INKHANI IYAKUMANYILA 22
ULWIMBO 15 Lumbani Mwana Wakwamba wa Yehova
Vyo Izina lya Yehova Likang’anamulagha kwa Yesu
‘Indifumusizye izina lyako kukwabo, po ikwiza pakwendelela pakulifumusya.’—YOHA. 17.26.
IFUNDO INKHULU
Tumanyile mo u Yesu akafumusizya izina lya Yehova, mo akalizelufizya sona mo akalangizizya ukuti vyo u Satana akanena vyabumyasi.
1-2. (a) Nkhimba u Yesu akabomba ichoni pabusiku bo achili ukughoghiwa? (b) Ka munkhani iyi inthi tunenezannye malalusyo buli?
PAKABA pa Chinayi ubusiku pa Nisani 14, 33 C.E., u Yesu akaba ukuti inthi apelikiwe, ukumuyivya ukughoghiwa nu kumupayika. Akaba ukuti amalizya bulo ukulya ichakulya ichapalubazu muchipinda ichapamwanya poka na batumiwa bache abasubaliwa. Bakati bamalizya ukulya, u Yesu akababuzya abatumiwa bache amazyu aghakughomya aghabumalilo. Sona pakati penda akabalilo kanandi bulo, bo bachili ukufumamo muchipinda icha mumwanya, u Yesu akiputa ulwiputo ulwakulondiwa sana. Umutumiwa u Yohani akasimba ulwiputo ulu pa Yohani chaputala 17.
2 Nkhimba ulwiputo lo u Yesu akiputa lukutuvumbulila ukuti akapasyanga ni choni po akaba papipi ukufwa? Ka ulwiputo ulu lukulangizya ukuti vinthu buli vyo akavyennyanga ukuti vyakulondiwa sana po akabombagha imbombo yache iyabulumbilili pachisu chapasi? Za tunenezannye amaansala agha malalusyo agha.
‘INDIFUMUSIZYE IZINA LYAKO KUKWABO’
3. Nkhimba u Yesu akanena ichoni ivyakukwafannya ni zina lya Yehova sona akang’anamulagha choni? (Yohani 17.6, 26)
3 Mulwiputo lwache, u Yesu akati: ‘Indifumusizye izina lyako kukwabo.’ Tukumanya ukuti ifundo iyi yikaba yakulondiwa kwa Yesu ichifukwa chakuti akapyanizya amazyu agha kabili. (Belenga Yohani 17.6, 26.) Nkhimba akang’anamulagha choni? Ka akang’anamulagha ukuti akabavumbulila izina lyo batakalimanyagha? Abamanyili ba Yesu bakaba Bayuda, bakalimanyagha kale izina lya Chala ilyakuti Yehova. Ichifukwa chakuti izina ili likaba Mumasimbo gha Chihebeli ukwa myaka iyinji. U Yesu atakavumbula izina lya Chala, mumalo mwache akavumbula vyo izina ili likwimila. Akabavwa abamanyili bache ukuti bamumanye akiza u Yehova ukongelezyapo ubwighane bwache, imbombo ni nkhalo zyache muzila yo batakinong’onelako.
4-5. (a) Ka izina lya munthu yumo lingaba lyakulondiwa bulibuli ku kwitu? Nena ichifwanikizyo (b) Nkhimba abamanyili ba Yesu bakalimanya bulibuli akiza izina lya Yehova?
4 Umwakufwanikizya, inong’onela ukuti muchipanga chinyu muli usongo yumo izina lyache we David sona we dokotala. Pendapo imyaka iyinji ukufuma po mukamumanya umukamu uyu. Loli isiku limo mwabina umwakuchenusya umwakuti mukulondiwa udokotala uwakuti abavwe umwalubilo. Mukuchimbilila ku chipatala ko umukamu uyu akubombela sona abombezya uluso lwache pakupoka ubumi bwinyu. Tutakukayikila ukuti pa kabalilo aka munganda ukumughana nkhani ukuchila kwisinda kosi. Sona nanthi mwivwa bulo izina lyache munganda ukukumbukila ukuti weyo akapoka ubumi bwinyu. Munganda ukumwennya u David ukuti te we songo bulo uwa chipanga yo mumumenye loli we dokotala yo akabavwa.
