Chøchø ko kana nga kʉ nja ndrŭ na nari kʉ bblo kʉ ko dho ná lo!

1-2. Bbo na mana e Yova dho nari ká e ddikpa ngbá lo ndirigoti ke ká adi riji ko njiri ngbǎ?

NGBARIBBAI ma ko njini nja ndrŭ na nari na mana e bbo Yova dho. Yesu ddingʉeri nari kʉ, ringani ko ji ko lai ndrŭ ko ji ko nari bbai. (Mt. 22:37-39) Føri tsu ndi nǎ, bblo ko njini nzɨ njínji Yova dho ná ndrŭ na nari maddi. Bblolo ko nji ná saa na, ko adi Yova Mungu dyø dhonalo ke “adi rili ndidzá dyi ká chelo dhi ndrŭ ma, bblolo dhi ndrŭ ma na djo ndirigoti ke adi rili dji kó chølo dhi ndrŭ ma, nga kʉ chølo dhi ri ná ndrŭ ma na djo.”​—Mt. 5:45.

² Ngbà mai Yova jirie ndrŭ krʉ ro, bbo pli ke jierie bblolo nji ná ndrŭ. (Yoh. 14:21) Ke adi riji ko dyø ndi. Ke rija ko dhǒ “bbo pli kʉ ná jidha” ko djoi ma, ko vei ma na dho ndirigoti ko “li ko dyu bbo ko ro ko kana.” (1 Pe. 4:8; Ro. 12:10) Fø di ná jidha le dhǒ nari djo ko ngaddi ná saa na, njaro ko ka ko ddinga bbo ko jirie ná kau djo inga familia nǎ ke inga le na ko kana nga e chøchø nari djo.

3. Jidha djo ká ringani ko nó ngbá longa?

³ Bba kana e ná maua ronga le adi thɨthɨ nja ri dhidhi d’e nari bbai, jidha maddi e fø nganga. Mutume Paulo jangʉeri ɨ Wakristo dho: “Anibbari ni djoi dho ni dhǒ ná jidha ra anzi.” (Ebr. 13:1) Yova adi riji kodhó jidha di dhidhi nja ndrŭ laidjo. I lo si loti addudho ma ringani ko kana nga é chøchø ko lai Wakristo na ndirigoti ngbaribbai ma ko ka ko ra anzi fø ko rinji nari na nari djo.

ADDUDHO MA RINGANI KO KANA NGA É CHØCHØ NARI

4. Zaburi 133:1 ripo nari bbai, ko ká ka ko dhǒ ko nanga jini ngbà ko tso gbani ddi ko djoi ma, ko vei ma na na nari dho nari ngbaribbai? (Anja ji maddi.)

⁴ Azø Zaburi 133:1. Ko gba ko tso zaburi ndi ná ke ndingʉe ná i lo na, ngbà ji Yova ná ndrŭ na le bbʉbbʉ kau nji nari kʉ “bblo” ndirigoti “thothonga ná lo.” Ro, ddiddi ddikpa ke ka ndi njeni krʉ ddo ró ndi adi nja ná ddikpa d’ad’ani ná tsú ndi nja nari dho nari bbai, njaro ko ka ko njeni ko tso gbani ddi ko lai Wakristo na nari dzá bblonga ko nja nari dho. Ko djoi ma, ko vei ma na ko adi nja krʉ saa ró, njaro bí ina yenga ddi kana. Nde, ko ká ka ko dhǒ ko nanga adi jini kpa dho nari ngbaribbai? Kodhó jidha ka ndi dhidhi ko djoi ma, ko vei ma na laidjo njati ko di ngaddi ngbá ngatsi ma kpa na mana e kutaniko dho ndirigoti ko dho nari djo ró.

