Yova adi “bʉ thí bʉni ná ndrŭ gøgø”

1. Yova ká adi ndi mbu ngbaribbai ndidzá njí dhi ndrŭ djo?

YOVA adi ndidzá njí dhi ndrŭ dalu i dz’ djó ná lo krʉ njanja. Ke adi hwè na ko kʉ nari ma, njedha na ko kʉ nari ma nja ddi. (Zb. 37:18) Njati ko di ko dho ka ná lo nji krʉ nja ko njinjí ke dho ngbà mai ko thí bʉni bʉ ro ró, ke e hwè na bbo. Føri kina, ke e hwè na ndi kó ko tsotso ndirigoti ndi pɨ ko iso.

2. Yova ká adi addu nji bʉ thí bʉni ná ndrŭ dho ndirigoti ko ká ka ko ba faida fø lo nǎ ro ngbaribbai?

² Zaburi 147:3 pori, Yova adi bʉ thí bʉni ná ndrŭ ró ‘kilonda chichi.’ Fø andiko ngbaribbai ma Yova adi njedha na kʉ ná ndrŭ tsotso kó nari dhǒ. Ri ká ngani ko njiri ngbă njati ko jiri ko nja Yova ko tsotso kó ná chu ró? Akonja ddikpa loroji. Ufundi na kʉ ná doktere ka ndi kó vo ronga vo ná le tsotso ndi gøgø ndirigoti ke ka ndi njí nja lo ki maddi. Vo ronga vo ná le dho ringani ndi dyø doktere po ná lo ndiro ndi tsotso koni bblo d’e. I lo nǎ ko si Yova po njedha na kʉ ná ndrŭ djo ná lo ma, ngbaribbai ma ko ka ko njínji jidha dhi fø shauri na nari ma na nja.

YOVA NGANO KO DHO NARI KɄ KO NA MANA E BBO NDI NYǑ DJÓ

3. Nja ndrŭ ká adi ndima mbu nga nǎ mana kʉ ri addudho?

³ Njedha dhi lo kʉ, njʉ kʉ dz’ djó ná bí kʉ ná ndrŭ nzá jirie ndima lai ro ri ndirigoti kpa adi njini ndrŭ na d’idhé, ná føri adi rili ndrŭ mbu ndima nga nǎ mana kʉ ri. Helen ró dho kʉ ná le-vea pori: “Ma dhingʉe nǎ ná familia nǎ nzɨ ndrŭ ngʉ adi jidha ro dhǒ ri. Madzá baba ngʉe bbo tsɨ sani ná ke ndirigoti krʉ ddo ró ke ngʉ adi rid’ra ma na mana ro nga kʉ ri.” Njaro ni na ma ndrŭ adi njini fø ddi, ndrŭ adi ni dhudhu inga ndrŭ rili ni mbu ni nga nǎ mana kʉ ri. Njati rie fø ró ri ka ndi é kpakpa ni u ddikpa le jini ji nari.

4. Zaburi 34:18 ripo nari bbai, Yova ká adi riji bʉ thí bʉni ná ndrŭ mbu ndima ngbaribbai ndirigoti ke ká tsoni ndi si addu nji kpa dho?

⁴ Njati rie d’idhe ma nja ndrŭ njini ni na ri ró, ni ka ni uri u nari kʉ, Yova ji ni bbo ndirigoti ke adi ni nja mana na. Ke “e chøchø bʉ thí bʉni ná ndrŭ ró.” (Azø Zaburi 34:18.) Njati rie nga nǎ mana kʉ nari bbai ma ni ni mbu ri ró, anonga nari kʉ Yova adi nidhó bblo sifa nja ndirigoti ke drrngʉe ni ndi ro. (Yoh. 6:44) Krʉ ddo ró ke e tayari ndi kó ni tsotso dhonalo ni e mana na ke nyǒ djó.

