MUTWI WAKWIIYA 50
LWIIMBO 135 Mulusuno Yehova Atootulwiita ayi: “Omwanaangu, Tondesha Busongo”
Nobashali—Amucafwe Bana Banu Kuyumya Lushomo Lwabo
‘Amushibe kuyanda kwakwe Lesa, nkokwaamba ayi shintu shibotu, shimukondelesha alimwi shitacite kampenda.’—LOMA. 12:2.
CITEENTE CINENE
Mumutwi uyu, bashali batokwiiya mbweenga babandika abana babo pali Lesa amakani amu Baibo, akubacafwa kuyumya lushomo lwabo.
1-2. Ino bashali balyeelete kucita buyani na bana babo babeepusha miipusho pali Lesa amushintu Baibo nshoyaamba?
BASHALI baanji inga basumina ayi kulela baana teshi cuubu. Na muli mushali, ncakutatoonsha kwaamba ayi mutosebensa cankusu kucafwa mwanaanu kuyumya lushomo lwakwe alimwi Yehova alikondetwe pakusebensa cankusu kwanu. (Duto. 6:6, 7) Mwanaanu ndyatooya cikula, inga watalika kumwiipusha miipusho pa nshetushoma, mbuli Yehova ncaakatupeta milawo yaamba ayi shintu shimwi tashibete kabotu.
2 Mpashi inga mwatalika kuyeeya ayi mwanaanu atomwiipusha miipusho iyo ceebo cakwaamba ayi alatonsha na ncakwiila Lesa nkwaali alimwi taashomi Baibo nshoyaamba. Sombi baana ndyebatoya cikomena, balayandika kunookwiipusha miipusho kwaamba ayi bayumye lushomo lwabo mushintu nshobashoma. (1 Koli. 13:11) Aboobo tamweelete kulisukama. Na bamwiipusha miipusho, ncoolwe cakubacafwa kuyeeyawo abuumbi pa nshobashoma kwaamba ayi bayumye lushomo lwabo muli Lesa amushintu Baibo nshoyaamba.
3. Ino tutokwiiya nshi mumutwi uyu?
3 Mumutwi uyu, tutokwiiya mbweenga bashali bacafwa bana babo kuyumya lushomo lwabo muli Lesa amushintu Baibo nshoyaamba, kunyumfwishisha ncocibetele kabotu kukonkela njiisho shamu Baibo shaamba pa shiluleme ashitaluleme alimwi akwiiya mbweenga basansulwitako bamwi nshobashoma. Tutokwiiya ancocibetele kabotu na baana kabeepusha miipusho alimwi ashimwi nsheenga mwaciita pomwi abana banu kwaamba ayi munooba aciindi cakubandika pashintu nshotushoma.
AMUCAFWE MWANAANU KUYUMYA LUSHOMO LWAKWE MULI LESA AMUSHINTU BAIBO NSHOYAAMBA
4. Ino njimiipusho nshi mwaana njeenga weepusha bashali, alimwi ino nceebonshi?
4 Bashali Beneklistu balicishi ayi mwanaabo inga taabi alushomo muli Lesa ceebobo cakwaamba ayi balo balicite lushomo muli Lesa. Mwakashalwa kamutaciteewo lushomo muli Yehova, alimwi ubu bweenka mbocibete akumwanaanu. Aboobo mwanaanu inga watalika kumwiipusho miipusho mbuli: ‘Ino inga ndashiba buyani ayi ncakwiila Lesa nkwaali? Sa ncakwiila Baibo nshoyaamba nshancine?’ Baibo ilaamba ayi ncibotu kusebensesha ‘nkusu shakuyeeya’ alimwi ‘akushinisha shintu shoonse.’ (Loma. 12:1; 1 Tesa. 5:21) Ano ino nshiinshi nsheenga mwaciita kwaamba ayi mucafwe mwanaanu kuyumya lushomo lwakwe?
