‘Muzingu wa Yehova wena’

Misamu mio ku nsuka ya 1990 miabatika, mu ntangu guvernema ya France yatâ ti filiale ya ku France yafweti futa mpaku mu makabu ma kabaka mu 1993 na 1996. Tadinga batuzengela musamu wo ku tribinale ya France, kâ ka bwabâ ko. Mu bungu ti musamu wo ka wabâ ko, guvernema ya ku France yayizi bonga 2951806500 FCFA mu compte bancaire ya ku filiale. Tivuvu tia mansukina tiasala neto ni mu nata musamu wo ku CEDH. Kâ ntete bawâ musamu’eto, CEDH yatulomba mu zakala beto na avocats za guvernema ya ku France na bantu bamonekesaka Cour Européenne des Droits de l’Homme (CEDH), ngatu tawisana ntete bafundisa musamu wo.

Tabanza ti timonikisi tia CEDH mbo kaketi tu lomba mu hana mwa mbongo ku guvernema ya ku France. Kâ tayizi bakula ti Yehova ka keti’â tambula ko tafuta mbongo zo. Mbongo zo makabu meri ma hana bampangi mu yika Timfumu tia Nzambi moko. Buna makabu mo, ka meri’â ma guvernema ya ku France ko. (Mat. 22:21) Kâ tasa lukutakanu lo mu songela buzitu bweto mu misiku mia Cour Europénne.

Mu kati dia salle ya yinene na ya toma ya CEDH tavukana. Misamu ka miabatikila mu mpila ya mbote ko. Mu nzonzolo’andi timonikisi tia CEDH tiatâ ti Mbangi za Yehova zafweti futa ndambu mbongo mu mbongo zi babalomba. Kâ tayizi mu yula ho nkatika bendo: “Ngano wazebi ti, guvernema ya ku France 2951806500 FCFA kati bongele mu compte bancaire’eto?”

Wayizi tomo yituku. Mu ntangu bantu beri monekesaka guvernema ya ku France batambula musamu wo, timonikisi tia CEDH tiasoba mabanza. Wababamina mpe ho nkatika bendo wasukisa timoko tio. Nayizi bakula ti Yehova wasobesa misamu mu mpila yi tweri lembo banzilaka. Na nsayi taduka ku lukutakanu lo mpe tatomo yituku mu mpila ya yôkela misamu.

Mu tilumbu tia 30 juin 2011, CEDH yatuhana mpemba. Yakatula mpaku yo, mpe yatâ ku guvernema ya ku France kakarisa mbongo zi kabonga mpe kayika zakaka. Nzengolo yo ya mfunu yi babonga mbo yikengerelaka nsabululu’eto ku France tii lumbu ti. Tiyuvu ti tayula mpe tita lembo zaba tiabâ ntiana tari dia honda Goliate, tiyuvu tio tianata nsombolo zazingi mpe ni tio tianata nsombolo mu musamu wo. Nti biasa ti tanunga? Ntiana bwa tâ wo Davide kwe Goliate, ‘muzingu wa Yehova wena.’—1 Sam. 17:​45-47.

Ka yena mbala ya ntete ko yi tayizi nunga mfundusu. Ni bu sa ti guvernema na mabundu ma manene matutelamanaka, tribinale za zinene mu nsi za 70 zayizi hana Mbangi za Yehova mpemba mu misamu lutangu 1.225. Nzengolo zo mbo zikengerelaka nswa zeto za mfunu tiana nswa’eto wabâ dimbudu, wa samunaka, wa lembo kota misamu mia politike, na wa lembo tu yika menga.

Ku biro ya yinene ya Mbangi za Yehova ye ku New York, U.S.A. ndieri salaka, kâ bwe nayizi kotela misamu mia mfundusu miabâ ku Europe?

BIBUTI BIERI NA LUHEMO BIAKUNKURISA

Bibuti biani, George na Lucille, babaka diplome’awu ya 12^ème classe ya Galade mpe ku Ethiopie beri salaka bu nabutuka mu 1956. Bakungana nkumbu ya Philip, ntiana kwa Filipe dia mu mbandu ya ntete. (Bis. 21:8) Muvu weri landaka, guvernema yayimina nsambululu’eto. Ni bu sa ti wa fieti kwa ndieri mbo nibambukaka ti, mu mansweki kanda diani dieri saka lukutakanu. Bu ndieri wa fieti, musamu wo nsayi weri ku ntâka! Kâ mu 1960, mfumu za hata zayizi tu kuma.

Kanda dieto bu diayenda ku Wichita, ku Kansas, ku Etats-Unis, bibuti biani bia lunda luhemo lwawu lwa timisionere. Batulongesa, meno na yaya diani dia dikento Judy, na mpangi’ani ya bakala Leslie, babutukila mpe ku Ethiopie, mu zolo Yehova na mu mu sarila mu mutima’eto wawansoni. Nayizi baka bateme bu nabâ na mvula 13. Mvula tatu ha manima, kanda diani diayizi soba mbuka ya bêla mu kwe hana lubakusu ku mbuka yeri na nsatu bisamuni, ku Arequipa, ku Perou.