5 Umwakuyana bulo, abamanyili ba Yesu bakalimanyagha kale izina lya Yehova. Loli bakanda ukulimanya ukuti lyapamwanya sana ichifukwa chakuti u Yesu akabavwa ukumumanya akiza u Yehova. Choni cho tukunena bunubu? Ichifukwa chakuti u Yesu akeghelela ubunthu ubwa Baba wache muchilichosi cho akanenagha nu kubomba. Polelo abatumiwa ‘bakamumanya’ akiza u Yehova, umwakwennya mo u Yesu akamanyisizyanga na mo akabombelagha ivinthu na banthu.—Yoha. 14.9; 17.3.
‘IZINA LYAKO, IZINA LYO UKAMPHA’
6. Choni Cho u Yesu akanena ukuti u Yehova akamupa izina lyache? (Yohani 17.11, 12)
6 Mu lwiputo lwache, u Yesu akabiputila abamanyili bache ukuti: ‘Ubasunge akiza na maka agha zina lyako, izina lyo ukampha.’ (Belenga Yohani 17.11, 12.) Ka ivi vikung’anamula ukuti u Yesu inthi amanyikwanje ni zina lya Yehova? Awee. Mungennya ukuti mu lwiputo lwache akatambula izina lya Yehova ukuti ‘izina lyinyu.’ Cho chifukwa izina lya Yehova litakasintha nu kuba lya Yesu. Polelo, nkhimba akang’anamulagha choni po akati u Chala akamupa izina lyache? Ichabwandilo, u Yesu akaba mwimilili wa Yehova sona uwakumunenela. Akiza mwizina ilya Baba wache nu kubomba imbombo izyamaka mwizina ili. (Yoha. 5.43; 10.25) Umwakongelezyapo izina ilyakuti Yesu likung’anamula ukuti, ‘u Yehova Mupoki.’ Naloli izina lya Yehova likukolelana sana ni zina lya Yesu.
7. Nena ichifwanikizyo cho chikulangizya mo u Yesu akanenelagha mwizina lya Yehova.
7 Ukuti twivwisye mo u Yesu akanenelagha mumalo mwa Yehova inong’onela ichifwanikizyo ichi, umulaghili angatuma yumo ukuti aye anenezannye na banthu mumalo mwache. Polelo, nanthi umunthu uyu akunena, akuba na maka ngati gha mulaghili. Umwakuyana bulo, u Yesu akamwimilagha u Yehova sona akanenezannyanga na banthu mwizina lyache.—Mata. 21.9; Luka 13.35.
8. Ka izina lya Yehova likaba bulibuli mwa Yesu napo akaba ukuti achili ukwiza pa chisu ichapasi? (Ukusoka 23.20, 21)
8 Pa budindo bwache ngati Mazyu, u Yesu amubombela u Yehova ngati uwakumunenela, umwakunena ivinthu nu bulongozi ku banthumi na banthu. (Yoha. 1.1-3) U Yesu abaghiye ukuti weyo akaba wanthumi yo u Yehova akamutuma ukuti abapwelelele Abaizilayeli po bakaba munkholongo. Pa kabalilo ko akababuzyanga Abaizilayeli ukuti bamwivwilaghe uwanthumi, u Yehova akati: ‘Ichifukwa izina lyane lili mumwache.’a (Belenga Ukusoka 23.20, 21.) Izina lya Yehova likaba ‘mwa’ Yesu ichifukwa chakuti u Yesu weyo akamwimilagha u Yehova sona akanenagha ukuti u Yehova muzelu sona weyo akubomba chilichosi cho chigholosu.
‘TATA, CHINDIKA IZINA LYAKO’
9. Ka izina lya Yehova likaba lyakulondiwa bulibuli kwa Yesu? Longosola.
9 Ngati mo twenezya, izina lya Yehova likaba lyakulondiwa sana kwa Yesu napo akaba ukuti achili atizite pachisu ichapasi. Chochobene tutakuswigha ukuti u Yesu akachindikagha sana izina lya Yehova pa chilichosi cho akabombagha po akaba pachisu ichapasi! Kubumalilo ubwa mbombo yache po akaba pachisu, u Yesu akanena ukuti: ‘Tata, chindika izina lyako.’ Pa kabalilo kanako u Baba wache akamwamula na mazyu aghamaka, ukuti: ‘Nalichindika kale po inkhwiza pakulichindika sona.’—Yoha. 12.28.
