Watchtower LAIBULALI YAPA INTANETI
Watchtower
LAIBULALI YAPA INTANETI
Cilenje
  • BAIBO
  • MABUKU
  • MABUNGANO
  • mwbr18 February mape. 2-8
  • Makani Akusebensesha amu Kabuku Kamabungano Abuumi Alimwi Anciito

Taakuwo vidyo itondesha nshemwasala.

Cabica, vidyo yaala kutalika.

  • Makani Akusebensesha amu Kabuku Kamabungano Abuumi Alimwi Anciito
  • Makani Akusebensesha amu Kabuku Kamabungano Abuumi Alimwi Anciito—2018
  • Tumitwi Tuniini
  • FEBRUARY 5-11
  • FEBRUARY 12-18
  • FEBRUARY 19-25
  • FEBRUARY 26–MARCH 4
Makani Akusebensesha amu Kabuku Kamabungano Abuumi Alimwi Anciito—2018
mwbr18 February mape. 2-8

Makani Akusebensesha amu Kabuku Kamabungano Abuumi Alimwi Anciito

FEBRUARY 5-11

BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | MATEYO 12-13

“Cikoshanyo ca Witi alimwi Ansaku”

(Mateyo 13:24-26) Wakabaamba cikoshanyo acimwi ayi: “Bwaami bwa kwiculu inga twabukonshanisha amuntu wakashanga mbuto shibotu mumuunda wakwe. 25 Bantu ndibakoona, mulwani wakesa akushanga nsaku muwiiti, akuya waya. 26 Ono busonga nibwakasonsa akushala maila, ashalo nsaku shakaboneka.

w13-CG 7/15 9-10 mapa. 2-3

“Amubone! Nebo Nanooli Amwebo Lyoonse”

2 Shintu shakacitika mucikoshanyo ici shilatondesha ciindi alimwi a Yesu mbweshi akabunganye likoto lyoonse lya bananikitwe abo beshi bakanokweendelesha anguwe mu Bwaami bwakwe kuswa mumishobo yabantu. Kubunganya uku kwakatalika pa pentekosite mu 33 C.E. Kubunganishikwa uku kulaakumana ciindi bananikitwe aabo bacili boomi pacishi kumamanino abweende bwashintu ubu ndyeshi bakatambule cishibilo lyalo akutolwa kwiculu. (Mate. 24:31; Ciyu. 7:1-4) Bweenka mbuli muntu wiimfwi pakalundu mbwacikonsha kubona kabotu shintu, cikoshanyo ici cilatucafwa kunyumfwisha shintu sheshi shikacitike kunembo mumyaaka ishika kuma 2000. Ino nshintu nshi Yesu nshakaamba pa Bwaami nshetutobona munshiku shino? Mucikoshanyo ici, Yesu wakalinga kwaamba pakushanga mbuto, kukomena alimwi akutebula. Lubasu ulu lutokwaamba bunene paciindi cakutebula.

KULAMA KWAKWE YESU KWAKUBIKILA MAANO

3 Kumamanino amwaanda wamwaaka wabili C.E., “nsaku shakaboneka” ciindi Beneklistu bakubeca ndibakashibikwa pacishi. (Mate. 13:26) Ndipakeenda myaaka pafwiifwi a 200, Beneklistu bakalinga anga ninsaku bakatalika kufula abuumbi kwiinda Beneklistu bananikitwe. Na mutokwibaluka mucikoshanyo cilya, basebenshi bakeepusha mwaami na inga baya mukushinonkola nsaku. (Mate. 13:28) Ino mwaami wakabakumbula buyani?

(Mateyo 13:27-29) Aboobo basebenshi bamwineŋanda bakaya akumwaambila ayi, ‘Nkambo temwakashangabo mbuto ibotu yeenka mumuunda wanu? Ino nsaku yacanikamo buyani?’ 28 Lakwe wakabakumbula ayi, ‘Ngumulwani wangu wacita shoonse ishi.’ Mpeeke basebenshi bakamwiipusha ayi, ‘Sa mulisuni tukainonkole nsaku?’ 29 Sombi lakwe wakabakumbula ayi, ‘Tau ceebo pakunonkola inga mwanonkweta kumwi awiti.

w13-CG 7/15 p. 10 pala. 4

“Amubone! Ndanooli Andimwe Nshiku shoonse”

4 Ndyakalinga kwaamba sha nsaku awiti, Yesu wakaamba ayi: “Amushileeke shikulile pantu pomwi kushikila ciindi cakutebula.” Maswi aya alatondesha ayi kuswa mwaanda wamwaaka wakutaanguna kushika apacecino ciindi, kuli Beneklistu bananikitwe bali mbuli witi pacishi. Yesu wakashinisha maswi aya ndyakaambila bashikwiya bakwe ayi: “Ndanooli andimwe nshiku shoonse kushikila kumamanino abweende bwashintu.” (Mate. 28:20) Aboobo Yesu ulashitilisha Beneklistu nshiku shoonse kushikila kuciindi camamanino. Ono mukwiinga Beneklistu bali mbuli nsaku bakalinga baanji, tatucishiwo kabotu abo bakalinga mbuli witi paciindi cilya. Nacibi boobo, myaaka iinji ciindi cakutebula kacitana kushika, bakalinga mulikoto lya witi bakatalika kushibikwa. Ono ino bakashibikwa buyani?

