INKANI IYAKUMANYILA 47
Mo Tungalangizizya Ulughano Pakasi Pitu
“Zagha tughananaye pakuti ulughano lukufuma kwa Chala.”—1 YOHA. 4.7.
ULWIMBO 109 Temwani Ŵanji Kufumira mu Mtima
VYO INTI TUMANYILEa
1-2. (a) Choni cho umutumiwa u Pabuli akanena ukuti ulughano “lukuchila vyosi”? (b) Nkimba inti tunenezannye malalusyo buli?
PA KABALILO ko umutumiwa u Pabuli akanenagha ivya lwitiko, ulusubilo sona ulughano, akamalizya na mazyu aghakuti “loli chicho chikuchilapo pa vyosi, lo lughano.” (1 Koli. 13.13) Choni cho u Pabuli akanena bunubu? Ichifukwa chakuti muntazi tutakwiza pakulondiwa sona ukulangizya ukuti tuli nu lwitiko mu vintu vyo u Chala atulayizizye pa nkani iya chisu ichipya. Pamo ukuba nu lusubilo ulwakuti amalayizyo agha, ghakwiza pakukwanilisiwa ichifukwa chakuti pa kabalilo ako vyosi vikwiza pakuba kuti vyabombiwa kale. Loli tukwiza pakulondiwa ukubukilila ukumughana u Yehova na bantu. Ichakuhobosya chakuti tukwiza pakubukilila ukubaghana kwa bwila na bwila.
2 Ichifukwa chakuti tukwiza pakubukilila ukuba nu lughano, inti tunenezannye amalalusyo matatu. Ilyabwandilo, choni cho tukulondiwa ukuti tughananaghe? Ilyabubili, ka tungalangizya buli-buli ukuti tughananite? Ilyabutatu, choni cho chingatwavwa ukuti tubukilile ukughanana?
CHONI CHO TUKULONDIWA UKUTI TUGHANANAGHE?
3. Nkimba pali vifukwa buli vyo tukulondiwa ukuti tughananaghe?
3 Choni cho chakulondiwa ukuti tughananaghe? Akabalilo kosi nanti tukubalangizya abakamu na bayemba ulughano, tukulangizya ukuti swe Bakilisitu aba bwanaloli. U Yesu akababuzya abamanyili bache ukuti: “Nanti mukughanana, po abantu bosi bakwiza pakumanya ukuti mwe bamanyili bane.” (Yoha. 13.35) Sona nanti tukughanana vikwavwa ukuti tubukilile ukuba bakukolelana. Cho chifukwa u Pabuli akanena ukuti ulughano “lo lulo lukumamatizya poka vyosi umwakufikapo.” (Kolo. 3.14) Loli pali sona ichifukwa ichamwabo ichakulondiwa nkani cho tukulondiwa ukuti tughananaghe. Umutumiwa u Yohani akabasimbila Abakilistu abamwabo ukuti: “Umuntu wesi yuyo amughanite u Chala, amughane sona nu mukamu wache.” (1 Yoha. 4.21) Nanti tukulangizannya ulughano, tukulangizya ukuti tumughanite u Chala.
4-5. Nena ichifwanikizyo cho chikulangizya ukukolelana ko kulipo pakasi pakumughana u Chala nu kubaghana abamwitu.
4 Nkimba ukubaghana abakamu na bayemba bitu kukukolelana buli-buli nu kumughana u Chala? Umwakufwanikizya, ennya ukukolelana ko kulipo pakasi pa moyo ni vigaba ivyakupambana-pambana ivya mubili witu. Nanti u dokotala atukola panyobe, vingamwavwa ukumanya mo umoyo witu ghukubombela imbombo sona ukumanya waghe ghuli ni ntamyo pamo hagha. Ka tungamanyilako ichoni ku fundo iyi pa nkani iya lughano?
5 Ngati mo u dokotala angamanyila mo umoyo witu ghukubombela imbombo nanti atukola panyobe, umwakuyana bulo tungamanya mo tumughaniye u Chala umwakwennya mo tukulangizizya ulughano ku bakamu na bayemba bitu. Nanti twamanya ukuti ulughano lwitu ku bakamu na bayemba lwanda pakuchepa, tumanye ukuti ulughano lwitu kwa Chala lope lwanda pakuchepa. Loli nanti akabalilo kosi tukubalangizya Abakilisitu abamwitu ulughano, inti vitwavwe ukumanya ukuti tumughanite sana u Chala.
