Makani Akusebensesha amu Kabuku Kamabungano Abuumi Anciito
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
NOVEMBER 3-9
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA LWIIMBO LWAKWE SOLOMONI 1-2
Makani Alusuno Lutamaani
w15 1/15 pe. 30 mapa. 9-10
Sa Inga Cakonsheka Kuba Alusuno Lutamaani?
9 Cikwati tacibete anga ncipangano amuntu pataapu lusuno. Sombi Beneklistu beebene balyeelete kutondeshanya lusuno mucikwati cabo kwaamba ayi ciyume. Ano ino ndusuno lwa mushobo nshi lutokwaambwawo? Sa ndusuno lwiimfwi pa njiisho shamu Baibo? (1 Joni 4:8) Sa ndusuno luba pa bantu bamumukwashi womwi? Sa ndusuno luba pa beshicibusa bancinencine? (Joni 11:3) Sa ndusuno luba pa musankwa amwanakashi? (Tus. 5:15-20) Cancine ncakwaamba ayi, lusuno luba pa bantu beebene luleelikawo mbasu shoonse ishi nshetwaambawo. Muntu inga washiba ayi ulimusuni na wamutondesha lusuno. Aboobo ncintu ciyandika abuumbi kwaamba ayi beebene kabatondeshanya lusuno kwakubula kupilinganishikwa ashintu nshebacita bushiku abushiku! Na beebene kabacita sheeshi inga bashitilisha cikwati cabo akuba alusangalalo. Mumisena mobalangweta muntu wakweebanaakwe akubeebanya kabatana kushibana, beebene na kabatondeshanya lusuno kwiinda mumaswi ngobaamba inga batalika kusunana alimwi cikwati cabo inga catolelela.
10 Beebene na kabatondeshanya lusuno kwiinda mumaswi ngobaamba cikwati cabo inga cabotelaako. Mwaami Solomoni wakashomesha ayi mwanakashi mwine Shulamu alaakumupa “masikiyo agolodi, ashakubotesha sha silifa.” Wakamulumbaisha mwanakashi akumulwiita ayi ngumubotu “anga ngumweenshi, ubala anga ndisuba.” (Lwiimbo Lwa. 1:9-11; 6:10) Sombi mwanakashi uyu wakatolelela kushomeka ku mweembeshi musankwa uyo ngwaakalinga kusuni. Ino nciinshi cakamupa kutolelela kusuna musankwa ulya ndyebatakalinga pomwi? Mwiine wakaamba cakamucafwa. (Amubelenge Lwiimbo Lwakwe Solomoni 1:2, 3.) Cakamucafwa, wakatolelela kwiibaluka “maswi alusuno” mweembeshi ngaakalinga kumulwiita. Kuli nguwe maswi aya akalinga abotu kwiinda “waini” usangalasha moyo wamuntu, alimwi liina lya mweembeshi lyakalinga anga nga “mafuta a olifi” atilwa pamutwi wakwe. (Kulu. 23:5; 104:15) Ncakwiila, na beebene kabeebaluka mbobasunene inga cabacafwa kutolelela kusunana. Aboobo cilayandika maningi beebene kunotondeshanya lusuno lyoonse!
Buboni Bwakumushimu
w15 1/15 pe. 31 pala. 11
Sa Inga Cakonsheka Kuba Alusuno Lutamaani?
11 Mulibuku lya Lwiimbo Lwakwe Solomoni muli shiiyo nsheenga beeyaako Beneklistu batabete mucikwati, bunene bunene abo batolangoola wakweebanaakwe. Mwanakashi mwine Shulamu taakalinga kucitewo lusuno pali Solomoni. Wakalengesha banakashi baku Jelusalemu kulumbila, wakaamba ayi: “Muteeleshi kuumpa kuba alusuno kushikila lukalitalikile lwiine.” (Lwiimbo Lwa. 2:7; 3:5, NWT) Ino nceebonshi? Mukwiinga tacibete kabotu kusunabo muntu uli woonse ngweenga waboona. Aboobo Mwineklistu usuni wakweebanaakwe alyeelete kulindila cakukalika moyo kushikila wacana muntu ngweenga wasuna cancinencine.
NOVEMBER 10-16
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA LWIIMBO LWAKWE SOLOMONI 3-5
Bubotu bwa Kuba Amibo Ibotu
w15 1/15 pe. 30 pala. 8
Sa Inga Cakonsheka Kuba Alusuno Lutamaani?
8 Teshi maswi oonse alusuno akaambwawo mulwiimbo aamba pa kubota kwa mbonekelo. Amuyeeye pa maswi mweembeshi musankwa ngaakaamba kulansha pamaswi akaamba mwanakashi wacanike. (Amubelenge Lwiimbo Lwakwe Solomoni 4:7, 11.) Wakaamba pamilomo ya mwanakashi ayi ‘ilicite mise anga ncipapa ca buuci.’ Ino nceebonshi wakaamba maswi aya? Ceebo buuci buli kucipapa bulabota akununkila kwiinda buuci bweendwa muuwo. Alimwi wakaamba ayi: “Mulaka [wakwe] uliswitebo mukupa abuuci,” kusansulula ayi maswi ngaakaamba akalinga abotu anga mbuuci amukupa. Aboobo mweembeshi musankwa ndyaakalwiita mwanakashi wacanike ayi, “uli mubotu abuumbi, . . . taaku nabi pomwi mpootaboneki kabotu,” taakalinga kwaambabo pa mbwaakalinga kuboneka mwanakashi, sombi wakalinga kwaamba bunene pamibo yakwe.
w00 11/1 pe. 11 pala. 17
Lesa Mbwaabona Makani Akulilemeka
17 Muntu watatu wakatolelela kushomeka ngu mwanakashi mwine Shulamu. Mweembeshi wacanike alimwi a Solomoni Mwaami mubile wa bene Isilaeli, bakakumbwa mwanakashi uyu ceebo wakalinga wacanike alimwi wakalinga mubotu. Makani oonse abotu aambwa mu Lwiimbo Lwakwe Solomoni, alatondesha ayi mwanakashi mwine Shulamu wakatolelela kushomeka, aboobo ici cakapa kwaamba ayi bantu banomulemeka. Nabi kwaamba ayi Solomoni bakamukaka ku mwanakashi uyu, wakatanjililwa amushimu kulemba makani aamba pa mwanakashi uyu. Mweembeshi uyo ngwaakalinga kusuni mwanakashi uyu alakwe wakatolelela kumulemeka. Paciindi cimwi mweembeshi wakakutumana kuyeeya pa mwanakashi uyu akumukoshanisha ku ‘muunda uli mulilinga.’ (Lwiimbo Lwakwe Solomoni 4:12) Muciindi ca bene Isilaeli, mumyuunda ibotu mwakalinga kuba bucisa bupusenepusene, mafulawazi anunkila kabotu, alimwi ashisamu shibotu. Myuunda ya mushobo uyu yakalinga kuba acakwiishitilisha mweela na lubumbu, aboobo muntu wakalinga kukonsha kunjililabo kumwinjililo uko kwakalinga kukomekwa. (Isaya 5:5) Aboobo mwanakashi uyu mwine Shulamu, ku mweembeshi uyu wakalinga anga ngumuunda uyu ubotu watakalinga kubonekaboneka. Ncakwiila mwanakashi uyu wakalinga kulilemeka. Wakalinga kusa mukutondeshabo lusuno kumusankwa uyo ngwaakalinga kusa mukweebanaakwe.
g04 12/22 pe. 9 mapa. 2-5
Kubota Kwiinditewo
Sa bantu inga basuna muntu ucite mibo ibotu? Ba Georgina, abo baba mucikwati kwa myaaka pafwiifwi a 10, bakaamba ayi: “Mumyaaka 10 yoonse yainda, ndabasuninaako beebangu ceebo cakwaamba ayi balashomeka alimwi akumbikilako maano. Cintu ciyandika bunene mubuumi bwabo, nkucita shisangalasha Lesa. Ici capa kwaamba ayi banonjeyelaako akuntondesha lusuno. Lyoonse kabatana kusalawo shakucita balanjipusha mbontoyeeya alimwi balaampa kulinyumfwa ayi ndayandika. Ndicishi ayi balinsuni maningi.”
