INKANI IYAKUMANYILA 38
Mwe Bachinyamata, ka Mukulonda Ukuti Ubumi Bwinyu Bwize Bube Buli-buli?
‘Ukwivwisya ivintu inti kukufighilile.’—Mbupi. 2.11.
ULWIMBO 135 Yehova Wakuŵeyelera: “Mwana Wane, Uŵe Wavinjeru”
VYO INTI TUMANYILEa
1. Nkimba u Yehowashi, Uziya nu Yosiya bakakomana ni ntamyo buli?
INONG’ONELA ukuti waba we mwene uwa bantu ba Chala po uchili we mwana pamo munyamata! Ka ungabombezya buli-buli amaka nu bulaghili bwako? Ibayibolo likunena izya bachinyamata abinji bo bakiza baba bo bamwene aba ku Yuda. Umwakufwanikizya, u Yehowashi akaba ni myaka 7 po akasaliwanga ukuba we mwene, u Uziya akaba ni myaka 16 sona u Yosiya akaba ni myaka 8. Inong’onela mo bakiyivwila pakupokela imbombo inkafu iyi po bachili bachinyamata! Napo chitakaba chipepe, loli nu butuli bwa Yehova poka nu butuli ubwakufuma ku bantu abanji, vikabavwa ukuti babombe ivintu ivyinji ivyiza.
2. Choni cho tukulondiwa ukumanyila ivyakukwafyannya nu Yehowashi, Uziya nu Yosiya?
2 Napo te twe bamwene, loli tungamanyilako ivintu ivyakulondiwa sana ukufuma ku bantu batatu aba bo inkani zyabo zisimbiwe mu Bayibolo. Tukumanyilako ukufuma ku vintu vyo bakasalagha akiza na ku vintu vyo batakasalagha akiza. Ivifwanikizyo vyabo, inti vitwavwe ukukumanya ivifukwa vyo tukulondiwa ukusala akiza abamanyani, ukubukilila ukuba bakwiyisya sona ukupalamila kwa Yehova nu kubomba vyo vingamuhobosya.
MUSALAGHE ABAMANYANI ABIZA
Amasiku ghano, tungeghelelako kwa Yehowashi pakwivwila ubulongozi ubwakufuma ku bamanyani bitu abiza (Ennya indime 3, 7)c
3. Ka u Yehoyada akamwavwa buli-buli u Mwene u Yehoyashi ukuti asalaghe akiza ivintu?
3 Mwegheleleko kwa Yehowashi pakusala akiza ivintu. Pakabalilo ko Umwene u Yehowashi akaba mwana munandi, akasala ivintu umwamahala. Ichifukwa chakuti atakaba nu baba, akakonkagha ubulongozi bo uwa Sembe Usongo Nkani u Yehoyada akamupanga. Uwa sembe uyu akamupanga ubulongozi u Yehowashi ngati mwana wache. Ichifukwa cha chifwanikizyo ichiza icha Yehoyada, vikapangisya ukuti u Yehowashi asale ukumubombela u Yehova sona wepe akabavwa abantu ukuti bope bamubombelaghe. U Yehowashi akapanga indondomeko iyakuti bayannye itempeli lya Yehova.—2 Syambu. 24.1, 2, 4, 13, 14.