5. Ko lai Wakristo dho ko di jidha dhǒ nari ká ka ndi lø nja ndrŭ ronga ngbaribbai?

⁵ Ya kwanza si kodhó njudha dhi ngana ná ndrŭ thí ronga ko kana ko adi dhǒ ná jidha adi lø bbo. Føri dhé ka ndi liri kpa uri nari kʉ, ndima ba bbʉbbʉlo. Yesu pongʉeri: “I lo chulu krʉ kʉ ná ndrŭ si richu ni kʉ ma unakpa njati ni é jidha na ni kana ró.” (Yoh. 13:35) Akotilo Chaithra dhó loroji djo. Le ngʉe iniversite nǎ ndirigoti le ma ngʉ Biblia zø Yova dzá Dimu na. Le ungʉe eneo nǎ da ná asamble dho le nzingʉe ndi nari dhi ngana ndi si nari tso u. Asamble na ndi si ya kwanza ddo dyi nari goti, le pongʉeri Biblia ndima ngʉ adi zø na ná le-ve dho ɨ: “Madhó gø dhi ndrŭ nzá d’erie ma ro mbʉ ri. Ro, nidhó asamble nǎ 52 kʉ ná ndrŭ mbʉe ma ddikpa cha! Ma nja Yova dhó jidha kiroho nǎ fø familia chulu. Ma jiri ma é fø familia nǎ ddi le.” Chaithra rangʉe anzi Biblia ndi jifunza nari ma, ndidhó maisha thika ndi wø nari ma na na ndirigoti le bangʉe batiso 2024 na. Bbʉbbʉ dhé, wø si ná ndrŭ di kodhó bblo njí ma, ngbaribbai ma ko jidha dhǒ ko kana nari ma na nja ró, bí ina ri adi kpa ronga cho kpa njínjí Yova dho.​—Mt. 5:16.

6. Chøchø ko kana nga kʉ ko djoi ma, ko vei ma na na nari ká ka ndi b’o ko ronga ngbaribbai?

⁶ Chøchø ko kana nga kʉ ko djoi ma, ko vei ma na na nari ka ndi b’o ko ronga. Paulo jangʉeri ndi lai Wakristo dho: “Anira anzi kpakpa ni ni li ni kana krʉ ddo ró nari na . . . ndiro nzɨ ni kana ddikpa le ma bbari ro ndi shani chenga dhi kpakpanga na ró.” (Ebr. 3:13) Njati ko di rinja ri kʉ kpakpa ko ra anzi chølo ko nji nari na ró, Yova ka ndi cho ko lai Mukristo ronga ndiro ndi kó ko tsotso d’e. (Zb. 73:2, 17, 23) Bbʉbbʉ dhé, fø di ná le tsotsokodha e bblo ko dho.

7. Nde, jidha ma ronga ká nju ddi le tso gbani nari na ngbaribbai? (Wakolosai 3:13, 14)

⁷ Ko kʉ kpakpanga adi nji ndiro ndima dhǒ jidha ndima kana d’e ná ndrŭ kana, ná føri nǎ ro ko adi bí kʉ ná ledha ba. (1 Yo. 4:11) Loroji na, jidha adi ko ronga cho “ko di ko tso ve ko kana” ndirigoti føri adi rili ko tso gbani ddi ko lai Wakristo na. (Azø Wakolosai 3:13, 14; Efe. 4:2-6) Føri dho, njudha dhi ngana ko adi ko mbu ngoi na dz’ djó nja ndrŭ krʉ djolu.

ANIBBɄ HESHIMA NI DHO NI KANA

8. Yova ká adi rinji ngbǎ ndiro ndi kó ko tsotso ko tso gbani ddi d’e?

⁸ Ko tso gbani ddi dz’ djolu gble ná føri kʉ ddù. Yova liri ri kaka nzá mai ko kaka ro. (1 Ko. 12:25) Biblia ripo, ko dho “longa ddingʉeni Mungu na ko jini ko kana.” (1 Te. 4:9) Nja lo nǎ le ka le pori, maandiko chulu, Yova adi kodhó lo u ko njí ná lod’ra ko dho ndiro ko kana nga é chøchø d’e. “Mungu ka ndi ddi longa” ko dho, ke ddi ko dho ná lo nanga ko ne li ko li ko dyu ro ndirigoti njí ko nji ri na nari chulu. (Ebr. 4:12; Yak. 1:25) Føri kʉ Yova dzá Dimu adi mbu ndima njí ná lo nganga.

9. Waroma 12:9-13 ká ngbá lo ngaddi ko dho heshima ko bbʉ ko kana nari djo?

⁹ Mungu dzá lo ká ko tsotso kó ngbaribbai nja ko kana nga ngʉ chøchø d’e? Akonja Paulo pongʉe fø lo djo Waroma 12:9-13 nǎ ná lo di. (Azø.) Ke pongʉeri, “heshima le bbʉ le kana nari na ni é anziro.” Føri na mana ká kʉ addu? Ringani ko é anziro “bbò jidha ko dhǒ” nja ndrŭ dho nari na, ná føri ko ka ko njí ndrŭ zø ko nji nari ma, ndrŭ ko kó nari ma, ritsi ko bbʉ nari ma, nja lo ma na chulu. (Efe. 4:32) Ri nzá ngani ni b’o adjoni inga aveni ndiro ni kana nga ngʉ chøchø ke inga le na d’e ri. Fø le rinji nari kana ni ka ni é “anziro.” Yesu pongʉeri: “Ritsi le bbʉ nari nǎ hwè dada ritsi le ba nari djolu.”​—Mdo. 20:35.

