Sa Bamakwesu Bafwite Tulaakubabonawo Alimwi?
Bantu baanji balayeeya na kuli sheshi shikacitike kunembo ku bamakwabo bakafwa. Baleepusha ayi: “Ino tulaakubabonawo alimwi?” Mpani amwebo bweenka ubo mbomuyeeya. Ino inga mwanyumfwa buyani na mwashiba ayi kuba pantu pomwi abamakwanu bakafwa kulaakubako penka pano pa cishi mu luumuno?
Baibolo ilashomesha ayi: ‘Bantu banu bakafwa balaakubuka alimwi. Balaakuba abuumi.’ Alimwi Baibolo ilaamba ayi: “Baluleme balaakubwesa cishi ayi ncabo. Balaakunookalamo kwamuyayaya.”—Isaya 26:19; Kulumbaisha 37:29.
Pa kwaamba ayi tushinishe ayi uko kushoma nkwancinencine, tulyeelete kukumbula miipusho yakutalikilako iyi: Ino bantu balafwita nshi? Bafu bali kuli? Ino inga twashoma ayi balaakubushikwa?
Lufu, a Shicitika na Muntu Wafwa
Baibolo ilaamba shinyumfwika ayi kuswabo ku matalikilo, Lesa taakalyusuniwo ayi bantu banofwa. Wakaleenga bantu bakutanguna Adamu a Efa, akubabika mu paladaiso pa cishi mu musena wakalinga kwiitwa ayi Edeni. Wakabaambila ayi bashale baana akusenya Paladaiso kwaamba ayi ibe pa cishi poonse. Kutanyumfwila nshobakabaambila wakalinga ngumulandu wakufwitawo.—Matalikilo 1:28; 2:15-17.
Adamu a Efa tabana kunyumfwila Lesa bakaalilwa kumulumba pa nkumbu nshaakabatondesha, aboobo bakoomboloshekwa. Lesa wakaambila Adamu ayi: ‘Ulaakuboolela ku bulongo nkowakaswita. Mukwiinga wakalengwa kuswa ku bulongo, alimwi ulaakuboolela kubulongo.’ (Matalikilo 3:19) Adamu kaatana kuleengwa taakalingako; wakalinga bulongo. Ceebo cakwaamba ayi Adamu wakabisha nabi kutanyumfwila, wakoomboloshekwa kuboolela ku bulongo, wakaloba.
Aboobo, lufu anu nkutaba abuumi. Baibolo ilatoondesha ayi lufu abuumi shilipusene ndiyaamba ayi: “Cilambu ca bubi ndufu, sombi cipo cakwe Lesa mbuumi butamaani.” (Bene Loma 6:23) Baibolo ilatoondesha ayi lufu nkutashiba cili conse ndiyaamba ayi: “Bantu boomi balishi ayi balaakufwa, sombi bafwite balo taaku ncebeshi. (Shikushimikila 9:5) Baibolo ilaamba ayi: Muntu na wafwa, ‘Ulaboolela ku bulongo. Pa bushiku ubo nshaabambite shoonse shileela.’—Kulumbaisha 146:3, 4.
Adamu a Efa bo mbobatakwe kunyumfwila nshibakabaambila mu Edeni, ino bantu boonse balafwita nshi? Mukwiinga bantu boonse bakashalwa Adamu kaali wabisha kale, aboobo boonse bakapyana kubisha a lufu kuswa kuli nguwe. Baibolo ilaamba ayi: “Bubi bwakesa pa cishi ca panshi ceebo ca muntu womwi [Adamu] alimwi bubi ubo bwakaleta lufu. Mbweeke ubo lufu lwakashika kubantu boonse.”—Bene Loma 5:12; Jobo 14:4.
Ono bamwi inga beepusha ayi: ‘Teshi kuli cipuluka na muntu wafwa?’ Baanji mbobeisha bweenka ubo, alimwi balaamba ayi lufu ngo mulyaango wakuya ku bukaalo bumwi. Ono uku kuyeeya takweelaniwo ansho yaamba Baibolo. Nkaambo Maswi akwe Lesa aleisha ayi mwebo mbo buumi, ayi buumi bwanu ngo ndimwe nkokwaamba ayi shoonse shili muli ndimwe; mubili, alimwi a miyeeyo. (Matalikilo 2:7; Jelemiya 2:34; Tushimpi 2:10) Alimwi Baibolo ilaamba ayi: “Muntu uyo ubisha ngweshi akafwe.” (Esekelo 18:4) Baibolo tayaambiwo ayi kuli cipuluka muntu na wafwa.
Sa Bafu Balaakuba Abuumi Alimwi?
Kubisha a lufu ndishakaba pa cishi, Lesa wakayubulula ayi kuyanda kwakwe nkwakwaamba ayi bafu bakabe abuumi kwiinda mukubushikwa. Aboobo, Baibolo ilaamba ayi: “Abulaamu wakalinga washoma ayi Lesa ulakonsha kubusha Isaki kuswa kubafu.” (Bene Ebulu 11:17-19) Abulaamu nshaakashoma shakalinga shalushinisho mukwiinga Baibolo ilaamba ayi Lesa Shinkusu shoonse: “Teshi Lesa wa bafu, sombi ngu Lesa wa boomi, kuli nguwe boonse mboomi.”—Luka 20:37, 38.
