza ichifukwa chakuti kungatwavwa ukuti tusalaghe akiza ivintu. Ilyogha lingatupangisya ukuti toghope ukwenda mupipi ni chibanga. Nanti tukoghopa ukuvulala, vikutwavwa ukuti tuvileghuke ivintu vyo vyakoghofya. Ukunyila ukuvulungannya ubumanyani bwitu nu muntu yo tumughanite, kukutwavwa ukuti tutakanene pamo ukubomba ivintu umwambula ichisa.
4. Nkimba u Satana akulonda ukuti tumunyilaghe buli-buli u Yehova?
4 U Satana akulonda ukuti abantu bamunyilaghe u Yehova. U Satana akulonda ukuti tusubilaghe ukuti akabalilo kosi u Yehova wakukalala sona akulonda ukutulanga umwakuti patalipo nachimo-chimo cho tungamubombela ukuti ahoboke. (Jobu 4.18, 19) U Satana akulonda ukuti tumunyilaghe nkani u Yehova umwakuti tuleke pakumubombela. Loli tutakulondiwa ukumunyila u Yehova. Mumalo mwache tukulondiwa ukumuchindika nu kunyila ukumukalalizya.
5. Nkimba ukumunyila u Chala chikung’anamula ichoni?
5 Umuntu yo akumuchindika naloli u Chala, akumughana sona atakulonda ukubomba chilichosi cho chingananga ubumanyani bwache nu Yehova. U Yesu akalangizyanga ukuti ‘akamunyilagha u Chala.’ (Hebe. 5.7) U Yesu atakennyanga ukuti u Yehova wakoghofya. (Yesa. 11.2, 3) Mumalo mwache akalangizyanga ukuti amughanite sana u Yehova sona akabalilo kosi akaba wakwisengannya ukumwivwila. (Yoha. 14.21, 31) Ngati we Yesu, nuswe bulo tukulondiwa ukulangizya ukumuchindika nu kumunyila u Yehova, ichifukwa chakuti u Yehova walughano, wamahala, mugholosu sona wamaka. Tukumanya ukuti u Yehova atughanite sana sona akuhoboka na mo tukubombela ni vintu vyo akutumanyisya. Nanti tutakumwivwila u Yehova tukupangisya ukuti atakahoboke, loli nanti akabalilo kosi tukumwivwila akuhoboka.—Sali. 78.41; Mbupi. 27.11.
MO TUNGAMANYILILA UKUMUNYILA U YEHOVA
6. Nkimba zila buli yo yingatwavwa ukumanya mo tungamunyilila u Yehova? (Salimo 34.11)
6 Tutapapiwe nu moyo uwakumunyila u Yehova loli tukulondiwa ukumanyila ukuti tube nabo. (Belenga Salimo 34.11.) Izila yoka yo tungabombela bunubu, ko kumanyilako ukufuma ku vipeliwa. Nanti tukwennya mo ivintu vyo u Yehova apelite vikulangizizya amahala ghache, amaka ghache nu lughano lwache, vikutupangisya ukuti tumuchindikaghe nkani nu kumughana. (Loma 1.20) Umuyemba yumo izina lyache u Adrienne akanena ukuti: “Nanti nkwennya ivintu vyosi vyo u Yehova apelite nu kwennya amahala gho ali nagho, vikuswighisya sana, sona vikunavwa ukumanya ukuti u Yehova akumanya cho chiza kwa une.” Ichifukwa chakuti umuyemba uyu akabalilo akinji akwinong’onelapo pa vintu vyo u Yehova apelite, akanena ukuti: “Ntakulonda ukubomba chilichosi cho chingavulungannya ubumanyani bwane nu Yehova yo akampa ubumi.” Ka mutangapaghula akabalilo usabata uyu nu kwinong’onelapo pa chipeliwa chimo cho u Yehova apelite? Nanti mungabomba bunubu, inti vibavwe ukuti mumuchindikaghe nu kumughana u Yehova.—Sali. 111.2, 3.