Ba Daniel, abo bakeeba mu 1987, bakaamba ayi: “Bakaangu mbabotu. Teshibo kwaamba ayi ndibasunibo ceebo cakuboneka kabotu sombi mibo ibotu njebacite ilaampa kubasuna abuumbi. Lyoonse balayeeyelako bantu bamwi alimwi akubacitila shintu shibotu. Balicite mibo ibotu ya Bwineklistu. Ici cilaampa kusangalala kuba abakaangu.”
Mucishi ici mobabikilabo maano kumuntu mbwaaboneka, tulyeelete kubona mibo muntu njaacite. Tulyeelete kushiba ayi teshi cuubu kuba amubili uboneka kabotu—uko cimwi ciindi kweenga takukonsheki—alimwi takuyandiki bunene. Sombi kuba amibo ibotu kwalo inga kwakonsheka. Baibo ilaamba ayi: “Kacawa kalacenjeeka akwalo kuboneka kabotu kulamana sombi mwanakashi ulemeka Mwaami Lesa ulyeelete kulumbaishikwa.” Mubupusano, Malembo alacenjesha ayi: “Mwanakashi mubotu utondesha buluya mumicito yakwe ulibo anga nininga ifwalikwa nkumba kunshono.”—Tushimpi 11:22; 31:30.
Maswi akwe Lesa alatucafwa kusuna bubotu bwa “mukati mumoyo. Uku nkokulibotesha kutamaani, kwa buumi bwakuteekanya akulibombya. Buumi bwa mushobo wooyu Lesa mbwaabona ayi bulicite makwebo abuumbi.” (1 Pita 3:4) Ncakwiila, kuba amibo ibotu kulayandika maningi kwiinda kubotalbo pansengwe. Alimwi muntu uli woonse inga waba amibo ibotu.
Buboni Bwakumushimu
w06 11/15 pe. 18 pala. 4
Shiteente Shinene Shitocanika Mulibuku lya Lwiimbo Lwakwe Solomoni
2:7; 3:5—Ino nceebonshi mwanakashi mwine Shulamu wakayuminisha babye banakashi kulumbila “pansefu apali shambololo”? Nsefu alimwi aba shambololo shilaboneka kabotu abuumbi. Aboobo mwanakashi mwine Shulamu ndyaakalinga kukasha babye banakashi kumupa kuba alusuno, wakabayuminisha kulumbila pashintu shoonse ishi shibotu.
NOVEMBER 17-23
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA LWIIMBO LWAKWE SOLOMONI 6-8
Amukake Meelesho
it “Lwiimbo Lwakwe Solomoni” pala. 11
Lwiimbo Lwakwe Solomoni
Solomoni wakamuleka mwanakashi mwine Shulamu kwaamba ayi aboolele kumishaabo. Bamakwabo basankwa ndyebakamubona keesa, bakamwiipusha ayi: “Ngani uyo utoosa kuswa kuluyanga ucatene lyaansa alyaansa ausunikwi wakwe?” (Lw 8:5a) Basankwa bamakwabo mwanakashi mwine Shulamu tabakalinga kucishiwo ayi nankashi yabo mbwaakalinga kucita ubu lyoonse. Kaacili mwanike, nandumi shakwe wakalinga kwaamba ayi: “Tulicite mwanike wesu mulindu, nkolo shakwe tashina kuswa. Ino tulaakucita buyani pamwanike wesu uyu bushiku bwakumamikilwa bwaakushika?” (8:8) Nandumi shakwe umwi wakakumbula ayi: “Na uli anga ndubumbu, tulaakumuyakila maanda alaamfu a silifa. Sombi na uli anga ncisasa, tulaakumushingulusha mapulanga a cisamu ca sida.” (8:9) Nacibi boobo, mwanakashi mwine Shulamu wakacikonsha kukaka meelesho oonse, ceebo wakalinga kukwene amuunda wakwe waminyansa alusuno ndwaakalinga kutondeshekwa amusankwa wakalinga kumusuni (8:6, 7, 11, 12), aboobo cakalinga kweelela mwanakashi mwiine kulyaambilila ayi: “Nebo ndi lubumbu, nkolo shangu shili anga ngamaanda alaamfu. Ncakwiila mumeenso a usunikwi wangu, ndaboneka anga ngushikuleta luumuno.”—8:10.
yp pe. 188 pala. 2
Sa Cilibo Kabotu Koonana Kamutana Kweebana?
Nacibi boobo, kutolelela kulilemeka takucafwibo bacanike kuleya kucana mapensho. Baibo ilaamba pa mwanakashi umwi wacanike wakatolelela kulilemeka nabi kwaamba ayi wakalinga kumusuni abuumbi musankwa ngwaakalinga kusuni kweebanaakwe. Aboobo ici cakapa kwaamba ayi mwanakashi alilumbaishe ayi: “Nebo ndi lubumbu, nkolo shangu shili anga ngamaanda alaamfu.” Taakalinga anga ncisasa citashupi kucalula, nkokwaamba ayi kufwambaana kusumina na weeleshekwa kucita bufuule. Wakalinga kulilemeka cakwaamba ayi wakakoshanishikwa ku lubumbu muntu ndwatakonshi kutanta nabi anga niŋanda ilaamfu njaatakonshi kubona mukati! Wakalinga kweelela kwaambwa ayi ‘taacite nabi pomwi mpwataboneki kabotu’ akwaamba pa musankwa uyo wakalinga kusa mukumweeba ayi, “Mumeenso a usunikwi wangu, ndaboneka anga ngushikuleta luumuno.” Kuba aluumuno lwamumiyeeyo kwakapa kwaamba ayi boonse bobilo banosangalala.—Lwiimbo Lwakwe Solomoni 6:9, 10; 8:9, 10.
yp2 pe. 33
Cakubonenaako Cibotu ca Mwanakashi Mwine Shulamu
Mwanakashi mwine Shulamu wacanike wakalinga kucishi ayi taakalinga kweelete kupilingana mumiyeeyo ceebo ca lusuno. Aboobo wakalwiita babye ayi: “Mutaampi kuba alusuno kushikila lukalitalikile lwiine.” Mwanakashi mwine Shulamu wakalinga kucishi ayi lusuno ndwaakalinga kucite inga lwapa kwaamba ayi apilingane mumiyeeyo muciindi ciniinibo. Kucakubonenaako, wakalinga kucishi ayi bamwi inga bamukakatisha kusuna muntu utamweelete. Nabi miyeeyo yakwe nakwiinga yakapilingana ceebo ca mbwaakalinga kulinyumfwa. Aboobo munshila yacikoshanyo mwanakashi mwine Shulamu wakatolelela kuba anga ‘ndubumbu.’—Lwiimbo Lwakwe Solomoni 8:4, 10.
Sa amwebo mulabona lusuno bweenka mwanakashi mwine Shulamu mbwaakalinga kulubona? Sa inga mwacikonsha kuyeeya kabotu kwakubula kupilinganishikwa alusuno? (Tushimpi 2:10, 11) Cimwi ciindi bamwi inga bamuyunga kutalika kushibana kabotu amuntu wakweebanaakwe mwebo kamutana kukula. Cimwi ciindi mpashi nshemucita nobeene inga shapa kwaamba ayi mulicane mulipenshi ili. Kucakubonenaako, na mwabona mwanakashi amusankwa kabaya bweenda kabacatene mumaansa, sa amwebo mulakumbwa kucita boobo? Sa inga mwasuna kushibana kabotu amuntu ngomutapaili akwe? Mwanakashi mwine Shulamu wakalinga kushimpite mumiyeeyo pamakani alusuno. Amwebo inga mwaba bweenka ubo!
Buboni Bwakumushimu
w15 1/15 pe. 29 pala. 3
Sa Inga Cakonsheka Kuba Alusuno Lutamaani?
3 Amubelenge Lwiimbo Lwakwe Solomoni 8:6. Maswi akwaamba ayi ‘mulilo wakwe Yehova’ alasansulula shiinji pamakani alusuno. Lusuno lwancinencine lulaambwa ayi ‘mulilo wakwe Yehova’ ceebo Yehova Ngwaakatalikisha lusuno lwamushobo uyu. Wakalenga muntu mucikoshanyo cakwe kwaamba ayi kaatondesha lusuno. (Mata. 1:26, 27) Lesa ndyaakatola mwanakashi wakutaanguna Efa kuli Adamu musankwa wakutaanguna, maswi Adamu ngaakaamba akalinga aniini sombi akalinga abotu. Aboobo ncakutatoonsha kwaamba ayi Efa wakalinyumfwa ayi balimusuni kuli Adamu, uko ‘nkwaakaswa.’ (Mata. 2:21-23) Ceebo cakwaamba ayi Yehova wakapanga bantu munshila yakwaamba ayi kabacikonsha kutondesha lusuno, inga cakonsheka beebene kutondeshanya lusuno lutamaani.