Ncakwiila, Lesa Shinkusu shoonse ulicite nkusu alimwi ulayandisha kubusha bantu mbwaasala. Yesu Klistu mwiine wakaamba ayi: “Mutakankamani acikani ici mukwiinga ciindi cilakushikila bafu boonse ndyeshi bakanyumfwe liswi lyakwe akuswa mushuumbwe.”—Joni 5:28, 29; Milimo ya Batumwi 24:15.
Pakeendabo ciindi ciniini ndyakamanisha kwaamba, Yesu wakakumanya beshicililo bakalinga kuswa ku Naini, mushi wakalinga mu Isilaeli. Mufu wakalinga ngo mwaana eenka bo mukalubinje ngwaakalyucite. Yesu ndyakabona mbwaakoongumana, wakamunyumfwila nkumbu. Aboobo, wakaambila mufu ayi: “Webo ndaba, ntookwaambila ayi buka!” Musankwa wakabuka, alimwi Yesu wakamuboosha kuli banyina.—Luka 7:11-17.
Mbuli mbocakalinga ku mukalubinje, bantu bakasangalala maningi Yesu ndyaakafwakashisha Jailosi wakalinga mutangilishi wa coonde ca baJuda. Mwanaakwe wa myaka likumi ayobilo wakafwa. Ono Yesu ndyaakashika ku ŋanda kuli Jailosi, wakaya kwakalinga mwaana mufu akwaamba ayi: “Webo ndaba, buka!” Alakwe wakanyamuka!—Luka 8:40-56.
Ndi pakenda ciindi, Lasalo mubye Yesu wakafwa. Yesu ndyaakashika ku ŋanda kuli Lasalo, wakacana ayi peenda kale nshiku shone mpaakafwita. Nacibi ayi Malita nankashi yakwe wakoongumana maningi, wakatondesha lulangilo ndyakaamba ayi: ‘Ndishi kwaamba ayi ulaakubuka ndyeshi bakabuke bafu pabushiku bwakweelako.” Lyalo Yesu wakaya ku cuumbwe, akubalwiita ayi bakusheko libwe, wakeeta aliswi lya peculu ayi: “Lasalo, swaamo umo!” Alakwe wakaswaamo!—Joni 11:11-44.
Ono amuciyeeye: Ino Lasalo wakalinga buyani pa nshiku shone nshaakalinga kufwite? Lasalo taakwe kwaambawo ayi wakalinga kusangalala kwiculu nabi ayi wakalinga kupenga mu mulilo, niinga waamba niinga mbocakalinga. Lasalo taakuwo ncaakaliga kushi ndyaakafwa alimwi Yesu niinga taakwe kumubusha, niinga kaacifwite kushikila ‘ndyeshi bakabuke bafu pa bushiku bwakweelaako.’
Ncakwiila, ishi shaankamiko nshaakacita Yesu shakalinga sha ciindi ciniini, mukwiinga abo bakabushikwa bakafwa alimwi. Nacibi boobo, peenda myaka kwiinda pali 1,900 Yesu ndyakatondesha ayi nkusu shakwe Lesa shilakonsha kupa bafu buumi alimwi! Aboobo, shilya shaankamiko shiniini nshaakacita Yesu shakatoondesha ayi Bwaami bwakwe Lesa bulaakucita shiindawo pa cishi.
Na Mukwesu Wafwa
Na mukwanu wafwa, inga mwoongumana maningi nacibi ayi mulashoma mu kubuka. Nabi Abulaamu wakashoma ayi mukaakwe ulakubuka, tulabelenga ayi “Abulaamu wakaya mukumulila abuumbi.” (Matalikilo 23:2) Ino kuli Yesu cakalinga buyani? Lasalo ndyaakafwa, Yesu “wakacatwa buumba akupenshekwa abuumbi.” Mpomunyaawo, “Yesu wakalila.” (Joni 11:33, 35) Anu, na mukwanu wafwa cilibo kabotu kulila.
Na mwaana wafwa, nyina uleendawo kupenshekwa. Baibolo ayalo ilashinisha ayi nyina ulapenshekwa abuumbi. (2 Baami 4:27) Baishi mwaana abalo balapeenshekwa. Abusalomu mwaana Mwaami Defedi ndyaakafwa, baishi bakalila ayi: “Anu nikwafwa ndime kuleka ndiwe Abusalomu.”—2 Samwelo 18:33.
Ono, mukwiinga mulashoma mu kubuka, teshi mukanoolilo bunene. Kweelana a Baibolo mboyaamba ayi, “mutanookuungumana mbuli bantu batacite ncebatoolangila.” (1 Bene Tesalonika 4:13) Aboobo, kwiinda mu mumupailo mulaakusena pafwaafwi a Lesa, alimwi Baibolo ilashomesha ayi: “Lakwe ulaakulama buumi bwanu.”—Kulumbaisha 55:22.