“Arr nyodyu na kʉ ná nrŭ dhó lo”

1. Ko ká adi shauri ba addudho, ndirigoti ko krʉ dho lo ká jiri addudho?

KRɄ saa ró, ko krʉ e shauri dzá lazima na. Nja saa na, ko ka ko dhunga ni adi shauri na njinjí ná le tso. Ro nja saa na jiji ko ná le-djo ka ndi pori, ko ji ko njí nari kʉ “che kʉ ná lo” ná følo si rili ko nanga ri d’od’o. (Gal. 6:1) Inga ko ka ko ba shauri b’lo ko nji chelo nari goti. Rie ngba di ná shauri ma le bbʉ ko dho ri ró, ringani ko rr ri rr. Fø ko rinji nari kʉ bblo ndirigoti ri si kodhó shinga gøgø!​—Mez. 6:23.

2. Mezali 12:15 ridho nari bbai, ri ká ngani ko rr shauri rr addudho?

² Kodhó bbo lo djǒ dyʉ ndi ró ná andiko ko li kpakpa ko “rr nyodyu na kʉ ná nrŭ dhó lo.” (Mez. 22:17) Ddikpa le ma nzá ddi chulo krʉ ri; ro ko djolu chulo ná ddikpa le ro ka ndi e ni. (Azø Mezali 12:15 ndirigoti maelezo ya chini.) Ko di shauri rr ró, ko ridho ko kʉ nyenyenga na. Ri ridho nari kʉ, ko churi ko tso vʉni vʉ ndirigoti kodhó lo jiri ko tsotso koni ko ndiro ko ra anzi d’e. Nyodyu dhi Pi Sulemani ndingʉeri ɨ roho takatifu chulu: “Lo adi njini shauri bbʉ ná nrŭ e bí ró [inga “washauri wengi”, maelezo ya chini].”​—Mez. 15:22.

3. Ko ká ka ko ba shauri ngba chulu?

³ Ko ka ko ba shauri wazi kʉ ná chulu inga nga kʉ wazi ná chulu. Føri na mana ká kʉ addu? Ko ka ko zø ddikpa lo Biblia nǎ ro inga nja vichapo nǎ ro ko nji ná lo djo, nari ka ndi kó ko tsotso ko ø kodhó ngaddidha thika ndirigoti kodhó nyi thika. (Ebr. 4:12) Føri le ka le nzi nga kʉ wazi ná shauri. Wazi kʉ ná ri ká kʉ ngba di ná shauri? Ddikpa muzee inga bblo dhó sifa kʉ ná le-djo ka ndi d’ra ko dho thɨ thika ko ka ko thɨ ná lo. Føri le ka le nzi wazi kʉ ná shauri. Njati ddikpa le bbʉ Biblia nǎ ro si ná shauri ko dho ró, fø le ji ko ji. Fø lodho ringani ko po mbai, ko rr ri rr ndirigoti ko njínji fø shauri na.

4. Muhubiri 7:9 ripo nari bbai, shauri ko ba ná saa na ká ringani nzɨ ko nji addu?

⁴ Bbʉbbʉ dhé, ri ka ndi e kpakpa ko njínji wazi kʉ ná chulu le bbʉ ná shauri na. Føri ka ndi liri ko nanga káni ká maddi. Ká addudho? Ngba mai ko churi ko kʉ nzá kaka ná nrŭ ro, ri ka ndi e kpakpa ko rr ko njiri che nari si d’ra ko dho ná le bbʉ ná shauri. (Azø Muhubiri 7:9.) Ko ka ko di sababu ne ko dho. Ko ka ko di shauri bbʉ ná ke nja che ndirigoti ko ka ko di chelo ti ri ke bbʉ na ná chu djo. Loroji na, ko ka ko di ripo: ‘Ri nzá ngani ke bbʉ shauri ma dho ri! Ke ma adi chelo nji ddi!’ Ndirigoti njati ko nanga jini ko ba ná shauri dho nzá ró, ko ka ko be ri pa inga ko ka ko ne shauri ko ji ná ke dhó ro dhé.