(Mateyo 13:30) Amushileeke shikomenene pomwi kushikila ciindi cakutebula, lyalo ciindi cakutebula ndaakulwita beshikutebula ayi: Amutaangune kubunjika nsaku akushaanga mumile akushitenta; mwamana mukabunjike witi mubutala bwangu.

w13-CG 7/15 p. 12 mapa. 10-12

“Amubone! Ndanooli Andimwe Nshiku shoonse”

10 Cakutaanguna, kubunjika nsaku. Yesu wakaamba ayi: “Ciindi cakutebula ndaakulwita beshikutebula ayi, amutaangune kubunjika nsaku akushaanga mumile.” Pesule lya mwaaka wa 1914, banjelo bakatalika “kubunjika” Beneklistu bakalinga mbuli nsaku akupansaanya abananikitwe “Baana ba bwaami.”—Mate. 13:30, 38, 41.

11 Incito yakubunjika ndyeyakeendilisha, bupusano bwa makoto obilo aya bwakaboneka patuba. (Ciyu. 18:1, 4) Ndyecakashika mu 1919, cakabonekelabo limwi patuba kwaamba ayi Babiloni munene wakawa. Ino nciinshi cinene cakalengesha ayi Beneklistu bancine bapusaneko aBeneklistu bakubeca? Nciito yakushimikila. Bamatanjilili balibunga lya Beshikwiiya Baibo bakatalika kuyuminisha kuyandika kwa ncito yakushimikila sha Bwaami. Kucakubonenaako, mu mwaaka wa 1919 kwakaswa kabuku kakalinga kucite mutwi wakwaamba ayi To Whom the Work Is Entrusted (Kubaabo Bakapekwa Ncito), kakayuminisha Beneklistu bananikitwe boonse kushimikila kuŋanda aŋanda. Kakaamba ayi: “Nciito itoboneka njinene abuumbi, sombi nincito ya mwaami aboobo tulaakucikonsha kwicita munkusu shakwe. Mulicite coolwe cakwabanaamo muncito iyi.” Ino maswi aya bakaatambula buyani? Ngazi Yamulindizi yamu Cisungu yamu 1922 yakaamba ayi, kuswabo ciindi cilya, Beshikwiiya Baibo bakatalika kusebensa cankusu muncito yakushimikila. Tapana kwiinda ciindi cilaamfu, Beneklistu bancine bakatalika kushibikwa abuumbi ceebo cakushimikila kuŋanda aŋanda—bweenka mbuli mbocibete munshiku shino.

12 Cabili, kubunjika witi. Yesu wakalwita banjelo ayi: “Amuye mukabunjike witi mubutala bwangu.” (Mate. 13:30) Kuswabo mu 1919, kubunganishikwa kwa Beneklistu bananikitwe kwakatalika. Beneklistu bananikitwe beshi bakabe boomi ciindi bweende bwashintu ubu ndyeshibukamane, balakubunganishikwa ciindi cakweelaako ndyeshi bakatambule cilambu cabo kwiculu.—Danye. 7:18, 22, 27.

Kulangoola Buboni Bwakumushimu

(Mateyo 12:20) Teshi akatyole litete lisendeme kale, nabi kushimya lilampi litooyanda kushimika. Ulaakufwita nkumbu bantu kushikila bululami bwakwe bukakome.

nwtsty makani acafwa kwiiya Mate. 12:20

Katambo kalilampi: Mumaanda aanji mwakalinga kucanika tumalampi twakubumba twakalinga kuswite mafuta a olifi. Katambo kalilampi nkokakalinga kukwela mafuta peculu kwaamba ayi lilampi linyake. Liswi lya ciGiliki lyakwaamba ayi ‘Katambo kalilampi’ inga lyasansulula kamulilo kacaala kakakusha bwiishi ciindi lilampi ndyelitooya cishimika. Bushinshimi mbotucana palilembo lyakwe Isaya 42:3 bwakaamba sha nkumbu shakwe Yesu; teshi akashimye lilampi lyabulindilishi kubantu baliceesha abalefukite.