10-11. (a) Ka u Yesu akalichindika bulibuli izina lya Yehova? (Ennya sona ichithuzi.) (b) Choni cho izina lya Yehova likalondiwanga ukuzelufyiwa nu kuyannya imbili yache?
10 U Yesu wepe akalichindika izina ilya Baba wache. Bulibuli? Izila yoka yakuti akavumbula kubanji inkhalo izyapamwanya ni mbombo izya Baba wache. Loli akalondiwanga ukubomba ivyinji ukuti alichindike izina ili. Akalondiwanga ukulizelufya izina lya Baba wache ukuti alichindike.b Akalondiwanga ukulichindika izina lya Baba wache nu kulangizya ukuti u Baba wache abombite akiza ivinthu vyosi. U Yesu akalangizya mo ifundo iyi yibeleye yakulondiwa pa kabalilo ko akabamanyisyanga abamanyili bache mo bangiputila. Akati: ‘Tata witu uwakumwanya izina lyinyu lizelufyiwe.’—Mata. 6.9.
11 Choni cho izina lya Yehova likulondiwa ukuzelufyiwa nu kuyannya imbili yache? Ichifukwa chakuti mu mughunda uwa Edeni, u Satana Umubibi akamusamula u Yehova u Chala nu kumunenela amabumyasi. U Satana akati u Yehova mumyasi sona akabimagha ichinthu chimo ichiza u Adamu nu Eva. (Ubwa. 3.1-5) U Satana akanena sona ukuti u Yehova atakubomba akiza ivinthu. Amabumyasi gha Satana ghakakwafya imbili pamo izina lya Yehova. Pisinda pache, mukabalilo aka Yobu, u Satana akanena sona ukuti abanthu bakumubombela u Yehova ichifukwa cha vinthu vyo akubapa. Ubumyasi ubu bope bukalangizya ukuti nayumo umunthu yo amughanite u Yehova sona angabukilila ukumubombela nanthi angakomana ni nthamyo. (Jobu 1.9-11; 2.4) Pakalondiwanga akabalilo ukuti umumyasi amanyikwe pakasi pa Yehova nu Satana.
U Yesu akubamanyisya abamanyili bache ukulondiwa ukwakuzelufya izina lya Chala (Ennya indime 10)
“NKHWIYIPA UBUMI BWANE”
12. Ka u Yesu akaba wakwisengannya ukubomba ichoni ichifukwa chakulighana izina lya Yehova?
12 Ichifukwa chakuti akamughanagha nkhani u Yehova, u Yesu akalondagha ukubomba chilichosi cho angakwanisya ukuti alizelufye izina lya Yehova nu kuyannya imbili yache. U Yesu akanena ukuti: “Nkhwiyipa ubumi bwane.” (Yoha. 10.17, 18) Inga, akaba wakwisengannya ukufwa ichifukwa cha zina lya Yehova.c Abanthu babili ababwandilo abakufikapo, u Adamu nu Eva, bakamusambukila u Yehova nu kuba poka nu Satana. Umwakupambana na banthu aba, u Yesu akaba wakwisengannya ukwiza pa chisu ukuti ize alangizye ukuti amughanite u Yehova. U Yesu akabomba bunubu umwakubukilila ukuba musubaliwa. (Hebe. 4.15; 5.7-10) Akabukilila ukuba musubaliwa mphaka po akafwa pikwi ilyakutamiliwapo. (Hebe. 12.2) Pakubomba bunubu, akalangizya ukuti amughanite u Yehova ni zina lyache.