7. Ka ulwiputo lungatwavwa buli-buli ukuti tumunyilaghe u Yehova?
7 Izila iyamwabo yo yingatwavwa ukuti tumunyilaghe u Chala, ko kwiputa papipi-papipi. Akabalilo kosi ko tukwiputa vikutwavwa ukuti tumumanye akiza u Yehova. Nanti akabalilo kosi tukumulaba ukuti atupe amaka aghakuti tukwanisye ukujimba ku ntamyo zyo tukukomana nazyo, tukukumbukila amaka gho u Yehova ali nacho. Nanti tukumupalizya u Yehova ichifukwa cha chabupi cho akatutumila yo Mwana wache umughaniwa, tukukumbukila ulughano lo u Yehova atulangizizye. Sona nanti tukumulaba u Yehova ukuti atwavwe pa ntamyo yo twakomana nayo, tukukumbukila ukuti ali na mahala nkani. Inyiputo ngati izi zikutwavwa ukuti tumuchindikaghe nkani u Yehova. Inyiputo izi zikutwavwa sona ukuti tube bakusimikizya ukuleka ukubomba ichintu chilichosi cho chingananga ubumanyani bwitu nu Yehova.
8. Nkimba tungabomba ichoni ukuti tutakaleke ukumunyila u Chala?
8 Tungabukilila ukumunyila u Yehova nanti tukumanyila Ibayibolo nu kumanyilako ukufuma ku vifwanikizyo ivyiza ni vibibi vyo vilimo. Za tunenezannye ivya babombi babili abasubaliwa aba Yehova: U Obadiya uwambombo uwa Mwene u Ahabu nu Wasembe Usongo Nkani u Yehoyada. Ukufuma apo inti twennye sona ivya Umwene u Yehowashi uwa ku Yuda yo akanda akiza pakumubombela u Yehova loli akabalilo kakati kendapo akaleka.
TUBE BAJIVU NGATI WE OBADIYA
9. Ka ukumunyila u Yehova kukamwavwa buli-buli u Obadiya? (1 Banyafyale 18.3, 12.)
9 Pabwandilo po Ibayibolo likumutambula u Obadiyab likunena ukuti: ‘U Obadiya akamunyilagha nkani u Yehova.’ (Belenga 1 Banyafyale 18.3, 12.) Ka ukumunyila u Yehova kukamwavwa buli-buli u Obadiya? Ichifukwa chakuti akaba musubaliwa sona wabwanaloli, vikapangisya ukuti u Mwene amusale nu kumwimika ukuti abe wakwenelezya inyumba yache yosi. (Yanisya nu Nehemiya 7.2.) Ichifukwa chakuti u Obadiya akamunyilagha u Chala vikamwavwa sona ukuti abe mujivu vyo vikaba vyakulondiwa sana kukwache. Akakikalagha mukabalilo ko umwene umubibi U Ahabu akalaghilagha, ‘Umwene yo akabomba ivintu ivyakuselusya mumaso mwa Yehova ukuchila abamwene bosi bo bakalaghilapo kwisinda.’ (1 Nyafya. 16.30) Umuchi uwa Ahabu, u Yezebeli yo akiputagha u Bala akamubenga sana u Yehova umwakuti akayezyayezya ukukanizya Umuizilayeli aliwesi ukuti aleke ukumwiputa u Yehova. Umwakuti akaghogha abalaghuzi abinji aba Chala. (1 Nyafya. 18.4) Tutakukayikila ukuti u Obadiya akamwiputagha u Yehova mukabalilo akakutamya sana.
10. Ka u Obadiya akalangizya buli-buli ukuti akaba wakujimba?
10 Ka u Obadiya akalangizya buli-buli ukuti akaba wakujimba? Pakabalilo ko u Yezebeli akalondagha ukuti abaghoghe abalaghuzi bosi aba Chala, u Obadiya ‘akafisa abalaghuzi 100 nu kubagaba amagulu ghabili agha bantu 50 nu kubafisa mumpako sona akabukilila ukubapa ivibama na mizi.’ (1 Nyafya. 18.13, 14) Nanti u Yezebeli akamanyagha vyo u Obadiya akabomba ivi, nge akamughogha. U Obadiya abaghiye ukuti akoghopagha, sona atakalondagha ukuti afwe. Loli u Obadiya akamughana nkani u Yehova na bantu bo bakumubombela ukuchila ubumi bwache.