10. Ko ká ka ko njí kpakpanga ngbaribbai ndiro ko di “heshima bbʉ ko kana” d’e? (Anja ji maddi.)

¹⁰ Bbo thonga ná lo kʉ, Paulo pongʉeri le é anziro heshima le bbʉ le kana nari na nari goti thei, ke jangʉeri ko “di njínji kpakpanga na, nzɨ ko di tss nji.” Kpakpanga na kʉ ná ke adi njínji klø na. Ddikpa njí le bbʉ ke dhona ró, ke adi rine ndi njí ri bblo. Mezali 3:27, 28 ripo ko dho: “Nzɨ jʉ bblolo ni ka ni njí dho na ndrŭ tso bblolo ni ka ni njí kpa dho nari ró, rié nì ni kʉ kpakpanga na ri njidha dho ró.” Fø lo dho, njati ko nja ddikpa le dhó lo u le tsotsokodha ró, ko adi ko dho ka ná lo nji krʉ fø le tsotsokodha dho. Ri nzá ngani ko cho ko ronga tso le tsotso ko ka ko kó nari ró ri inga ko di ripo, fø le tsotso nja ndrŭ si ko nì.​—1 Yo. 3:17, 18.

11. Ko tsotso ká addu ka ndi kó ndiro ko kana nga é chøchø nja ndrŭ na d’e?

¹¹ Heshima ko ka ko bbʉ nja ndrŭ dho nǎ ná nja chu kʉ, tsé ko kpa zø nji che kpa njiri ko ró ná saa na nari. Waefeso 4:26 ripo: “Nzɨ ni bba dyi tí, nzá ni thí nǎ thø jo tso d’e ko ro.” Ká addudho? Verse 27 ri dhǒ njati ko njiri fø ró, ko ka ko “bbá nga Ibilisi dho.” Ndidzá lo nǎ, Yova ripo ko dho bí ina ko di nja ndrŭ zø njinji. Wakolosai 3:13 ripo, ko “ra anzi . . . ji ko nanga jini ro ko ko zø nji ko kana nari na.” Nja ndrŭ dhó chenga zø ko nji nari kʉ ddikpa bblo pli kʉ ná chu ndiro ko kana nga ngʉ chøchø kpa na d’e. Ko di rinji fø ró, ri si rili ko “b’o roho bbʉ ná ddi le tso gbani ngoi nǎ nari ronga.” (Efe. 4:3) Dʉ chu nǎ, ndrŭ zø ko nji nari ka ndi liri ko é ddi ko tso gbani ro ndirigoti ko é ngoi na.

12. Yova ká adi ko tsotso kó ngbaribbai ndiro ko njí ndrŭ zø d’e?

¹² Njaro ri ka ndi é kpakpa ko njí che njiri ko ró ná ndrŭ zø. Ro, Mungu dhó roho ka ndi kó ko tsotso ndiro ko sisi fø lo djolu d’e. Maandiko poeri b’lo nari kʉ, “ko dhǒ bbò jidha nja ndrŭ dho” ndirigoti ko “njínjí kpakpanga na,” nari goti ri pori ki: “Ani rørø roho na.” Føri na mana kʉ, Mungu dhó roho takatifu si rili ko é “klø na ndirigoti wá ko ronga wa ro.” Føri dho, Mungu dhó roho ka ndi kó ko tsotso ko dhǒ bbò jidha nja ndrŭ dho ndirigoti ko di ko zø nji ko kana ji ko nanga jini ro. Føri dzá lo dho, ko thí nǎ ro krʉ akonziri Yova kó ko tsotso.​—Lu. 11:13.

“RI NZÁ NGANI NDÓNDO É NI KANA RI”

13. Addui ká ka ndi liri ko kana nga ndoni ndó?

¹³ Kutaniko nǎ e “njonjo ndrŭ dzá aina” ndirigoti njonjo ngalu ro ndima si ro. (1 Ti. 2:3, 4) Njati ko é krr nga ró, fø njonjonga ka ndi liri ko kana nga ndoni kodhó lonangavʉdha kana, ri ka ndi é, ko ronga njødha ma, ko ronga thidha ma, matunza dhi lo ma inga ko nyǒ djedha dhi ritsi ma na kana. (Ro. 14:4; 1 Ko. 1:10) “Mungu ddingʉe longa ko dho ko jini ko kana” nari dho, ringani ko di krr ndiro nzɨ ko di kodhó lonangavʉdha dhé nja bblo nja ndrŭ dhó ri djolu ró.​—Flp. 2:3.

