INKHANI IYAKUMANYILA 23
ULWIMBO 2 Zina Linu Ndimwe Yehova
Vyo Izina lya Yehova Likung’anamula kwa Uswe
‘U Yehova akuti, ‘mwe bakaboni bane.’’—YESA. 43.10.
IFUNDO INKHULU
Inthi tumanyile mo tungazelufizya izina lya Yehova nu kulangizya ukuti vyosi vyo u Satana akunena vyabumyasi.
1-2. Ka tukumanya bulibulli ukuti izina lya Yehova lyakulondiwa sana kwa Yesu?
IZINA lya Yehova lyakulondiwa sana kwa Yesu ukuchila chilichosi. Weyo abombite ivyinji sana pakufumusya izina ilya Baba wache. Ngati mo inkhani iya pisinda yikalangizizya, u Yesu akaba wakwisengannya ukufwa ichifukwa chizina lya Yehova na vyo likwimila. (Mali. 14.36; Hebe. 10.7-9) Sona nanthi Ubulaghili bwache Ubwamyaka 1,000 bwamala, u Yesu akwiza pakuba wakwisengannya ukupeleka chilichosi ukuti azelufye izina lya Yehova. (1 Koli. 15.26-28) Ichifukwa chakuti u Yesu alighanite sana izina lya Chala, vikuvumbula ivyinji ivyakukwafannya nu bumanyani bo ali nabo nu Baba wache. U Yesu akalangizya ukuti akamughanagha sana yo akimilagha izina lyache, pa chilichosi cho akabombagha.
2 U Yesu akiza pachisu mwizina ilya Baba wache. (Yoha. 5.43; 12.13) Akabamanyisya abamanyili bache izina ilya Baba wache. (Yoha. 17.6, 26) Akamanyisyanga mwizina lya Yehova sona akapangagha iviswigho mwizina ili. (Yoha. 10.25) Sona u Yesu akamulaba u Yehova ukuti abenelezyanje abamanyili bache ‘ichifukwa icha zina lyache.’ (Yoha. 17.11) Polelo, nanthi u Yesu akalighanagha sana izina lya Yehova, ka umunthu anganena bulibuli ukuti mumanyili wa Kilisitu po atalimenye pamo ukulibombezya izina lya Baba wache?
3. Nkhimba inthi tunenezannye ichoni mu nkhani iyi?
3 Pakuba Bakilisitu bo bakuyezyayezya ukukonkha vyo u Yesu akabombagha, tukulangizya ukuti tukulichindika sana izina lya Baba wache. (1 Pita. 2.21) Mu nkhani iyi inthi twennye ichifukwa cho u Yehova abapiye izina lyache abanthu bo “bakulumbilila amazyu agha Bumwene.” (Mata. 24.14) Inthi tunenezannye sona vyo izina lya Yehova likung’anamula kwa aliwesi.
‘ABANTHU ABA ZINA LYACHE’
4. (a) Ka u Yesu akabalamula choni abamanyili bache bo achili atanyokeye kumwanya? (b) Nkhimba pali lalusyo buli ichifukwa cha lamulo ili?
4 Bo achili ukunyokela kumwanya, u Yesu akababuzya abamanyili bache ukuti: ‘Mukwiza pakupokela amaka nanthi umuzimu ubuzelu bwiza papinyu, po mukwiza pakuba bakaboni bane mu Yelusamu, na mu Yudeya mosi sona mu Samaliya mupaka na kumphaka iya chisu ichapasi.’ (Imbo. 1.8) Polelo, amazyu amiza ghatakalondiwanga ukulumbililiwa mu Izilayeli mwene loli pachisu chosi. Ivi vikapangisya ukuti abanthu aba maluko ghosi babe nu lusako ulwakuba bamanyili ba Yesu. (Mata. 28.19, 20) Loli, u Yesu akanena ukuti: “Mukwiza pakuba bakaboni bane.” Nkhimba abamanyili abapya aba bakalondiwanga ukumanya izina lya Yehova pamo bakalondiwanga bulo ukuba bakaboni ba Yesu? Ivyakubombiwa vyo vikulongosoliwa pa Imbombo chaputala 15 vikutwavwa ukwamula ilalusyo ili.
