Makani Akusebensesha amu Kabuku Kamabungano Abuumi Anciito
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
MAY 1-7
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | 2 MAKANI 17-19
“Amubone Bamwi Bweenka Yehova Mbwaababona”
w17.03 pe. 24 pala. 7
Sa Mulakonkela Cakubikila Maano Shintu Shilembetwe?
Amuleke twaambe pali Jeoshafati mwanaakwe Asa. Wakalinga kucite mibo ibotu iinji. Wakacita shintu shiinji shibotu ceebo cakucinka manungo muli Lesa. Nacibi boobo, kuli shintu shimwi nshaatana kusala kabotu. Kucakubonenaako, wakapangana cipangano ca cikwati a Aabu Mwaami mubiibi wa Bene Isilaeli. Alimwi nabi kwaamba ayi Jeoshafati bakamucenjesha ku mushinshimi Mikaya, wakaya a Aabu mukulwana Bene Silya. Kwakacaalabo paniini ayi Jeoshafati acaikwe munkondo. Lyalo wakaboolela ku Jelusalemu. (2 Maka. 18:1-32) Mpeeke mushinshimi Jewu wakamwiipusha ayi: ‘Sa mutooyeeya ayi cililuleme kucafwa bamucita shibi akulwana kulubasu lwa bantu bapatite Yehova?’—Amubelenge 2 Makani 19:1-3.
w15 8/15 mape. 11-12 mapa. 8-9
Amukutumane Akuyeeya Palusuno Lwakwe Yehova Lutamaani
8 Yehova alisuni tushibe ayi ngu Lesa utusuni alimwi utabikilibo maano kushilubo shesu. Alabikila maano kushintu nshetucita kabotu. (2 Maka. 16:9) Kucakubonenaako, ubu mbwakacita kuli Jeoshafati Mwaami waba Juda. Paciindi cimwi, wakasumina kuya a Aabu Mwaami wa bene Isilaeli mukulwana Bene Silya kwaamba ayi babwese musena wa Lamoti mucishi ca Gilyadi. Nabi kwaamba ayi bashinshimi bakubeca bali 400 bakashomesha Aabu ayi alaakukoma, Mikaya mushinshimi wancine wakwe Yehova wakaamba ayi Aabu alaakukomwa. Aabu wakafwa munkondo, lyalo Jeoshafati kwakacalabo paniini kwaamba ayi acaikwe. Ndyaakaboolela ku Jelusalemu bakamukalalila ceebo cakucafwa Aabu munkondo. Nacibi boobo, Jewu mwanaakwe Anani uyo wakalinga kubona shili anga nshiloto, wakalwiita Jeoshafati ayi: “Nkoshili shimwi shibotu nshemwacita.”—2 Maka. 18:4, 5, 18-22, 33, 34; 19:1-3.
9 Jeoshafati ndyaakatalika kweendelesha, wakalwiita banaabaami, bene Lefi, alimwi abapailishi kuya mu mandabala oonse amucishi ca Juda mukwiisha bantu Mulawo wakwe Yehova. Bakasebensa kabotu abuumbi cakwaamba ayi abantu bamushishi shimwi bakatalika kuloonda Yehova. (2 Maka. 17:3-10) Nabi kwaamba ayi paciindi cimwi Jeoshafati taakwe kusala kabotu, Yehova taakwe kuluba shintu shibotu nshaakacita. Makani amu Baibo aya alatwiibalusha ayi nabi kwaamba ayi tatumaninite, Yehova alaakututondesha lusuno lutamaani na katweelesha cankusu kucita shimusangalasha.
Buboni Bwakumushimu
w17.03 pe. 20 mapa. 10-11
Amusebensele Yehova Amoyo Wanu Woonse!
10 Jeoshafati ‘wakatolelela kucita shiluleme pameenso akwe Lesa bweenka bwakacita baishi ba Asa.’ (2 Maka. 20:31, 32) Munshila nshi? Bweenka mbuli baishi, Jeoshafati wakayuminisha bantu kulangoola Yehova. Wakacita boobo kwiinda mukubika bubaambo bwakwiisha bantu shakalinga ‘mulibuku lya Milawo yakwe Yehova.’ (2 Maka. 17:7-10) Wakaya akumisena ya bwaami bwa kumatwa bwa bene Isilaeli, kulubasu lwa tulundu lwa cishi ca Efuleemu, “kwaamba ayi ababooshe kuli Yehova.” (2 Maka. 19:4, NWT) Jeoshafati wakalinga Mwaami “wakalangoola Yehova camoyo woonse.”—2 Maka. 22:9, NWT.
11 Soonse inga twaabanamo lubasu muncito inene yakwiisha, Yehova njaakatupa itoocitwa munshiku shino. Sa mweenshi amweenshi muleelesha cankusu kushimikila bamwi Maswi akwe Lesa akubacafwa kwaamba ayi basune kusebensela Lesa? Na kamusebensa cankusu, Lesa alaakumucafwa kutalika ciiyo ca Baibo. Sa ici ncemupaililaawo? Sa inga mwasuna kutanjilila ciiyo nabi kwaamba ayi kucita boobo inga kwayandika kwaaba ciindi ncemusuni kucitako shimwi? Alimwi bweenka Jeoshafati mbwaakaya mumisena ya cishi a Efuleemu mukucafwa bantu kwaamba ayi bese mukulambila kwancine, aswebo inga twacafwa baabo bakaboolela mwisule. Kwiilikaawo, bamanene balabika bubaambo bwa kufwakasha akucafwa baabo bakaswa mulibungano abo bakacileka kucita shibiibi.
MAY 8-14
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | 2 MAKANI 20-21
“Amucinke Manungo Muli Yehova Lesa Wanu”
w14 12/15 pe. 23 pala. 8
Atube Bacatene Mamanino Acishi Ndyaali Pafwiifwi
8 Jeoshafati ndyaakalinga Mwaami, bantu bakwe Lesa bakapolelwa ‘likoto linene lya bashilumamba,’ bakalinga kusuni kubalwana kuswa mumisena yakalinga kubashingulukite. (2 Maka. 20:1, 2) Cisangalasha ncakwaamba ayi, bantu bakwe Lesa bakacinka manungo muli Yehova kuteshi munkusu shabo. (Amubelenge 2 Makani 20:3, 4.) Bakacita shintu mukucatana kuteshi kweelana amuntu womwi awomwi mbwaakalinga kusuni. Baibo ilaamba ayi: ‘Boonse bene Juda, bamakaabo abana babo bakeemikana kunembo lyakwe Yehova.’ (2 Maka. 20:13) Boonse pomwi bakanyumfwila Yehova aboobo wakabashitilisha kubalwani babo. (2 Maka. 20:20-27) Aswebo mbotweelete kucita na twacana mapensho.