5. I lo nǎ ká ko si loti ngba lo djo?

⁵ I lo nǎ, ko si loti Biblia nǎ gʉ gʉngʉe shauri ndirigoti rr rrngʉe shauri ná nrŭ dhó loroji djo. Ndirigoti ko si ko tsotso ka ndi kó ná lo nja ndiro ko rr shauri ndirigoti ko ba faida ri nǎ ro d’e.

KPA GɄNGɄE SHAURI GɄ

6. Pi Rehoboamu gʉngʉe shauri gʉ nari nǎ ro ká ko ba ngba somo?

⁶ Akonja Rehoboamu dhó loroji. Izraeli nǎ pi ke ngʉngʉe ná saa na, kedhó pidhinga tsena nrŭ singʉe ke dhi ngana ke kó ndima tsotso. Nrŭ nzingʉeri ke ngʉ ndima djó le dzá baba Sulemani bbʉngʉe ná yadha nanga. Bbo thonga ná lo kʉ, Rehoboamu rangʉe Izraeli nǎ wazee dhi ngana ndiro ndi chu ngbaribbai ma ndi ka ndi ngʉ fø nrŭ dhó logoti nari d’e. Wazee bbʉngʉe pi dho ná shauri ngʉe njati ke njiri nrŭ rinzi nari bbai ró, nrŭ ka ndima rrnga ke dho krʉ ddo ró. (1 Fa. 12:3-7) Ri njani nari kʉ, Rehoboamu nzá bangʉe hwè fø shauri dho ri nari bbai, føri dho ke rangʉe ngadhu ddinga ndima dhi na ná kpa tso. Fø kpetsi kpa dhó cho ngʉe chøchø 40, ro kpa ka ndima chue lo bbo ndima dhó maisha na. (2 Ny. 12:13) Fø kpa bbʉngʉe che kʉ ná shauri Rehoboamu dho. Kpa bbʉngʉe ná shauri ngʉe ke ndrɨ yadha ki vi nrŭ djo. (1 Fa. 12:8-11) Aro kʉ ná fø shauri kana ro, Rehoboamu ka ndi nzienga Yova tso ndiro ndi chu ngba shauri na ma ndi ka ndi njinjí nari d’e. Fø nga rɨngana, ke vʉngʉeri ndi njinjí bblo ndi nja ná shauri na ndirigoti ke njingʉe njí jadda kpetsi kpa po ná lo na. Føri bbʉngʉe chelo Rehoboamu ma dho Izraeli nǎ nrŭ ma na. Krʉ ddo ró ko ba ná shauri nga ka ndi e ji ko ji ko rr nari dhé ri. Ro, njati rie ngba ri dyʉ ndi Mungu dzá lo ró ri ró, ringani ko uri u.

7. Pi Uzia dhó loroji ká ngba lo ngaddi ko dho?

⁷ Pi Uzia gʉngʉe shauri gʉ. Ke tsungʉe hekalu na bbakuhani dho dhé ringangʉeni ndima tsu ná ngana ndirigoti ke mbungʉeri ndi bɨ uvumba Yova dho. Bbakuhani pongʉeri ke ni ɨ: “Uzia, ri nga kʉ nidhó njí ni bɨ uvumba Yova dho ri! Ri kʉ bbakuhani dho dhé ngani kpa nji ná njí.” Uzia ká njingʉeri ngba? Njati ke ungʉe shauri u ndirigoti ndi vʉ hekalu nǎ ro théi ró, Yova ka ndi njie ke zø njí. Fø nga rɨngana, “Uzia . . . nanga kangʉeni bbo.” Ke ká rrngʉe shauri nzá addudho? Ke ddingʉeri ndi kʉ pi ná lodho ndi ka ndi njí krʉ ndi ji ná lo. Ro Yova nzɨ ngʉ lo nja føri bbai ri. Ke njingʉe nzá tso uni ndi njí ná lo nari dho, ke ro korøkorø tangʉe ndirigoti ke mangʉe “korøkorø dhi ke kpø ndi dhe ná nga djo.” (2 Ny. 26:16-21) Uzia dhó loroji ngaddi ko dho nari kʉ, ko e ie ma ró njati ko gʉ Biblia nǎ ro si ná shauri gʉ ró, Yova nzá ka ndi u ko tso ro ri.