5. Ka abanavuli abasongo mu Yelusalemu bakalangizya bulibuli ukuti abanthu bosi babaghiye ukumanya izina lya Yehova? (Ennya sona ichithuzi.)
5 Mu 49 C.E., abatumiwa sona abanavuli abasongo mu Yelusalemu bakakomana ukuti banenezannye vyo abanthu bo batakaba Bayuda bo batakasilimuliwa babaghiye ukubomba ukuti babe bakwenelela ukuba Bakilisitu. Pabumalilo ubwakunenezannya kwabo u Yakobe, umuzuna uwa Yesu akanena amazyu agha: ‘[U Pitala] alingannya bulo mumo u Chala akabasungila abanthu bo bate Bayuda pakubapaghula abanthu bamo mumwabo ukuti babanje banthu aba zina lyache.’ Ka u Yakobo akanenagha zina buli? Pakukola amazyu agha mulaghuzi u Amosi, akongelezyapo ukuti: ‘Umwakuti abanthu bosi bakwiza pakumulonda u Yehova sona na banthu bosi babo bate Bayuda bakwitiziwa ni zina lyane, momo anenela u Yehova.’ (Imbo. 15.14-18) Abamanyili abapya aba batakwiza ukumanyila bulo ivyakukwafannya nu Yehova loli bakwiza ukwanda ‘ukwitiziwa sona ni zina lyache.’ Ivi vikung’anamula ukuti bakwiza ukunyamula izina lya Chala sona bakwiza pakumanyikwagha nalyo.
Pa lukomano ulwa kagulu akakwenelezya akabwandilo, abanavuli abasubaliwa bakivwisya ukuti Abakilisitu babaghiye ukuba banthu aba zina lya Chala (Ennya indime 5)
6-7. (a) Choni cho u Yesu akiza pachisu ichapasi? (b) Ka chifukwa buli ichikulu cho u Yesu akizila pachisu ichapasi?
6 Izina lya Yesu, likung’anamula ukuti ‘u Yehova Mupoki,’ sona u Yehova akamubombezya u Yesu ukuti apoke abanthu bosi bo bali nu lwitiko mu mwache sona mwa Mwana wache. U Yesu akiza pachisu nu kwipeleka mu malo mwa banthu bosi. (Mata. 20.28) Ichifukwa chakupeleka isembe akapangisya ukuti abanthu bapokiwe umwakuti bize baghe ubumi ubwa bwila na bwila.—Yoha. 3.16.
7 Loli, ka choni cho abanthu bakalondiwanga isembe? Ichifukwa cha vyo vikabombiwa mu mughunda uwa Edeni. Abapapi bitu aba bwandilo u Adamu nu Eva, bakamusambukila u Yehova sona bakatagha ulusako ulwakwikala kwa bwila na bwila. (Ubwa. 3.6, 24) Loli u Yesu akiza ukuti ize abombe ichinthu chimo ichakulondiwa nkhani ukuchila ukubapoka abanthu ku mbibi. U Satana akanena amabumyasi aghakukwafannya nu Yehova. (Ubwa. 3.4, 5) Polelo, ukupokiwa ukwa bizukulu aba Adamu nu Eva kukakolelana ni nkhani iyikulu yo yakuzelufya izina lya Yehova. Ichifukwa chakuti u Yesu akamwimilagha u Yehova sona akanyamula izina lyache, akaba nu budindo ubukulu nkhani pakuzelufya izina lya Yehova.
Ka umunthu anganena bulibuli ukuti mumanyili wa Kilisitu po atalimenye pamo ukulibombezya izina lya Baba wache?
