Mungu Ká Kʉ ie?

1, 2. Bí ina ká ko adi ngba lo dhú kò tso?

NZØ adi ngadhú bbo. Ni ka ni tú lo nanga kpadho, ro kpa adi riki dhú ‘addudho?’ Føri goti ni mburi ni ngʉ logoti kpa dho ró, kpa ka ndima dhú riki godhé ‘addudho?’

² Ko krʉ adi ngadhu. Lorojina: Ko ká kà ko nyo addu? Ko njø addu? Inga ko dzí addu? Inga ko kà ko dhú bbo na mana kʉ ná ngadhudha maisha djo ndirigoti gosi ná ddo djo. Ro, nzá ko ba kodhó ngadhudha goti ngba thonga ná ngatsi ró, ko adi ri bbabba.

3. Ká addu dzá lodho bí kʉ ná nrŭ adi riddi ndima dhó ngadhudha goti ka ndi ngʉ nzá?

³ Bbo na mana kʉ nalo ko adi dhú kò tso nari goti ká Biblia ngʉ ddi? Nja nrŭ adi riddi Biblia ngʉ fø logoti ngba, ro ri kʉ kpakpa le famu ndi. Kpa adi riddi ngadhudha goti ka ndi ngʉ nari kʉ walimu ma, dini djo bbobbokpa ma na. Njakpa djo do adi pá logoti ndima chu nzá nari dho. Ni ká riddi ngba?

4, 5. Ni ká adi ngba bbo na mana kʉ ná ngadhú ni tso? Ká addudho ringani nzɨ ni njeni logoti nedha dho?

⁴ Njaro ni ka ni jiri ni ba i logoti: shi ka ma di addudho? Dhe ma dhe nari goti ká ri si di ngba? Mungu kae ngbadi ná ke? Yesu bbo chuni ná mwalimu pongʉeri ɨ: “Anikonga, le si ribbʉ nidho ni; anine ri né, ni si ri baba; anid’o dzaitso, ritso le si pʉ nidho ni.” (Matayo 7:7) Nzɨ njeni kpø ni ba d’ʉ kʉ ná logoti ná nga djo.

⁵ Njati ni “njeni nzá logoti nedha dho ró”, ni si ri baba Biblia na. (Mezali 2:1-5) Ndirigoti ringa kʉ kpakpa le famu ndi ri. Ni chu ná følo ka ndi liri nie hwè na ndirigoti bblo kʉ ná ngab’odha na gosi ná ddo djo. Bí kʉ ná nrŭ adi dhú ndima tso ná ddikpa lo djo akotilo.

MUNGU KÁ ADI NGADDI KO DJO NI?

6. Ká addu dzá lodho bí kʉ ná nrŭ adi riddi Mungu nzɨ adi ngaddi ndima dhó nzadha djo ri?

⁶ Bí kʉ ná nrŭ adi riddi Mungu nzɨ ngaddi kò djo ri. Kpa adi riddi njati Mungu e ni ndi ngaddi ko djo ró, ngø djónga nga ka ndie afø ri. Ko là ma nja, ndro ma ndirigoti njedha mana krʉ kʉ ná ngalú. Dhe ma nrŭ nji, nrŭ nzani nza ma ndirigoti nrŭ cheniche. Nja kʉ ná nrŭ adi ridhú ndima tso: ‘Nde rie ni Mungu ngaddi ko djo ri ró, ká addu dzá lodho ke nzadha tso cho nzɨ?’

7. (a) Dini djó bbobbonga adi riddi nrŭ dho Mungu kʉ bbo dha sani ná ke ngbaribbai? (b) Che lo njini nari tso ká ko ka kò dze Mungu djo nzá addudho?

⁷ Dini djó bbobbonga adi rili nrŭ uri Mungu kʉ bbo dha sani ná ke. Kpakpa lo ba nga ro, kpa adi ripo føri kʉ Mungu ji nalo njini ri. Kpa adi ripo Mungu jieri ri njini fø. Afø kpa po ná lo na kpa che loti Mungu djo. Biblia riddi, Mungu dhó ro nzɨ ddikpa che lo ma adi si ddiri. Yakobo 1:13 ripo kodho Mungu nzɨ adi ko ro mbu che lo na ri. Fø andiko pori ɨ: “Njati ddikpa le ba mbudha ró, nzɨ ndi le ripo: Ri kʉ Mungu ma thí mburi. Dhonalo che kʉ nalo ka ndi mbu Mungu nzá, ro ke ndi ndiro ka ndi mbu ie ma nzáddi.” (Azø Yobu 34:10-12.) Akonja ddikpa loroji.