NOVEMBER 24-30
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA ISAYA 1-2
Nsheenga Balangila Abo Balemenetwe Amilandu
ip-1 pe. 14 pala. 8
Mushali Abana Bakwe Bacipondoka
8 Isaya wakatolelela kwaamba makani akwe akuteenda mweela kumushobo wa bene Juda ayi: “Ono mapensho kuli ndiwe omushobo ushipite, ee, kuli ndiwe omushobo olemenetwe milandu, webo omushobo wa bamucita shibi. Wakakaka [Yehova], ncakwiila wakafutatila Usalalite wa bene Isilaeli.” (Isaya 1:4) Micito ibiibi inga yafula akuba anga ngumukuli ulemu. Muciindi cakwe Abulaamu Yehova wakaamba shibiibi shakalinga mu Sodoma a Gomola ayi shakalinga shilemu abuumbi na shiyoosha abuumbi. (Matalikilo 18:20) Cintu camushobo uyu ncecakacitika aku baJuda, ceebo Isaya wakaamba ayi ‘balilemenetwe amilandu.’ Kwiilikaawo, wakabeeta ayi “omushobo wa bamucita shibi.” Ncakwiila baJuda bakalinga anga mbaana batanyumfwi. ‘Bakamufutatila’ na kweelana a Baibo imwi mboyaamba ayi “bakamulubililakobo” Ishiwabo.
ip-1 mape. 28-29 mapa. 15-17
“Kamwisa Ono Twikale Panshi”
15 Liswi lyakwe Yehova ano lyakanyumfwika lya lusuno alimwi lya nkumbu. Wakaamba ayi: “[Yehova] waamba ayi, ‘Kamwisa ono twikale panshi. Nabi shibiibi shanu shilasalala anga mbulowa, shilaakuboolabo tuu anga ninkobokobo. Ncakwiila nabi shilibo pyupyupyu anga ngumuswa malowa, shilaakuboolabo tuu anga mbutonje.’” (Isaya 1:18) Liinji bantu tabanyumfwishi kabotu maswi abotu aya acanika pavesi iyi. Kucakubonenaako, mu Baibo imwi maswi aya akasansululwa ayi, “Amuse tupikishanye”—kuba anga boonse bobilo batoyandika kusumina shilubo shabo akunyumfwana. Sombi ubo teshi mbocibete! Yehova tacitewo mulandu pa nshaacita kubantu batamunyumfwili alimwi baamba nshebataciti. (Dutolonomi 32:4, 5) Lilembo ili talitosansulula kuba anga ngumubandi wakusuna kucana cikumbulo na kusuna kunyumfwana pamakani amwi, sombi litokwaamba pa boomboloshi bweenga bwaleta bululami. Cilibo anga Yehova weeta bene Isilaele kwaamba ayi batalike kusansulula mukooti.
16 Mpashi inga twaloonda na twanyumfwa makani akutalika kusansulula mukooti a Yehova, sombi Yehova ngu Moomboloshi ucite luse alimwi ucite nkumbu kwiindaawo. Taakuwo weenga weelana a Yehova mbwaalekelela. (Kulumbaisha 86:5) Lakwe eenkabo ngwaakalinga kukonsha kulengesha ayi shibiibi sha bene Isilaeli isho shakalinga ‘shisalala anga mbulowa shiboolebo tuu anga mbutonje.’ Taakuwo muntu nsheenga wacita, na nshila nsheenga wasebensesha, nabi milambu njeenga wapa, na mipailo njeenga wapaila yeenga yapa kwaamba ayi shibiibi shikushikweewo. Kulekelela kwakwe Yehova kweenkabo nkweenga kwakushawo shibiibi. Lesa alalekelelabo baabo bakonkela bubaambo mbwaakabika bwa nshobeelete kucita kwaamba ayi balekelelwe, ico citokwiilikawo akwaana cancinencine.
17 Cancine ici cilayandika abuumbi cakwaamba ayi Yehova wakabooshawo kucaamba kwiinda mukwaamba ayi shibiibi ‘shisalala anga mbulowa’ shilaakuboolabo tuu anga mbutonje butuba. Yehova alisuni kwaamba ayi tushibe ayi kulilabo twaana cancinencine alatulekelelela shibiibi cakumaninina nabi kashili shinene buyani. Abo mbociyumina kushoma ayi ubu mbocibete, inga cabota na beeya pa cakubonenaako cakwe Manase. Wakalinga wacita shibiibi shinene maningi kwamyaaka iinji. Nacibi boobo, ndyaakaana Yehova wakamulekelela. (2 Makani 33:9-16) Yehova alisuni ayi soonse kwiilikaawo abaabo bakacita shilubo shinene tushibe ayi ciindi nkocicili cakukala panshi anguwe.
Buboni Bwakumushimu
ip-1 pe. 39 pala. 9
Ŋanda Yakwe Yehova Yayakwa
9 Kwalo, munshiku shino bantu bakwe Lesa tababunganini pakalundu keene apo pakalinga kuyakitwe tempele. Tempele yakwe Yehova yakalinga mu Jelusalemu yakanyonyoolwa abamasoja bene Loma mu 70 C.E. Kwiilikaawo, mutumwi Paulo wakaamba mukululama ayi tempele alimwi acipaililo cakalinga mu Jelusalemu shakalinga kwiimikaninakobo shintu shimwi. Shakalinga kwiimikaninako shintu shiinditewo shakumushimu, nkokwaamba ayi ‘tente yancinencine Yehova njaakayaka, kuteshi muntu tau.’ (Bene Ebulu 8:2) Tente yakumushimu iyi mbubaambo bwakulambililamo Yehova kwiinda mumulambu wacilubula wakwe Yesu Klistu. (Bene Ebulu 9:2-10, 23) Aboobo kweelana aciteente ici, ‘kalundu ka ŋanda yakwe Yehova’ kaambwa pa Isaya 2:2 kaleemikaninako kulambila kwiinditewo kwa munshiku shino kwakulambila Yehova munshila isalalite. Abo balambila munshila isalalite tababungani pamusena uli woonse; sombi balicatenebo mukulambila.
DECEMBER 1-7
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA ISAYA 3-5
Yehova Wakalinga Kulangila Bantu Bakwe Kumunyumfwila
ip-1 mape. 73-74 mapa. 3-5
Mapensho Kumuunda Waminyansa Utashomeki!
3 Nabi kwaamba ayi Isaya wakalinga kwiimbila bantu bakalinga kumukutika maswi aya nabi sobwe, bantu bakalinga kusunishishi kwaanyumfwa. Baanji bakalinga kucishi kabotu shakalinga kucitika pakulima minyansa, alimwi Isaya nshaakalinga kusansulula shakalinga shintu shancine nshebakalinga kubona kashicitika. Bweenka mbuli bantu balima minyansa munshiku shino, mwine muunda waminyansa tashangi nseke sha minyansa sombi alashanga “minyansa” ibotu, nkokwaamba ayi alatimbula misampi ibotu ya minyansa. Alimwi alalima muunda wakwe waminyansa ‘palubasu lwa kalundu pali mboleshi,’ kwaamba ayi minyansa ikule kabotu.
4 Muntu alayandika kusebensa cankusu kwaamba ayi muunda waminyansa ucate kabotu. Isaya wakaamba mwine muunda mbwaakasebensa ndyakaamba ayi “wakaulima akukushaamo mabwe oonse”—iyi nincito iyumu alimwi ilemya! Cilyeelete wakasebensesha mabwe anene kwaamba ayi ayake njashi. Kale kale beshikulindilila bakalinga kukala mu njashi ishi pakulindilila shishango kwaamba ayi shitalikwi kushinyama na kwiipwa. Lyalo bakalinga kuyakaako alubumbu lwa mabwe lwakushitilisha muunda. (Isaya 5:5) Liinji bakalinga kucita sheeshi kwaamba ayi bulongo bubotu bwapeculu butayi amaanshi.