13. Choni cho u Yesu weyo akaba pamalo aghiza sana aghakulangizya ukuti u Satana mumyasi? (Ennya sona ichithuzi.)
13 Ubumi bo u Yesu akikala bukasimikizya ukuti u Satana weyo mumyasi, u Yehova pole! (Yoha. 8.44) U Yesu weyo akamumanyagha akiza sana u Yehova ukuchila aliwesi. Nanthi vyo u Satana akamunena u Yehova pakabangapo chimo ichabwanaloli, u Yesu nge akamanya. Loli u Yesu akabukilila ukuba musubaliwa pakufighilila imbili iya Yehova pamo izina lyache. Na pa kabalilo ko vikabonekagha ngati po u Yehova amuleka, u Yesu akaba wakwisengannya ukufwa mumalo mwa kumusambukila u Baba wache uwalughano.—Mata. 27.46.d
Ubumi bo u Yesu akasala ukwikala bukalangizya ukuti u Satana weyo mumyasi, u Yehova pole! (Ennya indime 13)
‘UNE . . . NAMALIZYA IMBOMBO YO MUKAMPHA’
14. Ka u Yehova akamupa bulibuli u Yesu umuvwalo ichifukwa chakuti akaba musubaliwa?
14 Mu lwiputo lo akiputa pabusiku bo achili ukufwa, u Yesu akati: ‘Une . . . namalizya imbombo yo mukampha ukuti injibombe.’ Akasubilagha ukuti u Yehova akwiza pakumupa umuvwalo ichifukwa chakuba musubaliwa. (Yoha. 17.4) U Yesu akabomba akiza sana ukumusubila u Baba wache. U Yehova atakitikizya ukuti u Yesu abukilile ukwikala mwipumpha. (Imbo. 2.23, 24) Akamuzusya nu kumupa ubudindo ubwapamwanya sana kumwanya. (Filipi 2.8, 9) Akabalilo kakati kendapo, u Yesu akanda ukulaghila ngati we Mwene mu Bumwene bwa Chala. Nkhimba ubumwene ubu bukwiza pakukwanilisya choni? Ichigaba ichabubili icha lwiputo lwache, chikutubuzya ukuti: “Ubumwene bwako bwizaye. Ubwighane bwa [Yehova] bubombiwanje pachisu ichapasi pano, ukuyana na mumo kubeleye kumwanya.”—Mata. 6.10.
15. Nkhimba u Yesu akwiza ukukwanilisya sona ichoni?
15 Munthazi u Yesu akwiza pakulwa inkhondo na balwani ba Chala nu kubapyuta ababibi bosi pa nkhondo iya Alamagedoni. (Ubuvu. 16.14, 16; 19.11-16) Pisinda pache akwiza pakumusumbila u Satana mu ‘chibankha’ cho chili ngati ijele ilyakuti atangabombako nachimochimo. (Ubuvu. 20.1-3) U Yesu akwiza pakunyosezyapo umutende sona ukubavwa abanthu ukuti babe bakufikapo mu bulaghili bwache ubwa myaka 1,000. Akwiza pakubazusya abafwe. Akwiza ukupanga ichisu chosi ukuba Paladayiso. Pa kabalilo aka ubwighane bwa Yehova bukwiza ukuba ukuti bwakwanilisiwa!—Ubuvu. 21.1-4.
16. Ka ubumi bukwiza ukuba bulibuli pisinda pa Bulaghili Ubwa Yesu Ubwamyaka 1,000?
16 Ka tukulindilila ukuti choni cho chikwiza ukubombiwa kubumalilo ubwa Bulaghili Ubwa Yesu ubwa Myaka 1,000? Imbibi izya banthu sona ukusita ukufikapo, vikwiza ukumala. Abanthu batakwiza ukulondiwa sona ukulaba ukuhobokeliwa imbibi zyabo ukwendela mu sembe iya Yesu, batakwiza ukulondiwa umufusya pamo uwasembe. Sona ‘umulwani uwabumalilo pakumupota akwiza pakuba yo mfwa.’ Mumapumpha mutakwiza pakuba nachimochimo. Abafwe bakwiza ukuba sona nu bumi. Aliwesi pachisu chapasi akwiza pakuba wakufikapo.—1 Koli. 15.25, 26.
17-18. (a) Choni cho chikwiza ukubombiwa kubumalilo ubwa Bulaghili Ubwa Myaka 1,000? (b) Ka u Yesu akwiza ukubomba ichoni nanthi asyala panandi ukumalizya ukulaghila? (1 Aba Kolinti 15.24, 28) (Ennya sona ichithuzi.)
