Bene Isilaeli Bakale Kale Bakalinga Kulwana Nkondo—Ino Nceebonshi Swebo Tatuciti Boobo?
PACIINDI ca Nkondo Yapacishi Coonse Yabili kapokola waba Nazi wakakalookela likoto lya Bakamboni Bakwe Yehova ayi, “Na womwi pali ndimwe akake kulwana cishi ca France na England, noonse mutoocaikwa!” Taakuwo Kamboni nabi womwi wakasumina kupwaya mulawo wakwe Yehova nabi kwaamba ayi bamasoja ba Nazi bakalinga kulindilila pafwiifwi. Uku kwakalinga nkutaloonda kwancinencine! Ici ncakubonenaako cibotu citondesha Bakamboni Bakwe Yehova mbobabona nkondo. Tulakaka kwaabanamo lubasu munkondo shapacishi cino. Tulakaka kwaabanamo lubasu mushacishi nabi batukoonge ayi batootucaya.
Nacibi boobo, teshi boonse baliita ayi Mbeneklistu beshi kusuminisha makani aya. Baanji balashoma ayi Mwineklistu alyeelete kushitilisha cishi cinemishaabo. Mpashi inga baamba ayi, ‘Bene Isilaeli bakale kale bakalinga bantu bakwe Lesa alimwi bakalinga kulwana nkondo, aboobo ino nceebonshi Beneklistu tabeelete kucita boobo munshiku shino?’ Ino inga mwakumbula buyani? Inga mwasansulula ayi bukaalo bwakalingamo bene Isilaeli bakale kale bulipusene abuumbi abukaalo bwa bantu bakwe Lesa munshiku shino. Amuleke tubandike bupusano buli 5.
1. BANTU BAKWE LESA BOONSE BAKALINGABO MUMUSHOBO WOMWI
Kale kale, Yehova wakasala mushobo womwi wa bene Isilaeli kuba bantu bakwe. Wakalinga kwiita bene Isilaeli ayi ‘bantu bangu basalitwe pakati kabantu boonse.’ (Kulo. 19:5) Alimwi Lesa wakabapa amusena ulibetele. Aboobo Lesa ndyakabapa mulawo wakuya mukulwana mishobo imwi, tabakalinga kuya mukucaya basebenshinyinaabo.a
Munshiku shino, basebenshi bakwe Yehova balaswa “kumikowa yoonse, kumishobo yoonse alimwi akumilaka yoonse.” (Ciyu. 7:9) Aboobo na nkuya kunkondo nkokwaamba ayi batooya mukucaya basebenshinyinaabo.
2. YEHOVA WAKAPA MULAWO BENE ISILAELI WAKUYA KUNKONDO
Kale kale, Yehova ngowakalinga kusala ciindi bene Isilaeli ndyebakalinga kuyandika kuya kunkondo alimwi aluyaando lwa kulwanina nkondo iyo. Kucakubonenaako, Lesa wakalwiita bene Isilaeli kuya mukucaya bene Kenani, abo bakalinga kushibikitwe ayi bakalinga kulambila shibanda, kucita bufuule, alimwi akubenga bana babo mumulilo. Yehova wakalwiita bene Isilaeli kuya mukunyonyoola bantu aba bakalinga kucita shintu shibiibi abuumbi mu Cishi Cakashomeshekwa, kwaamba ayi bene Isilaeli batakayungwi ashintu shibiibi isho. (Lefi 18:24, 25) Pesule lyakwaamba ayi bene Isilaeli bashika mu Cishi Cakashomeshekwa, cimwi ciindi Lesa wakalinga kubalwiita kuya kunkondo kwaamba ayi bashitilishe bene Isilaeli kubalwani bapeensha. (2 Samwe. 5:17-25) Nacibi boobo, taakuwo ciindi Yehova ndyaakasuminisha bene Isilaeli kwaamba ayi balisalile beene kuya ku nkondo. Na balisalila beene kucita boobo, shakalinga kuswaamo shakalinga shibiibi abuumbi.—Shakube. 14:41-45; 2 Maka. 35:20-24.