5 Ceebo cakwaamba ayi mwine muunda wakalinga kusebensa cankusu kushitilisha muunda wakwe waminyansa, wakalinga kulangila ayi minyansa ilaakucata. Ceebo cakwaamba ayi ishi nshaakalinga kulangila, wakalinga kukabamo cilindi cakutyaninamo minyaansa. Sombi sa yakacata kweelana ambwaakalinga kulangila? Sobwe, kwakacatabo minyansa ibiibi.
ip-1 pe. 76 mapa. 8-9
Mapensho Kumuunda Waminyansa Utashomeki!
8 Isaya wakeeta Yehova mwine muunda waminyansa ayi, “usunikwi wangu.” (Isaya 5:1) Isaya wakaamba pali Lesa munshila yeeyi ceebo cakwaamba ayi wakalinga kucite bushicibusa buyumu Anguwe. (Amweelanye a Jobo 29:4; Kulumbaisha 25:14.) Nacibi boobo, lusuno mushinshimi uyu ndwaakalinga kucite pali Lesa inga talweelaniiwo alusuno Lesa ndwaakalinga kucite pa “muunda wa minyansa,” nkokwaamba ayi mushobo ngwaakashanga munshila yacikoshanyo.—Amweelanye a Kulonga 15:17; Kulumbaisha 80:8, 9.
9 Yehova wakashanga bantu baakwe munshila yacikoshanyo mucishi ca Kenani akubapa milawo amilasho, iyo yakalinga kubashitilisha kumishobo imwi bweenka mbuli lubumbu. (Kulonga 19:5, 6; Kulumbaisha 147:19, 20; Bene Efeso 2:14) Kwiilikaawo, Yehova wakalinga wabapa boomboloshi, bapailishi alimwi abashinshimi kwaamba ayi banobeeisha. (2 Baami 17:13; Malaki 2:7; Milimo 13:20) Bene Isilaeli ndyebakabakoonga kulikoto lya bamasoja, Yehova wakatuma bakubapulusha. (Bene Ebulu 11:32, 33) Nceceeco Yehova wakeepusha ayi: “Ino nciinshi cimwi ciinda mbondakacitila muunda wangu ico ncendakalinga kweelete kuucitila?”
w06 6/15 pe. 18 pala. 1
“Amwise Mupulushe Bantu Banu”!
Isaya wakakoshanisha bene Isilaeli ku muunda waminyansa uyo mukuya kwaciindi wakesa mukucata minyansa ibiibi na ibolete. (Isaya 5:2, 7) Minyansa ibiibi ilaba iniini kwiinda yakalimwa kabotu alimwi ilacanika kainyanite, alimwi ilacanika ayi mukati mulibo nseke. Minyansa ibiibi inga tamwiliiwo nabi kwipangisha waini—ici ncitondesho cakwaamba ayi bantu bakalinga bapondoka akucileka kukonkela milawo muciindi cakunoocita shiluleme. Shisepo shibiibi ishi teshakalinga citondesho cakwaamba ayi wakalinga kulima taakwe kubikilako maano. Yehova wakalinga wacita shoonse shakalinga kuyandika kwaamba ayi bantu banoocita shintu shibotu. Nceceeco wakeepusha ayi: “Ino nciinshi cimwi ciinda mbondakacitila muunda wangu ico ncendakalinga kweelete kuucitila?”—Isaya 5:4.
w06 6/15 pe. 18 pala. 2
“Amwise Mupulushe Bantu Banu”!
Ceebo cakwaamba ayi taakuwo shibotu shakaswaamo mu bene Isilaeli abo bakalinga muunda waminyansa wacikoshanyo, Yehova wakabacenjesha ayi alaakumwaya lubumbu ndwaakalinga wayaka ulo lwakalinga kushitilisha bantu bakwe. Wakalinga kusa mukucileka kukwesoola minyansa na kwiisakwita munshila yacikoshanyo. Wakalinga kusa mukukasha makumbi kulosheshawo mfula, alimwi mumuunda waminyansa mwakalinga kusa mukumena myuumfwa ansaku.—Isaya 5:5, 6.
Buboni Bwakumushimu
ip-1 pe. 80 mapa. 18-19
Mapensho Kumuunda Waminyansa Utashomeki!
18 Cishi coonse ca bene Isilaeli cakalinga cakwe Yehova. Mukwashi womwi awomwi wakalinga kucite musena ngowakapekwa kuswa kuli Lesa uyo ngobakalinga kulipilisha bamwi kwaamba ayi basebenseshe sombi kuteshi “kuulishikwa cakutolela limwi.” (Bene Lefi 25:23) Mulawo uyu wakalinga kucafwa kwaamba ayi musena utasebenseshekwi buyaamba mbuli muntu womwi kwaalisha musena unene. Alimwi wakalinga kucafwa kwaamba ayi mikwashi itabi ikandu cakwiindilila. Nacibi boobo, bamwi baJuda bakalinga kupwaya milawo yakwe Lesa ceebo cakusuna kuba amusena. Mika wakalemba ayi: “Ncakwiila na balisuni myuunda baleebwesa, na balisuni maanda balaabwesa. Balabwesa ŋanda ya muntu mukumwiinda kumaano akubwesa buboni bwakwe mbwaakapyana munshila njemunya.” (Mika 2:2) Sombi lilembo lya Tushimpi 20:21 lilacenjesha ayi: “Buboni bwampyani bubweswa cakufwambaana, pesule bulaba lishingo kuwooyo wabubwesa.”
19 Yehova alashomesha ayi alaakubanyaya aba basunisha buboni bwakubwesa munshila yabucenjeshi. Maanda ngobanyaya bamwi alaakuba “matongo.” Luundu ndobakumbwa teshi lukanoopa shishango kucata kushika mposheela. Taakuwo shakaambwawo kulansha pa lishamo ili mbweshi likakumanishikwe andyeshi likakumanishikwe. Cilyeelete lilembo ili lilaamba pa shimwi shakalinga kusa mukucitika ceebo ca kuba mubusha ku Babiloni.—Isaya 27:10.
DECEMBER 8-14
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA ISAYA 6-8
“Mpoondi Nkambo, Amuntuume!”
ip-1 mape. 93-94 mapa. 13-14
Yehova Lesa Ali mu Tempele Yakwe Isalalite
13 Amuleke tunyumfwe maswi Isaya ngaakanyumfwa. Wakaamba ayi: ‘Mpeeke ndakanyumfwa liswi lyakwe Yehova kalyaamba ayi, ‘Anu ngani ngweshi ntume? Anu ngani weshi abe shinkombe wesu?’ Nebo ndakakumbula ayi, ‘Mpoondi Nkambo, amuntuume.’’ (Isaya 6:8) Mwiipusho Yehova ngwakeepusha wakalinga kutondesha patuba nshaakalinga kusuni ayi Isaya akumbule, mukwiinga taakuwo mushinshimi umwi wakaboneka mucili anga nciloto ici. Aboobo cakabonekela patuba ayi Yehova wakalinga kusuni Isaya ayi abe shinkombe wakwe. Sombi ino nceebonshi Yehova wakeepusha ayi, “Anu ngani weshi abe shinkombe wesu?” Pakutaanguna Yehova wakaamba ayi, “Ngani ngweshi ntume?” Ano wakanungaako aumwi ndyakaamba ayi, “Ngani weshi abe shinkombe wesu?” Ino ngani ngwaakanungaako? Sa teshi mwanaakwe wakashalwabo eenka uyo wakesa mukuba Yesu Klistu? Ncakwiila wakanungaako Mwanaakwe uyo Lesa mwiine ngwaakalwiita ayi, “Atulenge muntu mucikoshanyo cesu.” (Matalikilo 1:26; Tushimpi 8:30, 31) Ncakwiila, Yehova kwiculu alasebensela pomwi a Mwanaakwe wakashalwabo eenka.—Joni 1:14.