Umukamu akupeleka amabuku aghakulongosola Ibayibolo ku bakamu na bayemba pakabalilo ko iboma likanizizye imbombo yitu iyakulumbilila (Ennya indime 11)c
11. Ka ababombi aba Yehova amasiku ghano bakuyana buli-buli nu Obadiya? (Ennya sona ichituzi.)
11 Amasiku ghano ababombi abinji aba Yehova bakwikala muvyisu vyo iboma likanizizye imbombo yitu iyakulumbilila. Abakamu na bayemba bitu aba, bakubukilila ukumwiputa u Yehova sona bakubukilila ukubachindika abantu bo bakulaghila muvyisu vyabo, ngati we Obadiya. (Mata. 22.21) Bakulangizya ukuti bakumunyila u Yehova umwakumwivwila ukuchila ukwivwila abantu. (Imbo. 5.29) Bakubomba bunubu umwakubukilila ukulumbilila amazyu amiza nu kupanga inkomano umwakuvwama. (Mata. 10.16, 28) Abakamu bakuyezya-yezya ukwenelezya ukuti abakamu na bayemba abamwabo bali ni vintu ivyakulondiwa vyo vingabavwa ukuti babukilile ukupalamila kwa Yehova. Ennya vyo umukamu yumo izila lyache u Henri, yo akwikala muchisu chimo icha ku Africa ko iboma likakanizya imbombo yitu iyakulumbilila kwakabalilo kanandi bulo. Mukabalilo ko iboma likakanizya imbombi yitu iyakulumbilila, umukamu u Henri akiyipa ukuya pakubapa abakamu na bayemba amabuku aghakulongosola Ibayibolo. Umukamu uyu akasimba ukuti: “Une ne muntu uwasoni. Nkusimikizya ukuti ichifukwa chakuti nkumuchindika nkani u Yehova, ivi vyovyo vikanavwa ukuti imbe ne wakujimba.” Ka numwe mukwennya ukuti mungaba mwe bajivu ngati we mukamu u Henri? Mungaba mwe bajivu nanti mukumunyila nkani u Chala.
MUBE MWE BASUBALIWA NGATI UWASEMBE USONGO NKANI U YEHOYADA
12. Ka Uwasembe Usongo Nkani u Yehoyada nu muchi wache bakalangizya buli-buli ukuti bakaba basubaliwa kwa Yehova?
12 Uwasembe Usongo Nkani u Yehoyada, akamunyilagha u Yehova vyo vikamwavwa ukuti abe musubaliwa sona akabavwa abantu abanji ukuti bope bamwiputaghe u Yehova. Ukujimba uku kukabonekela mukabalilo ko umwana umulindu uwa Yezebeli, u Ataliya akanda pakulaghila ku Yuda. Abantu bakaba ni vifukwa ivyakwivwika ivyakumoghopela u Ataliya. Akaba wa nkaza sona akalonda ukuti aghoghe imbumba yosi iyachimwene umwakuti weyo ande pakulaghila ngati we mwene! (2 Syambu. 22.10, 11) Umwana yumo izina lyache u Yehowashi akapona ichifukwa chakuti umuchi uwa Yehoyada u Yehoshabeti akamufisa. Imbumba iyi yikamufisa umwana uyu nu kwanda ukumupwelelela. Pakubomba bunubu, bakavwa ukuti umuntu yumo mumbumba iya Devedi apone ukuti ize abe we mwene. U Yehoyada akaba musubaliwa kwa Yehova sona atakitikizya ukuti ukoghofya ukwa Ataliya kumukanizye ukubomba ivintu ivyiza.—Mbupi. 29.25.
13. Ka u Yehoyada akalangizya buli-buli ukuti akaba musubaliwa po u Yehowashi akaba ni myaka 7?
13 Pakabalilo ko u Yehowashi akaba ni myaka 7, u Yehoyada akalangizya sona ukuti akaba musubaliwa kwa Yehova. Akapanga ipulani. Nanti vyo akalondagha vingakwanilisiwanga, u Yehowashi nge akaba we mwene uwakufuma muluko ulwa Devedi. Loli nanti ipulani iyi yitakakwanilisiwanga, nge u Yehoyada akaghoghiwa. Nu butuli ubwa Yehova, ipulani yosi yo akapanga yikakwanilisiwa . U Yehoyada akatulana na balongozi poka na Balevi pakumwimika u Yehowashi ukuba we mwene nu kumughogha u Ataliya. (2 Syambu. 23.1-5, 11, 12, 15; 24.1) Ukufuma apo, u Yehoyada ‘akapanga ulufingo pakasi pa Yehova nu mwene poka na bantu ukuti inti babukilile ukuba bantu ba Yehova.’ (2 Nyafya. 11.17) U Yehoyada akabika sona abalonda pa mageti aghakwingilila mu nyumba iya Yehova, umwakuti aliwesi yo munyazu atakingilemo.’—2 Syambu. 23.19.