Munshiku shino, Yehova talwiiti bantu kuya ku nkondo. Shishi shilalwana ceebo ca shintu bantu nshobasuni, kuteshi ceebo ca luyaando lwakwe Lesa. Bamwi balatalika nkondo ceebo cakwaamba ayi balisuni kubwesa musena unene, kupanga maali aanji, na kuyuminisha muyeeyo umwi wa beshimapolitiki. Ano ino mbuyani bantu beshi kwaamba ayi balaya kunkondo muliina lyakwaamba ayi balisuni kushitilisha kulambila kwabo na kucaya balwani bakwe Lesa? Munkondo ya Amagedoni yeshi ikacitike kunembo, Yehova alaakushitilisha basebenshi bakwe bancinencine. (Ciyu. 16:14, 16) Munkondo iyi, likoto lya bashilumamba bakwe Lesa lilaakuba lya baanjelo beenka beenka, kuteshi bantu bakwe bamusebensela.—Ciyu. 19:11-15.
3. BENE ISILAELI TABAKALINGA KUCAYA BAABO BAKATONDESHA LUSHOMO MULI YEHOVA
Sa Yehova alacafwa cishi cili coonse kulwana nkondo bweenka mbwaakacafwa bene Isilaeli kukoma ndabala ya Jeliko?
Kale kale, bashilumamba ba bene Isilaeli bakalinga kunyumfwila nkumbu abo batondesha lushomo muli Lesa akucayabo baabo Yehova mbaakasala ayi bacaikwe. Amuleke tubandike pa shakubonenaako shobilo. Nabi kwaamba ayi Yehova wakalinga wapa mulawo ayi Jeliko inyonyoolwe, bene Isilaeli tabakwe kucaya Laabu alimwi amukwashi wakwe ceebo ca lushomo lwabo. (Joshu. 2:9-16; 6:16, 17) Mukuya kwaciindi, ndabala yoonse ya Gibyoni taikwe kunyonyoolwa ceebo cakwaamba ayi bene Gibyoni bakatondesha bulemu kuli Lesa.—Joshu. 9:3-9, 17-19.
Munshinku shino, shishi na shitoolwana tashipulushi baabo bacite lushomo. Alimwi cimwi ciindi balacaya abantubo bateshi bamasoja.
4. BENE ISILAELI BAKALINGA KULWANA NKONDO KWEELANA A MILAWO YAKWE LESA
Kale kale, Yehova wakalinga kusuni bene Isilaeli kulwana nkondo kweelana amilawo yakwe. Kucakubonenaako, cimwi ciindi Lesa wakalinga kubalwiita kupangana “cipangano ca luumuno” abaabo mbobakalinga kusuni kulwana. (Duto. 20:10, NWT) Yehova wakalinga kulangila bashilumamba ba bene Isilaeli kutolelela kuba babuuya akukonkela njiisho shakwe pamakani akulilemeka. (Duto. 23:9-14) Nabi kwaamba ayi bashilumamba ba mishobo imwi bakalinga koona banakashi cakubakakatisha paciindi ca nkondo, Yehova taakwe kusuminisha bene Isilaeli kucita boobo. Alimwi bakalinga kusuminishikwabo kweeba mwanakashi watolwa mubusha pesule lya mweenshi womwi kuswa ciindi ndyebakakoma ndabala.—Duto. 21:10-13.
Munshiku shino, shishi shiinji bakapangana shipangano sha milawo yeelete kukonkelwa ndyebatoolwana nkondo, kwaamba ayi bashitilishe baabo bateshi bamasoja. Nacibi boobo, taakuwo bakonkela milawo iyo.
5. LESA WAKALINGA KUCAFWA BANTU BAKWE MUNKONDO
Sa abo balwana nkondo munshiku shino, balapulusha baabo bashomeka bweenka mbuli Yehova mbwakapulusha Laabu amukwashi wakwe paciindi ndabala ya Jeliko ndyeyakalinga kunyonyoolwa?