(Mateyo 13:25) Bantu boonse ndibakalinga kulete, mulwani wakwe wakesa akushanga nsaku mumuunda wa witi, ndyaakamanisha wakaya.

w16-CG.10 p 32

Sa Mulishi?

Ono sa ncancine kwaamba ayi muciindi cakale kale muntu wakalinga kucikonsha kushanga nsaku mumuunda wa muntu umwi?

Palilembo lyakwe MATEYO 13:24-26, Yesu wakaamba ayi: “Bwaami bwa kwiculu buli anga ngumuntu wakashanga mbuto shibotu mumuunda wakwe. Bantu boonse ndibakalinga kulete, mulwani wakwe wakesa akushanga nsaku mumuunda wa witi, ndyaakamanisha wakaya. Ono busonga nibwakasonsa akushala witi, ashalo nsaku shakaboneka.” Beshikulemba bapusene pusene balabona ayi nshakaamba Yesu teshi shancinencine, nacibi boobo milawo ya bene Loma yakale kale ilaamba ayi shancinencine.

Libuku limwi lisansulula maswi amu Baibo ilaamba ayi; “kweelana amulawo wa bene Loma kushanga nsaku shiitwa ayi darnel mumuunda wa muntu kwaamba ayi mumuboshele cibiibi wakalinga mulandu. Mulawo uyo wakabikwako mukwiinga cilabo ici cakalinga kupukite. Alastair Kerr uyo wakeeya pamakani amilawo wakaamba ayi, mu mwaaka wa 533 C.E Yesu kaali waboolela kale kwiculu, Muleli wa bene Loma Justinian wakalemba libuku lyakalinga kwiitwa ayi Digest, yakalinga kwaamba pamilawo ya bene Loma amakani amwi akaambwa abaabo bacishi kabotu shamilawo bamuciindi ico (kuma 100-250 C.E.). Kweelana libuku ili (Digest, 9.2.27.14), shibusongo umwi mumakani amulawo waliina lya Ulpian wakaamba kukuma mulandu wakoomboloshekwa amweendeleshi wamumwaanda wamwaaka wabili mwine Loma wa liina lya Celsus. Nsaku shakalinga kushangwa mumuunda wa muntu umwi, alimwi cakalinga kucitika ncakwaamba ayi shishango shakalinga kunyonyooka. Libuku lya Digest lilaamba nshakalinga kweelete kucita mwine muunda na mulimi kweelana amulawo, kwaamba ayi muntu wamubishisha amulipile ceebo cakumunyonyweta shishango shakwe.

Ishi shakalinga kucitika mubweendeleshi bwa bene Loma shilatondesha kwaamba ayi anu Yesu nshakaamba mucikoshanyo ncancine shakalinga kucitika.

Kubelenga Baibo: (Mateyo 12:1-21)

FEBRUARY 12-18

BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | MATEYO 14-15

“Kwaabila Shakulya Bantu Baanji Kwiinda Mukusebensesha Bantu Baniini”

(Mateyo 14:16, 17) Yesu wakabakumbula ayi, “Tabeelete kuya. Mwebo mweenka amubape cakulya.” 17 Abalo bakakumbula ayi, “Swebo tulicitebo shinkwa wosanwe atuswi tobilo.”

w13-CG 7/15 p. 15 pala. 2

Kwaabila Shakulya Bantu Baanji Kwiinda Mukusebensesha Bantu Baniini

2 Yesu ndyaakabona bantu baanji, wakabanyumfwila nkumbu, aboobo wakashilika baabo bakali kuciswa akubaisha shintu shiinji pa bwaami bwakwe Lesa. Ndyelyakashika macolesha, bashikwiiya bakalwiita Yesu ayi abalwite bantu ayi bakaliyulile shakulya mumishi yakalinga pafwiifwi. Ono Yesu wakakumbula bashikwiiya bakwe ayi: “Mwebo mweenka amubape cakulya.” Cilyeelete kwaamba ayi maswi aya akabakankamika, mukwiinga bakalinga kucitebo shakulya shiniini—shinkwa wosanwe atuswi tobilo.