14. Krʉ ddo ró ká ringani ko di kpakpanga nji nja ko njiri ngbǎ ndirigoti addudho?

¹⁴ Kutaniko nanga nzá ka ndi ndoni njati ko di kpakpanga nji ko cho ndrŭ ronga ndirigoti ko di kpa li kpakpa krʉ saa na ró ró. (1 Te. 5:11) Wø da ná ddo kana, djødjø ná ndrŭ ma, kutaniko nǎ ro le pʉe ná ndrŭ ma na kana nja ndrŭ ki ngʉe vi. Ko koe kpa bbò hwè na! (2 Ko. 2:8) Akonja cho 10 njingʉe djø ndi djø ro ná ddikpa le-ve singʉe Pidhinga dzá dza na ro njingʉeni le ró ná lo di. Le pori, “Ndrŭ krʉ zʉngʉe ma ronga hwè na ndirigoti kpa ngʉ ma thó nanga jaja.” (Mdo. 3:19) Sese dhé ndrŭ njini le na bblo nari ká løngʉe le ronga ngbaribbai? Le pori, “Føri lingʉeri ma mbu ma Yova kongʉe tsotso ndiro ma ba hwè ki vi d’e nari bbai.” Ndrŭ krʉ ko li kpakpa nari chulu, Kristo ka ndi njínjí ko na ndiro “ko kó nza nzani ndima djó li o ná no dho ná ndrŭ tsotso d’e.”​—Mt. 11:28, 29.

15. Ko ká ka ko liri ko tso gbani ddi nja ngbá chu nǎ? (Anja ji maddi.)

¹⁵ Ko ka ko liri ko tso gbani ddi nǎ ná nja chu kʉ, ko ti ná lo chulu. Yobu 12:11 pori ɨ: “Le bɨ ká adi lo nanga rr bblo pli nzɨ, le dà adi nyo nanga tsǒ nari bbai?” Bblo chu nyo ridha ná le adi nyo-dzi mbu vi ndiro ndi chu ri ká o dju nì nari ndrŭ nyó ndi ri bbʉ nari njí, føri bbai ringani ko di ngaddi vi ko ji ko po ná lo djo ri ko po nari njí. (Zb. 141:3) Krʉ ddo ró ringani ko ti ná ri é kpakpa ndrŭ li ná lo, nì ndrŭ ronga cho ná lo ndirigoti “ri bbʉ faida ri rr ná ndrŭ dho.”​—Efe. 4:29.

16. Bbo pli ká ringani ie ma di ndrŭ li kpakpa ndima ti ná lo chulu?

¹⁶ Dza bai ma, gø dhi ndrŭ ma na dho ringani ndima di krr ndiro ndima ti ná lo di ndrŭ li kpakpa d’e. (Kol. 3:19, 21; Tit. 2:4) Wazee dho maddi ringani ndima di Yova dzá miya ronga cho ndirigoti ndima di ri li kpakpa. (Isa. 32:1, 2; Gal. 6:1) Biblia nǎ ddikpa mezali ngano ko dho nari kʉ: “Bblo saa na le po ná lo e bblo!”​—Mez. 15:23.

JIDHA “NJÍ MA, BBɄBBɄLO MA NA CHULU”

17. Ko ká ka ko dhǒ ko ji ko djoi ma, ko vei ma na ko thí nǎ ro krʉ nari ngbaribbai?

¹⁷ Mutume Yohana ko li kpakpa ko “dhǒ jidha, nga ko tso nǎ lo na inga ko dà djó ri, ro njí ma, bbʉbbʉlo ma na chulu.” (1 Yo. 3:18) Ko jiri ko djoi ma, ko vei ma na ko ji nari si ko thí nǎ ro. Ko ká ka ko njiri fø ngbaribbai? Ko djoi ma, ko vei ma na na ko di bí ina nari si rili ko kana nga é chøchø ndirigoti ko kana jidha si ngʉ kpakpa. Føri dho, ane ddinga ni ka ni di nja ndrŭ na ná chu ro, njudha dhi ngana ndirigoti lod’radha dhi njí kana. Adi saa ba ni di nja ndrŭ ronga be. Ko di rinji fø ró, ko adi ridho nari kʉ, ko dho “longa ddingʉeni Mungu na ko jini ko kana.” (1 Te. 4:9) Ndirigoti ko si rinja kokoro nari kʉ, “ri kʉ bblo ndirigoti thothonga ná lo le-djoi di ddi ngana ddi ndima tso gbani ro!”​—Zb. 133:1.