8. Ka bosi bo bakamusubilagha u Yesu bakalondiwanga ukwitikizya choni?
8 Abanthu bo bakalangizyanga ulwitiko mwa Yesu, Abayuda na bo batakaba Bayuda, bakalondiwa ukwitika izila iya bupoki bwabo mwi zina ilya Baba uwa Yesu, u Yehova u Chala. (Yoha. 17.3) Umwakongelezyapo, ngati we Yesu bakalondiwanga ukumanyikwa ni zina lya Yehova. Bakalondiwanga sona ukumanya ukulondiwa ukwa kuzelufya izina ili. Bakalondiwanga ukubomba bunubu ukuti bize bapokiwe. (Imbo. 2.21, 22) Polelo, abamanyili bosi abasubaliwa aba Yesu bakulondiwa ukumanyila ivyakukwafannya nu Yehova sona u Yesu. Chochobene tutakuswigha ukuti u Yesu akamalizya ulwiputo lwache lo lukwaghiwa pa Yohani 17 na mazyu agha: ‘Izina lyako ndifumusizye kukwabo po nkhwiza pakwendelela pakulifumusya umwakuti ukungana ko unganite nako kubanje na mumwabo bulo, sona ukuti nune mbanje mumwabo.’—Yoha. 17.26.
‘MWE BAKABONI BANE’
9. Ka tungalangizya bulibuli ukuti izina lya Yehova lyakulondiwa sana kwa uswe?
9 Bosi bo bakumukonkha u Yesu, bakulondiwa ukuba ni chinyonywa ichakuzelufya izina lya Yehova. (Mata. 6.9, 10) Bakulondiwa ukwennya izina lya Yehova ukuba lyapamwanya sana ukuchila chilichosi. Ivi vikongelezyapo sona mo tukubombela ivinthu. Loli, ka tungasendapo bulibuli ichigaba pa kuzelufya izina lya Yehova pamo ukulangizya ukuti vyosi vyo u Satana akumunena u Yehova vyabumyasi?
10. Nkhimba nongwa buli yo yili mu nkhoti ilyakufwanikizya bulo yo yikwaghiwa pa Yesaya chaputala 42-44? (Yesaya 43.9; 44.7-9) (Ennya sona ichithuzi.)
10 Ubudindo bo tuli nabo pakuzelufya izina lya Yehova bukulongosoliwa mu chaputala 42-44 icha buku ilya Yesaya. Amachaputala agha ghakulongosola inongwa yo u Chala ali pakulongiwa mu nkhoti ilyakufwanikizya bulo. U Yehova akubabuzya bosi bo bakwinena ukuti bo ba chala ukuti bilangizye pabuzelu nanthi bo bachala naloli. Akubitizya sona bosi bo bakaboni aba bachala aba ukuti basimikizye nanthi bo bachala naloli. Loli nayumoyumo yo akwizako!—Belenga Yesaya 43.9; 44.7-9.
Tukusendapo ichigaba muzila izyakupambanapambana pa nongwa yo yili mu nkhoti ilyakufwanikizya bulo (Ennya indime 10-11)
11. Nkhimba u Yehova akubabuzya choni abanthu bache pa Yesaya 43.10-12?
11 Belenga Yesaya 43.10-12. Pakunena izya banthu bache, u Yehova akuti: ‘Mwe bakaboni bane, . . . sona une ne Chala.’ U Yehova akubabuzya ukuti bamule ilalusyo ili: ‘Ka alipo u Chala uwamwabo pa lubazu pa une?’ (Yesa. 44.8) Tuli nu lusako ulwa kwamula ilalusyo ili. Ukwendela mu vyo tukunena nu kubomba, tukupelekela ubwakaboni ubwakuti u Yehova weyo we Chala uwabwanaloli. Izina lyache lyolyo lyapamwanya ukuchila amazina ghosi. Ubumi bo tukwikala bukulangizya ukuti tumughanite naloli u Yehova sona twe basubaliwa ku kwache napo u Satana angatughela muzina yiliyosi. Nanthi tukubomba bunubu, tukwavwapo pakuzelufya izina lya Yehova.