5. Nga nǎ mana kʉ ri nja ndrŭ ngʉ nja ná ndrŭ na Yesu njingʉeni nari nǎ ro ká ko ka ko ba ngbá somo?

⁵ Ko ka ko chulo ngbaribbai ma Yova adi ndi mbu nari djo Yesu dhó loroji chulu. Dz’ djó Yesu ngʉe ná saa na, ke ngʉ adi ndi dyu lili nga nǎ mana kʉ ri nja ndrŭ ngʉ adi nja ná ndrŭ ro ndirigoti ke ngʉ adi zølo dhǒ kpa dho. (Mt. 9:9-12) Ddikpa che bbo kʉ ná dhe ngʉe ró ná isɨle løngʉe Yesu ró ru ronga nja ndi gø d’e, ro ke pɨngʉe le iso ndirigoti ke mangʉe le ma ledhó udha djotsina. (Mk. 5:25-34) Yesu adi ndidzá Baba dyø kaka nari bbai (Yoh. 14:9) Ni ka ni uri u nari kʉ, Yova adi ni nja mana na bbo ndirigoti ke adi nidhó bblo sifa nja, føri i kʉ nidhó udha ma, ni jirie ndi nari ma na.

6. Ni ká ka ni njiri ngbǎ njati ni di ni mbu nga nǎ mana kʉ ri ró?

⁶ Ni ká ka ni njiri ngbǎ njati ni di ni mbu nga nǎ mana kʉ ri ró? Azø Biblia nǎ Yova adi ni nja mana na nari dhǒ ná maandiko ndirigoti adi ngaddi ri djo.b (Zb. 94:19) Nzɨ di ni ddi nja ndrŭ na ndirigoti nzɨ di ni thí li nzá ni ka ni njí ná lo djo. Yova nzɨ adi riji ni njí ritsi nzɨ ka ni dho ná ngatsi ri. (Zb. 103:13, 14) Njati rie d’idhé ndrŭ njingʉeni ni na nari dho ni nzani ri ró, nzɨ di riddi føri kʉ nidhó kosa. Anonga nari kʉ Yova si lod’i chelo nji nja ndrŭ ró ná ndrŭ djo ndirigoti ke si chelo ndrŭ nji ró ná ndrŭ tsotso koko! (1 Pe. 3:12) Che bbo kʉ ná lo ndrŭ njingʉe ró sese ndi ngʉe ro ná Sandra pori, “Ma ngʉ adi rinzi krʉ ddo ró Yova kó ma tsotso ma nja ke adi nja madhó ná bblo sifa d’e.”

7. Anziro ko dalu ná lo ká ka ndi kó ko tsotso ngbaribbai Yova dzá njí kana?

⁷ Nzɨ bbari ni nanga rɨni Yova ka ndi kó nja ndrŭ tsotso ni chulu nari djo. Ke bbʉ pendeleo ni dho ni njinjí ndi na ddinga lod’radha dhi njí kana. (1 Ko. 3:9) Ni dalu maisha nǎ ná lo rili ni di ni li nja ndrŭ rɨngani ndirigoti ni chu ngbaribbai ma nza nzani ná ndrŭ adi ndima mbu nari. Ni ka ni kó kpa tsotso bí kʉ ná chu nǎ. Anziro ko tielo djo ná Helen bangʉe ná le tsotsokodha adi rili njʉ rie sʉsʉ le dho ndi kó nja ndrŭ tsotso. Le pori: “Ma ngʉ adi ma mbu nga nǎ mana kʉ ri, ro Yova liri ma mbu ma ji le ji ri ndirigoti ma di nja ndrŭ tsotso ko.” Njʉ Helen e hwè na painia wa kawaida dzá njí ndi nji ro.

YOVA ADI RIJI KO U NDI NJI KO ZØ NJI NARI U

8. Isaya 1:18 nǎ ká Yova po ngbá lo ko dho?

⁸ Yova dho njínji ná nja ndrŭ nanga anziro ndima njingʉe ná lo adi d’o bbo njati rie batiso njí inga ri goti ma ró. Ro, nzɨ vinga nari kʉ Yova jirie ko bbo nari dho, ke bbʉngʉe le ødha dhi be ndiri sa kodhi chenga d’e. Bbʉbbʉ dhé, ke adi riji ko u fø kado u. Yova adi riji ko uri nari kʉ njati rie b’lo ko “thɨ lo thika”c ko kana ro ndi na ri ró, ndi adi kodhó chenga zø nji krʉ. (Azø Isaya 1:18.) Ko adi mbai po bbo kodhi ji dhi Baba Yova adi kodhó anziro ko njingʉe ná chenga zø nji nari dho! Føri kina, ke nzɨ adi anziro ko njingʉe ná bblolo nga ro vi ri.​—Zb. 103:9, 12; Ebr. 6:10.