14 Isaya taana kuwayawaya kukumbula! Nabi kwaamba ayi taakalinga kushi makani ngaakalinga kuya mukwaamba, cakufwambaana wakakumbula ayi: “Mpoondi Nkambo, amuntuume.” Alimwi taana kwiipushawo cilambu ncaakalinga kusa mukucana na wasumina kusebensa ncito iyo. Wakatondesha cakubonenaako cibotu cakutondesha mushimu wakulyaaba ico nceenga bakonkela basebenshi bakwe Lesa munshiku shino, abo basebensa ncito ya ‘kushimikila makani abotu abwaami mucishi coonse.’ (Mateyo 24:14) Bweenka mbuli Isaya balatolelela kusebensa ncito yabo cakushomeka ‘kushimikila mucishi coonse,’ nabi kwaamba ayi bantu baanji kabatasuni kukutika. Alimwi balatolelela kuba bashinishite ceebo cakushiba ayi wakabapa ncito aliinditeewo.
ip-1 pe. 95 mapa. 15-16
Yehova Lesa Ali mu Tempele Yakwe Isalalite
15 Lyalo Yehova wakalwiita Isaya maswi akuya mukwaamba alimwi abantu mbobakalinga kusa mukucita. Bakamulwiita ayi: ‘Koya kubantu aba mukubalwiita ayi, ‘Mulaakukutikishisha, sombi teshi mukanyumfwishishe, Mulaakulangilishisha, sombi teshi mukabonesheshe.’ Lengesha bantu aba bushicimpamya, alimwi ubashinke matwi abo akucala meenso abo. Kwakubula boobo inga kababonesha akunyumfwishisha, akuba amyoyo yakusuna kukutika kwaamba ayi basandukile kuli ndime ayi nebo mbashilike.’ (Isaya 6:9, 10) Ano sa ici cakalinga kwaamba ayi Isaya wakalinga kusa mukwaambabo kwakubula kuleya kukalasha bamwi akulengesha baJuda kulitalamusha, kwaamba ayi babe balwani bakwe Yehova? Sobwe napaceyi! Aba bakalinga bantu bakwe Isaya mbaakayeeyelaako. Sombi maswi Yehova ngaakaamba akatondesha nshobakalinga kusa mukucita bantu aba, nabi Isaya washomeka buyani pakusebensa ncito iyi.
16 Bantu mbobakalinga kucite lipenshi. Isaya wakalinga kusa mukubalwiita kwa mankanda aanji, sombi tebakalinga kusa mukusumina na kunyumfwisha nshaakalinga kusa mukubalwiita. Baanji bakalinga kusa mukuba ashitaala akukaka kucitawo comwi, nkokwaamba ayi kuba bashinkite matwi na boofu munshila yacikoshanyo. Kwiinda mukuboolelaako mankanda aanji, Isaya wakalinga kusa mukupa kwaamba ayi bantu bakwe batondeshe ayi tabasuni kushiba. Bakalinga kusa mukutondesha ayi tabakalinga kusuni kunyumfwa na kushiba maswi akaswa kuli Lesa ayo ngaakalinga kubalwiita Isaya. Ubu bweenka mbobacita bantu munshiku shino! Bantu baanji balakaka kunyumfwa makani abotu a Bwaami bwakwe Lesa ngobashimikila Bakamboni bakwe Yehova.
ip-1 pe. 99 pala. 23
Yehova Lesa Ali mu Tempele Yakwe Isalalite
23 Yesu ndyaakaamba maswi akaamba Isaya, wakatondesha ayi bushinshimi bwakakumashikwa ciindi ndyaakalinga pacishi. Bantu baanji bakalinga kucite myoyo yakuba anga njilya yakalinga kucite baJuda muciindi cakwe Isaya. Abalo bakakaka kucitawo comwi pa makani ngobakanyumfwa alimwi abalo bakanyonyoolwa. (Mateyo 23:35-38; 24:1, 2) Ici cakacitika ciindi bamasoja bene Loma ndyebakatanjililwa a Mweendeleshi Taitasi kuya mukulwana Jelusalemu mu 70 C.E. akwiinyonyoola pomwi a tempele. Nacibi boobo, bamwi bakanyumfwila Yesu akuba bashikwiiya bakwe. Alimwi Yesu wakaamba bashikwiiya bakwe aba ayi ‘balisangalete.’ (Mateyo 13:16-23, 51) Wakalinga wabalwiita ayi na bakabone ayi “Jelusalemu yashingulukwa abashilumamba,” balyeelete ‘kucicila kutulundu.’ (Luka 21:20-22) Aboobo “imbuto isalalite” yacikoshanyo ya bantu bakatondesha lushomo abo bakesa mukuba ‘Isilaeli wakwe Lesa’ wakumushimu, bakapulushikwa.—Bene Galatiya 6:16.
Buboni Bwakumushimu
w06 12/1 pe. 9 pala. 4
Shiteente Shinene Shitocanika Mulibuku Lyakwe Isaya—Lubasu 1
7:3, 4—Ino nceebonshi Yehova wakapulusha Mwaami mubiibi Aasi? Bamaami ba bene Asilya alimwi abamaami ba bene Isilaeli bakalinga kusuni kumukusha pa bwaami Aasi Mwaami wa bene Juda kwaamba ayi babikewo muntu wakalinga kusuminabo shili shoonse nsheenga bamulwiita, alimwi muntu uyo wakalinga mwanaakwe Tabiilu—uteshi wamulunyungu lwakwe Defedi. Muyeeyo uyu ubiibi maningi wakalinga kusa mukupilinganya cipangano ca Bwaami ico Yehova ncakapangana a Defedi. Aboobo Yehova wakapulusha Aasi kwaamba ayi litapilinganishikwi lishalane mwakalinga kusa mukushalilwa “Mwaami wa Luumuno.”—Isaya 9:6.
DECEMBER 15-21
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA ISAYA 9-10
“Mumuni Unene” Wakashinshimwa
ip-1 mape. 125-126 mapa. 16-17
Cishomesho ca Mwaami wa Luumuno
16 Ncakwiila, ‘ciindi citoosa’ Isaya ncaakalinga kwaamba, cakalinga ciindi Yesu ndyaakalinga kusa mukusebensa ncito yakwe yakushimikila pacishi capanshi. Yesu wakeekala mu Galili kwaciindi cilaamfu ndyaakalinga pacishi. Mu Galili Yesu mwakatalikila ncito yakwe yakushimikila akutalika kwaambilisha ayi: “[Bwaami] bwakwe Lesa buli pafwaafwi.” (Mateyo 4:17) Alimwi uku kweenka nkwaakambila Likani lyakwe lya Pakalundu, nkwaakasalila batumwi bakwe, nkwaakacitila caankamiko cakutaanguna, alimwi nkwaakalinga kubete ndyaakabonekela kubashikwiiya bashika 500 pesule lyakwaamba ayi wabushikwa. (Mateyo 5:1–7:27; 28:16-20; Maako 3:13, 14; Joni 2:8-11; 1 Bene Kolinto 15:6) Munshila iyi Yesu wakakumanisha bushinshimi bwakaamba Isaya kwiinda mukulemeka “cishi ca bene Sebuluni aca bene Nafutali.” Nacibi boobo, Yesu taakwe kushimikilabo bantu bakalinga mu Galili. Ceebo cakwaamba ayi wakalinga kushimikila makani abotu mucishi coonse, mushobo woonse wa bene Isilaeli wakamulemeka, kwiilikaawo amushobo wa bene Juda.
17 Ino mbuyani maswi ngaakaamba Mateyo akwaamba ayi “mumuni unene” mu Galili? Aalo aya akaswa mubushinshimi bwakaamba Isaya. Isaya wakalemba ayi: “Bantu bakalinga kweenda mumunshinshe, babona mumuni unene. Ee, abo bali mumunshinshe ushiya mbi uyoosha, mumuni wabamunikila.” (Isaya 9:2) Ciindi mwaanda wa myaaka wakutaanguna C.E. ndyewakatalika, mumuni wacancine wakalinga kufwekeleshetwe anjiisho shakubeca. Bamatanjilili babupailishi bwa baJuda bakaleta lipenshi ili kwiinda mukukakatila kukonkela tunshiyanshiya twabupailishi uto twakalengesha bantu ‘kuubya maswi akwe Lesa.’ (Mateyo 15:6) Abo bakalinga kuliceesha bakalyatililwa akupilinganishikwa kukonkela “bamatanjilili boofu.” (Mateyo 23:2-4, 16) Yesu Mesiya ndyaakesa pacishi, bantu baanji baliceesha abo bakalinga boofu lwakumushimu bakatalika kubona munshila ya caankamiko. (Joni 1:9, 12) Incito Yesu njaakasebensa pacishi alimwi ashoolwe shakaswa mumulambu wakwe wa cilubula, ngo “mumuni unene” wakaambwa mubushinshimi bwakwe Isaya.—Joni 8:12.