4. Ka tukwagha mapindu buli nanti tukwivwila nu kuzighana indaghilo zya Yehova? (Isya Mbupingamu 2.1, 10-12)
4 Waghe yumo akukumanyisya ukuti umughanaghe u Yehova nukwikala nu bumi ubwakukolelana ni fundo zyache, ukuba ukuti wapokela ichabupi ichapamwanya nkani. (Belenga Isya Mbupingamu 2.1, 10-12.) Abapapi binyu bangabamanyisya muzila izyakupambana-pambana. Ennya mo ubaba uwa muyemba yumo izina lyache u Katya mo akamutulila ukuti asalaghe akiza ivintu. Isiku lililyosi nanti ubaba wache akumusindikila kusukulu, akanenezannyanga nawe isimbo ilyakufuma mu kabuku aka Kusanda Malemba Zuŵa na Zuŵa. Umuyemba uyu akanena ukuti:“Vyo tukanenezannyanga vikanavwanga ukuti imalane ni ntamyo zyo nkakomana nazyo pisiku ilyo.” Ka mungabomba ichoni waghe mukwennya ukuti indaghilo izya mu Bayibolo zyo abapapi binyu bakubamanyisya zikuboneka ukuti zikubafyula ubwabuke ubwakubomba vyo mukulonda? Ka choni cho chingabavwa ukuti mwivwilaghe vyo bakubamanyisya? Umuyemba yumo izina lyache u Anastasia akukumbukila ukuti abapapi bache bakabanga na kabalilo akakumulongosolela ichifukwa cho bapangila indaghilo zimo. U Anastasia akanena ukuti, “Ivi vikanavwa ukwivwisya ukuti indaghilo zyo bakapangagha zikalangizyanga ulughano lo bali nalo kukwane, zitakaba zyakumfyula ubwabuke ubwa ubwakubomba vyo nkulonda loli zikaba zyakumfighilila.”
5. Ka ivyakubomba vyinyu vingabakwafya buli-buli abapapi binyu nu Yehova? (Isya Mbupingamu 22.6; 23.15, 24, 25)
5 Abapapi binyu bakwiza pakuhoboka nkani nanti mukwivwila ubulongozi bo bakubapa ubwakufuma mu Bayibolo. Ichakulondiwa nkani chakuti u Chala akwiza pakuhoboka sona ubumanyani bwinyu nawe bukwiza pakuba bwakughoma. (Belenga Isya Mbupingamu 22.6; 23.15, 24, 25.) Mo u Yehowashi akabombela ivintu po akaba wachinyamata, chifwanikizyo ichiza cho abachinyamata mungasendelako.
6. Bo u Yehoyada afwa, ka u Yehowashi akanda ukwivwila abawenu sona choni cho chikabombiwa? (2 Syambukulu 24.17, 18)
6 Mumanyileko kwa Yehowashi pa vintu vyo atakasala akiza. U Yehoyada akati afwa, u Yehowashi akanda pakwangala na bantu ababibi. (Belenga 2 Syambukulu 24.17, 18.) Akasala ukwivwila ubulongozi ubwakufuma ku balongozi Abakuyuda bo batakamughanagha u Yehova. Numwe bulo mungitikizya ukuti u Yehowashi akalondiwanga ukubaleghuka abalongozi aba, ichifukwa chakuti bakabombagha ivintu ivibibi. (Mbupi. 1.10) Mumalo mwache, akivwila ubulongozi ubwakufuma ku bamanyani bache aba. Ichachitima chakuti pakabalilo ko u Zekaliya umuvyala wache akayezyanga ukumwavwa ukuti ande sona pakubomba akiza ivintu, u Yehowashi akamughogha. (2 Syambu. 24.20, 21; Mata. 23.35) Akabomba ivintu ivyakoghofya sona ivyabupunganu! U Yehowashi akanda ukubomba ivintu akiza pabwandilo, loli ichachitima chakuti akasambuka nu kuba wakususya sona uwakughogha. Pabumalilo abambombo bache bakamughogha. (2 Syambu. 24.22-25) Ubumi bwache nge bukaba akiza sana nanti akasintagha nu kubukilila ukumwivwila u Yehova na bantu bo bamughanite u Yehova! Nkimba mukumanyilako ichoni ku chifwanikizyo ichi?