9. Ká addudho ri nzá ngani ko di ngaddi anziro ko njingʉe ná chenga djo ri?

⁹ Njati rie anziro ni njingʉe ná lo ni nanga d’o ri ró, anji ni dho ka ná lo krʉ ni li ni thí kpadjo ni nji ná lo djo ndirigoti gosi ná saa djo ni si nji ná lo djo. Akonja mutume Paulo dhó loroji. Nì mai anziro ke nzangʉe Wakristo nari ngʉ ke nanga d’od’o ro, ke chungʉeri chu nari kʉ Yova nji ndi zø nji. (1 Ti. 1:12-15) Nde, ke ká ngʉ adi ra anzi dhé anziro ndi njingʉe ná kosa djo ndi ngaddi nari na? Ke gʉngʉe fø ndi rinji nari gʉ, Mufarisayo ndi ngʉe ro ndi njingʉe ná lo djo ndi ngaddi nari ndi gʉngʉe nari bbai. (Flp. 3:4-8, 13-15) Føri rɨngana Paulo ngʉ adi ndi dho ka ná lo nji krʉ nja ndi d’ra hwè lo-i d’e ndirigoti ke ngʉ adi ngaddi ndidhó gosi ná saa djo. Paulo bbai ni ma ka ni lé nidhó anziro e ná lo thika ddi. Føri dho, ni ka ni má Yova ndirigoti ni bbʉ hwè ke dho njʉ ndirigoti ni ka ni ddinga ke tsoni djo ni dho ná bblo pli kʉ ná saa djo.

10. Njati rie anziro ko njie ná lo voe nja ndrŭ thí ronga vó ri ró, ká ko ka ko njiri ngbǎ?

¹⁰ Njati ni é njedha na anziro ni njingʉe ná lo vongʉe nja ndrŭ thí ronga nari dho ró, ká addu ka ndi kó ni tsotso? Anji ni dho ka ná lo krʉ ndiro ni thɨ fø lo thika d’e, ná føri i kʉ ni kó zø ni thí nǎ ro krʉ fø ndrŭ tso. (2 Ko. 7:11) Anziri Yova tso ke kó chelo ni njingʉe ró ná ndrŭ tsotso. Ke ka ndi kó ni tsotso chelo ni njingʉe ró ná ndrŭ ma na ndiro ni ve ngatso ndirigoti ngoi ki ngʉ ni kana d’e.

11. Nabi Yona dhó loroji nǎ ro ká ko ka ko ba ngbá somo? (Anja ji maddi.)

¹¹ Aba somo anziro ni njingʉe ná kosa nǎ ro ndirigoti adi tayari ndiro Yova njínji ni na ndi ji ná chu nǎ d’e. Akonja nabi Yona dhó loroji. Mungu pongʉeri ke rá Ninawi na, ro følu ke rae nari rɨngana ke rangʉe ndi dho d’i ngana. Yova bbʉngʉe malipisi Yona dho ndirigoti ke bangʉe somo ndi njingʉe ná fø kosa nǎ ro. (Yon. 1:1-4, 15-17; 2:7-10) Føro mai Yova nzá d’ingʉe ji ro Yona ró ro ri. Luti Mungu pongʉeri ke ra Ninawi na ná saa na, ke rrngʉe nga tse fø lo dho. Ke nzá bbangʉeri anziro ndi njingʉe ná kosa liri nzɨ ndi nji Yova bbʉe ndidhó ná njí ri.​—Yon. 3:1-3.

YOVA ADI KO ISO PƗ NDIDHÓ ROHO TAKATIFU CHULU

12. Bbo ko djonga ngbʉni ná saa na ká Yova adi ngoi bbʉ ko dho ngbaribbai? (Wafilipi 4:6, 7)

¹² Kedhó roho takatifu chulu ke ka ndi pɨ ko iso pɨ njati rie bbo ko djonga ngbʉni ri ró. Akonja Ron ma, Carol ma na dalu ná lo. Kpadhó 39 dhó cho kʉ ná ngba hwingʉe ndi hwi. Le pori: “Anziro ko ro bangʉeni kpakpalo na ngbà, ro fø kpakpalo gʉngʉe bbo pli anziro ri djolu. Kuna nzɨ ko ro ngʉ adi ddo ri, ko ngʉ adi nganzi Yova tso ndirigoti ke bbʉngʉe bbʉbbʉ ngoi ko dho Wafilipi 4:6, 7.” (Azø.) pori nari bbai. Njati rie bbo ni thí bʉni ri ró, ad’ra ngbaribbai ma ni ni mbu nari Yova dho ndirigoti ni ka ni d’ra ri ke dho bí ina. (Zb. 86:3; 88:1) Anziri bí ina Yova bbʉ ndidhó roho takatifu ni dho. Ke nzɨ be nidhó sala ro pa ri.​—Lu. 11:9-13.

