Adyø Yesu ngʉ lod’ra klø na nari

1. Wakristo adi ndima nzi ná ndrŭ ma kana ká e ngbá njonjonga Yova dzá ndrŭ na?

YOVA dzá njí dhi ndrŭ ma kana e Wakristo adi ndima nzi ná ndrŭ na ná ddikpa njonjonga e, Yova dzá njí dhi ndrŭ adi lod’ra kløa na nari. (Tit. 2:14) Nja saa na, ni ka ni rá ri utso d’i nari kʉ, ni nanga ro nzɨ jini lod’radha dhi njí dho ri. Njaro ni ka ni mbuni kpakpanga na adi njínji ná ddikpa muzee mbungʉe ndi nari bbai, ke pongʉeri “nja saa djo nzɨ ma nanga adi jini lod’radha dho ri.”

2. Nja saa na ká ngbá lo ka ndi liri rié kpakpa ko dho ko d’ra lo klø na?

² Njaro ko nanga ka ndi jini Yova dzá njí kana ko nji ná nja njí dho lod’radha dhi njí djolu. Ká addudho? Mungu dhó Pidhinga dzá dza ko chi nari inga ri ronga ko thɨ nari ma, chʉ adi ngaba ná lo na bani ná le-djoi tsotso ko kó nari ma, inga nja saa na ko kpa li kpakpa nari ma na dho, ko ka ko njari kodhó lo bbí bblo ndirigoti ko ka ko di ko mbu bblo. Ko e hwè ma, ngoi ma, jidha ma na na ko djoi na ko njínji ddinga ná saa na. Ndirigoti ko churi kpa nanga adi jini ji ko nji ndima dho ná lo dho. Nja chu nǎ, njaro ko d’ra lo cho bí kana nzɨ bblo matokeo bbʉ ná eneo nǎ. Inga ko adi njú gʉ kodhó lo gʉ ná ndrŭ na. Føri kina, ko chʉri nga sini ná nga kʉ chøchø ná føri dho, bí kʉ ná ndrŭ ka ndima di kodhó lo gʉgʉ. (Mt. 10:22) Nde, ko tsotso ká addu ka ndi kó ndiro ko é klø na lod’radha dhi njí kana d’e?

3. Luka 13:6-9 nǎ kʉ ná loroji nǎ ro ká ko ka ko ba ngbá somo Yesu ngʉ adi lod’ra klø na nari djo?

³ Ko ka ko ba somo klø na ko lod’radha dhi njínji nari djo, Yesu dhó loroji djo ko lochu nari chulu. Dz’ djó Yesu ngʉe ná saa na, ke njingʉe lod’radha dhi njí klø na. Ro, ddo ngʉ da nari bbai, ke ngʉ lod’ra kpakpanga na. (Azø Luka 13:6-9.) Ddikpa loroji nǎ, Yesu ddingʉe ndidhó njí figi dhi tsu kʉ bbá ná ke na, fø ke njingʉe njí kpakpanga na cho 3 kana fø tsu ronga ndi thɨ nari na, ro fø tsu nzá ongʉe ndi kpa ro ri. Ná føri bbai, Yesu d’rangʉe lo Wayahudi dho cho gbo kana, ro kpa kana bí kʉ ná ndrŭ nzá ngʉngʉe ke unakpa ri. Nì mai ri kʉ fø ro, Yesu nzá d’ingʉe ji kpa dho ndi lod’ra nari ró ro ri. Ke ngʉe ddiddi figi tsu kʉ bbá ná ke na, ngab’odha na ndi ngʉe ndidhó figi tsu si ndi kpa o nì dhé nari djo ro. Yesu d’rangʉe lo kpakpanga na Wayahudi dho nja ndi kó kpa tsotso kpa u hwè dhi lo-i d’e.

4. Yesu dhó loroji nǎ ro ká ko ka ko ba 4 kʉ ná ngbá somo?

⁴ I lo nǎ ko si loti ngbaribbai ma Yesu d’rangʉe lo klø na, bbo pli bi 6 kana ndi si dhe nari njí nari djo. (Lu. 10:1) Ko ka ko é klø na njati ko di lochu ke ngʉ ddi ná lo ma, ke ngʉ nji ná lo ma na djo ró. Akotilo Yesu dhó loroji djo 4 kʉ ná i lo nǎ: (1) Ke lingʉe ndi thí Yova ji ná lo djo, (2) ke ngʉ ngaddi Biblia nǎ unabi djo, (3) ke lingʉe ndi thí Yova dhó le tsotsokodha djo ndirigoti (4) ke ngʉe bblo nganjadha na nja ndrŭ ka ndima rr ndi ngbà nari djo.