(Mateyo 14:18, 19) Lyalo Yesu wakabaambila ayi, “Amushilete kokuno.” 19 Lyalo Yesu wakaambila bantu ayi bekale panshi pabwiisu. Wakabwesa shinkwa wosanwe alimwi atuswi tobilo, walanga kwiculu akulumba Lesa. Ndyaakamanisha wakakomoona shinkwa akupa bashikwiiya bakwe abalo bakaabila bantu.

w13-CG 7/15 15 pala. 3

Kwaabila Shakulya Bantu Baanji Kwiinda Mukusebensesha Bantu Baniini

3 Yesu wakacita cankaamiko ceebo ca nkumbu shakwe—ici ncankaamiko comwibo ceenka cakalembwa abalembi ba Makani Abotu boonse bone. (Maako. 6:35-44; Luka. 9:10-17; Joni. 6:1-13) Yesu wakalwita bashikwiiya bakwe ayi bakalike bantu mumakotomakoto pamweemfu bamwi bakalinga 50 bamwi 100. Ndyakamanisha kulumba, wakatalika kukomoona shinkwa akwabanya nswi. Ndyakamana kucita boobo, muciindi cakwaabila bantu shakulya lakwe mwine, “wakapa bashikwiiya, mpeeke bashikwiiya bakatalika kwaabila makoto abantu.” Kwiinda mucankaamiko ici kwakaba shakulya shiinji shakakwana bantu boonse! Ono muciyeyelebo: Yesu wakasebensesha bashikwiiya bakwe baniinibo kwaabila shakulya bantu baanji.

(Mateyo 14:20, 21) Mpeeke bantu boonse bakalya akukuta. Mpomunyaawo bashikwiiya bakesusha tutundu likumi atobilo twa sheesho shakacaalaako.

nwtsty makani acafwa kwiiya Mate. 14:21

kubikaawo abanakashi alimwi abaana baniini: Libuku lyakwe Mateyo lyeenkabo ndyelyaamba sha banakashi abaana pamakani acaankamiko ici. Inga caba cancine kwaamba ayi likoto lya bantu bakaabilwa shakulya Yesu ndyaakacita cankaamiko ici bakalinga kwiindilila 15,000.

w13-CN 7/15 p. 15 pala. 1

Kwaabila Shakulya Bantu Baanji Kwiinda Mukusebensesha Bantu Baniini

Cila ca Pasika yamu 32 C.E. ndyecakalinga pafwiifwi, Yesu abashikwiiya bakwe bakaya kumusena kumwi kwatakalinga bantu. Musena uyo wakalinga pafwiifwi amushi wa Betsaida, uyo wakalinga mweela mwa lweenge lwa Galili. Ono likoto lya basankwa bali 5,000 kubikawo abanakashi alimwi abaana lyakabungana pamusena uyo (Amubelenge Mateyo 14:14-21.)

Kulangoola Buboni Bwakumushimu

(Mateyo 15:7-9) Mwebo nobantu nomwaamba shemutaciti, Anu Isaya wakaamba kabotu ndyaakalaluka sha pali ndimwe ayi, 8 ‘Aba bantu balandemekabo pamulomo sombi myoyo yabo ili kulaale anebo. 9 Kupaila nkobapaila, taaku mbokubete mukwiinga baleeisha milawo ipangabo bantu anga njemilawo yakwe Lesa!.’”

nwtsty makani acafwa kwiiya Mate. 15:7

bantu baamba nshebataciti: muci Giliki liswi lyakwaamba ayi hy·po·kri·tesʹ lilasansulula bene Giliki (ciindi cimwi abene Loma) beshikucita shisekano kabafwete shakulifweka pameenso shinene isho shakapangwa kukomenesha liswi. Maswi aya alasebenseshekwa munshila yacikoshanyo kusansulula muntu shikusisha mibo yakwe anshasuni kucita kwiinda mukucita shintu shiteshi shalushinisho. Yesu wakaamba bapailishi ba bene Juda ayi bakalinga “bantu baamba nshebataciti.”—Mate. 6:5, 16.

(Mateyo 15:26) Yesu wakakumbula ayi, “Tacibete kabotu kubwesa shinkwa wabaana akuwaaila tukabwa.”

nwtsty makani acafwa kwiiya Mate. 15:26

baana . . . tukabwa: Mukwiinga bakabwa tabakalinga kusalalite kweelana amulawo wakwe, mu Malembo maswi aya alasebenseshekwa kwaamba pashintu shitabete kabotu. (Lefi 11:27; Mate. 7:6; Fili. 3:2; Ciyu. 22:15) Nacibi boobo, mulibuku lyakwe Maako (7:27) alimwi a Mateyo pamakani Yesu ngaakalinga kubandika, maswi atabete kabotu akwaamba ayi “tukabwa” na “kabwa wapaŋanda “ akasebenseshekwa munshila ili kabotu yakweelanya. Mpashi maswi aya akatondesha ayi Yesu wakalinga kwaamba pa maswi asebenseshekwa abaabo bateshi ba Juda pa bakabwa babo bapaŋanda. Yesu ndyaakeelanya bene Isilaeli ku “baana” abaabo bateshi ba Juda ku “tukabwa,” citoboneka ayi wakalinga kusuni kutondesha bakalinga kweelete kutaanguna kubikilwa maano. Na mulicite baana ashifubwa mbuli bakabwa paŋanda, mulataanguna kupa baana cakulya.