8, 9. Addu dho ká ri thonga nzá ko ti che lo Mungu djo kpakpa lo na ko bani ná saa na? Abbʉ ddikpa loroji.

⁸ Addinga ndidhó gødhi nrŭ na di ná ddikpa jadda ngba djo. Ri kʉ bbo leba ji ná ngba ndirigoti ke ddi ngbaribbai ma ngba ka ndi vʉ bblo kʉ ná chu nari. Nde afø ngba i tsatsa leba rò ndirigoti ndi rará ndima bba ro. Ngba ngá che kʉ nalo njidha tso føri goti ndira bani kpakpa lo na. Ni ká ka ni poeri føri kʉ ngba ba dhó kosa ke cho ngba tso nzá nari dho? Nga! (Luka 15:11-13) Fø ngba ba bbai Mungu nzá cho nrŭ ronga tso tsa nrŭ tsa nari ro ri, ndirigoti che kʉ nalo nrŭ vʉ nari ro ri. Føri dzá lodho kpakpa lo banga ró, kodho ringani ko nonga nari kʉ Mungu nzɨ afø kpakpa lo bbʉ ri. Ri nzá thonga ko ti che lo Mungu djo ri.

⁹ Mungu chu addu dzá lodho ma ndibba nrŭ nzani nari bblo ngba. Ni si Biblia ddi nalo chu bblo fø lodjo sura 11 nă. Kodho ri ngani ko churi nari kʉ Mungu ji ko bbo ndirigoti nzɨ ko ti che lo ke djo ko bani na ná kpakpa lo dzá lodho. Føri dzá ke ddiro dhé ka ndi si kpakpa lo tso d’ød’ø.​—Isaya 33:2.

10. Che nrŭ nji ná che lo tso Mungu si d’ød’ø nari ká kò ka ko uu addudho?

¹⁰ Mungu kʉ mtakatifu. (Isaya 6:3) Krʉ ke nji ná ritsi kʉ tse ndi tse ro; bblo ndi kʉ ro. Kò ka kò li ko thí ke djo. Nrŭ i ngae føri. Nja saa na nrŭ adi che kʉ na lo nji. Politiki nă bbobbokpa ma ngaddi kʉ kpakpanga na ndima cho na che nrŭ nji ná che lotso ro ri. Mungu djolú si kpakpanga na ná nrŭ ro kʉ nga. Mungu ka ndi si che nrŭ nji ná che lo sisi ndirigoti ke si ri njinji. Ke si che lo sisi théinga dho.​—Azø Zaburi 37:9-11.

MUNGU KA ADI NDI RR NGBA NRU NZANI NA SAA NA?

11. Mungu ka adi ndi rř ngba ni nzani nari dho?

¹¹ Krʉ njini ngø djó nalo ndirigoti ni nzani nari Mungu nja ró, ká ke adi ndi rř ngba? Biblia riddi Mungu “ji chø lo.” (Zaburi 37:28) Bblo lo ma, che lo ma na njini nari krʉ Mungu adi nja ni. Nrŭ nzani nari ke ndro rie ndro. Biblia ripo “Mungu thí bangʉe njedha bbo” che lo nrŭ ngʉ nji ngø djo ná saa na. (Mwanzo 6:5, 6) Mungu thika nza d’e øni ri. (Malaki 3:6) Biblia ripo Mungu ngaddi ni djo ni.​—Azø 1 Petro 5:7.

12, 13. (a) Ko kae jidha na addudho? Ko ká adi kò rř ngbaribbai nja nrŭ nzani ná saa na ndirigoti ngø djo nzadha ko nja ná saa na? (b) Mungu si ngø djo nzadha ma, nga kʉ chø nalo ma na tso d’ød’ø nari ká kò ka ko uu addudho?

¹² Biblia ripo Mungu nongʉe nrŭ ndiro ji na. (Mwanzo 1:26) Føri na mana kʉ ke no kò ndi dhă di nari bbai. Rie che ni adi ni rř ngana kosa kʉ na nrŭ nzani nari ni nja ná saa djo ri ró, Mungu adi ndi gʉ rř che pli fødi nalo dho. Fø lo ká ko chu ngbaribbai?