Nomwakeebana Conoono— Amubikile Maano Kukusebensela Yehova
7 Yehova wakabandika a Jeoshafati kwiinda mu mwine Lefi waliina lya Jaasiyelo. Yehova wakaamba ayi: ‘Mwebo mukeemikanebo mumisena ya nkondo akulindila. Lyalo mulaakubona Yehova mbweshi akamukomeneeko nkondo iyo.’ (2 Maka. 20:13-17) Ano ubo teshi mbobakalinga kulwana nkondo! Sombi maswi aya taakwe kuswa kumuntu; akaswa kuli Yehova. Mukwiinga Jeoshafati wakalinga kushoma muli Lesa wakwe, wakacita nshaakamulwiita. Lakwe abantu bakwe ndyebakaya mukukumanya balwani babo, wakabika beshikwiimba kunembo kuteshi bashilumamba bacishi kabotu kulwana nkondo. Yehova wakacita nshaakashomesha Jeoshafati; Wakakoma bashilumamba ba balwani babo.—2 Maka. 20:18-23.
Buboni Bwakumushimu
it-1-E pe. 1271 mapa. 1-2
Jeolamu
Jeolamu taakwe kucita shintu shiluleme mbuli baishi ba Jeoshafati ceebo cakuyungwa a Ataliya mukaakwe. (2Ba 8:18) Jeolamu wakacaya bamakwabo bali 6 alimwi abanaabaami bamwi bamu Juda akulengesha bantu bakwe kutalika kulambila balesa bakubeca. (2Ma 21:1-6, 11-14) Kuswabo paciindi ndyaakatalika kweendelesha kwakalinga mapensho abuumbi mubuleelo bwakwe. Citaanshi bene Edomu bakamubukila, lyalo bene Libuna abalo bakabukila Juda. (2Ba 8:20-22) Mushinshimi Elija wakalembela Jeolamu ayi: ‘Yehova utoopa mulandu bantu banu alimwi abamakaanu. Utonyonyoola shoonse nshemucite. Mwebo nobeene mulaakuciswa kapokota ako keshi kakanooya cikomena kushikila kakabe cinkumbe.’—2Ma 21:12-15.
Alimwi ubu bweenka mbocakaba. Yehova wakasuminisha bene Alabu abene Filisiti kubwesa musena akutola bamakaakwe Jeolamu abana bakwe mubusha. Lesa wakapa kwaamba ayi Jeowasi mwanaakwe Jeolamu mwanike bantu eenkabo (alimwi wakalinga kwiitwa ayi Aasiya) abule kucaikwa ceebo ca cipangano ca Bwaami ncaakapangana a Defedi. ‘Shoonse ndishakeenda, Yehova wakalengesha mwaami [Jeolamu] kuciswa kapokota katashilikiki.’ Ndipakeenda myaaka yobilo ‘bulwashi ubo bwakalinga kuya cikomena paniininiini kushikila bwaba cinkumbe,’ lyalo mukuya kwaciindi wakafwa. Musankwa mubiibi uyu mbwaakafwa alimwi “taaku wakoongumana pakufwa kwakwe.” Bakamubika mundabala yakwe Defedi “sombi kuteshi mushuumbwe sha bamaami, sobwe.” Lyalo Aasiya mwanaakwe ngwaakaba mwaami.—2Ma 21:7, 16-20; 22:1; 1Ma 3:10, 11.
MAY 15-21
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | 2 MAKANI 22-24
“Yehova Alapa Shoolwe Abo Bacita Shintu Cakutaloonda”
w09 4/1 pe. 24 mapa. 1-2
Joashi Wakacileka Kusebensela Yehova Ceebo ca Kunyumfwana Abantu Bacita Shibiibi
CAKALINGA ciindi shintu ndyeshakabica abuumbi mu Jelusalemu, ndabala mwakalinga tempele yakwe Lesa. Cakalinga ciindi Mwaami Aasiya ndyaakacaikwabo. Alimwi cakalinga ciyumu kunyumfwishisha Ataliya banyina Aasiya nshebakacita. Wakacaya beshikulu bakwe, bana bakwe Aasiya basankwa. Sa mulishi ncaakacitila boobo?— Wakacita boobo kwaamba ayi abe mwaami muciindi ca mbabo.
Nacibi boobo, Joashi womwi wa beshikulu bakwe Ataliya kaacili kateta, bakamusisa alimwi Ataliya taakalinga kucishiiwo. Sa inga mwasuna kushiba mbobakamusisa?— Mwana uyu wakalinga kucite baishi nkashi ba Jeosheba, abo bakamusisa mu tempele yakwe Lesa. Bakacikonsha kucita boobo mukwiinga beebaabo ba Jeoiyada bakalinga Mupailishi Munene. Aboobo boonse bobilo bakashinisha kwaamba ayi Joashi washitilishikwa.
w09 4/1 pe. 24 mapa. 3-5
Joashi Wakacileka Kusebensela Yehova Ceebo ca Kunyumfwana Abantu Bacita Shibiibi
Joashi bakamusisa mu tempele kwa myaaka 6. Alimwi paciindi ici bakamwiisha pali Yehova Lesa amilawo yakwe. Mukweelaako, Joashi ndyaakakwanisha myaaka 7 Jeoiyada wakamubika pa bwaami. Sa inga mwasuna kushiba Jeoiyada mbwaakacita alimwi ashakacitikila Ataliya Mwaami mwanakashi mubiibi bankambiyakwe Joashi?—
Jeoiyada mubushishi wakeeta beshikulindilila bamaami baku Jelusalemu. Wakabalwiita nshaakacita amukaakwe kwaamba ayi bapulushe mwanaakwe Mwaami Aasiya. Lyalo Jeoiyada wakabwesa Joashi akumutondesha ku beshikulindilila abo alimwi abalo bakabona kwaamba ayi ngowakalinga kweelela kuba mwaami. Lyalo bakabika bubaambo bwa kumubika pa bwaami.