13. Roho takatifu ká ka ndi kó ko tsotso ndiro ko ra anzi chi ko tøni ro ko Yova má nari na d’e ngbaribbai? (Waefeso 3:16)

¹³ Ni dalu ná kpakpalo ka rili ni mbu ni nga ró klø kʉ nari bbai? Roho takatifu ka ndi bbʉ kpakpanga ni dho ni tøni chi ndirigoti ni ra anzi Yova ni má nari na d’e. (Azø Waefeso 3:16.) Akonja Flora ró dho kʉ ná le-ve dalu ná lo. Le ma ngʉ misionere dhi njínji ndibbá ke ma na ddinga, luti nzá ke tøngʉeni chi le dho ri, ná føri lingʉeri kpa njí divorse. Le pori: “Ma ngʉe njedha na bbo fø lo dho ma ngʉ adi ngaddi fø lo djo dhé. Ma ngʉ adi rinzi Yova tso ke bbʉ ndidhó roho takatifu ma dho ndiro ma ve fø lo tso d’e. Nì mai fø lo ngʉ njani nzá djolu ma ka ma si nari bbai ro, Yova pɨngʉe ma iso pɨ, ke bbʉngʉe kpakpanga ma dho ndirigoti kedhó nga tsotsokodha chulu ma vengʉe fø lo tso ve.” Flora njangʉeri Mungu kongʉe ndi tsotso ndidhó udha dhidhi ndirigoti le ungʉeri u nari kʉ ke si ndi tsotso koko luti ndi si bani na ná kpakpalo krʉ kana. Le pori ki: “Zaburi 119:32 nǎ kʉ ná lo ngbaribbai ma Yova kongʉe ndi tsotso nari dhǒ bblo pli. Fø verse pori: ‘Ma si nidzá yadha dyø bbò ù na dhonalo ni liri ri banga ma thí na.’”

14. Ko ká ka ko njiri ngbǎ ndiro Mungu dhó roho kó ko tsotso d’e?

¹⁴ Njati rie b’lo ni nziri Yova bbʉ ndidhó roho takatifu ni dho ri ró, ká ni ka ni njiri ngbǎ? Anji ngbà ka ndi liri ni ba Mungu dhó roho ná lo. Føri kʉ njudha dhi ngana ni si nari ma, nja ndrŭ dho ni lod’ra nari ma na. Adi Yova dzá lo zø krʉ ddo ró, føri si ni tsotso ko ni di ngaddi ke bbai. (Flp. 4:8, 9) Biblia ni zø ná saa na, anja lo ni zø djo ná kpa dangʉe lu ná lo ndirigoti addinga ngbaribbai ma Yova kongʉe kpa tsotso kpa ve fø lo tso d’e nari djo. Anziro ko tielo djo ná Sandra dangʉe bí kʉ ná kpakpalo lu ndidhó maisha nǎ. Le pori: “Yosefu dhó loroji lingʉe ma kpakpa bbo. Ke nzá bbangʉeri ndi dalu ná kpakpalo ma, nga kʉ chø ná lo ma na sa ndima kana kau Yova na ri.”​—Mwa. 39:21-23.

YOVA ADI KO ISO PƗ KO LAI WAKRISTO CHULU

15. Ko isopɨdha ká ko ka ko ba ie ma dhó ro ndirigoti kpa ká ka ndima kó ko tsotso ngbá chu nǎ? (Anja ji maddi.)

¹⁵ Nza ko nzani ná saa na ko lai Wakristo ka ndima é “le isopɨdha si nanga ko dho.” (Kol. 4:11) Ko djoi ma, ko vei ma na chulu Yova adi ndidzá jidha dhǒ ko dho. Kpa ka ndima pɨ ko iso ndima na ko di nari ma, ngbaribbai ma ko ko mbu nari ko d’ra ndima dho nari ndima rr nari chulu. Kpa ka ndima li ko kpakpa Biblia nǎ verse ma, sala ma na ndima nji ko na nari chulu.d (Ro. 15:4) Ddikpa le-djo inga ddikpa le-ve ka ndi no Yova dhó ngaddidha nga ko dho ndirigoti ke ka ndi kó ko tsotso ko ra anzi ngatsovedha na d’e. Bí ina ko djoi ma, ko vei ma na adi ko tsotso kó nja chu nǎ maddi, føri kʉ kpa adi nyo bbʉ ko dho ndiro ko mbu ko bblo d’e nari mai.