¹³ Biblia riddi ko dho “Mungu kʉ jidha.” (1 Yohana 4:8) Ke kʉ jidha na, ná lodho ke adi krʉ kʉ ná ritsi nji. Ko kʉ jidha na, dhonalo Mungu kʉ jidha. Addinga i lodjo: Njati nie kpakpanga na ni ni si na ngø djo nzadha ndirigoti nga kʉ chø nalo mana ró, ká ni ka ni sie ri si? Sio, dhonalo ni ji nrŭ ji. Nde Mungu kʉ kpakpanga na bbo ndirigoti ke ji ko ji ná lodho, ke kasi nzadha ma, nga kʉ chø nalo mana tso d’ød’ø. Mungu tsoni djo nalo ndini i buku dzá mwanzo nă, nari si njini nji, ni kà ni uri u! Ndiro ni u afø tsodha d’e, ringani ni chú lo bbo Mungu djo.

MUNGU JI NI CHU NDI RODHO CHU

14. Mungu rodho ká kʉ ie, ngbaribbai ká kò churi kò ka ko njinji fø dho na?

¹⁴ Njati ni ji nie ddikpa ke dzá kau ró, ká ni adi rinji ngba? Nia ni rodho d’ra ke dho. Mungu rodho ma ká kʉ ddi? Bí kʉ ná dini adi ripo ke rodho kʉ Mungu inga bboke, ro føri nga kʉ ke rodho ri. Føri kʉ keró madha dhi dho ddiddi “pi” inga “prezida” bbai. Mungu pori kodho ndi rodho kʉ Yova. Zaburi 83:18 pori ɨ: “Nrŭ dho ringani ndima churi ni rodho kʉ Yova, ni ddiro dhé kʉ pli ngbeni dz’ krʉ djolú ná ke.” Biblia ndingʉe ná kpa d’rangʉe Mungu rodho 7 000 ina djolú. Yova ji ko chú ndi rodho chu ndirigoti ko njinji ri na. Ke ndi rodho d’ra nidho ndiro ni ngʉ ndidzá kau d’e.

15. Yova rodho na mana ká kʉ addu?

¹⁵ Mungu rodho Yova na mana kʉ bbo. Føri na mana kʉ ke ka ndi nji ndi tsoni djo nalo ndirigoti pɨ ndi pɨ nalo maddi. Ke tso ka ndi cho ná ritsi ro kʉ nga. Fø dho kà ka Yova dho dhé.a

16, 17. Mungu ro madha dhi i dho na mana ká kʉ addu? (a) “Ritsi ddi na ka ná ke” (b) “Choro nŭnŭ nga dhi pi” (c) “Nga no náke.”

¹⁶ B’lo ko zø anziro nari bbai Zaburi 83:18 pori ɨ: “Ni ddiro dhé kʉ bbo ngbeni na ngana.” Ndirigoti Ufunuo 15:3 pori: “Nidhó njí kʉ bbo ndirigoti ké dho le nanga kéni nari, Yova Mungu ritsi ddina kà ná ke. Nidhó chu kʉ chø ndirigoti bbʉbbʉ, choro nŭnŭ nga dhi pi.” Madha dhi dho “Ritsi ddina ka ná ke” na mana ká kʉ addu? Føri na mana kʉ Yova kʉ kpakpanga na bbo ngø djó krʉ kʉ ná nrŭ djolú. Ndirigoti madha dhi dho “Choro nŭnŭ nga dhi pi” na mana kʉ ke kʉ théinga dho. Zaburi 90:2 ripo ke kʉ choro nŭnŭ. Føri ká ka ndi ké le nanga ke nzá!

¹⁷ Yova ddiro dhé kʉ nga no náke. Ufunuo 4:11 pori: “Ni kaka Yova kodhi Mungu, madha ma, heshima ma, kpakpanga ma na badha dho dhonalo ni nongʉe krʉ kʉ ná ritsi ndirigoti krʉ kʉ ná ritsi nongʉeni ni ji ná lodho.” Rie malaiká ma, dyødyø ma, tunda ma, ddà nă bbe ma na​—Fø ritsi krʉ Yova no.

NI KÁ KA NIE YOVA DZÁ KAU MADDI?