5. Ino bashali inga bacita buyani kwaamba ayi bacafwe mwanaabo kushoma ayi Baibo nshoyaamba nshancine? (Bene Loma 12:2)
5 Amucafwe mwanaanu kucana bumboni butondesha ayi Baibo nshoyaamba nshancine. (Amubelenge Bene Loma 12:2.) Na mwanaanu wamwiipusha miipusho, amumucaafwe kushiba mbweenga wacana shikumbulo kwiinda mukusebensesha shisebensesho shitucafwa kulangoola makani mbuli Watch Tower Publications Index alimwi alibuku lyamu Chitonga lyaamba ayi Bbuku Ligwasya Kuvwuntauzya lya Bakamboni ba Jehova. Mu Bbuku Ligwasya Kuvwuntauzya, inga waya palubasu lulembetwe ayi “Ibbaibbele,” lyalo akubona pakamutwi kaamba ayi “Lyakasololelwa Amuuya wa Leza,” kwaamba ayi acane bumboni butondesha ayi Baibo teshibo libuku lyakalembwa abantu. Sombi nga “maswi akwe Lesa.” (1 Tesa. 2:13) Kucakubonenaako, inga walangoola makani aamba pa ndabala yakale kale ya bene Asilya yakalinga kwiitwa ayi Ninife. Kale kale, bantu bamwi beeite bakalinga kwaamba ayi takwakalingaawo ndabala ya Ninife. Sombi mumyaaka yamuma 1850, beshikukaba shakukabakaba bakacana shimwi shakatondesha ayi ncakwiila ndabala iyi nkoyakalinga, kweelana a Baibo mboyaamba. (Sefa. 2:13-15) Kwaamba ayi ashibe bushinshimi bwamu Baibo bwaamba pakunyonyoolwa kwa Ninife mbobwakakumanishikwa, inga wabelenga mutwi waamba ayi “Sa Mulicishi?” mu Njashi Yamulindilishi ya November 2021. Amucafwe mwanaanu kubona mabuku esu nshaamba mbosheendelana ashilembetwe mumabuku amwi bantu ngobashoma. Kucita boobo kulaakucafwa mwanaanu kushoma cakutatoonsha ayi Baibo nshoyaamba nshancine.
6. Ino bashali inga bacita buyani kwaamba ayi bacafwe mwanaabo kubona bumboni butondesha ayi Baibo nshoyaamba nshancine? Amwaambe cakubonenaako. (Amubone acikope.)
6 Amucafwe mwanaanu kubona bumboni butondesha ayi Baibo nshoyaamba nshancine. Amucane nshila sha mbweenga mwabandika amwanaanu pamakani amu Baibo na pamakani akushoma ayi Lesa nkwaali. Inga mwaiisha mwanaanu pamakani aya na mwafwakashila misena mbuli ku misiamu, ku paaki na kufwakashila ofesi ya musampi wa Bakamboni Bakwe Yehova. Kucakubonenaako, na mwafwakashila misiamu nabi kubona shikope shitondesha shintu shakale kale pa intaneti na mumabuku esu, inga mwamutondesha shintu sheenga shamucafwa kushoma cakutatoonsha ayi Baibo nshoyaamba nshancine. Mpashi inga mwaiisha mwanaanu pa Libwe Lyaku Moabu. Palibwe ili palilembetwe liina lyakwe Yehova alimwi peenda myaaka 3,000 kuswa ciindi ndyebakalembaawo. Libwe ili lili ku misiamu yaku France iitwa ayi Louvre. Alimwi ku Maofesi Anene a Bakamboni Bakwe Yehova ku Warwick mu New York, kuli musena mobatondesha libwe lyakubesa likoshenye a Libwe lyaku Moabu. Libwe lyaku Moabu lilatondesha ayi Mwaami Mesha waku Moabu wakapondokela bene Isilaeli. Makani aya aleendelana a Baibo nshoyaamba. (2 Baam. 3:4, 5) Na mwanaanu wabona bumboni butondesha ayi Baibo nshoyaamba nshancine, lushomo lwakwe lulaakuyuminaako.—Amweelanye a 2 Makani 9:6.