6. Choni cho pangaba intamyo inkulu nanti twaleka ukubaghana abakamu na bayemba bitu? (1 Yohani 4. 7-9, 11)
6 Nanti twaleka ukubaghana abakamu na bayemba bitu, pangaba intamyo inkulu. Chifukwa buli? Ichifukwa chakuti vingalangizya ukuti twaleka ukumughana u Yehova ngati mo tukabombelagha pabwandilo. Umutumiwa u Yohani akalangizya ukuti ifundo iyi yabwanaloli po akutukumbusya ukuti: “Umuntu wesi yuyo atakumughana umukamu wache yuyo akumwennya na maso, kokuti atangamughana u Chala, yuyo atamwenizyepo nalumo.” (1 Yoha. 4.20) Nkimba tukumanyilapo ichoni? Tukumanyilapo ukuti nanti tukulonda ukuti u Yehova ahobokaghe nuswe tubaghiye ukuti “tughananaye nkani”—Belenga 1 Yohani 4. 7-9, 11.
KA TUNGALANGIZYA BULI-BULI UKUTI TUGHANANITE?
7-8. Ka tungalangizya buli-buli ukuti tughananite?
7 Umwakupyanizya-pyanizya Mumazyu gha Chala tukwaghamo ululaghilo ulwakuti “mughananaye.” (Yoha. 15.12, 17; Loma 13.8; 1 Tesa. 4.9; 1 Pita. 1.22; 1 Yoha. 4.11) Loli ulughano nkalo pamo buntu bo buli mukasi mumoyo witu gho nayumo-yumo yo angabwennya. Nkimba tungalangizya buli-buli ukuti tubaghanite abakamu na bayemba? Tungalangizya ukuti tubaghanite ukwendela mu vyo tukunena na vyo tukubomba.
8 Pali izila izyinji zyo tungalangizizya ukuti tubaghanite abakamu na bayemba bitu. Izila zimo zyo izi: ‘Munenaghe ubwanaloli ku bamwinyu.’ (Zeka. 8.16) Mwikalaghe “mumutende mukasi mumwinyu.” (Mali. 9.50) Mwande mwemwe ‘pakuchindika abamwinyu.’ (Loma 12.10) “Mupokelelanaye akiza.” (Loma 15.7) “Mwivyanaye mwebene-bene nu kuhobokelana.” (Kolo. 3.13) “Munyamulilanaye ukatundu.” (Gala. 6.2) “Mukazannyanje.” (1 Tesa. 4.18) “Mukazannyanje nukwavwana.” (1 Tesa. 5.11) ‘Mwiputilanaye.’—Yako. 5.16.
Ka tungamwavwa buli-buli Umukilisitu uwamwitu yo akomana ni ntamyo? (Ennya indime 7-9)
9. Choni cho ukukazya abanji zila yoka iyakulondiwa nkani yo tungalangizizya ukuti tubaghanite? (Ennya sona ichituzi.)
9 Pa kabalilo aka, za tunenezannye izila yoka iya mo tungalangizya ukuti tubaghanite abanji yo twayitambula mu ndime iya pisinda apa. Inti tunenezannye amazgu gho u Pabuli akanena aghakuti: “Mukazannyanje.” Choni cho ukubakazya abanji zila yoka iyakulondiwa nkani iyakulangizya ukuti tubaghanite? Ukuyana ni lifalensi iya Bayibolo, amazyu gho u Pabuli akabombezya imbombo aghakuti “kukazya,” ghakung’anamula “ukuba poka nu muntu umwakuti umukazye pakabalilo ko akomana ni ntamyo.” Cho chifukwa nanti tukubakazya Abakilisitu abamwitu bo bakukomana ni ntamyo, tukubavwa ukuti babukilile ukumubombela u Yehova umwabusubaliwa. Sona akabalilo kosi ko twamukazya umukamu pamo umuyemba witu tukulangizya ukuti tumughanite.—2 Koli. 7.6, 7, 13.