7. Ka mungasala abawenu ukuti babe bamanyani binyu? (Ennya sona ichituzi.)
7 Ichintu choka cho tukumanyilako kwa Yehowashi chakuti, tukulondiwa ukusala abamanyani abiza bo bamughanite u Yehova sona bakulonda ukumuhobosya. Abamanyani aba bangatwavwa ukuti tubombaghe ivintu ivyiza. Tungaba pa bumanyani na bantu bo basongo pamo bo banandi ukuchila uswe. Mukumbuke ukuti u Yehowashi akaba munandi sana ukuchila umumanyani wache u Yehoyada. Nanti mukulonda ukusala abamanyani mungilalusya ukuti: ‘Nkimba banganavwa ukughomya ulwitiko lwane mwa Yehova? Ka bangankazya ukuti nendelaghe ifundo izyapamwanya izya Chala? Nkimba bakunena ivya Yehova nu bwanaloli bwache? Ka bakuchindika ifundo izyapamwanya izya Yehova? Nkimba bakumbuzya bulo ivintu vyo nkulonda ukuti nivwange pamo bakumpa ubulongozi nanti napuvya ivintu?’ (Mbupi. 27.5, 6, 17) Ubwanaloli bwakuti, nanti abamanyani binyu batamughanite u Yehova, te bakulondiwa. Loli nanti muli na bamanyani bo bamughanite u Yehova, mubaleme akiza chifukwa inti babavwe akabalilo kosi!—Mbupi. 13.20.
8. Nanti tukubombezya izila izya pa intaneti, ka tubaghiye ukwinong’onela ichoni?
8 Amasiku ghano kuli izila inyinji izyakunenezannya na bakamu na bamanyani bitu pakubombezya Intaneti. Abantu abinji bakubombezya izila izi ukuti babahobosye abanji umwakubatumila ivituzi, amavidiyo ni vintu vyo baghula pamo vyo babomba. Nanti mukubombezya izila iyakunenezannya iyi, mungilalusya ukuti: ‘Ka nkubomba ivi ukuti imbasangalusye abanji? Nkimba nkulonda ukuti ingabane ivintu ivyiza na bantu abanji pamo nkulonda ukuti abantu bampale? Ka nkwitikizya ukuti abantu bo bakubombezya izila iyi bampangisye ukusinta akinong’onele, akanenele na kambombele ka vintu muzila imbibi?’ Umukamu u Nathan Knorr, yo akaba mu Kagulu Akakwenelezya akapeleka ubulongozi ubu: “Mutakayezye ukuti muhobosyange bulo abantu. Pabumalilo te wize uhobosye nayumo-yumo. Mumughobosye u Yehova po inti mwize mubaghobosye bosi bo bamughanite.”
TUKULONDIWA UKUBUKILILA UKUBA BAKWIYISYA
9. Ka u Yehova akamwavwa Uziya ukuti abombe ichoni? (2 Syambukulu 26.1-5)
9 Mwegheleleko kwa Uziya pakusala akiza ivintu. Pakuba wachinyamata, Umwene Uziya akaba wakwiyisya. Akamanyila ‘ukumunyila u Chala uwabwanaloli.’ U Yehova akamusaya kwa bumi bwache bosi. (Belenga 2 Syambukulu 26.1-5.) Uziya akabapota abalwani abinji pa nkondo nu kwenelezya ukuti u Yelusalemu wakufighililiwa akiza. (2 Syambu. 26.6-15) Uziya akaba wakuboka na vyosi vyo u Chala akamwavwa ukukwanisya ukubomba.—Ndumbi. 3.12, 13.
10. Choni cho chikabombiwa kwa Uziya?
10 Mumanyileko kwa Uziya pa vintu vyo atakasala akiza. Umwene Uziya akabelela ukubabuzya abanji ivyakubomba. Ivi vikamupangisya ukuti inong’onaghe ukuti angabomba chilichosi cho angalonda. Isiku limo akinong’ona ukuti ingile mutempeli ilya Yehova ukuti apeleke isembe pachighemo. Imbombo iyi abamwene batakitikiziwanga ukubomba. (2 Syambu. 26.16-18) Uwasembe Usongo Nkani u Azaliya akayezya ukumwavwa ukuti asinte, loli u Uziya akakalala sana. Ichachitima chakuti u Uziya atakabukilila ukuba musubaliwa, sona u Yehova akamufunda na mambombo. (2 Syambu. 26.19-21) Ubumi bwache nge bukaba akiza sana nanti akabukililagha ukuba wakwiyisya!