Amucafwe mwanaanu kuyumya lushomo lwakwe muli Lesa amushintu Baibo nshoyaamba kwiinda mukubandika pashintu shakale kale shitondesha ayi Baibo nshoyaamba nshancine (Amubone palagilafu 6)
7-8. (a) Ino nshiinshi nsheenga tweeya kushintu shiboneka kabotu Lesa nshaakalenga? Amwaambe cakubonenaako. (Amubone acikope.) (b) Ino njimiipusho nshi njeenga mweepusha mwanaanu kwaamba ayi ashome cakutatoonsha ayi kuli Mulengi?
7 Amucafwe mwanaanu kuyeeya pashintu Yehova nshaakalenga. Ndyemutooya ceenda munshila, muluundu na ndyemutoosebensa mu gadeni, amucafwe mwanaanu kubona shintu Yehova nshaakalenga mboshakapangwa munshila isangalasha. Ino nceebonshi? Kwaamba ayi mumucaafwe kunyumfwishisha ayi kuli Mulengi ucite busongo bwinditeewo wakashilenga. Kucakubonenaako, shilengwa shiinji shilaboneka anga shilipombeene na anga ninkata. Beshisayansi bakeeya shiinji pashilengwa isho. Ushisayansi waliina lya Nicola Fameli wakaamba ayi na mwabelenga namba ya shiboneka anga shilipombeene ku kushilengwa shimwi, liinji manamba ayo alaba akoshenye. Manamba ayo aleetwa ayi manamba a Fibonacci. Inga twabona shiboneka anga shilipombeene kushintu shiinji mbuli milalabungu imwi, shipapa sha bakolokofwa, mateu, alimwi amitwi ya sanifulawa.a
8 Mwanaanu ndyatooya ciiya shiinji kucikolo pamakani ashasayansi, alaakusa mukushiba ayi shilengwa shiinji shilikoshenye mboshiboneka. Kucakubonenaako, shisamu shiinji shilabooshawo kucita shintu shimwi. Ku cishiko kulaba misampi inene inene, lyalo kumisampi iyo kulaba tumisampi tuniini niini kuba mateu. Kuli shilengwa ashimwi shibooshawo kucita shintu shimwi. Sombi ino ngani wakapa kwaamba ayi shilengwa isho shinoocita boobo? Na mwanaanu kayeeyawo abuumbi pashintu shisangalasha Yehova nshaakalenga, mpashi cilaakumucafwa kushoma cakutatoonsha ayi Lesa ngowakalenga shintu shoonse. (Ebu. 3:4) Mwanaanu ndyatooya cikula, mpashi inga mwamwiipusha ayi, “Na Lesa ngowakatulenga, sa utobona ayi alicishi kabotu nshotuyandika kunoocita kwaamba ayi tube alusangalalo?” Lyalo inga mwamusansulwiita ayi Lesa wakatupa Baibo kwaamba ayi tushibe mbweenga twaba alusangalalo.
NASA, ESA, and the Hubble Heritage (STScl/AURA)-ESA/Hubble Collaboration
Ino ngani wakalenga shintu shiboneka kabotu nshotubona? (Amubone palagilafu 7 a 8)
AMUCAFWE MWANAANU KUSHIBA NCOCIBETELE KABOTU KUKONKELA NJIISHO SHAMU BAIBO
9. Ino nshiinshi sheenga shapa kwaamba ayi mwaana eepushe miipusho pashintu Baibo nshoyaamba ayi tashibete kabotu?
9 Cimwi ciindi mwanaanu inga wamwiipusha miipusho pashintu Baibo nshoyaamba ayi tashibete kabotu. Amweeleshe kushiba capa kwaamba ayi eepushe boobo. Sa nceebo cakwaamba ayi taashomi ayi Baibo nshoyaamba nshancine, na nceebo cakwaamba ayi taacishibo bwakusansulwiitako bamwi nshaashoma? Teshi mulandu aceenga capa kwaamba ayi amwiipushe boobo, inga mwasebensesha libuku lya Amusangalale Abuumi Kwamuyayaya! kwaamba ayi mucafwe mwanaanu kunyumfwishisha ncocibetele kabotu kukonkela njiisho shamu Baibo.b