16. Ko ká ka ko njí addu ndiro ko ba ko tsotsokodha nja ndrŭ dhó ro d’e?

¹⁶ Nja saa na ri adi ngani ko nziri nja ndrŭ kó ko tsotso ko. Ko djoi ma, ko vei ma na jirie ko bbo ndirigoti kpa adi riji ndima kó ko tsotso ko. (Mez. 17:17) Ro, kpa nzá ka ndima chu ngbaribbai ma ko ko mbu nari ma, addu ma kodhó lo u nari ma na ro ri. (Mez. 14:10) Njati ni thí bʉni bʉ ró ni ka ni tilo nidhó dhidhi ná bbakau na ndirigoti ni d’ra ngbaribbai ma ni ni mbu nari kpa dho. Ad’ra ngbaribbai ma kpa ka ndima kó ni tsotso nari. Ni ka ni vʉri ni tilo nì ma na ni kana nga e chøchø ná ddikpa inga aro kʉ ná wazee na. Nja kʉ ná le-vei njari nari kʉ dhidhi kiroho nǎ ná le-vei na ndima loti nari pɨ ndima iso pɨ.

17. Ri ká kʉ ngbá lo ro mai ka ndi liri nzɨ nja ndrŭ li ko kpakpa ri ndirigoti ko ká ka ko si fø lo djolu ngbaribbai?

¹⁷ Adi saa ba ni di ni djoi ma, ni vei ma na na. Nja saa djo ni ka ni é thø na bbo nari dho ni nzá ka ni jiri ni di nja ndrŭ na ri. Nja saa djo ni djoi ma, ni vei ma na nzá ka ndima di ni famu ri ndirigoti kpa ka ndima di che kʉ ná loti ni djo. (Yak. 3:2) Njati rie fø ma ró, nzɨ bba ni djoi ma, ni vei ma na na ni di ddinga nari tso dhonalo Yova ka ndi li ni kpakpa kpa chulu. Gavin ró dho kʉ ná muzee thí ngʉ adi bʉni bí ina, ke pori: “Bí ina ma nzɨ ngʉ adi riji ma tilo inga ma di madhó bbakau na ri. Ke njingʉe kpakpanga ndiro ndi di di ndi djoi na d’e.” Ndirigoti ke ngʉ adi ndi mbu bblo fø ndi rinji nari dho. Amy ró dho kʉ ná le-ve pori: “Anziro ma dalu ná lo dho ringʉe kpakpa ma li ma thí nja ndrŭ djo. Ma adi riji ma dhǒ jidha ndirigoti ma li ma thí ma djoi ma, ma vei ma na djo Yova adi rinji nari bbai. Ma churi føri adi hwè bbʉ Yova dho ndirigoti ma dho maddi.”

GOSI NÁ SAA DJO YOVA NJI NÁ TSODHA KA NDI PƗ KO ISO PƗ

18. Ni ká ka ni b’o ngbá lo gosi ná saa djo ndirigoti ni ká ka ni njí adddu njʉ?

¹⁸ Karrnga goti Yova si njedha adi bbʉ ko dho ná lo ma, ko ronga adi ndí dho ná lo ma na krʉ sisi. (Ufu. 21:3, 4) Fø saa na ko dangʉe lu ná lo ki ro nzɨ si ngʉ “ko thí na ri.” (Isa. 65:17) B’lo ko njari nari bbai, Yova adi ko ró ‘kilonda chi’ njʉ maddi. Yova adi ko iso pɨ bí kʉ ná chu lu ndirigoti ke adi ko tsotso kó ko. Anji kpakpanga ni u ke adi ni tsotso kó nari u. Nzɨ bba ni nanga rɨni “ke adi ngaddi ni djo nì nari djo.”​—1 Pe. 5:7.