10. Ka ukupasikizya nu kukazya vikuyana muzila buli?
10 Ukumupasikizya umuntu nu kumukazya vintu vibili ivyakuyana. Ka vikuyana muzila buli? Nanti umuntu akumupasikizya yumo yo akutamiwa, vikumwavwa ukuti ayezye-yezye ukubomba chilichosi cho angakwanisya umwakuti amwavwe pa ntamyo yo akomana nayo. Ifundo iyi yikulangizya ukuti ichabwandilo nanti tukubapasikizya abamwitu, vikutwavwa ukuti tubombepo zimo ukuti tubakazye. U Pabuli akalongosola ukuti ichifukwa chakuti u Yehova akubapasikizya abantu, vikumupangisya ukuti abakazye. Akamulongosola u Yehova ukuti “we Tata uwa chisa, sona u Chala, umwenecho uwa busangulusu bosi.” (2 Koli. 1.3) Pivesi ili, u Pabuli akalongosola akiza mo tungalangizizya ukuti tukubapasikizya abanji pakubombezya amazyu aghakuti “chisa.” Chochobene u Chala akwitiziwa ukuti “we Tata uwa chisa ichifukwa chakuti akabalilo kosi akubapasikizya nkani abantu.” Sona ulupasikizyo lo ali nalo lukumupangisya ukuti “atusangalusye aswe [uswe] muntamyo zyitu zyosi.” (2 Koli. 1.4) Ngati mo amizi ghakubasangalusizya abantu bo bali ni nyota, u Yehova wepe akubasangalusya nu kubakazya abantu waghe bakukomana ni ntamyo izyakupambana-pambana. Ka tungamuyezya buli-buli u Yehova pa nkani iyakubapasikizya nu kubasangalusya abanji? Izila yoka iya mo tungabombela bunubu yakuti, tubanje ni nkalo zyo zingatwavwa ukuti tubapelelaghe ichisa abanji nu kubakazya. Ka nkalo buli zimo zyo tukulondiwa ukuba nazyo?
11. Ukuyana na Aba Kolosi 3.12; 1 Pitala 3.8, nkimba nkalo buli izyamwabo zyo zingatwavwa ukuti tubaghanaghe abanji nu kubasangalusya?
11 Choni cho chingatwavwa ukuti tubukilile ‘ukukazannya nu kughanana’ isiku ni siku? Tukulondiwa ukuti akabalilo kosi tubanje swe balupasikizyo, abachisa, abakwiyisya, abololo sona abafisalyoyo. (Belenga Aba Kolosi 3.12; 1 Pitala 3.8.) Ka inkalo izi zingatwavwa buli-buli? Nanti tukubapelela ichisa nu kubinong’onela Abakilisitu abamwitu, vingatwavwa ukuti tube ni chinyonywa ichakulonda ukubakazya pa ntamyo zyo bangakomana nazyo. Cho chifukwa u Yesu akanena ukuti, “pakuti umulomo ghukunena vivyo umoyo wizuye navyo. Umuntu umwiza akunena ivintu ivyiza vivyo asungite mumoyo wache.” (Mata. 12.34, 35) Nanti tukubakazya abakamu na bayemba bitu pa kabalilo ko bakomana ni ntamyo, tukulangizya ukuti tubaghanite sana.
CHONI CHO CHINGATWAVWA UKUTI TUBUKILILE UKUGHANANA?
12. (a) Choni cho tukulondiwa ukucheba ukuti tutakaleke ukubaghana abanji? (b) Nkimba pa kabalilo aka inti tunenezannye lalusyo buli?
12 Swebosi tukulonda ukuti “tughananaye.” (1 Yoha. 4.7) Loli chakulondiwa sana ukuti tukumbukilaghe ifundo yo u Yesu akatusoka pakunena ukuti “ulughano ulwa bantu abinji lukwiza pakukatala.” (Mata. 24.12) Loli u Yesu atakanena ukuti ivi vikwiza pakubombiwa nkani pakasi pa bamanyili bache. Napo vili bunubu, loli tukulondiwa ukucheba umwakuti tutakasendeleko inkalo zyo abantu bo bate nu lughano bakulangizya muchisu ichi. Po tukwinong’onelapo ifundo iyi, za tunenezannye ilalusyo ilyakulondiwa ili: Choni cho chingatwavwa ukumanya nanti tubaghanite abakamu na bayemba bitu?