10. Ino inga mwamucafwa buyani mwanaanu kwaamba ayi ayeeye mbweenga waba abushicibusa buyumu a Yehova?
10 Amucafwe mwanaanu kusuna kuba abushicibusa buyumu a Yehova. Ndyemutookwiisha mwanaanu Baibo, amusebenseshe miipusho ashikope shili mulibuku lya Amusangalale Abuumi Kwamuyayaya! kwaamba ayi mushibe mbwaalinyumfwa pashintu shipusenepusene. (Tus. 20:5) Kucakubonenaako, ciiyo 8 cilakoshanisha Yehova kuli shicibusa utubikila maano utwiibalusha sheenga shatucafwa kulishitilisha. Pesule lyakubandikaakwe lilembo lya 1 Joni 5:3, inga mwamwiipusha ayi, “Mukwiinga Yehova ngu shicibusa uli kabotu, ino milawo yakwe tulyeelete kunooibona buyani?” Uyu inga waboneka anga ngumwiipusho uubu, sombi inga wacafwa mwanaanu kunyumfwishisha ayi Yehova wakatupa milawo ceebo cakwaamba ayi alitusuni.—Isa. 48:17, 18.
11. Ino inga mwamucafwa buyani mwanaanu kunyumfwishisha ncocibetele kabotu kukonkela Baibo nshoyaamba? (Tushimpi 2:10, 11)
11 Amubandike shibotu shiswaamo na katukonkela njiisho shamu Baibo. Na mwabelenga Baibo na kubelengela pomwi lilembo lya bushiku, amubandike shibotu shaswaamo ceebo cakukonkela njiisho shamu Baibo mumukwashi wanu. Kucakubonenaako, sa mwanaanu alabona shibotu shiswaamo mukusebensa cankusu akwaamba lushinisho? (Ebu. 13:18) Alimwi inga mwamusansulwiita kukonkela njiisho shamu Baibo mbokutucafwa kuba abuumi buli kabotu akuba alusangalalo. (Tus. 14:29, 30) Na mwanaanu wanyumfwishisha ncocibetele kabotu kukonkela Baibo nshoyaamba, mpashi alaakusuna kunokonkela nshoyaamba mubuumi bwakwe.—Amubelenge Tushimpi 2:10, 11.
12. Ino ba Steve abakaabo balacita buyani kwaamba ayi bacafwe mwanaabo kunyumfwishisha ayi Yehova wakatupa milawo ceebo cakwaamba ayi alitusuni?
12 Ba Steve abo bakala ku France, bakaamba nshobacita abakaabo kwaamba ayi bacafwe Ethan mwanaabo musankwa ucite myaaka 16, kunyumfwishisha ayi Yehova wakatupa milawo ceebo cakwaamba ayi alitusuni. Ba Steve bakaamba ayi: “Tulamwiipusha miipusho mbuli, ‘Ino nceebonshi Yehova alisuni ayi tunokonkela mulawo uyu? Ino mulawo uyu ulatondesha buyani ayi alitusuni? Ino nshiinshi sheenga shaswaamo na wabula kukonkela mulawo uyu?’” Kwiipusha Ethan miipusho ya mushobo uyu kwamucafwa kushoma cakutatoonsha ayi Yehova nshaatulwiita kucita shili kabotu. Ba Steve bakeelikaawo akwaamba ayi: “Ncotusuni nkucafwa Ethan kushiba ayi mu Baibo muli busongo bwiinditeewo abuumbi pa busongo bwa bantu.”
13. Ino bashali inga bacita buyani kwaamba ayi baiishe mwanaabo kukonkela njiisho shamu Baibo? Amwaambe cakubonenaako.
13 Amwiishe mwanaanu kukonkela njiisho shamu Baibo. Kucakubonenaako, mpashi mwanaanu inga wapekwa coolwe cakubelenga libuku limwi mucikolo. Sombi mpashi bantu baambwa mulibuku ilyo inga bacita shintu Yehova nshaabona ayi nshibiibi mbuli bufuule akulwana. Alimwi mpashi lyakalembwa munshila iboneka anga kucita shintu ishi kulibo kabotu. Inga mweepusha mwanaanu kuyeeya Yehova mbwalinyumfwa na bantu kabacita nabi kwaamba pashintu ishi. (Tus. 22:24, 25; 1 Koli. 15:33; Filip. 4:8) Kucita boobo inga kwacafwa mwanaanu kushiba ncocibetele kabotu kunyumfwila Yehova. Alimwi na batica nabi beshicikolonyina bamwiipusha mbwayeeya pamakani ali mulibuku ilyo, inga wacikonsha kubalwiita nshaashoma.