Mu 1974 bu ndieri na mvula 18, filiale ya ku Perou yakuntambika meno na mpangi za ziyà mu kwe sala ntiana mipasuri-nzila mia minene. Wafwanana twe tasamuna ku mbuka zi beka lembo samuna, kweri na miongo miamingi. Mbo tweri samunaka kwe bantu bazonzaka Quechua na Aymara. Ndietolo tweri saka mu kaminio yeri na mfulu, yi tweri tâka nkumbu Nzaza (Arche) mu bungu ti, yeri ntiana nzaza ya Noa. Mpila yi ndieri sarilaka Bibila nibambukilaka, mu songela kwe bantu beri kûna ti, ntamana Yehova mbo kakatula bumputu, malari na lufwa. (Nza. 21:​3, 4) Babingi bayizi tambula matieleka ma Timfumu.

BAKUNTAMBIKA MU KWE SALA KU BIRO YA YINENE

Mu vizite yi kasa ku Pérou mu 1977, mpangi Albert Schroeder we wumosi wa mpangi za timvuka titwarisaka tia Mbangi za Yehova, wakuntindisa mu fulusa formilere mu kwe sala ku biro ya yinene. Ni buna nasila. Mpe ntangu fieti ha manima mu tilumbu tia 17 juin 1977 nabatika tisalu tiani ku Betele ya ku Brooklyn. Mvula 4 zalanda, nasala ku departema yisaka bunkete na yikipaka Betele.

Mu juin 1978, nayizi bwabana na Elizabeth Avallone ku lukutakanu lwa nsi zazingi lweri ku Nouvelle Orlean, ku Louisiane. Bibuti biamukurisa Yehova bieri sarilaka ntiana kwa bibuti bia meno. Bu nabwabana na Elizabeth, mupasuri-nzila weri wa ntangu zazansoni tûka mvula 4 mpe kani diandi dieri dia tatamana mu sarila Yehova mu tisalu tia ntangu zazansoni mu luzingu lwandi. Tatatamana mu zonza ntangu zazansoni. Ntangu fieti ha manima, tayizi tomo zolosono. Tayizi kwelana mu tilumbu tia 20 octobre 1979 mpe tabatika mu sala tintwari ku Betele.

Mpangi za timvuka tieto tia ntete tia ku Brooklyn, tia zu dia Espagnol, bayizi tomo tu bwana. Mvula bu zeri kwe yôke, bimvuka bitatu biayizi tu bwana mpe biatutindisa mu tatamana mu tisalu tieto tia ku Betele. Lubakusu lwa bimvuka bio lwa tatomo zolo, na lubakusu mpe lwatuhana ndiku zeto na kanda dieto mu kipa bibuti bieto mu ntangu yi banuna.

TISALU TIANI MU DEPARTEMA YA MISIKU

Nayizi tomo yituku mu ntangu yi bakuntambika ku Departema ya misiku mu janvier 1982. Mvula tatu zeri landaka, bakundomba mu kala ku lukolo mu kwe longoka droit ngatu nabâ avocat. Nayizi yituku mu longoka ti, tala ti ku États-Unis na ku nsi zakaka, bantu timpwanza tie nawu ni mu bungu dia misamu mia mfundusu mi bayizi hanina mpemba kwe Mbangi za Yehova. Mpe misamu ni mio tweri zonzelaka ku lukolo.

Mu 1986, bu ndieri na mvula 30, bayizi ku ngana dema dia kipa Departema ya misiku. Nsayi yayingi yeri nani mu lukwikulu lwa ku nsongela Betele ni bu sa ti ka ndieri’â wa nkatika wa kula ko; lwaka lwalwingi lweri nani mu bungu ti ka nazaba misamu miamingi ko mpe nazaba ti, dema dio ka diabâ dia peta ko.

Nayizi baka diplome’ani ya avocat mu 1988, kâ nayizi bakula ti ntangu yi nayôkesa ku lukolo, yayizi nata nsobolo kwe meno na mu tindiku tiani na Yehova. Lukolo lwa lula, lulendi sa ti muntu kabâ na lulendo mpe kabanza ti yôkele bantu bakaka. Elizabeth wakumbakisa. Wakumbakisa mu karisa bifu biani bia timpeve biabâ nani ntete ndiendi ku lukolo. Musamu wo wabonga ntangu yayingi, kâ malembe-malembe, timpeve tiani tiayizi soba. Ndendi wasingasa, bâ na mayela mamingi, ka tiena tima ti yôkele mfunu ko mu luzingu. Tima tiyôkele mfunu mu luzingu ni tindiku tieto na Yehova, luzolo lweto mu yandi na mu kanda diandi.