13. Choni cho chingatwavwa ukumanya waghe tubaghanite abakamu na bayemba?
13 Izila yoka yo yingatwavwa ukuti tumanye waghe tuli nu lughano, yakwennya mo tukubombela ivintu pa bumi bwitu nanti twakomana ni ntamyo yimo. (2 Koli. 8.8) Cho chifukwa umutumiwa u Pitala akanena ukuti: “Pamwanya pa vyosi mughananaye mwebene nu lughano ulwakufikapo, pakuti ulughano lukuzikupikila imbibi inyinji nkani.” (1 Pita. 4.8) Mo tukubombela ivintu nanti abakamu na bayemba batunangila pamo batunena kabibi, vingatwavwa ukumanya waghe tubaghanite nkani.
14. Ukuyana nu 1 Pitala 4.8, nkimba tubaghiye ukuba nu lughano buli? Nena ichifwanikizyo.
14 Pa kabalilo aka za twinong’onelepo amazyu gho u Pitala akanena. Ivesi 8 kubwandilo likulongosola ulughano lo tubaghiye ukuba nalo. Likuti tukulondiwa ukuba nu “lughano ulwakufikapo.” Ilizyu lyo u Pitala akabombezya imbombo ilyakuti “ulwakufikapo,” likung’anamula “ukugholosya” ichintu. Ichigaba ichabubili icha vesi ili chikunena vyo tungabomba nanti tuli nu lughano ulwakufikapo ku banji. Ulughano ulwakufikapo lukutwavwa ukuti tuzikupikile imbibi inyinji izya bakamu na bayemba bitu. Tungafwanikizya ifundo iyi ni chifwanikizyo ichi: Inong’onela itebulo lyo lipalikite, libendeye, sona litakuboneka akiza. Chikuba chipepe ukusenda umwenda nu kukupikilapo pitebulo ukuti lyande pakuboneka akiza. Tutakukupikila ichintu choka bulo cho chikomanikite pamo vibili awe loli tukuba ukuti twakupikila ivintu vyosi vyo vite akiza pitebulo. Umwakuyana bulo, nanti tuli nu lughano ulwakufikapo ku bakamu na bayemba bitu, tungakupikila ivintu vyosi vyo bakutunangila. Tutangabahobokela ichintu choka bulo pamo vibili loli tungabahobokela “imbibi inyinji nkani.”
15. Nanti tubaghanite abakamu na bayemba bitu, nkimba tungakwanisya ukubomba ichoni? (Aba Kolosi 3.13)
15 Nanti tukubaghana nkani Abakilisitu abamwitu, tungabahobokela vyo batunangila napo chingaba chipala ukubomba bunubu. (Belenga Aba Kolosi 3.13.) Nanti tukubahobokela abanji tukulangizya ukuti tuli nu lughano ulwakughoma sona tungalangizya ukuti tukulonda ukumuhobosya u Yehova. Choni cho chingatwavwa sona ukuti tutakakalalaghe ni vintu vyo abanji bakubomba na vyo bakupuvya?
Tukulondiwa ukuti tukumbukilaghe ivintu ivyiza vyo tukabombela poka na Bakilisitu abamwitu nu kuluvya ivintu ivibibi vyo bakabomba ngati mo tukusungila ivituzi vyo vyaboneka akiza nu kudilita vyo vitakuboneka akiza (Ennya indime 16-17)
16-17. Choni cho chingatwavwa sona ukuti tutakennyanje utuntu tunandi-nandi to abanji bakupuvya? Longosola. (Ennya sona ichituzi.)