KPA RRNGɄE SHAURI RR

8. Yobu ká njingʉeri ngba shauri ndi ba ná saa na?

⁸ Njonjo ko tielo djo ná loroji ró ro, Biblia d’ra le ronga lengʉeni shauri ndima rrngʉe nari djotsina ná nrŭ dhó loroji. Akonja Yobu dhó loroji. Ni mai ke ngʉe Mungu do nji ná ke ro, ke ngangʉe kaka ná ke ri. Ke ngʉ nzani bbo nari dho ke ngʉ loti nzá ndi ne longa ro. Fø lo dho ke bangʉe wazi kʉ ná shauri Elihu ma, Yova ma na dhó ro. Yobu ká njingʉeri ngba? Nyenyenga na ke rrngʉe shauri rr. Ke pongʉeri ɨ: “Ma ngʉ loti, nzá ma ne longa ro . . . ma ngʉ ti ná lo tso ma bbabba ndirigoti ma leni le dz’ hø nǎ ndirigoti hu nǎ.” Yova lengʉe Yobu ronga le kedhó nyenyenga djotsina.​—Yob. 42:3-6, 12-17.

9. Musa ká bba bblo loroji ngbaribbai shauri le rr nari na?

⁹ Musa kʉ bblo kʉ ná loroji, dhonalo chelo ke nji nari goti le bbʉngʉe ke dho ná shauri ke rrngʉe rr. Ddikpa saa na, ke nanga kangʉeni ka ndirigoti ke nzá bbʉngʉe heshima Yova dho ri. Føri dzá lodho, Musa nzá tsungʉe ko ddo koni ná ngø na ri (Inchi ya Ahadi). (Hes. 20:1-13) Musa nzingʉeri Yova tso ke lé ndidhó nganjadha thika fø lo djo ná saa na, Yova d’rangʉeri ke dho: “Nzɨ tilo ki ma dho følo djo.” (Kum. 3:23-27) Musa nanga nzá kangʉeni ri. Føri rɨngana, ke vʉngʉeri ndi njinjí Yova dhó longavʉdha na ndirigoti Yova ungʉe ritso ke ddá chutso Waizraeli dho. (Kum. 4:1) Yobu ma, Musa ma na ungʉe shauri u nari dho kpa kʉ bblo kʉ ná loroji ko dho. Yobu øngʉe ndidhó ngaddidha thika ø; ke nzá nengʉe sababu ndi dho ri. Musa ungʉe ndi dho Yova bbʉ ná shauri u nzá mai ke ka ndi tsue koddo koni ná ngø na ro.

10. (a) Shauri le rr nari bbʉ ná faida djo ká Mezali 4:10-13 po ngba lo? (b) Nja kʉ ná nrŭ ká adi rinji ngba shauri ndima ba ná saa na?

¹⁰ Ko ka ko ba faida njati ko dyø Yobu ma, Musa ma na tøngʉeni chí ná loroji ró. (Azø Mezali 4:10-13.) Ko kana bí kʉ ná le-joi ma, le-vei ma na fø kpadhó loroji dyø shauri ndima rr ná saa na. Anja Congo nǎ di ná le-djo Emmanuel po ndi bangʉe ná shauri djo ná lo: “Dhidhi kiroho nǎ ná le-djoi njangʉeri madhó kiroho ra che ná saa na, kpa kongʉe ma tsotso ko. Ma njingʉe njí fø kpa bbʉ ná shauri na nari kongʉe ma tsotso ma pʉ bí kʉ ná kpakpalo ma ró ro.”b Canada nǎ di ná Megan ró dho kʉ ná painia pori ɨ shauri djo: “Bí ina ma nzɨ adi riji ma rr shauri ri, ro rie madhó loji nari nganga.” Ndirigoti Croatie nǎ di ná le-djo Marko pori ɨ: “Madaraka ma vingʉe nari djo ma di ngaddi ró, ma adi rinja nari kʉ ma bangʉe ná shauri kongʉe ma tsotso ndiro ma ka nanga ngʉ chøchø Yova na d’e.”