14. Nkimba u Yehoyada akachindikiwa buli-buli ichifukwa chakuti akamuchindikagha u Yehova?
14 U Yehova akanena ukuti: ‘Bo bakunchindika nune nkubachindika.’ Naloli u Yehova akamusaya u Yehoyada. (1 Samu. 2.30) Umwakufwanikizya akitikizya ukuti inkani iya Yehoyada yisimbiwe mu Bayibolo umwakuti uswe tumanyileko. (Loma 15.4) Sona u Yehoyada akati afwa, bakamuchindika ‘umwakuti bakamusyila Mutawuni iya Devedi poka na bamwene, ichifukwa chakuti akabomba ivintu ivyiza mu Izilayeli na kwa Chala uwabwanaloli ni nyumba Yache.’—2 Syambu. 24.15, 16.
Ngati we Yehoyada Uwasembe Usongo Nkani, nanti tukumuchindika nkani u Yehovavingatupangisya ukuti tubavwanje abakamu na bayemba bitu (Ennya indime 15)d
15. Nkimba inkani iya Yehoyada yikutumanyisya ichoni? (Ennya sona ichituzi.)
15 Inkani iya Yehoyada yikutwavwa twebosi ukuti tubukilile ukumunyila u Yehova. Abasongo bangamuyezya u Yehoyada nanti akabalilo kosi bakulondelezya izila izya mo bangafighililila ichipanga. (Imbo. 20.28) Abakamu na bayemba bo bagosi bangamuyezya u Yehoyada, nanti bakumunyila u Yehova nu kubukilila ukuba basubaliwa umwakuti u Yehova angababombezya imbombo ukuti bakwanilisye ubwighane bwache. U Yehova atakubennya ukuti bate ni mbombo. Abachinyamata bangamanyilako mo u Yehova akamuchindikila u Yehoyada nu kumuyezya umwakulangizya umuchizi ku .bakamu na bayemba bo bagosi loli bakumubombela u Yehova umwabusubaliwa. (Mbupi. 16.31) Swebosi tungamanyilako ukufuma ku balongozi na Balevi bo bakavwana nu Yehoyada. Mubukilile ukuba basubaliwa pakubavwa “abalongozi binyu” umwakubivwila.—Hebe. 13.17.
MUTAKABE NGATI WE MWENE U YEHOWASHI
16. Choni cho chikulangizya ukuti Umwene u Yehowashi akaba mubibi?
16 U Yehoyada akamwavwa u Mwene u Yehowashi ukuti abe muntu umwiza. (2 Nyafya. 12.2) Ivi vikavwa ukuti u Yehowashi po akaba munandi akalondagha hee ukumuhobosya u Yehova. Loli u Yehoyada akati afwa, u Yehowashi akanda pakupusikiwa na balongozi aba ku Yuda. Choni cho chikabombiwa? U Yehowashi na bantu ‘bakanda ukwiputa ivimakwi ivyakupaghuliwa ni vifwani.’ (2 Syambu. 24.4, 17, 18) Napo ivi vikamukalalizya nkani u Yehova, loli ‘akabukilila ukubatumila abalaghuzi pakasi pabo ukuti babavwe ukunyokela kukwache. . . , loli abene bakakana ukubivwila.’ Batakamwivwila sona umwana uwa Yehoyada izina lyache u Zekaliya, umuntu uyu atakaba bulo mulaghuzi uwa Yehova sona uwasembe loli akaba we kavyala uwa Yehowashi. Umwene u Yehowashi akamughogha u Zekaliya loli akaluvya ukuti ubaba nu mama uwa Zekaliya bobo bakamwavwa ukuti apone po akaba mwana.—2 Syambu. 22.11; 24.19-22.