16 Mutakennyange bulo ivintu ivibibi vyo abakamu na bayemba binyu bakubomba loli mwennyange ivintu ivyiza. Za tuyanisye ifundo iyi ni chifwanikizyo ichi. Inong’onela ukuti muli pigulu ilya bakamu na bayemba. Mwali na kabalilo akiza akakwangalila poka sona muhobokite umwakuti pabumalilo mwajambula ichituzi icha gulu lyosi. Pisinda pache, mukujambula sona ivituzi ivyamwabo vibili ukupangila kuti lumo ichituzi chimo chitangaboneka akiza. Pa kabalilo aka muli ni vituzi vitatu. Loli po mukwennya ivituzi ivi mwennya ukuti ichituzi chimo umukamu yumo atakusekelela. Nkimba mungabomba ichoni ni chituzi ichi? Mungachidilita bulo ichifukwa chakuti muli ni vyamwabo vibili vyo aliwesi pigulu lyinyu asekeleye.
17 Tungayanisya ivituzi vyo twasengula ni vintu vyo tubaghiye ukusunga. Tutakukayikila ukuti twebosi tukukumbukila akabalilo akiza ko tukaba bakuhoboka na bakamu na bayemba bitu. Loli vingabombiwa ukuti pachakubombiwa chimo umukamu akabomba pamo ukunena ichintu chimo cho chitakabahobosya. Nkimba tungabomba ichoni nanti mukukumbukila ichakubombiwa ichi? Ka tutangaluvya bulo ivintu ivibibi vyo vyabombiwa ngati mo twadilitila ichituzi? (Mbupi. 19.11; Efe. 4.32) Tungaluvya bulo utuntu utunandi-nandi to umukamu pamo umuyemba witu apuvya nanti tukukumbukila ivintu ivyiza ivyinji vyo twabombela poka umwakuhoboka. Ivi vyovyo tukulondiwa ukuti tuvisunge nu kuhoboka navyo.
AMASIKU GHANO ULUGHANO LWAKULONDIWA SANA
18. Nkimba munkani iyi twanenezannya fundo buli izyakunena ivya lughano?
18 Choni cho tukulondiwa ukubukilila ukubaghana abanji? Ngati mo twenezya kale munkani iyi, nanti tukubalangizya abakamu na bayemba bitu ulughano tukulangizya ukuti tumughanite u Yehova. Ka tungalangizya buli-buli ukuti tubaghanite Abakilisitu abamwitu? Izila yoka yo tungalangizizya ukuti tubaghanite ko kubasangalusya. Sona nanti mukubapelela abanji ichisa vikwiza ukubavwa ukuti “mukazannyanje.” Choni cho chingatwavwa ukuti tubukilile ukughanana? Nanti tukubahobokela abakamu na bayemba bitu pa vintu vyo bapuvya napo chingaba chipala ukubomba bunubu, vingatwavwa ukuti tubukilile ukughanana.
19. Choni cho amasiku ghano chakulondiwa sana ukulangizannya ulughano?
19 Choni cho amasiku ghano chakulondiwa sana ukulangizannya ulughano? Ennya ichifukwa cho umutumiwa u Pitala akalongosola po akanena ukuti: “Mughananaye mwebene nu lughano ulwakufikapo.” (1 Pita. 4.7, 8) Po ubumalilo ubwa chisu ichibibi ichi buli papipi sana, nkimba tukulindilila ichoni? Pa kabalilo ko u Yesu akanenagha na bamanyili bache, akanenela zila ukuti: “Abantu bosi muvyisu vyosi bakwiza pakubabenga pachifukwa icha nene.” (Mata. 24.9) Tukulondiwa ukubukilila ukuba bakukolelana umwakuti tubukilile ukuba basubaliwa kwa Yehova napo bangatubenga. Nanti akabalilo kosi tukulangizya ukuti tubaghanite abakamu na bayemba bitu, u Satana atakwiza pakutulesyannya lumo ichifukwa chakuti ulughano “lukumamatizya poka vyosi umwakufikapo.”—Kolo. 3.14; Filipi 2.1, 2.
ULWIMBO 130 Gowokerani Ŵanyinu
a Pa kabalilo aka chakulondiwa nkani ukulangizya ulughano ku bakamu na bayemba ukuchila kwisinda kosi. Choni cho vili bunubu, sona tungalangizya buli-buli ukuti tughananite nkani?