ip-1 mape. 126-128 mapa. 18-19
Cishomesho ca Mwaami wa Luumuno
18 Abo bakacitawo comwi pa mumuni ngobakabona bakasangalala abuumbi. Isaya wakatolelela kwaamba ayi: “Mushobo wa bantu banu mwaufusha, Kusangalala kwa bantu banu mwakufusha. Balasangalala pameenso anu bweenka bantu mbobasangalala pakutebula. Ee, bweenka mbobasangalala basankwa pakubaana shakasaalwa.” (Isaya 9:3) Incito yakushimikila Yesu njaakasebensa abashikwiiya bakwe, yakapa kwaamba ayi bantu bakalinga kucite myoyo ibombu basune kubakonkela, kutondesha ayi balisuni kulambila Yehova mumushimu amulushinisho. (Joni 4:24) Mumyaaka itashiiki aku 4, bantu baanji bakaba Beneklistu. Bantu bashika 3,000 bakabombekwa pa bushiku bwa Pentekositi yamu 33 C.E. Lyalo ndyepakeendabo ciindi ciniini, ‘basankwa bakaba bashomi bakashika mpashi 5,000.’ (Milimo 2:41; 4:4) Bashikwiiya ndyebakasebensa cankusu kumunikila bantu, “bashomi bakalinga kuya bufulilakobo alimwi bapailishi baanji bakashoma makani abotu.”—Milimo 6:7.
19 Bashikwiiya bakwe Yesu bakasangalala pakufulilaako kwa bantu bakalinga kuba bashomi bweenka bantu mbobasangalala na batebula shiinji na pakubwesa shintu shabaabo mbeenga bakoma munkondo. (Milimo 2:46, 47) Mukuya kwaciindi, Yehova wakapa kwaamba ayi mumuni umunike kubaswamashi. (Milimo 14:27) Aboobo bantu bashikanda shoonse bakasangalala ceebo cakwaamba ayi nshila yakacaluka ano kuli mbabo yakusenenamo pafwiifwi kuli Yehova.—Milimo 13:48.
ip-1 mape. 128-129 mapa. 20-21
Cishomesho ca Mwaami wa Luumuno
20 Shiswaamo ceebo ca ncito Mesiya njaakasebensa nshamuyayaya, kweelana amaswi atokonkelaawo Isaya ngaakaamba akwaamba ayi: “Ncakwiila mwebo mwatyoloola lijoko ilyo lyalinga kubalemena. Mwatyoloola ankooli yalinga kubooma pashifushi. Ee, mushobo wa bantu walinga kulyatilila bantu banu mookoma, bweenka mbomwakakoma bene Midyani kale kale.” (Isaya 9:4) Myaaka iinji Isaya kaatana kubaako, bene Midyani bakanyumfwana abene Moabu kwaamba ayi bayunge bene Isilaeli mukucita shibiibi. (Shakubelenga 25:1-9, 14-18; 31:15, 16) Mukuya kwaciindi, bene Midyani bakakoonga bene Isilaeli kwiinda mukubenjilila mumishi mobakalinga kukala akunobanyaya shintu alimwi ashilimwa shabo kwamyaaka 7. (Boomboloshi 6:1-6) Lyalo Yehova kwiinda muli Gidyoni musebenshi wakwe, wakakoma balwani bene Midyani. Kuswabo ciindi bene Midyani ndyebakakomwa, takuuwo bumboni butondesha ayi bantu bakwe Yehova bakapenshekwa alimwi ku bene Midyani. (Boomboloshi 6:7-16; 8:28) Coononobo, Yesu Klistu uyo eshi akese mukucita shintu shiinditewo pali Gidyoni, alaakupulusha bantu bakwe Yehova kuswa kubalwani batobapensha munshiku shino. (Ciyubululo 17:14; 19:11-21) Lyalo bweenka mbobakakomwa bene Midyani kale kale, balwani babantu bakwe Lesa balaakukomwa cakumaninina kuteshi kwiinda mubusongo bwamuntu, sombi kwiinda munkusu shakwe Yehova. (Boomboloshi 7:2-22) Bantu bakwe Lesa teshi bakapenshekwewo lyobilo!
21 Kutondesha nkusu Lesa nshaacite tacaambi ayi kulwana nkondo nkubotu. Yesu wakabushikwa ngu Mwaami wa Luumuno, alimwi alaakuleta luumuno lutamaani kwiinda mukunyonyoola balwani bakwe. Lyalo Isaya wakaamba ayi shisebensesho shoonse shakulwanisha shilaakutentwa mumulilo. Wakaamba ayi: “Nkwabilo sha bashilumamba isho nshebakalinga kusebensesha munkondo pantu pomwi ashakufwala shabo shoonse shinankeene bulowa shilaakutentwa mumulilo.” (Isaya 9:5) Coongo ca nkwabilo sha bamasoja batomaciŋa teshi cikanyumfwikewo alimwi. Mayunifomu abamasoja anankeene bulowa teshi akabonekeewo lyobilo. Teshi kukabewo nkondo alimwi!—Kulumbaisha 46:9.
Buboni Bwakumushimu
ip-1 pe. 130 mapa. 23-24
Cishomesho ca Mwaami wa Luumuno
23 Shikululika ngu muntu ululika na upandako maano bamwi. Yesu ndyaakalinga pacishi capanshi wakaamba maswi abotu akululika. Baibo ilaamba ayi “bantu baanji balya bakakankamana abuumbi pakwiisha kwakwe.” (Mateyo 7:28) Ngu Shikululika na Shikupanda maano musongo alimwi uyeeyelako bamwi, ucikonsha kushiba kabotu bantu mbobabete. Kululika kwakwe takubi kwakukalalila na kwaanisha bamwi. Liinji alalulika munshila yakwiisha alimwi akupanda maano munshila yalusuno. Kululika kwakwe Yesu nkubotu lyoonse mukwiinga nkwabusongo, kulimaninite alimwi takucite akampenda. Na twakukonkela, inga twacana buumi butamaani.—Joni 6:68.
24 Kululika kwakwe Yesu takwiimfwi pa busongo bwakwe mwiine. Sombi wakaamba ayi: “Kwiisha uku teshi kwangu, sobwe, sombi kulaswa kuli baTa abo bakantuma.” (Joni 7:16) Bweenka mbocakalinga kuli Solomoni, Yehova Lesa ngo Kantupu ka busongo Yesu mbwaacite. (1 Baami 3:7-14; Mateyo 12:42) Cakubonenaako cakwe Yesu cilyeelete kuyuminisha baabo beeisha alimwi akululika mulibungano kwaamba ayi lyoonse kabeeisha akululika kweelana a Maswi akwe Lesa.—Tushimpi 21:30.
DECEMBER 22-28
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA ISAYA 11-13
Baibo Nshoyakaamba pa Wakalinga Kusa Mukuba Mesiya
ip-1 pe. 159 mapa. 4-5
Lupulusho Alusangalalo Mubweendeleshi Bwakwe Mesiya
4 Myaaka iinji Isaya kaatana kubaako, bakalemba mabuku amu Baibo aci Ebulu bakaamba pa wakalinga kusa mukuba Mesiya, Mutanjilili wancinencine, uyo Yehova ngwaakalinga kusa mukutuma ku bene Isilaeli. (Matalikilo 49:10; Dutolonomi 18:18; Kulumbaisha 118:22, 26) Ano kwiinda muli Isaya, Yehova wakeelikawo makani aamwi. Isaya wakalemba ayi: “Ono pacishiko ca buJese palaakusonsa musampi. Musampi uyo ulaakucata shisepo kuswa kumiyanda.” (Isaya 11:1; amweelanye a Kulumbaisha 132:11.) Liswi lyakwaamba ayi “kusonsa” alimwi alyakwaamba ayi “musampi” alatondesha ayi Mesiya wakalinga kusa mukushalilwa mulishalane lyakwe Jese kwiinda muli Defedi mwanaakwe, uyo wakananikwa amafuta kuba mwaami wa bene Isilaeli. (1 Samwelo 16:13; Jelemiya 23:5; Ciyubululo 22:16) Ciindi Mesiya wancine ndyaakalinga kusa mukubonekela, musampi wacikoshanyo uyu wakalinga kusa mukushalilwa mulishalane lyakwe Defedi, wakalinga kusa mukucata shisepo.