11. Le-djo Karl Klein ká po ngba lo shauri le rr nari djo?

¹¹ Le-djo Karl Klein, Lo dho chutso ddá ná kpa kana ddike ma bangʉe faida ddi shauri ndi rrngʉe nari nǎ ro. Kedhó maisha djo tilo ná lo nǎ, Le-djo Klein d’rari ndi bangʉe wazi ngʉe ná shauri ndidhó chøchø ngʉe ná kau Joseph Rutherford dhó ro. Le-djo Klein pori ya kwanza kedhó shauri vongʉe ndi thí ronga vo. Ke pori ɨ: “Luti [Le-djo Rutherford] njangʉe ma ná saa na, ke pongʉeri hwè na, ‘Yambu Karl!’ Ro ma nanga kangʉeni go nari dho, ma nanga nzá jingʉeni fø zʉdha dho ri. Ke drangʉeri ma dho, ‘Karl, adi krr!’ Shetani riji ni tsu ndidhó mutego na!’ Che ma ma mbu ro, Ma ngʉngʉe logoti, ‘Le-djo Rutherford’ che lo ro nga djoo. Ro ke chungʉeri bblo pli ma nanga kani ka ndi djo, ndirigoti ke ngʉngʉe ndidhó shauri djolu, ‘ma famu ri ngba, ro adi krr. Shetani riji ni tsu ndidhó mutego na.’ Ke pongʉe ná føri ngʉe bbʉbbʉlo. Ko nanga di kani ka ddikpa le-djo djo ngba ke ka ndi poe ná lo ke po nari dho ró, ri ka ndi e sʉsʉ ko tsu Shetani dhó mutego na.”c (Efe. 4:25-27) Le-djo Klein rrngʉe le-djo Rutherford dhó shauri rr ndirigoti kpa mangʉe kau dhé.

KO TSOTSO KÁ ADDU KA NDI KÓ NJA KO RR SHAURI D’E?

12. Nyenyenga na ko kʉ nari ká ka ndi kó ko tsotso ngbaribbai nja ko rr shauri d’e? (Zb. 141:5)

¹² Ko tsotso ka addu ka ndi ko nja ko rr shauri d’e? Ringani ko e nyenyenga na ndirigoti ko nonga nari kʉ, ko kʉ nzá kaka ná nrŭ ndirigoti nja saa na ko ka ko nji chelo maddi. Anziro ko njaeri nari bbai, Yobu dhó ngaddidha nga ngʉe bblo ri. Ro luti ke øngʉe ndidhó ngaddidha thika ø ndirigoti Yova lengʉe ke ronga le. Ká adhudho? Dhonalo Yobu ngʉe nyenyenga na. Ke dhongʉeri ndi kʉ nyenyenga na nari Elihu bbʉngue ná shauri ndi rrngʉe nari chulu, ni mai Elihu dhó cho ngʉe sese ro. (Yob. 32:6, 7) Nyenyenga ka ndi kó ko tsotso ko njinjí shauri na ni mai ko ko mbu nzá ka ri dho nari bbai ro, inga ri bbʉ ko dho ná le e sese ma ró. Canada na ddikpa muzee pori ɨ “Ri ka ndie kpakpa ko nji maendeleo njati shauri bbʉ ko dho ná le ro bani nzá ró.” Ko krʉ dhó lo uri ko njinjí bbo tunda la roho na ndiro ko ngʉ bblo pli kʉ ná wahubiri ndirigoti bblo pli longaddi ná walimu d’e.​—Azø Zaburi 141:5.