NWANINA MPE ZABIKISA NSANGU ZA MBOTE KU TRIBINALE

Bu na manisa musa lukolo lwani lwa droit, nabatika mu tûla mabanza mani mu tisalu tiani tia Departema ya misiku ya ku Betele, na mu nwanina nsatu za Timfumu tia Nzambi ku tribinale. Tisalu tiani nsayi tieri ku ntâka mu bungu ti misamu soba mieri kwe sobe mu organizasio. Mu tifwani, tifu tiabâ neto tia vulu lombaka makabu mu mikanda mieto. Kâ mu 1990 bayizi lomba ku Departema ya misiku mu soba mpila ya lombela makabu mu bungu dia mabuku meto. Buna Mbangi za Yehova zalanda ntumunu yo. Musamu wo wasa ti, tisalu tia ku Betele na tisalu tia samuna tia lembo vutu bâ mpasi, mpe wakengerela organizasio’eto mu lembo vutu futa mpaku zilembolo za delakana. Bantu bakaka mbo beri banzaka ti nsobolo yo mbo yimanisa mbongo za organizasio mpe mbo yikabakasa tisalu tia samuna. Kâ ka wa yôkela buna ko. Lutangu lwa bantu lwayizi tomo kula tûka 1990 mpe bwawu bu bantu lenda die nawu dia tanga mabuku meto kani bafuta tima. Nayizi bakula ti, ni mu ngolo na lutwalusu luhanaka Yehova mu nzila ya ngamba ya kwikama na ya ndwenga, nsobolo zazansoni zinata organizasio ziyilamanaka.—Ndu. 15:2; Mat. 24:45.

Ka tunungaka ha matu ma bamfundisi ko mu bungu ti avocats za mbote ze neto. Ntangu zakaka, tima tisimbaka mitima mia bamfundisi ni ndiatulu ya mbote ya kanda dia Yehova. Mu tifwani, mu 1998 mu ntangu bantu batatu ba guvernema na bakento bawu, bu bayiza ku lukutakanu lwa nzitukulu lwabâ ku Cuba, nsayi’eto na buzitu bweto lwabahana lukwikulu ti, ka tukotaka misamu mia politike ko.

Kâ ntangu zakaka, mpila ya natina nsobolo mu kondo kwa buderede bu tubwabanaka na bo, ni mu nata musamu wo ku tribinale. (Flp. 1:7) Mu tifwani: tûka mivu, mfumu za ku Europe na za ku Corée du Sud, ka zeri’â tambulaka nswa’eto ko wa sola tisalu tia kaka kani tabâ ba militere. Buna bampangi 18000 ku Europe mpe yôka 19000 ku Corée du Sud, bayizi kanga mu bungu ti bakala mu bâ ba militere.

Mu tilumbu tia 7 juillet 2011, Cour Européenne des Droits de l’Homme ya bonga nzengolo yi bataka nkumbu Bayatyan v. Armenia mu lomba ku nsi zazansoni za ku Europe mu tambula ti muntu lendi sola tisalu tiandi tia kaka, kani kabâ militere, tala ti ngindu’andi ni bo yita mu têla. Nzengolo mpe ni yo babonga ku Corée du Sud mu tilumbu tia 28 juin 2018. Tala ti ka kwabâ na kani mpangi yimosi ko yabâ ya kangama, nzengolo zo za mfunu ka baketi’â za bonga ko.

Mpangi zisalaka ku Departema ya misiku mu nza ya mukaka, bwabwingi basalaka mu nwanina nsatu za Timfumu. Nsayi ye neto mu monekesa mpangi zeto zita telamana nkwamusu za guvernema. Ni bu sa ti ka batuheni’â mpemba ku tribinale ko, timbangi tuhanaka kwe mfumu za mu nza na kwe bantu ba makanda. (Mat. 10:18) Bamfundisi, bimonikisi bia guvernema, ba zurnaliste na bantu bakaka, bafweti taluzula Matsonoko ma tutûlaka mu documents zi tuhanaka na mu nzonzolo yi tusarilaka ku Tribinale. Bô bê na mitima mia verela, mbo balongokaka mu zaba Mbangi za Yehova na nkwikulu zawu. Bakaka ha kati diawu, bayizi bâ Mbangi za Yehova.

MATONDO YEHOVA!

Mu mvula 40 zi zayôkele, nabakiri bweso bwa sala na filiale zazingi mu nza ya mukaka mu Departema ya misiku na mu nwanina nswa’eto ku tribinale zazingi za zinene, na kwe mfumu za zinene. Ndiku zani zi tusalaka ku Departema ya misiku ya ku biro ya yinene na za mu nza ya mukaka, bawu nitomo zoloko. Yehova watomo sakumuna luzingu lwani mpe lwa nkatika lwa toma lwena.

Elizabeth watomo ku mbakisa mu mivu mia 45 mi miyôkele, mu ntangu za mbote na mu ntangu za mpasi. Yandi nitomo zoloko mu bungu ti wakumbakisa ntono malari meri nandi mpe meri saka ti ka bandi na ngolo zazingi.

Tayizi tomo bakula ti, ngolo zeto na lenda dieto dia nunga ka bieri’â tûkaka kwe beto ko. Ntiana bwa tâ Davide, “Yehova ni ngolo za kanda diandi.” (Mik. 28:​8, NWT.) Wa matieleka, ‘muzingu wa Yehova wena.’