Jeoiyada wakakusha Joashi akumufwalika mushini wa bwaami. Mpeeke bantu bakatalika ‘kukamba mapaka, akwaamba ayi: ‘Mwaami kaabukila buumi!’’ Bashilumamba beshikulindilila bamaami bakashinguluka Joashi kwaamba ayi bamushitilishe. Ataliya ndyaakanyumfwa bantu kabasangalala, wakacicilaako kwaamba ayi abakaashe. Lyalo Jeoiyada wakalwiita bashilumamba beshikulindilila ayi bamucaaye Ataliya.—2 Baami 11:1-16.
it-1-E pe. 379 pala. 5
Kubika, Shuumbwe
Jeoiyada Mupailishi Munene alimwi musankwa ululeme wakapekwa coolwe ca kubikwa “kushuumbwe sha bamaami muNdabala yakwe Defedi.” Lakwe eenkabo ngowakapekwa coolwe ici nabi kwaamba ayi taakalinga pa mulongo wa bamaami.—2Ma 24:15, 16.
Buboni Bwakumushimu
it-2-E pe. 1223 pala. 13
Sekaliya
12. Mwaana musankwa wakwe Jeoiyada Mupailishi Munene. Jeoiyada ndyaakafwa, Mwaami Joashi wakacileka kulambila Yehova ceebo cakutanyumfwila bashinshimi bakwe Yehova. Sekaliya, mupyala wakwe Joashi (2Ma 22:11), wakabacenjesha bantu pamakani aya, ano muciindi ca kwaana, bakamupwaya mabwe mulubaansa lwa tempele. Sekaliya ndyaakalinga kufwa wakaamba ayi: ‘Yehova aabone ncemutoocita akumupa mulandu.’ Maswi abushinshimi aya akakumanishikwa, mukwiinga bene Silya tabakwe kweelabo pa kunyonyoola shintu shiinji shamu cishi ca Juda sombi bakacaya a Joashi kwiinda mukusebensesha basebenshi bakwe bobilo ‘kuboosha cishole ceebo cakucaya bana bakwe Jeoiyada mupailishi.’ Libuku lyamu ciGiliki liitwa ayi Septuagint a lyamu ciLatin liitwa ayi Vulgate lilaamba ayi Joashi wakacaikwa kwaamba ayi babooshe cishole cakucaya “mwanaakwe” Jeoiyada. Nacibi boobo, malembo eetwa ayi Masoretic alibuku lyamu ciSyriac liitwa ayi Peshitta alasebensesha liswi lyakwaamba ayi “bana bakwe” Jeoiyada basankwa, mpashi bakasebensesha maswi aya kusansulula bulemu akuyandika kwa mwanaakwe Jeoiyada musankwa Sekaliya uyo wakalinga mupailishi alimwi amushinshimi.—2Ma 24:17-22, 25.
MAY 22-28
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | 2 MAKANI 25-27
“Yehova Alicite Nkusu Shakumupa Shiinji”
it-1-E pe. 1266 pala. 6
Joashi
Alimwi Joashi wakatuma bashilumamba baanji abuumbi ku mwaami waba Juda kwaamba ayi baye mukulwana bene Edomu. Nacibi boobo, bakaboolela ceebo ca makani akaamba “mushinshimi wakwe Lesa,” alimwi nabi kwaamba ayi bakalipililwalimwi maali asilifa ali 100 ($660,600), bakakalala abuumbi kwaamba ayi bakababoshaamo alimwi mpashi aceebo ca kusowa coolwe cakwaabanako shintu shicaala na ndabala yakomwa. Aboobo ndyebakaboolela kumatwa bakaya mukunyaya shintu mu mandabala akumalenge, kuswa ku Samaliya (mpashi kumusena nkobakalinga kukalila) kuya mukushika ku Beti Oloni.—2Ma 25:6-10, 13.
“Amweeleshe” Akubona Ayi Yehova Ngumubotu
16 Amulyaabe kwaamba ayi mucite shiinji muncito yakwe Yehova. Inga tatuyandiki kucileka kucita shintu shoonse nshetusuni kwaamba ayi tusangalashe Yehova. (Shiku. 5:19, 20) Nacibi boobo, na twasalawo kutacita shiinji muncito yakwe Yehova ceebo cakwaamba ayi tatusuniiwo kucileka kucita shintu shimwi nshetusuni, inga twaciita cilubo ncaakacita musankwa Yesu ngwaakaambawo mucikoshanyo uyo wakasebensa cankusu kuba ashintu shiinji shakumubili sombi watakalinga kubikila maano kuli Lesa. (Amubelenge Luka 12:16-21.) Mukwesu waliina lya Christian ukala ku France wakaamba ayi, “Nshindakalinga kusebensesha bunene ciindi ankusu shangu muncito yakwe Yehova akukucafwa mukwashi.” Lakwe amukaakwe bakasalawo kutalika bupainiya. Sombi kwaamba ayi bacikoonshe kucita boobo, bakalinga kweelete kucileka ncito. Bakatalika kusebensa ncito yakubotesha kwaamba ayi banoolicafwilisha. Alimwi bakeeya kukwana a maali aniini ngobakalinga kucana. Ano sa kucileka kucita shintu shimwi kwaamba ayi batalike bupainiya kwabapa kuba alusangalalo? Ba Christian bakaamba ayi, “Pacecino ciindi tulasangalala abuumbi muncito yakushimikila alimwi tulakondwa kubona beshikwiiya Baibo abantu mbotushimikila mbobasuni kwiiya pali Yehova.”
Buboni Bwakumushimu
w07 12/15 pe. 10 mapa. 1-2
Sa Mulicite Wakumucafwa Lwakumushimu?
USIYA wakatalika kweendelesha bwaami bwa kumalenge bwa Juda kaacitebo myaaka 16. Alimwi wakeendelesha kwa myaaka iindilila 50, kuswa mu 829 B.C.E. kushika mu 778 B.C.E. Kuswabo kubwanike, Usiya ‘wakatolelela kucita shiluleme pameenso akwe Yehova.’ Ino nciinshi cakamucafwa kucita shiluleme? Baibo ilaamba ayi: “Muciindi coonse ca buumi bwakwe Sekaliya uyo wakalinga kumwiishako makani akwe Lesa, [Usiya] wakalinga kusebensela Lesa cakushomeka. Aboobo Lesa wakamulengesha kuswitilila.”—2 Makani 26:1, 4, 5.