Kubelenga Baibo: (Mateyo 15:1-20)

FEBRUARY 19-25

BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | MATEYO 16-17

“Ino Mulicite Miyeeyo Yakwe Aani?”

(Mateyo 16:21, 22) Kuswa ceeco ciindi Yesu wakatalika kusansulwita bashikwiiya bakwe ayi, “Ndyeelete kuya kuJelusalemu nkweshi nkaye mukupenshekwa abuumbi abamaloba, bamatanjilili bapailishi abafundishi ba Milawo. Ndaakucaikwa, sombi pabushiku bwatatu, ndaakubushikwa. 22 Ono Pita wakamutola kulubasu akutalika kumukalalila ayi: “Amulinyumfwile nkumbu Nkambo; ishi inga tashikoonshi kumucitikila napaceyi.”

w07-CN 2/15 p. 16 pala. 17

Nobasankwa—Amukonkele Bumutwi Bwakwe Klistu

17 Paciindi cimwi, Yesu wakasansulwita batumwi bakwe ayi alyeelete kuya ku Jelusalemu, nkweshi akapenshekwe ‘abamaloba, bamatanjilili bapailishi abafundishi ba Milawo. Lyalo alakucaikwa, sombi pabushiku bwatatu alakubushikwa.’ Pita ndyaakanyumfwa sheshi wakamutola kulubasu akutalika kumukalalila ayi: “Amulinyumfwile nkumbu Nkambo; ishi inga tashikoonshi kumucitikila napaceyi.” Cakutatoonsha Pita wakaamba maswi aya cakutayeeya, aboobo wakalinga kweelete kululikwa. Nceeco Yesu ncakaambila ayi: “Koya kulaale, webo Satana! Webo uli mfumpu kuli ndime ceebo miyeeyo yako iyo taiswi kuli Lesa sombi njabuntu.”—Mateyo 16:21-23.

(Mateyo 16:23) Mpeeke Jesu wakapiluluka akwaambila Pita ayi, “Koya kulaale, webo Satana! Webo uli mfumpu kuli ndime ceebo miyeeyo yako iyo taiswi kuli Lesa sombi njabuntu.”

w15-CG 5/15 13 pala. 16-17

Amucenjele—Satana Alisuni Kumulya!

16 Nabi basebenshi bakwe Yehova bashomeka balakonsha kuyungwa a Satana. Kucakubonenaako amuyeeye cakacitika Yesu ndyakalwita bashikwiiya bakwe ayi alakucaikwa. Cakutatoonsha, Pita wakalinga kucite miyeeyo ibotu ndyakatola Yesu kulubasu akumulwita ayi: “Amulinyumfwile nkumbu Nkambo; ishi inga tashikoonshi kumucitikila napaceyi.” Yesu wakakumbula Pita cakushinisha ayi: “Koya kulaale, webo Satana!” (Mate. 16:22, 23) Ino nceebo nshi Yesu ncakaambila boobo? Mukwiinga wakalinga kucishi cakalinga pafwaafwi akucitika. Ciindi cakwaamba ayi acaikwe akwaaba buumi bwakwe mbuli cilubula akutondesha ayi Satana ngumubeshi cakalinga pafwaafwi. Ciindi ici cakalinga kusuniki abuumbi mubuumi bwa bantu boonse, tacakalinga ciindi Yesu ndyaakalinga kweelete ‘kulinyumfwila nkumbu.’ Natakwe kucenjela, nakwiinga Satana wakakondwa mukwiinga ncakalinga kusuni.

17 Mamanino abweende bwa shintu ubu, andiswe tuli muciindi cishupite. Satana alisuni ayi ‘tunolinyumfwila nkumbu’ kwiinda mukuyungwa ashintu shamucishi, ceenga calengesha ayi twaalilwe kucenjela. Mutasuminishi shesho kumucitikila! aboobo, “amulangile.” (Mate. 24:42) Mutalengeshi Satana kumupa kuyeeya ayi mamanino acishi ici ali kulaamfu—na kuyeeya ayi teshi akashike.