KE LINGɄE NDI THÍ YOVA JI NÁ LO DJO

5. Yesu ká dhongʉe ndi ndi thí li Mungu ji ndi njí ná lo djo nì nari ngbaribbai?

⁵ Yesu ngʉ “Pidhinga dzá hwè lo-i” d’ra klø na dhonalo ke chungʉeri ri kʉ Mungu ji ndi njí ná lo. (Lu. 4:43) Yesu lingʉe lod’radha dhi njí anziro ndidhó maisha nǎ. Ya mwisho bi kana ma, ke ngʉ ra “vile nǎ ro vile na ndirigoti vilaje nǎ ro vilaje na” ndrŭ dho ndi lo ngaddi nari na. (Lu. 13:22) Føri kina, ke bbʉngʉe mazoezi ndi una nja kpa dho ndiro kpa d’ra lo ndi bbai d’e.​—Lu. 10:1.

6. Ngbà mai Yova ji ko njí nja njí ro, ke ká adi lo ko d’ra nari nja ngbaribbai? (Anja ji maddi.)

⁶ Njʉ maddi, hwè lo-i d’radha kʉ anziro Yova ma, Yesu ma na ji ko li ná njí. (Mt. 24:14; 28:19, 20) Krʉ ko nji Yova dho ná nja njí ma ronga njunju lod’radha dhi njí na. Loroji na, kiteokrasi nǎ dza ko chi nari ma, Beteli nǎ ko nji ná njí ma na adi lod’radha dhi njí tsotso kó. Chʉ adi ngaba ná lo banga ná saa na, ko adi ko djoi ma, ko vei ma dhó lo u ná ritsi bbʉ kpa dho ndiri kó kpa tsotso kpa ngá njudha ma, lod’radha ma na tso ki vi d’e. Ko rá ri utso d’i nari kʉ, lod’radha dhi njí kʉ bbo na mana kʉ ná njí ndirigoti ko rá ri ngano nari kʉ, ri kʉ ya kwanza Yova ji ko njí ná njí ná saa na, føri ka ndi cho ko ronga ko di lod’ra bí ina. Hongrie nǎ kʉ ná le-djo János pori,“Ma adi ringano nari kʉ, Yova dho ko nji ná nja njí nzá ka ndi di lod’radha dhi njí rɨngana ri dhonalo ri kʉ ya kwanza bbʉni kodhó ná njí.”

7. Ká addudho Yova jiri ko di ra anzi lod’radha dhi njí na? (1 Timoteo 2:3, 4)

⁷ Ko ka ko d’ra lo klø na bbo njati ko di ndrŭ nja Yova adi ndrŭ nja nari bbai ró. Ke jiri bí kʉ ná ndrŭ rr hwè dhi lo-i ndi djo ndirigoti kpa u ri u. (Azø 1 Timoteo 2:3, 4.) Nga sini ná i saa na, ke mazoezi bbʉ ko dho nja ko d’ra ndrŭ dhó shinga si gø ná imba d’e. Loroji na, broshua Aji ndrŭ​—Addi longa ndrŭ dho adi ko tsotso kó ngbaribbai ma ko ka ko nga lo tso ndrŭ na ndiro ko njí ndrŭ wanafunzi d’e nari na. Njati rié nzɨ ma ndrŭ lo u kpadjo ri ró, njaro kpa si rinji fø bbò mbudha tso si dyani nari njí. Gosi ná saa na, njaro kpa si ndima dho ko ngʉ d’ra ná lo ngano ndirigoti ndima si riji ndima njínjí Yova dho. Ro, føri ka ndi njini njati ko di ra lod’radha dhi njí na anzi ró dhé.

KE LINGɄE NDIDHÓ NGADDIDHA BIBLIA NǍ UNABI DJO

8. Biblia nǎ unabi Yesu chu nari ká lingʉeri ke njínjí ndidhó saa na ngbaribbai?

⁸ Yesu famungʉe ngbaribbai ma Biblia nǎ unabi ka ndi si njini nari bblo. Ke chungʉeri chu ndi si lod’ra cho 3 na nusu kana. (Da. 9:26, 27) Føri kina, ke chungʉe ngbá saa na ma unabi d’rangʉe ndi si dhe nari ndirigoti ngbaribbai ma nari bblo. (Lu. 18:31-34) Ke chungʉe unabi po ná lo bblo nari dho, ke njingʉe njí ndidhó saa na bblo. Føri dho, ke d’rangʉe lo klø na ndiro ndi dya ndi dhona bbʉngʉeni ná njí tso d’e.