Mumalo mwakuti twituvye pa vyo twakwanisya ukubomba, amapalo ghosi ghabuke kwa Yehova pa vintu vyosi vyo twakwanisya ukubomba (Ennya indime 11)d
11. Choni cho chingatwavwa ukuti tubukilile ukuba bakwiyisya? (Ennya sona ichituzi.)
11 Uziya akati aba na maka, akaleka ukumupalizya u Yehova pa vintu ivyiza vyo akamubombela. Nkimba tukumanyilapo ichoni? Tubaghiye ukukumbuka ukuti u Yehova weyo atupiye ivintu vyosi ivyiza vyo tukuhoboka navyo pa bumi na po tukumubombela. Mumalo mwakuti twituvye pa vyo twakwanisya ukubomba, amapalo ghosi ghabuke kwa Yehova pa vintu vyosi vyo twakwanisya ukubomba.b (1 Koli. 4.7) Tubaghiye ukumanya ukuti swe bantu bambula ukufikapo sona tukulondiwa ubulongozi. Umukamu yumo yo ali ni myaka iyamuma 60 akanena ukuti: “Namanyila ukuleka ukwiyinong’onela namwene pamo ukukalala nanti bamo bakuti napuvya vimo. Nanti napokela ubulongozi pa vintu vyo napuvya, nkuyezya ukusinta nu kumupa u Yehova vyosi vyo ningakwanisya.” Ubwanaloli bwakuti, nanti tukumwivwila u Yehova nu kubukilila ukuba bakwiyisya, tungaba nu bumi ubwakuhoboka.—Mbupi. 22.4.
MUBUKILILE UKUPALAMILA KWA YEHOVA
12. Pakabalilo ko u Yosiya akaba mwana, ka akamulondelezya buli-buli u Yehova? (2 Syambukulu 34.1-3)
12 Mwegheleleko kwa Yosiya pakusala akiza ivintu. U Yosiya akaba ni myaka 16 po akandagha ukumulondelezya u Yehova. Akalondagha ukumanyila ivya Yehova sona ubwighane bwache. Loli chitakaba chipepe kwa mwene uwa chinyamata uyu. Pakabalilo kala, abantu abinji bakiputagha abachala ababumamyasi, po u Yosiya akalondiwanga ukuba mujivu ukuti abakanizye abantu ukuti baleke ukwiputa ivifwani. Sona akaba naloli mujivu! Bo atafikite imyaka 20, u Yosiya akanda ukwefyamo abachala ababumyasi muchisu chabo.—Belenga 2 Syambukulu 34.1-3.
13. Ka ubumi bwinyu bungasinta buli-buli nanti mungiyipa kwa Yehova?
13 Napo mwe bana banandi, mungamweghelela u Yosiya umwakumulondelezya u Yehova nu kumanyila inkalo zyache izyapamwanya. Nanti mungabomba bunubu, vingabavwa ukuti mwiyipe ubumi bwinyu kukwache. Ka ukwiyipa kungakwafya buli-buli ubumi bwinyu? U Luke, yo akoziwa po akaba ni myaka 14 akanena ukuti, “Ukwanda pakabalilo aka ukuya muntazi, inti mbike ukumubombela u Yehova pabwandilo pa bumi bwane nu kuyezya ukumuhobosya.” (Mali. 12.30) Numwe bulo mungasayiwa sana nanti mungabomba bunubu!