(Mateyo 16:24) Lyalo Yesu wakalwita bashikwiiya bakwe ayi: “Na muntu utooyanda kukonkela ndime, alikaake mwine akunyamuna cisamu cakwe cakupenshesha akutolelela kumukonkela.

w06-CG 4/1 21 pala. 9

‘Kamuya Mukabaiishe, Akubabombeka’

9 Ino inga twakonkela buyani cakubonenaako cakwe Yesu akucita kuyanda kwakwe Lesa? Yesu wakalwita bashikwiiya bakwe ayi: “Na muntu utooyanda kukonkela ndime, alikaake mwine akunyamuna cisamu cakwe cakupenshesha akutolelela kumukonkela.” (Mateyo 16:24) Wakaamba shintu shotatwe nshotweelete kucita. Cakutaanguna, tulyeelete ‘kulikaka.’ Kulikaka cilaamba kutacita shiyanda mibili yesu itasalalite, akukonkela butanjilishi bwakwe Lesa. Cabili, ‘kunyamuna cisamu cakwe cakupenshesha.’ Munshiku shakwe Yesu, cisamu cakupenshesha cakalinga kwiimikaninaako kulenshekwa nsoni akupenga. Mbuli Beneklistu twakasumina kwaamba ayi cimwi ciindi tulaakupenga pamulandu wa makani abotu. (2 Timoti 1:8) Nabi kwaamba ayi bantu inga batupikisha na kutusebanya, bweenka mbuli Klistu ‘tulasuula nsoni,’ alimwi tulaba alusangalalo mukwiinga tulicishi ayi tutoocita kuyanda kwakwe Lesa. (Bene Ebulu 12:2) Cakweelaako tulatolelela ‘kukonkela’ Yesu.”—Kulumbaisha 73:26; 119:44; 145:2.

Kulangoola Buboni Bwakumushimu

(Mateyo 16:18) Ono ntookwaambila ayi ndiwe Pita, aboobo pamwaandami uyu mpweshi nkayakile libungano lyangu alimwi nkusu sha lufu teshi shikalikomeewo.

nwtsty makani eenga atucafwa kwiiya pali Mate. 16:18

Ndiwe Pita, aboobo palibwe ili: Liswi lyakwaamba ayi peʹtros paliina lya cisankwa muci Giliki lilaamba “mwaandami na; libwe.” Ono apa lyasebenseshekwa mbuli liina (Pita), liina lyaci Giliki Yesu ndyaakapa Simoni. (Joni 1:42) Liina lya canakashi peʹtra lilasansululwa ayi “mwaandami,” cimwi ciindi inga lyasansulula mwaandami uyalitwe panshi, na mwaandami unene abuumbi. Liswi lyaci Giliki ili lilacanika apa Mate. 7:24, 25; 27:60; Luka 6:48; 8:6; Loma. 9:33; 1 Koli. 10:4; 1 Pita 2:8. Ono cakutatoonsha Pita mwine taakwe kulibona anga ngu mwaandami Yesu mpweshi akayake libungano lyakwe, mukwiinga pa 1 Pita 2:4-8 wakaamba ayi Yesu ngowakaambilwa limwi ayi “libwe lya lwiimbi lya pakona,” lyakasalwa a Lesa mwine. Mutumwi Paulo alakwe wakaamba ayi Yesu,ngo “lwiimbi” alimwi “alibwe lyakumushimu.” (1 Koli. 3:11; 10:4) Aboobo Yesu wakalinga kusebensesha maswi akwaamba ayi: ‘Webo, ngondeeta ayi Pita, libwe lya mwaandami, mukwiinga Pita wakamushiba cancine Klistu, “mwaandami uyu,” uyo wakalinga kusa mukuba lwiimbi lya libungano lya Bwineklistu.’

libungano: Ciindi cakutaanguna kucana liswi lyaci Giliki lya ek·kle·siʹa. Liswa kumaswi obilo aci Giliki, ek kusansulula ayi “kuswa alimwi a ka·leʹo, isansulula “kwiita.” Ilaamba likoto lya bantu beetwa pomwi kwaamba ayi bacite cintu cimwi. (Amubone Bupanduluzi Bwamabala Aamu Bbaibbele.) Pamakani aya, Yesu wakaambila limwi kutalika kwa libungano lya Bwineklistu, mwakalinga Beneklistu bananikitwe, abo bakalinga mbuli “mabwe oomi” akasebenseshekwa “kuyaka ŋanda yakumushimu.” (1 Pita 2:4, 5) Liswi lyaci Giliki ili liinji lilasebenseshekwa mulibuku lya Septuagint kwiimikanina liswi lyakwaamba ayi “libungano” muci Ebulu, iyo isansulula likoto lyoonse lya bantu bakwe. (Duto. 23:3; 31:30) Mili. 7:38, ilaamba ayi bene Isilaeli bakaswa mu Ijipiti bakalinga “libungano.” Beneklistu abalo “bakeetwa . . . kuswa mumushinshe “ alimwi “akusalwa . . . Kuswa mucishi” baleetwa ayi “libungano lyakwe Lesa.”—1 Pita 2:9; Joni 15:19; 1 Koli. 1:2.