AMUCAFWE MWANAANU KUSHIBA MBWEENGA WALWIITAKO BAMWI NSHAASHOMA
14. Ino ngamakani nshi bacanike ngeenga baloonda kusansulwiitako bamwi, alimwi ino nceebonshi?
14 Cimwi ciindi bacanike inga baloonda kulwiitako bamwi nshobashoma. Kucakubonenaako, inga baloonda kusansulwiitako bamwi ncobatashomeni njiisho yakusanduka. Ino nceebonshi? Bamatica babo inga baamba ayi ncakwiila shintu shakasandukabo alimwi ayi teshi makani akuyeeyelabo. Ino nshiinshi sheenga shacafwa bana banu kushoma cakutatoonsha ayi nshobashoma nshancine?
15. Ino nciinshi ceenga cacafwa Mwineklistu wacanike kushoma cakutatoonsha ayi nshaashoma nshancine?
15 Amucafwe mwanaanu kushoma cakutatoonsha ayi nshaashoma nshancine. Mwanaanu taeelete kuloonda mukwiinga alashoma ayi Yehova ngowakalenga shintu shoonse. (2 Timo. 1:8) Nabibo beshisayansi baanji balashoma ayi shintu shicite buumi tashina kubakobo sheenka. Na babona shintu shicite buumi shakalengwa munshila ikankamika, balabona ayi kuli ucite busongo bwiinditeewo wakashilenga. Aboobo tabashomi njiisho yakusanduka iyo bamatica njobaiisha mushikolo shiinji nsengwe yoonse. Comwi ceenga cacafwa mwanaanu kuyumya lushomo lwakwe akuba utaloondi, nkushiba shakapa kwaamba ayi bamakwesu abenankashi bamwi bashome cakutatonsha ayi kuli wakalenga shintu shicite buumi.c
16. Ino bashali inga bamucafwa buyani mwanaabo kushiba mbweenga wasansulwiitako bamwi shimupa kushoma ayi kuli Mulengi? (1 Pita 3:15) (Amubone acikope.)
16 Amucafwe mwanaanu kushiba mbweenga wasansulwiitako bamwi shimupa kushoma ayi kuli Mulengi. (Amubelenge 1 Pita 3:15.) Mpashi inga mwabelenga mitwi yamakani icanika pa jw.org yaamba pa kulengwa kwa shintu anjiisho yakusanduka. Lyalo mwanaanu inga wasalawo busansulushi mbwaatobona ayi inga bwacafwa bamwi kunyumfwishisha ayi kuli Mulengi. Pesule lyakucita boobo, amucite citondesho pomwi amwanaanu kwaamba ayi mubone mbweshi akacite. Amumwiibalushe ayi taeelete kupikishanya abeshicikolonyina. Amumuyuminishe kusansulula munshila yuubu kunyumfwisha na shicikolonyina umwi kaasuni kubandika pamakani aya. Kucakubonenaako, shicikolonyina inga waamba ayi: “Ndashomabo shintu nshembona alimwi Lesa nshina kumubonawo kale.” Wacanike Mwineklistu inga waamba ayi: “Yeeya ayi utooya ceenda muluundu kulaale abuumbi akuli maanda abantu, lyalo wesa wacaana mukalo. Ino nshiinshi nsheenga wayeeya pamukalo uyo? Ndashoma inga wayeeya ayi kuli wakaukaba. Ubu bweenka mbocibete akucishi motukala ashintu shicite buumi shiliimo. Cilyeelete kuli Mulengi ucite busongo wakashilenga!”