12. Ka ubulaghuzi bo buli pa Yesaya 40.3, 5 bukakwanilisiwa bulibuli?
12 Nanthi tukufighilila izina lya Yehova pamo imbili yache tukumweghelela u Yesu. U Yesaya akanenela zila ukuti yumo akwiza ‘pakuyannya [pamo, ‘ukusengannya,’] izila ya Yehova.’ (Yesa. 40.3) Ka ivi vikakwanilisiwa bulibuli? U Yohani Uwalozyo akasengannya izila iya Yesu, akiza mwizina lya Yehova sona akanenagha mwizina lya Yehova. (Mata. 3.3; Mali. 1.2-4; Luka 3.3-6) Ubulaghuzi ubu bukanena sona ukuti: ‘Ubuchindamu bwa Yehova bukwiza pakumanyikwa.’ (Yesa. 40.5) Ka bukavumbukwa bulibuli? U Yesu akati iza pachisu ichapasi akamwimila akiza u Yehova vyo vikaba ngati po u Yehova umwenecho weyo akiza pachisu.—Yoha. 12.45.
13. Ka tungamweghelela bulibuli u Yesu?
13 Ngati we Yesu nuswe twe bakaboni ba Yehova. Tunyamuye izina lya Yehova sona tukumubuzya umunthu aliwesi yo twakomana nawe ivya mbombo zyache izyapamwanya. Ukuti tubombe akiza bunubu, tukulondiwa ukumanya akiza ubudindo ubwakulondiwa nkhani ubwa Yesu pakuzelufya izina lya Yehova. (Imbo. 1.8) U Yesu weyo we kaboni umukulu nkhani uwa Yehova sona tukukonkha ichifwanikizyo chache. (Ubuvu. 1.5) Loli, ka izina lya Yehova likung’anamula choni kwa aliwesi uwa uswe?
VYO IZINA LYA YEHOVA LIKUNG’ANAMULA KWA USWE
14. Ngati mo pakunenela pa Salimo 105.3, ka tukwiyivwa bulibuli ichifukwa cha zina lya Yehova?
14 Tukuhoboka sana ni zina lya Yehova. (Belenga Salimo 105.3.) U Yehova akuhoboka sana nanthi tukwituvwa mwi zina lyache. (Yere. 9.23, 24; 1 Koli. 1.31; 2 Koli. 10.17) ‘Ukwituvya mwa Yehova’ kukung’anamula ukumeka ukuti u Yehova we Chala witu. Tukwennya ukuti lusako ukuchindika izina lyache nu kwavwapo pakuzelufya imbili yache. Tutakabanje ni soni pakubabuzyako bo tukubomba nabo imbombo, bo tukumanyila nabo isukulu, abapalamani bitu sona abanthu abanji ukuti twe Bakaboni ba Yehova! Umubibi akulonda ukuti tuleke ukubabuzyako abanji ivyi zina lya Yehova. (Yere. 11.21; Ubuvu. 12.17) Sona u Satana na balaghuzi bache ababumyasi bakulonda ukuti abanthu baluvye izina lya Yehova. (Yere. 23.26, 27) Loli ichifukwa chakuti tuling’anite izina lya Yehova, vikutwavwa ukuti tubanje bakuhoboka ‘isiku ni siku.’—Sali. 5.11; 89.16.
15. Ka ukwitizya pizina lya Yehova kukung’anamula choni?
15 Tukubukilila ukwitizya pizina lya Yehova. (Yoe. 2.32; Loma 10.13, 14) Ukwitizya pizina lya Yehova, kukongelezyapo ivyinji ukuchila bulo ukulimanya nu kulibombezya. Tukumumanya u Chala ngati munthu, tukumusubila sona tukwennya kukwache ukuti atwavwe nu kutupa ubulongozi. (Sali. 20.7; 99.6; 116.4; 145.18) Tukufumusya sona izina ni nkhalo zyache ku banji, nu kubavwa ukuti bapinduke nu kubombapo zimo ukuti u Yehova ande pakuhoboka nabo.—Yesa. 12.4; Imbo. 2.21, 38.