(Mateyo 16:19)

nwtsty makani eenga atucafwa kwiiya pali Mate. 16:19

makiyi aBwaami bwa kwiculu: Mu Baibo, abo boonse bakapekwa makiyi acintu cimwi, munshila yacikoshanyo na sobwe mbantu bakapekwa nkusu. (1 Maka. 9:26, 27; Isa. 22:20-22) Aboobo liswi lyakwaamba ayi “kiyi” lyakalinga kwimikaninaako nkusu na mukuli. Pita wakasebensesha “makiyi” ngakapekwa kucalula coolwe kubene Juda (Mili. 2:22-41), bene Samaliya (Mili. 8:14-17), abaswamashi (Mili. 10:34-38) kwaamba ayi batambule mushimu usalashi akunjila mu Bwaami bwa kwiculu.

Kubelenga Baibo: (Mateyo 16:1-20)

FEBRUARY 26–MARCH 4

BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | MATEYO 18-19

“Amuleye Kukalashikwa Akukalasha Bamwi”

(Mateyo 18:6, 7)

nwtsty makani acafwa kwiiya pali Mate. 18:6, 7

libwe lyakupelelaawo lishingulushikwa ambongolo: Na “libwe linene lyakupelelaawo.” Nkokwaamba ayi., “libwe linene lyakupelelaawo lya mbongolo.” Libwe ili inga lyaba mamita, mpashi 1.2-1.5 kukomena, lyakalinga lilemu abuumbi cakwaamba lyakalinga kushingulushikwa ambongolo.

Mfumpu: Liswi lyaci Giliki lyakwaamba ayi skanʹda·lon, lisansululwa ayi “mfumpu,” lilayeeyelwa kwaamba cintu mbuli koose; bamwi balaamba ayi lyakalinga kasamu kwangitwe koose. Kunungaawo, lyakesa mukusansululwa ayi cintu ceenga calengesha muntu kuumamo akuwa. Munshila yacikoshanyo, ilasansulula micito na bukaalo bweenga bwalengesha muntu kucita cintu citabete kabotu na kubisha. Mateyo 18:8, 9, maswi eeleneko akwaamba ayi skan·da·liʹzo, asansululwa ayi “kulengesha kuwa,” inga asansululwa ayi “kuba koose; kulengesha umwi kubisha.”

nwtsty media

Libwe Linene Lyakupelelaawo

Mabwe aya ngobakalinga kusebensesha kupela maila akutyana mafuta a olifi. Abamwi akalinga aniini akushingulushabo amaansa, ono amwi akalinga anene abuumbi akushingulushabo ambongolo. Cilyeelete alibwe bene Filisiti ndyebakalwita Samsoni kubakwelela lyakalinga linene boobu. (Boombo. 16:21) Mabwe anene aya takalinga kucanikabo kubene Isilaeli sombi akalinga kucanika amuciindi ca bweendeleshi bwa bene Loma.

Libwe lya Panshi Alimwi Alyapeculu

Libwe linene mbuli lyeeli lyatondeshekwa lyakalinga kushingulushikwa ashinyama mbuli mbongolo, lyakalinga kusebenseshekwa kupela maila na kutyana ma olifi. Libwe lyapeculu lyakalinga kushika mamita ali 1.5 kukomena alimwi lyakalinga kucite libwe lyeelene panshi.

nwtsty makani acafwa kwiiya pali Mate. 18:7

(Mateyo 18:8, 9)

nwtsty makani acafwa kwiiya pali Mate. 18:9

Gehenna: Liswi ili lilaswa kumaswi aci Ebulu aamba ayi geh hin·nomʹ, kusansulula “cinyika ca Hinomu,” cicanika kumbo alimwi akumatwa kwa Jelusalemu yakale kale. (Amubone Makani Aayungizyidwe. B12, map “Jerusalemu Alimwi Amasena Aazingulukide.”) Kushika muciindi cakwe Yesu, musena uyu wakalulwa musena kwakutentela matobe, aboobo liswi lyakwaamba ayi “Gehenna” ndiswi lyeelela kwimikanina kunyonyoola cakumaninina.

nwtstg Glossary

Gehenna

Liina lyaci Giliki lyaamba Cinyika ca Hinomu, kumbo alimwi akumatwa kwa Jelusalemu. (Jele. 7:31) Mumaswi abushinshimi wakalinga kwaambwa ayi musena nkobasowela bafu. (Jele. 7:32; 19:6) Taakuwo bumboni ayi shinyama na bantu bakalinga kusowelwa boomi ku Gehena kwaamba ayi bapye amulilo na kupenshekwa. Aboobo musena uyu twakalinga kwimikanina musena utaboneki nkobapenshela bantu mumulilo wancine kwamuyayaya. Sombi, Yesu abashikwiiya bakwe bakasebensesha liswi ili kwaamba mapensho atamani a “lufu lwabili,” nkokwaamba ayi, kunyonyooka cakumaninina.—Ciyu. 20:14; Mate. 5:22; 10:28.