9. Biblia nǎ unabi ko famu nari ká ka ndi cho ko ronga ngbaribbai nja ko rá anzi klø na ko lod’ra nari na d’e?

⁹ Biblia nǎ unabi ko famu nari ka ndi cho ko ronga ko ra anzi klø na ko lod’ra nari na. I dz’ si sani ná saa gʉ ma sese nari ko chu bblo. Biblia d’rangʉe ngbaribbai ma ndrŭ dhó nyi sie nga sini ná saa na nari ma, fø saa na si njini ná lo ma na ndirigoti njʉ ko fø unabi njini nari nja pʉlʉpʉlʉ. Føri kina, njʉ ko adi dz’ djolu gblè pinyo ná pidhinga Anglo-Américaine ndirigoti Russie ma, ndi na gba ndima tso ná nja bba ma na ddani ndima kana nari nja. Føri arønga laidjó pi ma, agʉnga laidjó pi ma na djo unabi pongʉe “nga sini ná saa na” ná lo njini nari dhǒ. (Da. 11:40) Føri kina, ko famu nari kʉ, njʉ dz’ djolu gblè pinyo ná pidhinga Anglo-Américaine kʉ Danieli 2:43-45 tilo djo ná sanamu kó ró ji. Unabi ridho nari bbai, ko uri u karnga goti Mungu dhó Pidhinga si ndrŭ dhó pidhinga sa krʉ. Fø unabi krʉ ridho, ko di nga sini ná ddo dzá ya mwisho ddo kana. Føri dho, ringani ko njínjí bblo kodhó saa na lod’radha dhi njí kana.

10. Ri ká kʉ nja ngbá chu nǎ Biblia nǎ unabi ka ndi li ko kpakpa ko ra anzi lod’radha dhi njí na ri?

¹⁰ Biblia nǎ unabi adi ko ji ko d’ra ná nja lo ki ma dhǒ ddi. “Yova tsoni djo ná gosi si ná saa na si njini ná lo djo ma di ngaddi ró, ri adi ma ronga cho ma d’ra ri nja ndrŭ dho,” République Dominicaine nǎ le-ve Carrie po ná lo. Le pori ki: “Njʉ ndrŭ hwini tso ró ná kpakpalo ma di nja ná saa na, ma adi ri utso d’i nari kʉ, fø tsodha nga kʉ ma dho kpali ri, ro kpa dho maddi.” Biblia nǎ unabi ridho Yova adi ko tsotso kó nja ko njí fø njí d’e ndirigoti ri adi ko li kpakpa ko ra anzi lod’radha dhi njí na. Hongrie nǎ di ná Leila pori: “Isaya 11:6-9 adi ma ronga cho ma d’ra hwè lo-i nzá ka ndima uri nari bbai njani ná ndrŭ dho maddi. Ma churi Yova dhó nga tsotsokodha chulu krʉ ndrŭ ka ndima leni le.” Ndirigoti Zambie nǎ le-djo Christopher pori: “Ddiddi Marko 13:10 pori nari bbai, hwè lo-i dho ringani ndi d’rani dz’ djolu gblè, føri dho ma adi ma mbu bbò pendeleo ba fø unabi njidha dho nari bbai.” Ri ká kʉ Biblia nǎ ngbá unabi adi ni ronga cho ndiro ni ra lod’radha na anzi d’e ri?

KE LINGɄE NDI THÍ YOVA DHÓ LE TSOTSOKODHA DJO

11. Ká addudho Yesu dhó lo ungʉeri ndi li ndi thí Yova dhó le tsotsokodha djo ndiro ndi di lod’ra klø na d’e? (Luka 12:49, 53)

¹¹ Yesu lingʉe ndi thí Yova dhó le tsotsokodha djo ndiro ndi ra anzi klø na ndi lod’ra nari na d’e. Yesu ngʉ loti heshima na nja ndrŭ dho ndi ngʉ lod’ra ná saa na, ro ke chungʉeri Pidhinga dzá hwè lo-i dho nja ndrŭ nanga ka ndi kaeni ka ndirigoti nja ndrŭ ka ndima tsae tsa ri ró. (Azø Luka 12:49, 53.) Dini djó bbobbonga nanga nzá jingʉeni Yesu ngʉ d’ra ná lo dho ri nari dho, kpa nengʉeri bí ina ndima hwi ke hwi. (Yoh. 8:59; 10:31, 39) Ro, Yesu rangʉe anzi dhé lod’radha dhi njí na dhonalo ke chungʉeri Yova kʉ ndi na nì. Ke pongʉeri: “Ma nga kʉ ddiro ri, ro ma choe ná Baba kʉ ma na nì. . . . Ke nzá bbangʉe ma ro ddiro ri dhonalo krʉ ddo ró ma ngʉ ke nyǒ tho ná lo dhé nji.”​—Yoh. 8:16, 29.