17 Choni cho chikwiza pakubombiwa sona pa bumalilo ubwa Bulaghili Ubwa Myaka 1,000? Pa kabalilo ako ichinthu chimo ichapalubazu sana chikwiza ukubombiwa. Inkhani iyakukwafyannya nu kuzelufya izina lya Yehova yikwiza pakumala. Bulibuli? Mu mughunda uwa Edeni, u Satana akanena ukuti u Yehova mumyasi sona atakubalaghila abanthu ichifukwa cha lughano. Ukufuma bulo pa kabalilo kala izina lya Yehova lyazelufyiwa umwakupyanizyapyanizya na banthu bo bakumubombela nu kumuchindika. Chochobene kubumalilo ubwa Bulaghili Ubwa Myaka 1,000, imbili ya Yehova yikwiza ukuswepela zila. Akwiza ukulangizya kwa aliwesi ukuti we Baba uwalughano uwa kumwanya.
18 Pabumalilo aliwesi akwiza pakumanya ukuti vyo u Satana akanena vyabumyasi. Ka u Yesu akwiza pakubomba ichoni nanthi akabalilo kache akakulaghilila kasyala panandi ukumala? Nkhimba akwiza pakukonkha ichifwanikizyo icha Satana nu kumusambukila u Yehova? Awee! (Belenga 1 Aba Kolinti 15.24, 28.) U Yesu akwiza ukunyosezya ubumwene kwa Baba wache. Akwiza ukuba kuchigaba icha bulaghili bwa Yehova. Naloli, umwakupambana nu Satana, u Yesu wakwisennganya ukupeleka chilichosi ichifukwa chakumughana u Yehova.
U Yesu akumunyosezya Ubumwene u Yehova pabumalilo ubwa Bulaghili Bwache Ubwa Myaka 1,000 (Ennya indime 18)
19. Ka izina ilya Yehova likung’anamula choni kwa Yesu?
19 Tutakuswigha ukuti u Yehova akaba wakwisengannya ukumupa u Yesu izina lyache! U Yesu weyo akaba wakwisengannya ukumwimila u Baba wache. Polelo, ka izina lya Yehova likung’anamula choni kwa Yesu? Likung’anamula ukuti lyakulondiwa sana ukuchila ichinthu chilichosi. Akaba wakwisenngannya ukufwa ichifukwa cha zina ili sona pabumalilo ubwa Bulaghili bwache Ubwa Myaka 1,000, akwiza ukuba wakwisengannya ukumunyosezya u Yehova chilichosi. Ka tungamweghelela bulibuli u Yesu? Tukwiza ukunenezannya uansala uwalalusyo ili mu nkhani iyakukonkhapo.
ULWIMBO 16 Lumbani Ya Chifukwa cha Mwana Wake Wakuphakazgika
a Utubalilo tumo abanthumi bakamwimilagha u Yehova nanthi bakupeleka ubuthenga. Chochobene mu malo ghamo mu Bayibolo abanthumi bakatambuliwa ngati po we Yehova. (Ubwa. 18.1-33) Napo Amasimbo ghakunena ukuti u Mozesi akapokela Indaghilo ukufuma kwa Yehova, loli amasimbo aghanji ghakuvumbula ukuti u Yehova akabombezya uwanthumi pakupeleka Indaghilo.—Levi. 27.34; Imbo. 7.38, 53; Gala. 3.19; Hebe. 2.2-4.
b AMAZYU GHO GHALONGOSOLIWA: Amazyu aghakuti “ukuzelufya” ghakung’anamula ukuchindika, ukwennya ukuti chizelu pamo ukuba nu muchizi ughukulu pa chinthu chimo. Amazyu aghakuti “ukulangizya” ghakung’anamula ukuzelufya imbili iya yumo ku mabumyasi gho bakumunena pamo ku vinthu ivibibi vyo bakumunena nu kulangizya ukuti umwene akunena ubwanaloli.
c Imfwa ya Yesu yikapeleka sona izila ku banthu umwakuti bize baghe ubumi ubwa bwilabwila.
d Ennya “Amalalusyo Aghakufuma kwa bo Bakubelenga” mu Ichitembe cha Mulindilili, icha Chitumbuka icha Epulelo 2021, p. 30-31.