(Mateyo 18:10)

nwtsty makani acafwa kwiiya pali Mate. 18:10

amulange ciwa ca Bata: Na “amushike kuli Bata.” Shilengwa shakumushimu sheenkabo nsheenga shacikonsha kubona ciwa cakwe Lesa, mukwiinga nsheshikonsha kushika kumusena kwiine Lesa nkwakala.—Kulo. 33:20.

w10-CN 11/1 16

Shilengwa Shakumushimu Mboshitukuma

Yesu wakatondesha ayi banjelo bakapekwa ncito yakushinisha ayi shintu shinobeendela kabotu basebenshi bakwe Lesa lwakumushimu. Aboobo ndyakalinga kucenjesha bashikwiiya bakwe kwaamba ayi tabeelete kukalasha bamwi, wakaamba ayi: “Amucenjele ayi mutanyanshi nabi womwi wa baaba baana baniini, Ceebo ntoomulwiita ayi baanjelo baabo kwiculu lyoonse balalanga ciwa ca Bata bali kwiculu.” (Mateyo 18:10) Yesu apa takalinga kwaamba ayi shikwiiya wakwe uli woonse alicite munjelo wakwe ushikumushitilisha. Sombi walinga kwaamba ayi banjelo balasebensa pomwi a Lesa alimwi balakondwa abuumbi abantu bali mulibungano lya Bwineklistu.

Kulangoola Buboni Bwakumushimu

(Mateyo 18:21, 22)

nwtsty makani acafwa kwiiya pali Mate. 18:22

mankanda 77: Nkokwaamba ayi, “70 kwibooshawo mankanda ali 7.” Maswi aci Giliki aya inga asansululwa ayi “70 alimwi 7” (mankanda 77) na “70 kwinunga mankanda 7” (itupa mankanda 490). Maswi womwi womwi alacanika mulibuku lya Septuagint pa Matalikilo 4:24 pali maswi aci Ebulu aamba ayi “mankanda 77,” kushinisha maswi akwaamba ayi “mankanda 77.” Nabi twanyumfwishe munshila ili buyani, maswi akubooshawo mankanda alyeelene akwaamba ayi “muyayaya” na “cakutashika kweela.” Ndyakalwita Pita ayi ulyeelete kunungawo mankanda 77 muciindi ca 7, Yesu wakalinga kulwita bashikwiiya bakwe ayi tabeelete kucileka na kubika mweelo wakulekelela bamwi. Mubupusano, libuku lya bene Babiloni liitwa ayi Talmud (Yoma 86b) lilaamba ayi: “Na muntu wakubisha ciindi cakutaanguna, cabili alimwi catatu ulalekelelwa, cane talekelelwi.”

(Mateyo 19:7)

nwtsty makani acafwa kwiiya pali Mate. 19:7

nkalata yakulekana: Na cipepa cakulekana. Kweelana amulawo musankwa wakalinga kusuni kukaka mukaakwe wakalinga kweelete kutaanguna kubamba cipepa cakulekana mpashi akwiipusha bamanene, bubambo ubu bwakapa muntu ciindi cakuyeeyawo katana kusala makani anene aya. Cakutatoonsha mulawo uyo wakabikwa kwaamba ayi ukashe kulekana patapu mulandu wiine wiine akushitilisha banakashi. (Duto. 24:1) Ono muciindi cakwe Yesu bapailishi bakaubya makani akulekana. Shikulemba makani akale kale wamumwaanda wakutaanguna Josephus, mu Falisi wakalekana amukaakwe, wakaamba ayi kulekana kwakasuminishikwa “nabi pamulandu uli woonsebo (alimwi basankwa baanji mbobayeeya ubo).”

nwtsty media

Cipepa Cakulekana

Cipepa cakulekana ici, camu 71 na 72 C.E., cakalembwa muci Aramaic. Bakacicana kulubasu lwa kumatwa a Wadi Murabbaat, mulonga utacite maanshi wamuluyanga lwa ku Juda. Cilaamba ayi mumwaaka wa 6 ciindi bene Juda ndibakabukila buleli, Joseph, mwanaakwe Naqsan, wakalekana a Miriam, mwanaakwe Jonathan wakalinga kukala ku Masada.

Kubelenga Baibo: (Mateyo 18:18-35)

    Mabuku amu Cilenje (2011-2026)
    Amusweemo
    Amunjile
    • Cilenje
    • Share
    • Kusala shimwi nshemusuni
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mbweenga Mwasebensesha
    • Makani Amulawo
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Amunjile
    Share