Teshi makani aanji ashibikitwe pali Sekaliya uyo wakalinga kupandako maano mwaami Usiya, Baibo yakamwaambabo palilembo lyeenka ili. Nacibi boobo, mukwiinga ‘ngowakalinga kupandako maano Usiya mu maswi akwe Lesa,’ Sekaliya wakasebensa ncito ibotu abuumbi yakapa kwaamba ayi mwaami wacanike acikoonshe kucita shiluleme. Libuku limwi lyaamba pa Baibo lilaamba ayi cilyeelete Sekaliya “wakalinga kwaashi kabotu abuumbi Malembo, wakalinga kucishi shiinji pali Lesa, alimwi wakalinga kwiishako bamwi.” (The Expositor’s Bible) Muntu umwi wakeeya Baibo abuumbi wakaamba pali Sekaliya ayi: “Wakalinga kubushi abuumbi bushinshimi . . . wakalinga kucite maano, wakalinga kulyaabite kuli Lesa, wakalinga muntu uli kabotu; alimwi, citooboneka anga ngowakalengesha Usiya kucita shintu shiluleme.”
MAY 29–JUNE 4
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | 2 MAKANI 28-29
“Inga Mwacikonsha Kusebensela Yehova Nabi Bashali Tabakalinga Cakubonenaako Cibotu”
w16.02 pe. 14 pala. 8
Amukonkele Cakubonenaako ca Baabo Bakalinga Kucite Bushicibusa Buyumu a Yehova
8 Mubupusano a Lute, Esekiya wakashalilwa mu cishi ca bene Isilaeli bakalinga kulyaabite kuli Yehova. Sombi teshi bene Isilaeli boonse bakalinga kunyumfwila Lesa. Kucakubonenaako, Mwaami Aasi uyo wakalinga baishi Esekiya, wakalinga mwaami mubiibi abuumbi. Wakalengesha kwaamba ayi bene Juda batalike kupaila shibumbwabumbwa akucita shatakalinga kutondesha bulemu ku tempele yakwe Yehova ku Jelusalemu. Aasi wakashika apakutenta bana bakwe bamwi kabali boomi akubabenga milambu kubalesa bakubeca. Aboobo Esekiya ndyaakalinga mwanike, wakalinga kubona baishi kabacita shintu shiinji shibiibi!—2 Baam. 16:2-4, 10-17; 2 Maka. 28:1-3.
w16.02 pe. 14 mapa. 9-11
Amukonkele Cakubonenaako ca Baabo Bakalinga Kucite Bushicibusa Buyumu a Yehova
9 Nakwiinga Esekiya wakakalalila Yehova ceebo ca shintu shibiibi nshaakabona baishi kabacita ndyaakalinga mwanike. Munshiku shino bantu bamwi balabona ayi mapensho ngobakeendaamo alyeelete kubapa ‘kukalalila Yehova’ na libunga lyakwe. (Tus. 19:3) Alimwi bamwi balashoma cakutatoonsha ayi teshi bakacitewo shibotu mubuumi bwabo mukwiinga bashali babo tabakalinga kucite cakubonenaako cibotu ndyebakalinga kukula. (Esek. 18:2, 3) Ano sa ici ncancine?
10 Cakubonenaako cakwe Esekiya cilatondesha ayi teshi cancine. Taakuwo ceebo ceelete kutupa kukalalila Yehova mukwiinga teshi ngoolengesha ayi tucitikilwe shintu shibiibi. (Jobo 34:10) Ncakwiila kwaamba ayi shintu shicita bashali inga shalengesha kwaamba ayi baana abalo banoocita shintu shibotu na shibiibi. (Tus. 22:6; Kolo. 3:21) Sombi ici tacisansululi kwaamba ayi muntu wakashalilwa mumukwashi mobakalinga kucita shibiibi inga taacitiiwo shibotu. Twaamba boobo mukwiinga Yehova wakatulenga ankusu shakulisalila sobeene kucita shibotu na shibiibi. (Duto. 30:19) Ino Esekiya wakashisebensesha buyani nkusu ishi?
11 Nabi kwaamba ayi Esekiya wakalinga mwaana wa mwaami mubibiibi abuumbi, ndyaakakula wakaba mwaami uli kabotu. (Amubelenge 2 Baami 18:5, 6.) Wakasalawo kukonkela cakubonenaako ca bantu bakalinga kucita shibotu kuteshi ca baishi. Wakalinga kukonkela cakubonenaako ca bantu mbuli Isaya, Mika, Osiya abo bakalinga bashinshimi bakwe Yehova. Esekiya wakalinga kunyumfwila shakalinga kwaamba bashinshimi aba alimwi kucita boobo kwakamucafwa kululamika shintu shibiibi shakacita baishi, wakasalasha tempele, kukusha shibumbwabumbwa mucishi coonse akusenga ayi Yehova alekelele bantu pashibiibi shabo. (2 Maka. 29:1-11, 18-24; 31:1) Senakelibu mwaami wa bene Asilya ndyaakalondesha bantu ayi alakubukila ndabala ya Jelusalemu, Esekiya wakacita shintu cakutaloonda alimwi wakatondesha ayi wakalinga kushomete muli Yehova. Wakacinka manungo muli Yehova akuyuminisha bantu bakwe kucita mbwaakacita. (2 Maka. 32:7, 8) Paciindi cimwi, Esekiya wakaba amoyo wakulisumpula sombi Yehova ndyaakamululika, wakaliceesha akwaaluka. (2 Maka. 32:24-26) Esekiya wakacita shintu shakamucafwa kuba abushicibusa buyumu a Yehova. Aboobo, ncakubonenaako cibotu kuli ndiswe soonse mukwiinga taakwe kwaalilwa kucita shibotu ceebo ca cakubonenaako cibiibi cakatondesha baishi.