Amusansulule munshila yuubu kunyumfwisha ndyemutobandika abeshicikolonyinaanu (Amubone palagilafu 16 a 17)d
17. Ino bashali inga bamucafwa buyani mwanaabo kucana nshila sha mbweenga washimikilako bamwi makani amu Baibo? Amwaambe cikoshanyo.
17 Amucafwe mwanaanu kucana nshila sha mbweenga walwiitako bamwi Baibo nshoyaamba. (Loma. 10:10) Inga mwakoshanisha kweelesha cankusu kwakwe kulwiitako bamwi Baibo nshoyaamba ku mwaana mbwaiiya kweenda. Pakutaanguna, aleeya kwiimikana lyalo mukuya kwaciindi alatalika kutanuna. Ubu bweenka mbocibete aku Mwineklistu wacanike. Inga wataanguna kusebensesha nshila yuubu kwaamba ayi ashimikileko bamwi. Kucakubonenaako, inga weepusha shicikolonyina ayi: “Sa ulicishi ayi liinji beshisayansi balapanga shintu shimwi pesule lyakubona cilengwa cimwi mbocibete? Leka nkutondesheko vidyo imwi isangalasha.” Pesule lyakumutondesha vidyo icanika palubasu lwaamba ayi Shitondesha Kwaamba ayi Kuli Mulengi, wacanike inga waamba ayi: “Na beshisayansi balalumbaishikwa pashintu nshebapanga kuswa kushintu nshobabona kushilengwa, ino ngani weelete kulumbaishikwa pa shilengwa nshetubona?” Kwiipusha miipusho mbuli yeeyi inga kwacafwa shicikolonyina kusuna kwiiyilaawo ashimwi pali Yehova.
AMUTOLELELE KUCAFWA MWANAANU KUYUMYA LUSHOMO LWAKWE
18. Ino nshiinshi nsheenga bashali bacita kwaamba ayi batolelele kucafwa mwanaabo kuyumya lushomo lwakwe muli Lesa?
18 Tulekala mucishi muli bantu baanji batashomi muli Yehova. (2 Pit. 3:3) Aboobo ndyemutokwiisha Baibo bana banu, amubayuminishe kwiiya makani eenga abacafwa kunooshoma cakutatoonsha ayi shilembetwe mu Maswi akwe Lesa nshancine alimwi kukonkela njiisho shiliimo shaamba pa shiluleme ashitaluleme inga kwabacafwa. Amumucaafwe kuyeeyawo abuumbi pamakani ngaashoma akuyumya lushomo lwakwe muli Yehova kwiinda mukunoobandika anguwe pashilengwa. Amumucaafwe kunyumfwishisha bushinshimi bwamu Baibo bwakakumanishikwa kale. Alimwi ciyandika abuumbi, munopaila amwanaanu akumupaililaako. Na mwacita boobo, inga mwashooma ayi Yehova alaakumupa shoolwe pakusebensa cankusu kwanu kwaamba ayi mucafwe mwanaanu kuyumya lushomo lwakwe.—2 Maka. 15:7.
LWIIMBO 133 Amusebensele Yehova Kubwanike
a Kwaamba ayi mushibileewo ashimwi, amuye pa jw.org akweebela vidyo yamu Cisungu icite mutwi waamba ayi The Wonders of Creation Reveal God’s Glory.
b Na mwanaanu wakamanisha kale kwiiya libuku lya Amusangalale Abuumi Kwamuyayaya! inga mweendulukaamo anguwe mushiiyo shicanika mu lubasu 3 a 4, shaamba pashiluleme ashitaluleme.
c Amubone buloshuwa yamu Cisungu yaamba ayi The Origin of Life—Five Questions Worth Asking. Kwaamba ayi mubone shakubonenaako ashimwi, amuye pa jw.org akweebela mavidyo acanika palubasu lwaamba ayi Nshobaamba Pashintu Shicite Buumi Mboshakabaako.
d BUSANSULUSHI BWACIKOPE: Kamboni wacanike atotondesha shicikolonyina vidyo icanika palubasu lwaamba ayi Shitondesha Kwaamba ayi Kuli Mulengi