5 Yesu ngo Mesiya wakashomeshekwa. Mateyo ndyaakalinga kulemba makani abotu wakalemba maswi akoshenyeeko amaswi akalemba Isaya acanika pa Isaya 11:1 ndyakaamba ayi Yesu ndyaakeetikwa ayi “wakuNasaleti” maswi akaamba bashinshimi akakumanishikwa. Ceebo cakwaamba ayi Yesu wakakulila mu Nasaleti, wakalinga kwiitikwa ayi waku Nasaleti, liina litoboneka ayi lilikoshenye aliswi lyamu ciEbulu lyakasansululwa ayi “kusonsa” lyakasebenseshekwa pa Isaya 11:1—Mateyo 2:23; Luka 2:39, 40.
ip-1 pe. 159 pala. 6
Lupulusho Alusangalalo Mubweendeleshi Bwakwe Mesiya
6 Ino Mesiya wakalinga kusa mukuba mweendeleshi uli buyani? Sa wakalinga kusa mukuba mweendeleshi uli mbuli mwine Asilya uyo wakalinga shilunkutwe alimwi wakanyonyoola bwaami bwa bene Isilaeli bwa mishobo ili 10? Sobwe. Isaya wakaamba pali Mesiya ayi: ‘Mushimu wakwe Yehova ulaakumuselukila, ee, Mushimu wa busongo akunyumfwishisha. NguMushimu wakupanda maano akupa nkusu. Mushimu wa lushibo akuloonda Yehova; Ncakwiila alakwe ulaakunoosangalala mukuloonda Yehova.’ (Isaya 11:2, 3a) Mesiya taakwe kunanikwa amafuta, sombi wakananikwa amushimu usalashi wakwe Lesa. Yesu ndyaakabombekwa ndyaakananikwa amushimu usalashi, ciindi Joni Mubombeki ndyaakabona mushimu usalashi wakwe Lesa koseluka kusa pali Yesu anga nimpolobe. (Luka 3:22) Mushimu wakwe Yehova wakesa pali Yesu, alimwi cakabonekela patuba ayi wakalinga kucite mushimu kwiinda mushintu nshaakalinga kucita cabusongo, kunyumfwisha, kululika, nkusu, alimwi alushibo ndwaakalinga kucite. Iyi njimibo ibotu mweendeleshi uli kabotu njeenga wabaayo!
ip-1 pe. 160 pala. 8
Lupulusho Alusangalalo Mubweendeleshi Bwakwe Mesiya
8 Ino nkuloonda Yehova kwa buyani Mesiya nkwaakatondesha? Yesu tamulondiwo Lesa kuba anga atoloonda kupekwa mulandu. Sombi Mesiya alatondesha bulemu kuli Lesa, nkokwaamba ayi alamuloonda ceebo cakwaamba ayi alimusuni. Muntu uloonda Lesa lyoonse alasuna kucita “shimukondelesha,” bweenka Yesu mbwaacita. (Joni 8:29) Kwiinda mumaswi alimwi amushintu nshaakacita Yesu, wakatondesha ayi inga twasangalala na lyoonse katuloonda Yehova munshila yeelete.
ip-1 pe. 160 pala. 9
Lupulusho Alusangalalo Mubweendeleshi Bwakwe Mesiya
9 Isaya wakaamba makani aamwi pali Mesiya mbwaakalinga kusa mukuba. Wakaamba ayi: “Lakwe teshi akanokoombolosha kwiinda mukulangilishabo muntu, nabi kwiinda mushintu shakunyumfwanyumfwabo.” (Isaya 11:3b) Ncakutatoonsha kwaamba ayi inga mwakondwa kuba amoomboloshi wamushobo uyu na kamuli mukooti. Mbuli Moomboloshi wa bantu boonse, Mesiya inga tabecekwiwo amakani akubeca, makani abucenjeshi, makani akunyumfwanyumfwabo na shintu shimwi muntu nsheenga kacite mbuli bubile. Alacikonsha kushiba bucenjeshi alimwi teelibo pakubona muntu mbwatoboneka sombi alashiba shili “mukati mumoyo.” (1 Pita 3:4) Yesu wakatondesha cakubonenaako cibotu maningi nceenga bakonkela abo boombolosha makani amulibungano.—1 Bene Kolinto 6:1-4.
ip-1 pe. 161 pala. 11
Lupulusho Alusangalalo Mubweendeleshi Bwakwe Mesiya
11 Ciindi bashikwiiya bakwe ndyebakalinga kuyandika kululamikwa, Yesu wakatondesha cakubonenaako cibotu nceenga bakonkela bamanene mulibungano kwiinda mukubalulika munshila yakabacafwa maningi. Aboobo abo bacita shibiibi inga balangila koomboloshekwa akupekwa mulandu pashintu nshobacita. Ciindi Lesa ndyeshi akoomboloshe bweende bwashintu buno, Mesiya ‘ulakunyonyola cishi’ kwiinda mukusebensesha liswi lyakwe lya nkusu kwaambilisha boomboloshi akunyonyoolwa kwabaabo bacita shibiibi. (Kulumbaisha 2:9; amweelanye a Ciyubululo 19:15.) Mukuya kwa ciindi, teshi kukabeewo bamucita shibi beshi bakapilinganye luumuno lwa bantu. (Kulumbaisha 37:10, 11) Yesu uyo ucite bululami alimwi ankusu inga wacikonsha kucita sheeshi.—Kulumbaisha 45:3-7.
Buboni Bwakumushimu
ip-1 mape. 165-166 mapa. 16-18
Lupulusho Alusangalalo Mubweendeleshi Bwakwe Mesiya
16 Kulambila kusalalite kwakesa mukupilinganishikwa ciindi cakutaanguna mu muunda wa Edeni, Satana ndyakayunga Adamu a Efa kwaamba ayi bapondokele Yehova. Amunshiku shino Satana aliciteeko kuyungoola bantu kwaamba ayi baswe kuli Lesa. Sombi Yehova teshi akasuminishe kulambila kusalalite kwaamba ayi kukamaane pa cishi. Liina lyakwe lililikitwemo alimwi ulalama basebenshi bakwe. Nceceeco, kwiinda mumushinshimi Isaya wakashomesha ayi: “Bushiku bulaakushika mwaami uyo wamulunyungu lwakwe Jese ndyeshi akeemikanine bantu anga nimbembela yakukoma. Mishobo ya bantu ilaakumuyobolokela alimwi musena ngweshi akekaleewo ulaakunoocite bulemu.” (Isaya 11:10) Mu 537 B.C.E., Jelusalemu musena Defedi ngwaakalinga wapanga kuba tauni inene yacishi, wakaba citondesho, ciindi baJuda baniini abo bakalinga kushomeka ndyebakasengwa kwaamba ayi baboolele akuya mukutalika kuyaka cipya tempele.
17 Nacibi boobo, bushinshimi bwakaamba shiinji kwiilika pasheeshi. Kweelana ambotwabona, butokwaamba pa bwaami bwakwe Mesiya Mutanjilili wancinencine wabantu boonse. Mutumwi Paulo wakaamba maswi ngotucana pa Isaya 11:10 kutondesha ayi baswamashi paciindi cilya bakalinga kusa mukuba acoolwe cakuba mulibungano lya Bwineklistu. Kwaambula maswi ngotucana mu Septuagint acanika pa vesi iyi wakalemba ayi: “Isaya wakaamba ayi: ‘Umwi wa mulunyungu lwakwe Jese ulaakwisa, Lesa ulaakumubusha kwaamba ayi eendeleshe baswamashi bakunsengwe alimwi ulaakulengesha ayi banolangila nguwe.’” (Bene Loma 15:12) Nacibi boobo, bushinshimi ubu butokumanishikwa amunshiku shino, ceebo bantu baanji balatondesha lusuno lwabo pali Yehova kwiinda mukucafwa bamakwabo Mesiya bananikitwe.—Isaya 61:5-9; Mateyo 25:31-40.