12. Yesu ká tayarishangʉe ndi unakpa ngbaribbai ndiro kpa ra anzi lod’radha na rié gʉ ma nja ndrŭ ka ndima gʉe kpadhó lo ri ró?

¹² Yesu nongʉe nga ndi unakpa dho nari kʉ, kpa ka ndima li ndima thí Yova dhó le tsotsokodha djo. Bí ina ke lingʉe kpa kpakpa Yova si kpa tsotso koko rié nza ma ndrŭ si kpa nza ná saa na ró. (Mt. 10:18-20; Lu. 12:11, 12) Yesu chungʉeri bí kʉ ná ndrŭ ka ndima si hwè lo-i gʉgʉ nari dho, ke pongʉeri ndi unakpa dho ringani kpa é krr. (Mt. 10:16; Lu. 10:3) Ke jangʉeri kpa dho, ri nzá ngani kpa d’ra hwè dhi lo-i kpakpanga na nzá ji ndima rr ri ná ndrŭ dho ri. (Lu. 10:10, 11) Ndirigoti ke pongʉeri ki kpa dho, kpa nyinga nyi njati ndrŭ di kpa nzanza ró. (Mt. 10:23) Nì mai Yesu ngʉ lod’ra klø na ndirigoti ndi thí li Yova djo ro, ke ngʉ hatari nǎ ka ndi tsu ndidhó shinga ná lo tso nyinyi.​—Yoh. 11:53, 54.

13. Ká addudho ni ka ni uri u Yova si ni tsotso koko?

¹³ Kodhó lo u Yova dhó le tsotsokodha ndiro ko ra anzi klø na ko lod’ra nari na dhonalo njʉ bí kʉ ná ndrŭ adi kodhó lo gʉgʉ. (Ufu. 12:17) Ká addudho ni ka ni uri u Yova si ni tsotso koko? Akotilo Yesu dhó sala djo, Yohana sura 17 nǎ ndi kʉ ro. Yesu nzingʉeri Yova b’o mitume ronga ndirigoti Yova ngʉngʉe fø sala goti ngʉ. Matendo dzá buku dho ngbaribbai ma ke kongʉe mitume tsotso kpa d’ra lo klø na nì mai ndrŭ ngʉ kpa nzanza ro nari. Fø sala nǎ, Yesu nzingʉeri Yova b’o mitume dhó lo djo ka ndima lie ndima dhó udha ná ndrŭ ronga maddi. Føri li ni maddi ndi nǎ. Yova nzá d’erie Yesu dhó fø sala goti ndi ngʉ nari tso ro bbari. Ke si ni tsotso ko ddiddi ke kongʉe mitume tsotso nari bbai.​—Yoh. 17:11, 15, 20.

14. Ká addudho ko ka ko uri u nari kʉ, ko ka ko d’ra lo klø na kpakpalo dhi saa na? (Anja ji maddi.)

¹⁴ Nga tso si d’ø nari si chøchø nari bbai, ri ka ndi é kpakpa ko d’ra hwè dhi lo-i. Ro, Yesu pongʉeri ko si kodhó lo u ná le tsotsokodha ba ndiro ko njí fø njí klø na d’e. (Lu. 21:12-15) Yesu ma, ndi unakpa ma na bbai, ko adi ribba ndrŭ vʉ ndima ká ka ndima rr hwè dhi lo-i ngbà inga nzá ma nari nanga ndima ndima ro ndirigoti ko nzɨ adi ddani dda kpa na ri. Kodhó njí gʉni gʉ ná saa na ma, ko djo-i adi ra anzi dhé hwè dhi lo-i ndima d’ra nari na dhonalo kpa adi ndima thí li Yova djo, nga ndima dhó kpakpanga djo ri. Karne ya kwanza na, Yova bbʉngʉe kpakpanga ndidhó njí dhi ndrŭ dho nari bbai, njʉ maddi ke adi kpakpanga bbʉ ko dho, ná føri adi rili “hwè lo-i d’rani ngbà ka ná ngatsi” ke ji nari bbai. (2 Ti. 4:17) Ni ka ni uri u nari kʉ, njati ni li ni thí Yova djo ró, ke si rili ri kaka ni ra anzi klø na ni lod’ra nari na.