Buboni Bwakumushimu
w12 2/15 mape. 24-25
Natani—Musankwa Ushomeka Wakalinga Kuyuminisha Kulambila Kusalalite
Mukwiinga Natani wakalinga kulambila Yehova cakushomeka, wakayuminisha Defedi kuyaka ŋanda yakutaanguna yakulambililaamo Lesa pacishi capanshi. Nacibi boobo, citoboneka kwaamba ayi paciindi ici, Natani wakaamba nshaakalinga kuyeeya muciindi cakwaamba shintu muliina lyakwe Yehova. Ano mashiku eenka alya Lesa wakalwiita mushinshimi uyu kuya mukulwiita mwaami makani apusene anshaakalinga kuyeeya akwaamba ayi: Defedi teshi ngowakalinga kusa mukuyaka tempele yakwe Yehova. Mwanaakwe Defedi ngowakalinga kusa mukucita boobo. Sombi Natani wakaamba ayi Lesa atoopangana cipangano a Defedi cakwaamba ayi “buleelo bwakwe teshi bukamaneewo.”—2 Samwe. 7:4-16.
Kuyanda kwakwe Lesa kwakapusana a Natani nshaakalinga kuyeeya pamakani akuyaka tempele. Nacibi boobo, mushinshimi uyu uliceesha wakakonkela kuyanda kwakwe Yehova kwakubula kutongooka. Ici ncakubonenaako cibotu ncetweelete kukonkela na Lesa watululika! Natani nshaakacita pesule lya makani aya shilatondesha ayi wakatolelela kuba abushicibusa buyumu a Lesa. Alimwi citoboneka kwaamba ayi Yehova wakalwiita Natani a Gadi uyo wakalinga kubona shili anga nshiloto kwaamba ayi ayuminishe Defedi kubunganya beshikwiimba mu tempele bali 4,000.—1 Maka. 23:1-5; 2 Maka. 29:25.
JUNE 5-11
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | 2 MAKANI 30-31
“Kubungana Pomwi Kulatuyuminisha”
it-1-E pe. 1103 pala. 2
Esekiya
Mbwaakasebensa Cankusu Mukulambila Kwancine. Esekiya wakatondesha ayi ngumuntu usebensa cankusu mukulambila Yehova ndyaakababo mwaami kaacite myaaka 25. Cakutaanguna ncaakacita nkucalula tempele alimwi akutalika kwiyaka cipya. Lyalo wakeeta bapailishi boonse abene Lefi, akubalwiita ayi: ‘Ono bulya ndayeeya kupangana cipangano a Yehova, Lesa wa bene Isilaeli.’ Ici cakalinga ncipangano cakushomeka, ico cakalinga kusebensa paciindi ici, nabi kwaamba ayi bantu bakalinga bacileka kucikonkela, aboobo cakalinga anga citopangwa cipya mu Juda. Kwiinda mukusebensa cankusu Esekiya wakabunganya bene Lefi kwaamba ayi batalike alimwi kusebensa ncito shabo, alimwi akubamba cipya bubaambo bwa kwiimba nyimbo shakulumbaisha mu tempele. Ishi shakalinga kucitika mu mweenshi wa Nisani, ciindi ca kusekelela Pasika, nacibi boobo, tempele tayakalinga kusalalite abalo bapailishi abene Lefi tabakalinga kusalalite. Kusa mukushika pa Nisani 16, tempele yakasalashikwa ashalo shitabatisho shakabooshekwa. Lyalo kwakaba bubaambo bulibetele bwa kusalashikwa kwa bene Isilaeli boonse. Citaanshi, banaabaami bakaleta milambu ya kusalasha bwaami, tempele, bantu, alimwi amilambu iinji yakutenta bantu njebakaleta.—2Ma 29:1-36.
it-1-E pe. 1103 pala. 3
Esekiya
Ceebo cakutaba basalalite bantu tabakwe kusekelela Pasika pabushiku mbobakalinga kucita lyoonse, aboobo Esekiya wakakonkela mulawo usuminisha baabo batasalalite kusekelela Pasika pesule lya mweenshi womwi. Kwiinda mu beshinkombe wakatuma makalata ku bene Juda abene Isilaeli mucishi coonse kuswa ku Biyasheba kuya mukushika ku Dani. Bantu baanji tabakwe kwatambula kabotu makani aya; nacibi boobo, bantu kuswa mumukowa wakwe Asha, Manase, Sebuluni bakaliceesha akutambula nkombe, alimwi bamwi bakaswa mumukowa wakwe Efuleemu a Isaka abalo bakacanikaako. Kwiilikaawo, baanji batakalinga bene Isilaeli sombi bakalinga kulambila Yehova abalo bakacanikaako. Cilyeelete cakalinga ciyumu kucanikaako kubaabo bakalinga kulubasu lwa bwaami bwa kumatwa abo bakalinga kuyuminisha kulambila kwancine. Bweenka mbuli beshinkombe abalo bakapikishikwa akusekwa ku bamwi. Ici cakalinga boobo ceebo cakwaamba ayi paciindi ici bene Isilaeli bakalinga kulubasu lwa bwaami bwa mishobo ili 10 bakalinga kucita shibiibi, kulambila shibumbwabumbwa alimwi akukongwa ku bene Asilya.—2Ma 30:1-20; Shaku 9:10-13.
it-1-E pe. 1103 mapa. 4-5
Esekiya
Pesule lyakusekelela kwa Pasika, kwakaba Kusekelela Kwakulya Cimaande kwa nshiku 7 bantu bakakondwa abuumbi cakwaamba ayi kusekelela uko kwakatola nshiku ashimwi shili 7. Nabi kwaamba ayi cakalinga ciindi ciyumu Yehova wakapa shoolwe bantu bakwe cakwaamba ayi “mundabala ya Jelusalemu mwakaba kusangalala kunene mukwiinga kuswabo ciindi cakwe Solomoni mwanaakwe Defedi mwaami wa bene Isilaeli, takuna kucitikaawo kale cintu ca mushobo uyu.”—2Ma 30:21-27.