18 Bushinshimi ubu mbobutokumanishikwa a munshiku shino, Isaya ndyakaamba ayi “bushiku” bulaakushika wakalinga kusansulula ciindi Mesiya ndyakalinga kusa mukuba Mwaami wa Bwaami bwakwe Lesa kwiculu mu 1914. (Luka 21:10; 2 Timoti 3:1-5; Ciyubululo 12:10) Kuswabo ciindi cilya Yesu Klistu ngo citondesho, peemfwi Isilaeli wakumushimu alimwi abantu boonse abo basuni mfulumeende iluleme. Kwiinda mukutanjililwa a Mesiya, makani abotu a Bwaami atooshimikilwa mushishi shoonse bweenka mbwakaambila limwi Yesu. (Mateyo 24:14, Maako 13:10) Makani abotu aya alabakuma maningi. ‘Likoto lya bantu baanji batakoonshi kubelengwa, bamishobo yoonse’ batonyumfwila Mesiya kwiinda mukusalawo kuba pomwi abananikitwe bacaliteewo mukulambila kusalalite. (Ciyubululo 7:9) Ciindi bantu baanji bapya ndyebatotolelela kusa mukubungana pomwi abananikitwe bacaliteewo mu “ŋanda ya kupaililaamo,” balapa kwaamba ayi bulemu bukomeneneeko ku “musena ngweshi akekaleewo” Mesiya, nkokwaamba ayi tempele inene yakwe Lesa yakumushimu.—Isaya 56:7; Agayi 2:7.
DECEMBER 29–JANUARY 4
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA ISAYA 14-16
Balwani ba Bantu Bakwe Lesa Balaakwaanishikwa
ip-1 pe. 180 pala. 16
Yehova Wakamana Kulisumpula kwa Bantu Bakalinga Kulinyumfwa
16 Ici tacina kucitika ciindi mwaaka wa 539 B.C.E ndyewakashikabo. Nacibi boobo, munshiku shino citobonekela patuba ayi shintu shoonse Isaya nshakaambila limwi pa Babiloni shakakumanishikwa. Muntu umwi wakaamba pa makani amu Baibo ayi Babiloni “pacecino ciindi waba matongo kwa myaaka iinji.” Lyalo alimwi wakaamba ayi: “Muntu uli woonse na wabona musena uyu inga wabona kwaamba ayi Isaya a Jelemiya nshobakaambila limwi shakakumanishikwa.” Muciindi cakwe Isaya, taakuwo muntu wakalinga kukonsha kwaambila limwi shakunyonyoolwa kwa Babiloni alimwi ambwakalinga kusa mukuba matongo. Alimwi Babiloni wakesa mukunyonyoolwa abene Mediya a Pesha pesule lyakwaamba ayi peenda myaaka 200 kuswa ciindi Isaya ndyaakalemba libuku lyakwe! Lyalo kunyonyoolwa kwa Babiloni kwakweelaako kwakesa mukucitika pesule lyakwaamba ayi peenda myaaka iinji. Ici cilatupa kushoma cakutatonsha ayi Baibo nga Maswi akwe Lesa akatanjililwa amushimu. (2 Timoti 3:16) Alimwi ceebo cakwaamba ayi Yehova wakakumanisha bushinshimi kale kale, inga twashoma cakutatonsha ayi bushinshimi bwamu Baibo butana kukumanishikwa abwalo bulaakukumanishikwa paciindi Lesa ncaakabika.
ip-1 pe. 184 pala. 24
Yehova Wakamana Kulisumpula kwa Bantu Bakalinga Kulinyumfwa
24 Mu Baibo bamaami bamulishalane lya bamaami lyakwe Defedi balakoshanishikwa ku nyenyeenshi. (Shakubelenga 24:17) Kutalikila pali Defedi, abo baambwa ayi “nyenyeenshi” pakweendelesha bakalinga kukala pa Kalundu ka Siyoni. Pesule lyakwaamba ayi Solomoni wayaka tempele mu Jelusalemu, ndabala yoonse yakatalika kwiitwa ayi Siyoni. Ndyebakalinga mucipangano ca Milawo, basankwa boonse bene Isilaeli bakalinga kuyandika kunooya ku Siyoni mankanda otatwe mumwaaka. Aboobo kakaba “kalundu kakubunganinaawo.” Aboobo Nebukadinesa ndyaakalinga kusuni kukoma bamaami ba baJuda akubakusha pakalundu aka, wakalinga kusuni kuba ankusu kwiinda bamaami aba baambwa ayi “nyenyeenshi.” Ndyaakakoma bamaami aba taakalinga kusuni ayi Yehova apekwe nguwe bulemu. Muciindi cakucita boobo, wakatondesha kulisumpula kwiinda mukulibika pa musena wakwe Yehova.
ip-1 pe. 189 pala. 1
Yehova Mbwaakalulika Mishobo ya Bantu
YEHOVA inga wasebensesha bantu bakucishi kwaanisha bantu bakwe na kabacita shibiibi. Nacibi boobo, ici inga tacipi kwaamba ayi abule kwaanisha bantu bakucishi pa lunkutwe ndobacite, kulisumpula alimwi akubica moyo nkobacite pakulambila kusalalite. Nceceeco, kakucili myaaka iinji Isaya wakatanjililwa amushimu kulemba “maswi aamba paBabiloni.” (Isaya 13:1) Nacibi boobo, Babiloni kunembo wakalinga kusa mukuba mulwani. Muciindi cakwe Isaya, bene Asilya bakatalika kupensha bantu bakwe Lesa. Bene Asilya bakanyonyoola bwaami bwa kumatwa bwa bene Isilaeli akunyonyoola baJuda baanji. Sombi kukoma kwa bene Asilya kwakalinga kucite pakweela. Isaya wakalemba ayi: ‘Yehova Shinkusu shoonse washomesha cakulumbila ayi, ‘Bweenka mbondakayeeya, ncakwiila mbweshi cikabe . . . Bene Asilya ndaakubanyonyoola mucishi cangu. Ndaakubalyatoola peculu lya tulundu twangu. Lijoko lya bweendeleshi bwa cishi ca Asilya ndaakulikushaawo pabantu bangu. Ndaakubatula mukuli uyo kuswa pashifushi shabo.’’ (Isaya 14:24, 25) Kapatana kwiinda aciindi cilaamfu kuswa ciindi Isaya ndyaakaamba bushinshimi ubu, bene Asilya bakacileka kulwana baJuda.
ip-1 pe. 194 pala. 12
Yehova Mbwaakalulika Mishobo ya Bantu
12 Ino bushinshimi ubu bulaakukumanishikwa lili? Conoonobo. ‘Maswi aya ngoaayo Yehova ngwaakaambawo kale pacishi ca Moabu. Ono bulya Yehova waamba ayi, ‘Na peendebo myaaka yotatwe ikwene, bulemu bwa cishi ca Moabu bulaakumana. Abalo bantu beshi bakapuluke mbakubalabo, nakubi boobo abalo balaakunoomanite cakuwabo akumuuwo.’’ (Isaya 16:13, 14) Kweelana amaswi aya, kuli bumboni mbobakacana beshikukaba shakukabakaba butondesha ayi mumwaaka wa 700 B.C.E., bene Moabu bakapeenga maningi alimwi mumisena iinji bantu bakalongaamo. Tigilati Pilesa III wakaamba ayi Salamanu mwine Moabu wakalinga pa beendeleshi bakalipila musonko kuli nguwe. Senakelibu wakatambula musonko kuswa kuli Kammusunadbi, mwaami wa bene Moabu. Bamaami bene Asilya Esaadoni a Ashubanipo balaambwa ayi bakalinga kucite nkusu pa Bamaami bene Moabu Musuri a Kamashaltu. Myaaka iinji yainda, bene Moabu boonse bakamana kuloba. Kuli matongo aanji akacanika ayeeyelwa ayi akalinga abene Moabu, sombi taakuwo bumboni buunji bwakacanika pa balwani aba ba bene Isilaeli bakalinga kucite nkusu.
Buboni Bwakumushimu
w06 12/1 pe. 10 pala. 11
Shiteente Shinene Shitocanika Mulibuku Lyakwe Isaya—Lubasu 1
14:1, 2—Ino abo bakalinga bacata busha akulyaatilila bantu bakwe Yehova bakesa mukuba buyani basha akulelwa kuli mbabo? Ici cakacitika ciindi Danyelo ndyaakapekwa cuuna capeculu mu Babiloni paciindi bene Mediya abene Pesha ndyebakalinga kweendelesha. Lyalo alimwi aciindi Esita, ndyaakesa mukuba mwaami mwanakashi wa bene Pesha; alimwi aciindi Modekayi ndyaakesa mukuba wabili ku mu Buleelo bwa bene Pesha.