16. Ka tungalangizya bulibuli ukuti u Satana mumyasi?
16 Twe bakwisengannya ukutamiwa ichifukwa cha zina lya Yehova. (Yako. 5.10, 11) Nanthi tukubukilila ukuba basubaliwa kwa Yehova na pa kabalilo ko tukutamiwa, tukulangizya ukuti u Satana mumyasi. Mu masiku agha Yobu, u Satana akanena amazyu agha pakunena ivya banthu bo bakumubombela u Yehova, akati: ‘Umunthu angapeleka chilichosi ukuti apoke ubumi bwache.’ (Jobu 2.4) U Satana akanena ukuti abanthu bangamubombela u Yehova pa kabalilo ko vikubendela akiza sona nanthi bangakomana ni nthamyo bangamuleka ukumubombela u Yehova. U Yobu akalangizya ukuti ivi vyabumyasi umwakubukilila ukuba musubaliwa. Nuswe bulo tuli nu lusako ulwakuti tutakwiza pakumulekapo u Yehova, napo u Satana angatughela muzila yiliyosi. Sona tube nu lusubilo losi ukuti u Yehova akwiza pakubukilila ukutwavwa ichifukwa cha zina lyache.—Yoha. 17.11.
17. Ngati mo pakunenela pa 1 Pitala 2.12, ka tungalichindika sona izina lya Yehova muzila buli?
17 Tukulangizya ukuti tukulichindika izina lya Yehova. (Mbupi. 30.9; Yere. 7.8-11) Ichifukwa chakuti tukumwimila u Yehova sona tunyamuye izina lyache, tungalipala izina lyache pamo ukulisamula. (Belenga 1 Pitala 2.12.) Polelo, tukulonda ukubomba vyosi vyo tungakwanisya ukuti tumupale u Yehova ukwendela mu vyo tukunena na vyo tukubomba. Umwakubomba bunubu, tukulichindika izina lyache napo twe banthu bambula ukufikapo.
18. Ka zila buli iyamwabo yo tungalangizizya ukuti izina lya Yehova lyakulondiwa sana kwa uswe? (Ennya sona amazyu aghamunthende.)
18 Tukubikapo sana amahala pa zina lya Yehova mumalo mwa mbili yitu. (Sali. 138.2) Choni cho ukubomba bunubu kwakulondiwa sana? Ichifukwa chakuti tulighanite izina lya Yehova, tungananga imbili yitu ku banthu bo batuzyunguliye.a U Yesu akaba wakwisengannya ukufwa ngati chigabenga, imfwa iyakukozya isoni ukuti alichindike izina lya Yehova. ‘Atakakoziwa isoni’ umwakuti atakadandaghula pamo ukwinong’onela nkhani pa mo abanthu inthi bamwenezye. (Hebe. 12.2-4) Mumalo mwache akabikapo umoyo pakubomba ibwighane bwa Chala.—Mata. 26.39.
19. Ka mukwiyivwa bulibuli ichifukwa cha zina lya Yehova sona chifukwa buli?
19 Tukuhoboka sana ni zina lya Yehova sona tukwiyivwa ukuti swe bakuchindikiwa ukwitiziwa Bakaboni ba Yehova. Chochobene tukubikapo umoyo ukulimbana na chilichosi cho tungakomana nacho. Izina lya Yehova lyakulondiwa sana kwa uswe ukuchila imbili yitu. Polelo, zatubikepo umoyo pakubukilila ukulipala izina lya Yehova napo u Satana angatughela muzila izyakupambanapambana. Nanthi twabomba bunubu tungalangizya ukuti izina lya Yehova lyakulondiwa sana kwa uswe ngati mo likabela lyakulondiwa kwa Yesu Kilisitu.
ULWIMBO 10 Lumbani Yehova, Chiuta Withu!
a Napo u Yobu akaba musubaliwa, loli wepe bulo akatamiwa inyinong’ono abamanyani bache batatu bati banyazya imbili yache. Pabwandilo akati akatagha abana bache nu katundu wache wesi, ‘u Yobu atakananga pamo ukumupa inongwa u Chala ukuti abomba ichinthu chimo ichibibi.’ (Jobu 1.22; 2.10) Loli pa kabalilo ko bakamunena ukuti abombite ichinthu chimo ichibibi, akanda ukunena amazyu ‘aghambula ukwenelela.’ Akabika pa malo aghabwandilo ukufighilila imbili yache, mumalo mwa kuzelufya izina pamo imbili ya Chala.—Jobu 6.3; 13.4, 5; 32.2; 34.5.