Nshaakacita pesule lya kusekelela shakatondesha ayi kwakalinga kutalika alimwi kwa kulambila kwancine kuteshi kusekelelabo ceebo cakukondwa kwa bantu. Kabatana kuboolela kumishaabo bantu boonse bakacanikaako kukusekelela uku bakaya mukupwayoola shibumbwabumbwa, misena ya tulundu mpobakalinga kulambilila shibumbwabumbwa alimwi ashipaililo mucishi coonse ca Juda, Benjameni, Efuleemu alimwi a Manase. (2Ma 31:1) Esekiya wakatondesha cakubonenaako kwiinda mukupwayoola nsoka ya mukuba iyo Mose njaakalinga wapanga mukwiinga bantu bakalinga kubenga tununkila kabotu mukwilemeka. (2Ba 18:4) Pesule lyakusekelela uku kunene Esekiya wakashinisha kwaamba ayi kulambila kwancine kwatolelela. Wakacita boobo kwiinda mukubika makoto abapailishi akubika bubaambo bwa beshikucafwilisha muncito shapa tempele; wakayuminisha bantu kukonkela mulawo wakupa ca likumi alimwi ashipo shakabengwa kuli Yehova shakucafwa bene Lefi alimwi abapailishi. Bantu bakakonkela camoyo woonse.—2Ma 31:2-12.
Buboni Bwakumushimu
w18.09 pe. 6 mapa. 14-15
“Ono Bulya Mbomweshiba Shintu Ishi, Mulaakuba Acoolwe Na Mukashiciite”
14 Nshila imwi mbweenga twatondesha ayi tulaliceesha nkwiinda mukukutika bamwi ndyebatobandika andiswe. Baibo palilembo lyakwe Jemusi 1:19 ilaamba ayi: “mulyeelete kuba bantu bafwambaana kukutika.” Yehova wakatondesha cakubonenaako cibotu abuumbi pamakani aya. (Mata. 18:32; Joshu. 10:14) Amuleke tubandike nsheenga tweeya pamakani ngotucana palilembo lya Kulonga 32:11-14. (Amubelenge.) Nabi kwaamba ayi Yehova taakalinga kuyandika ayi Mose amupandeko maano, wakamupa coolwe cakwaamba mbwakalinga kuyeeya. Sa inga mwakutika akukonkela shaamba muntu wakacita shintu shitondesha kutayeeya kabotu? Yehova lakwe alakutika cakukalika moyo kubantu balilila kuli nguwe mulushomo.
15 Soonse tulyeelete kuliipusha ayi: ‘Na Yehova inga waliceesha akukutika kubantu mbuli mbwaakacita kuli Abulaamu, Lakelo, Mose, Joshuwa, Manowa, Elija, alimwi a Esekiya, sa anebo nsheelete kutondesha bulemu bamakwesu abenankashi, kukutika nshebaamba, alimwi akushikonkela? Sa kuli umwi mulibungano na mumukwashi ngweenga ndayandika kubikilako maano? Ino nshiinshi nshenjelete kucita? Ino ndaakucita buyani?’—Mata. 30:6; Boombo. 13:9; 1 Baam. 17:22; 2 Maka. 30:20.
JUNE 12-18
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | 2 MAKANI 32-33
“Amuyuminishe Bamwi Ndyebali Mumapensho”
it-1-E pe. 204 pala. 5
Asilya
Senakelibu. Senakelibu, mwanaakwe Sargon II, wakalwana bwaami bwa bene Juda mu mwaaka wa namba 14 wa bweendeleshi bwakwe Esekiya (732 B.C.E.). (2Ba 18:13; Isa 36:1) Esekiya wakakaka kukonkela shakalinga kusuni bene Asilya abo bakalinga bacata ba Juda mubusha ceebo ca shintu shakacita baishi ba Aasi. (2Ba 18:7) Aboobo Senakelibu wakaya mukulwana bene Juda akukoma mandabala ali 46 (amweelanye a Isa 36:1, 2), lyalo ndyaakalinga ku Lakishi wakatuma nkombe kuli Esekiya ayi alipile maali agolodi ali 30 (na maali amadola aku America ashika kuma 11,560,000) alimwi a maali asilifa ali 300 (na maali amadola aku America ashika kuma 1,982,000). (2Ba 18:14-16; 2Ma 32:1; amweelanye a Isa 8:5-8.) Nabi kwaamba ayi maali aya akalipilwa, Senakelibu wakatuma nkombe ayi bene Juda baabe ndabala ya Jelusalemu mumaansa akwe. (2Ba 18:17–19:34; 2Ma 32:2-20) Yehova ndyaakacaya bashilumamba ba bene Asilya bali 185,000 mashiku, mwaami wa bene Asilya uyo wakalinga kulisumpula wakaboolela ku Ninife. (2Ba 19:35, 36) Mukuya kwaciindi bana bakwe bobilo bakamucaya akubika Esaadoni mwanaakwe musankwa pacuuna ca bwaami. (2Ba 19:37; 2Ma 32:21, 22; Isa 37:36-38) Kukushakobo makani aamba sha kucaikwa kwa bashilumamba ba bene Asilya, makani oonse aya alilembetwe pacakulembawo cakwe Senakelibu cakale kale alimwi acakwe Esaadoni.—SHIKOPE, Vol. 1, p. 957.
w13 11/15 pe. 19 pala. 12
Ino Beembeshi Bali 7, Abeendeleshi Bali 8 Mbaani?
12 Yehova alisunishishi abuumbi kutucafwa, sombi alatulangila kucita nsheenga twacikonsha. Esekiya “wakabandika abacinenenene bakwe alimwi abamatanjilili,” kwaamba ayi ‘bashinkile tuntupu twa maanshi kunsengwe lya ndabala . . . Lyalo wakasebensa cankusu kubamba lubumbu akuyaka maanda alaamfu kuli ndulo. Wakayakilaako lubumbu alumwi kunsengwe lya loolo, . . . wakapanga masumo aanji amayawo.’ (2 Maka. 32:3-5) Yehova paciindi cilya wakashitilisha akuyuminisha bantu Bakwe kwiinda mukusebensesha basankwa bacite nkusu mbuli Esekiya, beendeleshi bakwe, alimwi abashinshimi bayumu lwakumushimu.
w13 11/15 pe. 19 pala. 13
Ino Beembeshi Bali 7, Abeendeleshi Bali 8 Mbaani?
