Engeri gy’Oyinza Okwewalamu Endwadde

Buli lunaku omubiri gwo gulwanagana n’abalabe oluusi nga tokitegedde. Abalabe abo bwe buwuka obusirikitu obuleeta endwadde.a Oluusi oyinza obutamanya nti olumbiddwa abalabe abo kubanga emirundi mingi omubiri gwo gulwanyisa obuwuka obwo obw’obulabe ne gubusaanyaawo nga tokitegedde na ku kitegeera. Kyokka oluusi omubiri gulemererwa okulwanyisa obuwuka obwo n’olwala. Awo kiba kikwetaagisa okuyamba ku mubiri gwo okulwanyisa obuwuka obwo ng’omira eddagala oba ng’ofuna obujjanjabi obulala.

Okumala emyaka mingi abantu baali tebamanyi nti waliwo obuwuka obusirikitu obuleeta endwadde. Naye mu kyasa ekya 19 bannassaayansi baakikakasa nti ddala waliwo obuwuka obusirikitu obuleeta endwadde era ne bongera okumanya engeri y’okubwekuumamu. Abasawo basobodde okukendeeza ku ndwadde, gamba nga kawaali ne pooliyo. Kyokka leero waliwo endwadde ezizzeemu okweyongera. Muno mwe muli enkaka, n’ebika by’omusujja ebirala. Lwaki? Lowooza ku nsonga zino wammanga:

• Buli mwaka, abantu bukadde na bukadde bava mu bitundu by’ensi ebimu ne bagenda mu birala, era emirundi mingi batambuza obuwuka obuleeta endwadde. Magazini eyitibwa Clinical Infectious Diseases yagamba nti: “Kumpi buli ndwadde esobola okusaasaanyizibwa abantu abava mu nsi emu okugenda mu ndala.’

• Obuwuka obumu eddagala terikyabutta. Ekitongole ky’eby’obulamu eky’ensi yonna kyagamba nti: “Gye bujja, obuwuka bungi obuleeta endwadde eddagala lijja kuba terikyasobola kubutta.”

• Entalo n’obwavu emirundi mingi biremesezza kaweefube gavumenti gwe zikola okuziyiza endwadde okusaasaana.

• Abantu bangi tebamanyi kye basaanidde kukola okusobola okuziyiza endwadde.

Wadde kiri kityo, waliwo bingi by’osobola okukola okwewala endwadde. Ekitundu ekiddako kigenda kulaga ebimu ku ebyo by’osobola okukola okwewala endwadde.