14. Nena ivifwanikizyo ivya bachinyamata bo bakweghelelako kwa Mwene u Yosiya.
14 Nkimba ntamyo buli zyo mwe bachinyamata mwe mukumubombela u Yehova mungakomana nazyo? U Johan yo akoziwa po akaba ni myaka 12, akanena ukuti abamwabo bo akamanyilagha nabo ikilasi lyoka, bakamukakamizyanga ukuti akwebe itumba. Ukuti aghe amaka aghakulimbana ni njelo iyi, u Johan akikumbusya ukuti ukukweba kungakomannya umubili wache nu bumanyani bwache nu Yehova. U Rachel, yo akoziwa po akaba ni myaka 14, akalongosola vyo vikamwavwa ukuti alimbane ni ntamyo zyo akakomana nazyo ku sukulu. Akasimba ukuti: “Nkuyezya ukuyanisya ivintu vyo kwennya ni vintu ivyabuzimu. Ichimanyilo icha hisitole chikunkumbusya inkani iya mu Bayibolo pamo ubulaghuzi. Pamo pakabalilo kamo nanti nkunenezannya na yumo kusukulu, nkwinong’onela ivya simbo lyo ningamubuzya.” Intamyo zyo mungakomana nazyo, zingapambana na zyo Umwene u Yosiya akakomana nazyo, loli mungaba bamahala sona abasubaliwa ngati mo akabombela. Nanti mukulimbana ni ntamyo po mwe bachinyamata, mukwisengannya ukwiza ukulimbana ni ntamyo izyamwabo ku myaka iyakuntazi.
15. Choni cho chikamwavwa u Yosiya ukuti amubombele u Yehova umwabusubaliwa? (2 Syambukulu 34.14, 18-21)
15 Pakabalilo ko akaba ni myaka 26, Umwene u Yosiya akanda imbombo iyakuyannya itempeli. Po bakabombagha imbombo iyi, bakalyagha ‘ibuku ilya Ndaghilo izya Yehova zyo zikapelekiwa ukwendela mwa Mozesi.’ Umwene akati ivwa vyo vikasimbiwa, mwalubilo akasinta nu kwanda ukwivwila vyo vikaba mwibuku ili. (Belenga 2 Syambukulu 34.14, 18-21.) Ka mwighanite ukubelenga Ibayibolo akabalilo kosi? Nanti mukuyezya ukubelenga Ibayibolo akabalilo kosi, ka vikwenda akiza? Ka mukusunga amavesi gho ghangabavwa pamweka? U Luke yo twamutambula kale kubwandilo, akusimba mu kadayale kache ifundo izyakuhobosya zyo azyagha. Ka numwe bulo mungabomba umwakuyana bulo ukuti mukumbikilaghe amavesi pamo ifundo zyo zyabahobosya? Nanti mukulimanya nu kulighana Ibayibolo, vingabavwa ukuti mulonde ukumubombela u Yehova. Sona ngati mo Amazyu agha Chala ghakamutulila u Yosiya, numwe bulo ghangabavwa.
16. Choni cho u Yosiya akapuvya ivintu, sona tukumanyilako ichoni?
16 Mumanyileko kwa Yosiya pa vintu vyo atakasala akiza. Pakabalilo ko u Yosiya akaba ni myaka 39, akabomba ivintu vyo vikapangisya ukuti aghoghiwe. Akisubila weka mumalo mwakumulaba u Yehova ukuti amulongozye. (2 Syambu. 35.20-25) Pa nkani iyi tukumanyilapo zimo. Vite ni mbombo ukuti swe basongo pamo tukanda pabutali ukumanyila Ibayibolo, loli tukulondiwa ukubukilila ukumulondelezya u Yehova. Ivi vikongelezyapo ukwiputa akabalilo kosi, ukumanyila Amazyu ghache nu kupindula nu bulongozi ubwakufuma ku Bakilisitu abakughoma mwabuzimu. Ivi vingatwavwa ukuti tutakapuvyange ivintu sona tungaba bakuhoboka.—Yako. 1.25.