13 Lyalo Esekiya wakacita cintu ciyandika abuumbi kwiinda kushinkila maanshi akuyumya lubumbu lwa ndabala. Mukwiinga Esekiya wakalinga mweembeshi ubikila maano kubantu, wakabunganya bantu akubayuminisha amaswi akwaamba ayi: ‘Mutaloondi nabi kutyongola ceebo ca mwaami wa bene Asilya. . . , swebo tulicite bashilumamba baanji kwiinda baabo mbwaali abo. Lakwe ulicitebo nkusu shabuntu, sombi swebo tulicite Yehova Lesa. Lesa wesu uyo utucafwa munkondo shesu shoonse.’ Maswi aya akabayuminisha abuumbi akubacafwa kwiibaluka ayi Yehova alaakubalwanina nkondo! “Lyalo bene Juda boonse bakayuminishikwa kumakani akaamba Esekiya mwaami wabo.” Na mwabona cakapa bantu kuyuma nga ‘makani akaamba Esekiya.’ Mwaami uyu, abacinenenene bakwe, basankwa bacite nkusu, mushinshimi Mika alimwi a Isaya bakalinga beembeshi bali kabotu bweenka Yehova mbwakaambila limwi kwiinda mumushinshimi wakwe.—2 Maka. 32:7, 8; amubelenge Mika 5:5, 6.
Buboni Bwakumushimu
Ino Kwaana Cancinencine Cilaamba Nshi?
11 Mukuya kwaciindi, Yehova wakakumbula mipailo yakwe Manase. Yehova wakabona kwaamba ayi Manase waaluka cancinencine ceebo ca shintu nshaakalinga kupaililaawo. Yehova wakakutika Manase ndyaakasenga kulekelelwa alimwi wakamusuminisha kuba mwaami alimwi. Manase wakacita shoonse nsheenga wacikonsha kwaamba ayi atondeshe ayi waana cancinencine. Wakacita shintu Aabu nshaatakwe kucitaawo. Wakacileka kucita shintu shibiibi. Wakakushaawo shintu shoonse shakalinga kusebenseshekwa mukulambila kwakubeca akuyuminisha bantu kutalika kulambila Yehova. (Amubelenge 2 Makani 33:15, 16.) Manase wakalinga kuyandika kutaloonda alimwi alushomo kwaamba ayi acite boobo. Mukwiinga kaatana kwaana, wakalinga cakubonenaako citabete kabotu kumukwashi wakwe, kubacinenenene alimwi akubantu bakwe kwamyaaka iinji. Sombi Manase ndyakacembela wakeelesha kusebensela pashilubo shimwi nshaakacita. Cilyeelete wakaba cakubonenaako cibotu kumwishikulu wakwe mwanike, Josiya, uyo wakesa mukuba mwaami uli kabotu.—2 Baam. 22:1, 2.
12 Ino nshiinshi nsheenga tweeya kuswa kucakubonenaako cakwe Manase? Taakwe kweelabo pakulinyumfwa cibiibi, sombi kuli shiinji nshaakacita. Wakapaila alimwi akusenga kulekelelwa. Alimwi wakacileka kucita shintu nshaakalinga kucita. Wakasebensa cankusu kwaamba ayi amane mapensho ngaakaleta alimwi akucita shoonse nsheenga wacikonsha kwaamba ayi acafwe bantu kulambila Yehova pomwi anguwe. Cakubonenaako cakwe Manase, inga cacafwa baabo bakacita shintu shibiibi abuumbi. Shakacitika kuli Manase shilatondesha patuba kwaamba ayi Yehova ngu Lesa ‘mubotu alimwi ulibambite kulekelela.’ (Kulu. 86:5) Yehova alalekelela baabo baana cancinencine.
JUNE 19-25
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | 2 MAKANI 34-36
“Sa Kwiiya Maswi Akwe Lesa Kutoomucafwa Abuumbi?”
it-1-E pe. 1157 pala. 4
Ulida
Josiya ndyaakanyumfwa ‘maswi a mulibuku lya milawo ilyo’ Ilikiya mupailishi munene ndyaakacana paciindi ndyebakalinga kubamba tempele, wakatuma bantu kuya mukwiipusha Yehova. Bakaya kuli Ulida, uyo wakabalwiita Yehova nshaakaamba, isho shakatondesha ayi mapensho oonse akaambwa “mulibuku” akalinga kusa mukubacitikila bene Juda ceebo cakupondoka kwabo. Ulida wakeelikawo akubalwiita ayi mukwiinga Josiya wakaliceesha pameenso akwe Yehova, teshi akabone mapensho ayo sombi alaakoona pomwi abamashali bakwe bakulukulu akubikwa mucuumbwe cakwe muluumuno.—2Ba 22:8-20; 2Ma 34:14-28.
w09 6/15 pe. 10 pala. 20
Amusebense Cankusu pa Ŋanda Yakwe Yehova!
20 Mwaami Josiya wakalwiita bantu kwaamba ayi babambe tempele cipya. Ndyebakalinga kusebensa ncito iyi, Ilikiya uyo wakalinga Mupailishi Munene ‘wakacana libuku lya milawo yakwe Yehova iyo njaakapa Mose.’ Wakabwesa libuku ilyo akupa mulembi Shafani, alakwe wakatalika kubelengela Josiya. (Amubelenge 2 Makani 34:14-18.) Ano ino mwaami Josiya wakacita buyani? Peenkapo wakakwamoona shakufwala shakwe mubuumba akulwiita basankwa bakwe ayi baye mukumwiipushilaako kuli Yehova. Kwiinda mumushinshimi mwanakashi waliina lya Ulida, Lesa wakaamba maswi akushinganya micito ya bupailishi imwi yakalinga kucitwa mucishi ca Juda. Nabi kwaamba ayi Yehova wakaamba mapensho ba Juda ngobakalinga kusa mukwiindaamo, wakabona Josiya mbwakasebensa cankusu kwaamba ayi akushe shibumbwabumbwa shakalinga kulambilwa. (2 Maka. 34:19-28) Ino nciinshi nceenga tweeyawo? Aswebo tulyeelete kuba amoyo bweenka mbuli Josiya. Na twanyumfwa butanjilishi bwakwe Yehova tulyeelete kufwambaana kubukonkela. Alimwi tulyeelete kwiibaluka sheenga shacitika na paniini paniini twatalika kutashomeka na kukonkela shicita baabo bakapondoka kuswa mucancine. Kucita boobo kulaakutucafwa kushoma cakutatoonsha ayi Yehova alabona alimwi akulumba na katusebensa cankusu mukulambila kwancine, bweenka bwakacita Josiya.