Kale kale, Yehova wakalinga kucafwa bene Isilaeli munkondo alimwi liinji wakalinga kucita shaankamiko kwaamba ayi bakome. Kucakubonenaako, ino Yehova wakacita buyani kwaamba ayi acafwe bene Isilaeli kukoma ndabala ya Jeliko? Kweelana a Yehova mbwakaamba, bene Isilaeli ‘ndyebakoolobesha cankusu, mpeeke lubumbu loonse lwakawa,’ ico cakapa kwaamba ayi cibe cuubu kukoma ndabala. (Joshu. 6:20) Alimwi ino bakacita buyani kwaamba ayi bakome ndabala ya bene Amoli? ‘Yehova wakalosha mfula ya mabwe anene pali mbabo. Anu baanji bakafwa ku mabwe aya kwiinda mbobakafwa kumipeeni ya bene Isilaeli.’—Joshu. 10:6-11.
Munshiku shino, Yehova taacafwiwo cishi cili coonse pacishi capanshi munkondo. Bwaami bwakwe, butokweendeleshekwa a Yesu, “tabwishi bwa mucishi ca panshi pano.” (Joni 18:36) Sombi Satana ngoocite nkusu pa mfulumeende shoonse sha bantu. Inkondo ashintu shibiibi abuumbi shitoocitika nsengwe yoonse shilatondesha mibo yakwe ibiibi.—Luka 4:5, 6; 1 Joni 5:19.
BENEKLISTU BANCINE BALEELESHA KUKALA MULUUMUNO ABAMWI
Kweelana ambotwabandika, bukaalo bwesu munshiku shino bulipusene abuumbi ashintu mboshakalinga muciindi ca bene Isilaeli bakale kale. Nacibi boobo, teshibo bupusano ubu bweenka bupa kwaamba ayi tutanookwaabanamo lubasu munkondo. Kuli sheebo ashimwi. Kucakubonenaako, Lesa wakaambila limwi ayi munshiku shakweelaako, bantu beshi bakaiishikwe anguwe teshi bakeyeewo sha nkondo na kuya kunkondo alimwi. (Isa. 2:2-4) Kwiilikaawo, Klistu wakaamba ayi bashikwiiya bakwe ‘tababete bamucishi’ nkokwaamba ayi balaakutolelela kutaabanamo lubasu mushintu shamucishi mbuli shamapolitiki.—Joni 15:19.
Kuli ashimwi Klistu nshaakayuminisha bashikwiiya bakwe kucita. Wakabalwiita kuleya mibo yeenga yalengesha kubikilana mfundilishi, bukali, alimwi ankoondo. (Mate. 5:21, 22) Kwiilikaawo, wakabalwiita ayi balyeelete kuba bantu baleta lunyumfwano alimwi balyeelete kusuna balwani babo.—Mate. 5:9, 44.
Ino inga twacita buyani palweesu? Ncakutatoonsha kwaamba ayi tatucitewo luyaando lwa kwaabanamo lubasu munkondo, ano sa cimwi ciindi kuli bamwi mulibungano mbotubona anga mbalwani besu? Amuleke tunookweelesha cankusu kwaamba ayi tutanoobona bamwi munshila yeeyo.—Jemu. 4:1, 11.
Tatwaabanimo lubasu munkondo shamucishi. Muciindi cakucita boobo tuleelesha kuyuminisha luumuno alimwi alusuno pakati kesu. (Joni 13:34, 35) Atube bashinishite kutolelela kutaabanamo lubasu mushacishi ndyetutolangila kuciindi Yehova ndyeshi akakusheewo nkondo shoonse kwamuyayaya.—Kulu. 46:9.
a Cimwi ciindi bene Isilaeli bakalinga kulwana beene abeene, sombi Yehova taakalinga kusangalala ankoondo isho. (1 Baam. 12:24) Nacibi boobo, cimwi ciindi na mushobo umwi pakati kabantu bakwe wacileka kushomeka na mpashi wacita shilubo shinene, Yehova wakalinga kusuminisha ayi ucaikwe.—Boombo. 20:3-35; 2 Maka. 13:3-18; 25:14-22; 28:1-8.