KE NGɄE BBLO NGANJADHA NA

15. Addui ká ridho Yesu ngʉe bblo nganjadha na lod’radha dhi njí djo?

¹⁵ Yesu ngʉe bblo nganjadha na lod’radha dhi njí djo. Føri kongʉe ke tsotso ke d’ra lo wá ndi ronga wa ro. Loroji na, cho 30 Y.G.G, Yesu njangʉe bí kʉ ná ndrŭ kʉ tayari ndima rr hwè dhi lo-i ndirigoti ke ddingʉe kpa tayari kʉ ndi tso njudha dho ná nza gʉ nyo na. (Yoh. 4:35) Cho ddi goti, ke pongʉeri i ndi unakpa dho: “Nyo o bbo.” (Mt. 9:37, 38) Ndirigoti godhé, ke pongʉeri ki ɨ: “Nyo o bbo . . . Aninziri nyo tso njudha dhi bboke tso, ke cho njí dhi nja ndrŭ ki nyo tso njudha dho.” (Lu. 10:2) Yesu chungʉeri hwè dhi lo-i ka ndima u ná ndrŭ kʉ nì dhé ndirigoti ke ngʉe hwè na fø kpa ri nji nari dho.​—Lu. 10:21.

16. Yesu bbʉngʉe ná loroji ká dho ke ngʉe bblo nganjadha na hwè lo-i djo nari ngbaribbai? (Luka 13:18-21) (Anja ji maddi.)

¹⁶ Yesu ddingʉeri ndi unakpa dho kpa é bblo nganjadha na ndima d’ra ná lo djo, ná føri ka ndi lieri kpa b’o ndima dhó klø ronga lod’radha dhi njí kana. Loroji na, akotilo ke bbʉngʉe ná aro kʉ ná loroji djo. (Azø Luka 13:18-21.) Ya kwanza loroji nǎ, Yesu ddingʉe Pidhinga dhi imba Aradali dhi kar tsu-kpa na, ri dhingʉe nari goti ri ngʉngʉe bbò tsu. Føri na mana kʉ, bí kʉ ná ndrŭ ka ndi ma ue hwè dhi lo-i ndirigoti ngbá lo ma nzá ddi ka ndi choe fø imba tso ro ri. Ya pili loroji nǎ, ke ddingʉe Pidhinga dhi imba thì na. Føri na mana kʉ, Pidhinga dhi imba ka ndi d’raeni dz’ djó bí kʉ ná ngalu ndirigoti ri ka ndi wøe ndrŭ dhó nyi thika, nzá mai bí kʉ ná ndrŭ ka ndima njae ri thei ro. Føri dho, Yesu pongʉeri ndi unakpa dho nari kʉ, kpa d’ra ná hwè dhi lo-i ka ndi kó bí kʉ ná ndrŭ tsotso.

17. Addui ká adi rili ko é bblo nganjadha na lod’radha dhi njí djo?

¹⁷ Ko di ngaddi ngbaribbai ma lod’radha dhi njí ndrŭ tsotso kó njʉ dz’ djolu gble nari djo ró, ri adi ko ronga cho ko ra anzi klø na ko lod’ra nari na. Krʉ cho ró, ji nanga jini ná milioni kʉ ná ndrŭ adi si Ukumbusho na ndirigoti ko adi Biblia nǎ lo ngaddi kpa dho. Bí ndrŭ adi batiso ba ndirigoti kpa adi ndima tso gba ko na lod’radha dhi njí kana. Ko nzá chu thɨ ma kʉ ná ndrŭ ka ndima si kodhó lo rr nari ri, ro ko churi Yova birobiro kʉ ná ndrŭ tso gbá ndiro ndima si gø bbò mbudha dhi saa na d’e. (Ufu. 7:9, 14) Yova kʉ nyo tso njudha dhi njí dhi Bboke ndirigoti ke churi bí kʉ ná ndrŭ ka ndima si hwè dhi lo-i u godhé, føri dho ko adi ra anzi hwè dhi lo-i d’radha na.

18. Ko ká ji nja ndrŭ nja ko ngbaribbai?

¹⁸ Krʉ ddo ró, Yesu una bbʉbbʉ kpa adi njani klø na ndima lod’ra nari ró. Loroji na, mitume ngʉ lod’ra nga nǎ do ro ndirigoti wá ndima ronga wa ro, ná føri lingʉeri ndrŭ ra ri utso d’i “kpa ngʉe Yesu ma na.” (Mdo. 4:13) Lod’radha dhi njí kana ndrŭ ko nja ná saa na, njaro ndrŭ adi ko nja Yesu ngʉe na ná klø dyø ri.