13. Ri ká ngani ko nja ko ba ná shauri ngbaribbai?

¹³ Anja shauri Mungu jidha dho ni dho ná chu. Yova ji bblo pli kʉ ná lo ko dho. (Mez. 4:20-22) Ke shauri bbʉ ko dho ndidzá lo chulu ma, Biblia ro dyʉ ndi ná vichapo chulu ma, inga dhidhi kiroho nǎ na kolai Wakristo chulu ma. Føri na ke jidha dho ko dho. “Ke adi rinji fø kodhi faida djotsina,” Waebrania 12:9, 10 pori naribbai.

14. Shauri le bbʉ ko dho ná saa na, ká ringani ko li ko thí addu djo?

¹⁴ Ali ni thí shauri djo, nga ngbaribbai ma le bbʉri nari djo ri. Nja saa na, ko ka ko ddiri shauri nzá le bbʉ ko dho bblo kʉ ná chulu ri. Bbʉbbʉ dhé, shauri bbʉ ná le dho ringani ndi bbʉri ngba ri ka ndi rrni sʉsʉ ná chulu.d (Gal. 6:1) Ro njati le bbʉ shauri ko dho ró, ringani ko ddinga ri nǎ ro ko ka ko ba ná somo djo nzá mai le bbʉri nga kʉ bblo ná chulu ro. Ko ka ko dhuri ko tso: ‘Nzá mai shauri bbʉni na ná chu tho ma nyo ro, ri nǎ ro ma ka ma ba ná somo ro ká kʉ ddi? Ma ká ka ma li ma thí shauri djo ri bbʉ ná ke dhó chelo djo ma ma thí li nari rɨngana?’ Ri ka ndi e nyodyu dhi lo ko neri ko ba faida ko dho le bbʉ ná shauri nǎ ro.​—Mez. 15:31.

ANE SHAURI NDIRIGOTI NI BA FAIDA RI NǍ RO

15. Ri ká ngani ko ne shauri addudho?

¹⁵ Biblia rija ko dho ko ne shauri. Mezali 13:10 pori: “Nyodyu kʉ shauri ne ná nrŭ dho.” Føri kʉ bbʉbbʉ! Bí ina shauri ne ná nrŭ adi dhidhi kiroho nǎ, nzɨ shauri ne na nrŭ djolu. Føri dho adi shauri nene.

16. Ko ká ka ko ne shauri ngba lo kana?

¹⁶ Ko ká ka ko ne shauri ko lai wakristo dhó ro ngba saa na? Akonja nja kʉ ná lo ro. (1) Ddikpa le-ve nziri dhidhi kiroho nǎ ná ddikpa muhubiri tso ndima rá ndidhó funzo ongoza ndirigoti luti le ko shauri ndiro ndi ngʉ bblo kʉ ná mwalimu d’e. (2) Ddikpa le-ve jiri ndi dzi ru, ro le dhu dhidhi kiroho nǎ ná le-ve dhó ngaddidha fø ru djo. (3) Ddikpa le-djo dho ringani ndi bbʉ ndidhó hotuba ya kwanza. Ke nziri bicha bbʉ hotuba ná le-djo rr ndidhó hotuba ndirigoti ke bbʉ shauri ndi dho. Ngba mai nja kʉ ná le-djo ka ndi e bicha ndi bbʉ hotuba ro, ke ka ndi kó shauri bicha bbʉ hotuba ná nja le-djoi tso ndirigoti ndi njinjí ri na.

17. Shauri nǎ ro ká ko ka ko ba faida ngbaribbai?

¹⁷ Gosi ná yenga ddo kana inga gosi ná bi na, ko krʉ ka ko ba shauri wazi kʉ ná chulu inga nga kʉ wazi ná chulu. Fø saa na, ano i lo nǎ ko tielo djo ná longa. Adi nyenyenga na. Ali ni thí shauri djo, nga ri le bbʉ na ná chu djo ri. Ndirigoti anjinjí ni ba ná shauri na. Ko kana ddikpa le ma nzá ddi gøni nyodyu na ri. Ro ko di “shauri rr ndirigoti nizamu u” ró, Mungu dzá lo tsoni nari bbai, ko si “ngʉ nyodyu.”​—Mez. 19:20.