18. Ká addudho bí kʉ ná nrŭ adi riddi ndima nzá ka ndima ngʉ Yova dzá kau ri?

¹⁸ Nja nrŭ di Yova dha utso d’i ná saa na, kpa do adi nji ndirigoti kpa adi riddi Mungu kʉ ritsi ddina ka ná ke, bboke ndirigoti ke kʉ da dda ná ngana, ke ká ka ndi ddinga ma djò ddi? Mungu ka ji ko ddiri fø? Nzá! Yova ji koe ndidhó kau. Biblia ripo Mungu “nga kʉ da ko kana nja le ddiro ró ro ri.” (Matendo 17:27) Mungu ji ni ndrini ndiro, ndirigoti ke pori “ndi si ndi ro ndri ni niro.”​—Yakobo 4:8.

19. (a) Ni ká ka ni ngʉ Mungu dzá kau ngbaribbai? (b) Mungu dha ngbari ka tho ni nyo bbo?

¹⁹ Mungu dzá kau ká ni ka ni ngʉ ngbaribbai? Yesu pongʉe ri: “Nŭnŭ di ná shinga kʉ nrŭ chu ni, ni ddiro bbʉbbʉ kʉ ná Mungu, ndirigoti cho ni chongʉe ná ke Yesu Kristo.” (Yohana 17:3) Ara anzi Yova ma Yesu ma na djo ni lochu nari na nja ni chu kpa bblo d’e. Ndirigoti ni ka ni sidi choro nŭnŭ. Lorojina, ko chueri “Mungu kʉ jidha.” (1 Yohana 4:16) Mungu dhă bblo njari ki ma kʉ ddi. Biblia ripo ko dho Mungu kʉ “zølo dhi Mungu, nzɨ nanga adi kani tsé ná ke, ke kʉ chí ndirigoti bbʉbbʉ kʉ ná jidha na.” (Kutoka 34:6) Yova kʉ “bblo ndirigoti zø bé le djo ná ke.” (Zaburi 86:5) Mungu kʉ ngatso vedha nà ndirigoti ke kʉ chí. (2 Petro 3:9; Ufunuo 15:4) Ddiddi ni ngazø Mungu djo Biblia nă ro nari bbai ni si kʉ lochu bbo Mungu dhă bí kʉ nari djo.

20-22. (a) Ni ká ka nie Mungu dzá kau ngbaribbai nzɨ mai ni adi ke nja ro? (b) Ni ká ka ni njiri ngba nja nrŭ di ri ji ni bbá Biblia nă longa ni ne nari tso bbá ró?

²⁰ Ni ká ka nie Mungu dzá kau ngbaribbai nzɨ mai ni adi ke nja ro? (Yohana 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17) Mungu djo ni ngazø Biblia nă ro ná saa na, ni si ke chu ni kʉ bbʉbbʉ ná ke bbai. (Zaburi 27:4; Waroma 1:20) Ddiddi ni lochu Yova djo naribbai ni si kʉ ke ji bbo ndirigoti ni kana kau sie kena bbo.

²¹ Ni si ri famu Mungu kʉ kodhi baba. (Matayo 6:9) Ke bbʉ shinga kodho ndirigoti keji ko e bblo kʉ ná maisha na. Ddiddi jidha na kʉ ná nzø ba adi riji ndidzá nzø di nari bbai. (Zaburi 36:9) Biblia riddi ni ka ni ngʉ Yova dzá kau. (Yakobo 2:23) Yova kʉ ngø no ná ke, ke ji nie ndidhó kau.

²² Nja nrŭ ka ndima ji ni bbá Biblia nă longa ni ne nari tso bbá. Kpa na do ka ndi tá njaro ni si nidhó dini thika øø nari dho. Nzɨ bba ddikpa le ma cho nitso ro ddi Mungu dzá kau ni ngʉ nari ró. Yova i kʉ bblo kʉ ná kau ni ka ninji na ná ke.

23, 24. (a) Ká addudho ringani ni di nga dhé dhu? (b) Sura ya pili nă ká ko si kʉ loti ngba lo djo?

²³ Biblia nă longa ni ne ná saa na, nja lo nzá ni ka ni famu théi ri. Nzɨ bba do pá nijo ngadhudha dho inga ni tsotso kodha ni ne nari dho. Yesu pongʉeri kodho ringani koe nyenyenga na nzø bbai. (Matayo 18:2-4) Nzø adi ngadhu bbo. Yova ji ni ba ngadhudha goti. Fø lodho ane Biblia na longa bblo ndiro ni chu følo ká kʉ bbʉbbʉ nari d’e.​—Azø Matendo 17:11.

²⁴ Yova le ka le chu bblo Biblia nă longa le ne ná chulú. Sura ya pili nă ko si nja nari kʉ Biblia kʉ njonjo nja kitabu ró ro.