Buboni Bwakumushimu
w17.03 pe. 27 mapa. 15-17
Sa Mulakonkela Cakubikila Maano Shintu Shilembetwe?
15 Mukweelaako amuleke tubandike nsheenga tweeya pashintu shakacitikila Mwaami mubotu Josiya. Ino nciinshi cakalengesha kwaamba ayi akomwe akucaikwa? (Amubelenge 2 Makani 35:20-22.) Josiya ‘wakaya mukulwana’ Mwaami Neko wakucishi ca Ijipiti nabi kwaamba ayi mwaami uyo wakamulwiita ayi taakwe kusa mukulwana nguwe. Baibo ilaamba ayi Josiya “taakwe kunyumfwa shakalinga kwaamba Lesa kwiinda mumwaami Neko.” Ino nceebonshi Josiya ncaakayita mukulwana amwaami Neko? Baibo tayambiiwo.
16 Ino Josiya naakwiinga wakashiba buyani kwaamba ayi maswi akaamba Neko ncakwiila akaswa kuli Yehova? Nakwiinga wakeepusha Jelemiya, uyo wakalinga mushinshimi ushomeka. (2 Maka. 35:23, 25) Sombi taakuwo bumboni butondesha ayi wakacita boobo. Cimwi ncaakalinga kweelete kuyeeyawo ncakwaamba ayi Neko wakalinga kuya ku Kakemishi mukulwana bantu bamwi kuteshi bene Juda. Alimwi makani aya taakalinga kukumite kuliina lyakwe Yehova mukwiinga Neko taakwe kucobola Yehova nabi bantu bakwe. Aboobo Josiya taakwe kuyeeya kabotu ndyaakaya mukulwana Neko alimwi Yehova taakwe kumushitilisha. Ino nciinshi nceenga tweeyawo? Na twacana lipenshi tulyeelete kutaanguna kushiba Yehova mbwaabona makani ayo.
17 Na twacana lipenshi tulyeelete kulangoola njiisho shoonse shamu Baibo shitokwaamba palipenshi ilyo, lyalo akubona mbweenga twashikonkela. Cimwi ciindi inga twayandika kusenga bamanene kwaamba ayi batupandeko maano. Ncakwiila kwaamba ayi inga katushiko shintu shimwi kulansha kumakani ayo alimwi mpashi twakalangoolawo kale a njiisho shimwi. Nacibi boobo, mpashi inga caba ayi kuli njiisho shimwi nsheenga bamanene batucafwa kuyeeyawo. Atwaambe ayi kuli nankashi umwi weebetwe kumusankwa uteshi kamboni. Nankashi uyu alicishi kwaamba ayi alyeelete kushimikila makani abotu. (Milimo 4:20) Aboobo atwaambe ayi wabika bubaambo bwakuya muncito yakushimikila pabushiku bumwi. Ano beebaye balisuni ayi pabushiku bweenka ubo bayaakwe kumwi. Musankwa uyo wayeeya ayi shafula ndyebakabawo aciindi cakuba pomwi. Nankashi uyu inga wayeeya mulawo Yesu ngwakaamba ayi tulyeelete kucafwa bantu kuba bashikwiiya anjiisho ya kwaamba ayi tulyeelete kunyumfwila Lesa. (Mate. 28:19, 20; Milimo 5:29) Nacibi boobo, alyeelete kuyeeya njiisho yakwaamba ayi mwanakashi alyeelete kunyumfwila ibaye akutayumininabo pacintu comwi. (Efe. 5:22-24; Filip. 4:5) Sa musankwa uyo atoomukasha kuya mukushimikila na alisunibo kwaamba ayi pabushiku ubo atayi kwaamba ayi babeeko aciindi cakucita shintu shimwi pomwi? Cakubonenaako ici cilatondesha kwaamba ayi tulyeelete kubikila maano ndyetutoocita shintu shimwi kwaamba ayi tutolelele kuba anjeelacaamba isalalite ndyetutosebensela Lesa.
JUNE 26–JULY 2
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | ESILA 1-3
“Amusuminishe Yehova Kumusebensesha”
Sa Mulabona Nshaakabona Sekaliya?
BA JUDA bakasangalala abuumbi. Yehova “wakapa kwaamba ayi Sailasi Mwaami wa bene Pesha” aangulule bene Isilaeli, abo bakalinga mubusha mucishi ca Babiloni kwamyaaka iinji. Mwaami wakaambilisha ayi ba Juda baboolele kucishi cinemishaabo ‘mukuyaka ŋanda yakwe Yehova Lesa wa bene Isilaeli.’ (Esila 1:1, 3) Aya akalinga makani asangalasha abuumbi! Ici cakalinga kusansulula ayi bene Isilaeli balaakucikonsha kulambila Lesa wancine alimwi mucishi Lesa ncaakabapa.
w17.10 pe. 26 pala. 2
Shikoci Amushini wa Bwaami Shilamushitilisha
2 Sekaliya wakalinga kucishi kwaamba ayi ba Juda bakaboolela ku Jelusalemu bakalinga bantu bashomeka. Mbobantu ‘Lesa mbaakalengesha kupya myoyo’ akushiya maandaabo alimwi amakwebo. (Esila 1:2, 3, 5) Ba Juda aba bakaswa mucishi cinemishaabo ncebakashibila akulongela kucishi baanji ncebatana kubonawo kale. Na bakasumina kweenda mushinso ulaampa makilomita 1,600 wa kwiinda mutulundu amuluyanga, nkokwaamba ayi bakalinga kubona ayi kuyaka cipya tempele yakwe Yehova cakalinga cintu ciyandika abuumbi.
Buboni Bwakumushimu
w06 1/15 pe. 19 pala. 1
Shiteente Shinene Shitocanika Mulibuku Lyakwe Esila
1:3-6. Bweenka mbuli bene Isilaeli bamwi bakacaala ku Babiloni, Bakamboni Bakwe Yehova baanji tabacikoonshi kusebensako ncito yaciindi coonse na kusebensela kumusena ubulishite. Sombi balacafwa akuyuminisha baabo bacikonsha kucita boobo alimwi mukuliyandila balapa lucafwo lwakutola panembo incito ya kwaambilisha sha Bwaami akucafwa bantu kuba bashikwiiya.