17. Ka u Yehowashi ivintu vikamumalila buli-buli?
17 Ichifukwa chakuti u Yehowashi atakabukilila ukumunyila u Yehova, ivintu vitakamumalila akiza. U Yehova akanena ukuti: ‘Bosi bo bakunyoza te bakulondiwa kukwane.’ (1 Samu. 2.30) Pisinda pache, akagulu akanandi bulo akabasilikali aba ku Siliya, kakabapota ‘abasilikali abinji aba Yehowashi’ sona ‘bakamuvulazya nkani u Yehowashi.’ Abasilikali aba Siliya bakati banyokela, abambombo bache bakamughogha u Yehowashi ichifukwa chakuti akamughogha u Zekaliya. Abantu bakennya ukuti umwene uyu akaba mubibi nkani umwakuti ‘batakamusyila ku mapumpa ko bakasyilaghako abamwene.’—2 Syambu. 24.23-25.
18. Ukuyana nu Yeremiya 17.7, 8, ka tungabomba ichoni ukuti tutakabe ngati we Yehowashi?
18 Nkimba inkani iya Yehowashi yikutumanyisya ichoni? Akaba ngati ikwi lyo amagululuzi ghache ghatingiye nkani pasi ukuti ghangavwa ikwi ukuti litakawe. U Yehoyada umuntu yo akamutulagha akati afwa, u Yehowashi akanda ukubivwila abantu ababibi vyo vikapangisya ukuti aleke ukuba musubaliwa kwa Yehova. Inkani yache yikutumanyisya ukuti tutakulondiwa ukumwivwila u Yehova ichifukwa chakuti aba mumbumba yitu na Bakilisitu abamwitu muchipanga bakumwivwila. Ukuti tubukilile ukupalamila kwa Yehova, tukulondiwa ukumughana nu kumuchindika. Akabalilo kosi tumanyilaghe amazyu ghache, ukwinong’onelapo sona twiputaghe.—Belenga Yeremiya 17.7, 8 Kolo. 2.6, 7.
19. Nkimba u Yehova akulonda ukuti tubombaghe ichoni?
19 U Yehova atakulonda ukuti tubombaghe ivintu vyo tutangakwanisya. Vyo akulonda ukuti tubombaghe vikwaghiwa pa Undumbilili 12.13, po pakunena ukuti: ‘Mumunyilaghe u Chala uwabwanaloli nu kubukilila ukusunga indaghilo zyache, pakuti ichi chocho umuntu abaghiye ukubomba.’ Nanti tukumunyila u Chala, vingize vitwavwe ukuti tubukilile ukuba basubaliwa pa chilichosi cho chingize chibombiwe kuntazi ngati we Obadiya nu Yehoyada. Patalipo nachimo-chimo cho chingize chivulungannye ubumanyani bwitu nu Yehova.
ULWIMBO 3 Nkhongono na Chigomezgo Chithu
a Mumasimbo izyu ilyakuti ukumunyila lingang’anamula ivintu ivyakupambana-pambana. Umwakuyana ni nkani, lingang’anamula ukuba ni lyogha sana, ukumuchindika pamo ukulangizya umuchizi nu lyogha. Inkani iyi inti yitwavwe ukuti tumanye umutundu uwi lyogha gho ghungatwavwa ukuti tube bakujimba sona basubaliwa po pakumumbombela Ubaba witu uwa kumwanya.
b U Obadiya uyu te we Obadiya umulaghuzi, yo akabako pisinda pache yo akasimba ibuku ilya mu Bayibolo lyo likumanyikwa ni zina lyache.
c AMAZYU AGHAKULONGOSOLA IVITUZI: Ichituzi icha chifwanikizyo bulo, umukamu akupeleka ichakulya ichabuzimu mukabalilo ko iboma likanizizye imbombo yitu iyakulumbilila.
d AMAZYU AGHAKULONGOSOLA IVITUZI: Umuyemba uwachilindu akumanyilako kwa muyemba umugosi mo angabombezezya ifoni pakulumbilila; Umukamu usongo uwa chipanga akulangizya ubujivu po akulumbilila ku bantu abinji; umukamu yo akumanya ivintu ivyinji akubamanyisya abakamu na bayemba mo bangabombela pakupwelelela Inyumba iya Bumwene.