MWE BACHINYAMATA MUNGABA NU BUMI UBWAKUHOBOKA
17. Nkimba twamanyilako ichoni ku bamwene batatu Abakuyuda?
17 Pali ivintu ivyinji ivyakuhobosya vyo mungabomba po muchili mwe bachinyamata. Inkani iya Yehowashi, Uziya nu Yosiya, zikulangizya ukuti mwe bachinyamata mungasala ivintu umwamahala nu kubomba vyo vingamuhobosya u Yehova. Bwanaloli bwakuti abachinyamata aba, bakapuvya ivintu vyo vikapangisya ukuti bakomane ni ntamyo. Loli nanti mungamanyilako ivintu ivyiza vyo abamwene aba bakabomba nu kucheba ukuti tutakapuvye ivintu ngati mo bakabombela, vingabavwa ukuti mube nu bumi ubwakuhobosya.
Pakabalilo ko u Devedi akaba wachinyamata akapalamila kwa Yehova. Vyo akasala vikamuhobosya u Yehova sona wepe akaba wakuhoboka (Ennya indime 18)
18. Nkimba vifwanikizyo buli ivya Mumasimbo vyo vikulangizya ukuti mungaba nu bumi ubwakuhoboka? (Ennya sona ichituzi.)
18 Mumasimbo muli inkani izyinji izya bachinyamata bo bakapalamilagha kwa Yehova, akabasayagha, sona bakennyanga ukuti ubumi bwabo bukaba bwakuhobosya. U Devedi akaba weka uwa bachinyamata aba. Pakabalilo ko akaba wachinyamata, akasala ukuti u Chala abe mumanyani wache, pisinda pache akaba we mwene umusubaliwa. Pachakubombiwa chimo akapuvya ivintu, loli u Chala akabukilila ukwennya ukuti u Devedi muntu musubaliwa. (1 Nyafya. 3.6; 9.4, 5; 14.8) Nanti mungamanyila inkani iya Devedi, ichifwanikizyo chache chingabavwa ukuti mumubombelaghe u Yehova umwabusubaliwa. Pamo mungamanyila ivyinji ivya Maliko pamo u Timoti. Inti mwennye ukuti bakanda ukumubombela u Yehova po bakaba bana banandi sona bakabukilila ukumubombela umwabusubaliwa. Vyo bakasala vikamuhobosya u Yehova sona bope bakaba bakuhoboka.
19. Ka mungasala ukuba nu bumi buli?
19 Mo mukubombela ivintu pakabalilo aka pa bumi bwinyu, vikwiza pakukwafya vyo mukwiza pakubomba muntazi. Nanti mukumusubila u Yehova, sona mutakusubila mo mukwivwisizya ivintu, akwiza pakubavwa ukuti musale ivintu mwamahala. (Mbupi. 20.24) Mungaba nu bumi ubwakuhobosya sona mukwiza pakusayiwa. Mukumbukile ukuti u Yehova akwennya vyo mukumubombela ukuti vyapamwanya sana. Pa te ichintu ichakuhobosya pa bumi bwinyu ukuchila ukumubombela u Baba bitu uwalughano u Yehova.
ULWIMBO 144 Laŵiskaninge pa Njombe!
a U Yehova amenye ukuti mwe bachinyamata mukukomana ni njelo inyinji zyo zikughela ubumanyani bwinyu nu Yehova. Ka mungasala buli-buli ivintu akiza ukuti mumuhobosye u Tata winyu uwa kumwanya? Inti twennye ivifwanikizyo ivya banyamata batatu, bo bakaba bo bamwene baku Yuda. Mwennye vyo mungamanyilako ukufuma ku banyamata aba sona mo bakasalilagha ivintu.
b Ennya ibokosi ilyakuti “Muŵe Maso na ‘Kujiyuyura Kwautesi’” munkani iyakuti “Kasi Kuŵa Wakumanyikwa pa Intaneti Kuli na Phindu Lililose?” yo yikwaghiwa pa jw.org.
c AMAZYU AGHAKULONGOSOLA IVITUZI: Umuyemba uwakughoma mwabuzimu, akumupa ubulongozi umuyemba uwachilindu.
d AMAZYU AGHAKULONGOSOLA IVITUZI: Umuyemba yo ali kulukomano akulangizya ukuti akumusubila u Yehova sona akupeleka amapalo ghosi kwa Yehova pa vyosi vyo akwanisya ukubomba.