MURU OFUNJEDHA 10
Munooda “ungula umutu wawale”
“Ungulani umutu wawale vambo-i namabasee.”—AKOL. 3:9.
NYUMBO 29 Tizichita Zinthu Zogwirizana ndi Dzina Lathu
VINOFUNA I-YO FUNJEDHAa
1. N’nga ingumi yinyu yali a-vi mwa-anafunjedhe Bibilya?
N’NGA ingumi yinyu yali a-vi mwa-anarome funjedha Bibilya na Amboni dha Yohova? Anjinji a i-yo ninooda oova nothuulela vyongo vyevyi. Movwelana namakalelo othakala ailamboi vyatokuza umutwi-u namoda waonela i-yo vyongo. Ee-no, “kanan’na idedi-edho thitho kanan’na Nlungu vailambo yavathivano.” (Aef. 2:12) Mbwenye ningafunjedhile Bibilya natochinja ingumi yi-u!
2. Chini yazindiyele nyo mungaromile funjedha Bibilya?
2 Mungafunjedhile Bibilya, mwatozindiela ira mutokaana Babinyu wadhulu unoodhiveliwanani maningi. Nyo mwatoidhiwa ira akala munofuna mdhiveliwi-a Yohova noira ikundu ya banja yaanamalambele, mwanofwanela chinja vyongo vaingumiinyu, moda unathuulelanyo, na monoonelanyo vyongo. Nyo mwanofwanela funjedha kaana Ingumi yovwelana namakundwee avadhulu.—Aef. 5:3-5.
3. Movwelana na lemba la Akolose 3:9, 10, n’nga Yohova unofuna ira niiren’ni, n’nga chini inofuna i-yo tapanya muyofunjedha yei?
3 Yohova ngunamapanducha na Babi-u wadhulu. Liye utokaana ufulu osakula vyevyo atu abanjanimwee vinofwanela aliwa ira. Thitho unofuna ira na-anabadiziwe, nivilimbi-edhe “ungula umutu wawale vambo-i namabasee.”b (Muleri Akolose 3:9, 10.) Yofunjedhila inokami-a anofuna badiziwa ira tawakule vyofuka viraruvi: 1) N’nga “umutu wawale chini”? 2) Mwasiwa ngwan’ni Yohova unonilimbi-a ira niungule? 3) N’nga ninaviire a-vi vyevi? Wa-iyo nimadhi badiziwa wale, mwasula unonikami-a ira na-arome akoka kaana makale ninga an’na i-yo na-anaungule umutu wawale.
N’NGA “UMUTU WAWALE” CHINI?
4. N’nga mutu unotongiwana “umutwee wawale” unoira vyongo vyoi a-vi?
4 Mutu unotongiwana “umutwee wawale” wiliwili unothuulela noira vyongo mwaututu. Unokala ovidhiveliwana ekene, ombaranya thakaleliwa, o-osimba na ogaya. Unosangalala onela vyaumandhave, mafilime ooni-a vyauwalanga venango thonyi-edha makalelo enango othakala. Mo-okaikela mutu unongo kaana makalelo enango apama, mbwenye unongo dhiimba landu mwasa wa vyothakala vyaongile liye venango viira. Vinooni-a ira liye kana ifunelo yoi achinje mathuulelo na makalelwee.—Agal. 5:19-21; 2 Timo. 3:2-5.
Mathuulelo namakalelo othakala katinonitongave na ungula “umutu wawale” (Muone ndima 5)g
5. N’nga ninofwanela kaana mathuulelo ofwanelela aavi vamwasa oungula umutu wawale? (Mayir. 3:19)
5 I-yo othene kanili ochena, ee-no kavali mutu unaode mali-a mathuulelwee othakala na vinolakalaka rimee. Hora dhinango ninoonga venango ira vyongo vyevyo vinaniiri-e nong’ononedhela libondo. (Jer. 17:9; Tiy. 3:2) Mbwenye naungula umutu wawale, kaninatongiwave namathuulelo venango makalelo othakala. Ninochinja nokaana umutu upya.—Esaya 55:7; muleri Mayirelo 3:19.
6. Mwasiwa ngwan’ni Yohova unonilimbi-a ira ni-iyachi mathuulelo namakalelo othakala anovwelana na umutu wawale?
6 Yohova unonilimbi-a ira ni-iyachi mathuulelo namakalelo othakala alemeele i-yo namwasa oi unonidhiveliwana maningi thitho unofuna ira nisangalalenga naingumi yi-u. (Esaya 48:17, 18) Liye unoidhiwa ira atu ale ano-arela vyongo vyothakala vinolakalaka aliwa, anovipei-a okene thitho pei-a atu enango. Vinompa rimani anionanga niiranga vyongo vinanipei-e thitho pei-a atu enango.
7. Movwelana na lemba la Aroma 12:1, 2, n’nga ninofwanela sakula iran’ni?
7 Voroma venango afwi-u naabali-u tanongo ninyoza namwasa ovilimbi-edha chinja makalelwi-u. (1 Pe. 4:3, 4) Aliwa anongoniwandela ira nitokaana ufulu oira iliyothene inofuna i-yo thitho ira kaninofwanela rumeli-a mutu uliwethene niwandela vyoira. Mbwenye atu tanokonda makundo a Yohova oonga vyapama na vyothakala, kaiira tatokaana ufulu kabe. Malo mwavyevyo, aliwa tanorumeli-a ira ilambo yotongiwa na Satanai yaasogolelenga. (Muleri Aroma 12:1, 2.) I-yo othene ninofwanela sakula: Akala ninodhowanave kaana umutu wawale, wenuo unonisogolela uvyodawa na ilambo ya Satanai, venango rumeli-a ira Yohova anichinje kaana umutu wapama va-eeni.—Esaya 64:8.
N’NGA NINAIRE A-VI IRA “NIUNGULE” UMUTU WAWALE?
8. Chini inanikami-e ira nirambele mathuulelo namakalelo odaweya?
8 Yohova unoidhiwa ira vanofuneya hora indendai na thindhi ira nirambele mathuulelo, namakalelo othakala. (Sal. 103:13, 14) Mbwenye vo-indi-edha basa madhwee, zimu ochena na gululee, Yohova unoniva-a zelu, kopolo, thitho nikami-a ira nichinje. Pyo-okaikela ira nyo, mutokami-iwa wale. Va-eeni, dhoweni nitapanyeni vyongo vinango vinaukami-eni ira mudhowenave ungula umutu wawale, ira mufwanelele badiziwa.
9. N’nga Madhu a Nlungu anaukami-eni iran’ni?
9 Mu-indi-edhenga basa Bibilya vodhisakasaka. Madhu a Nlungu ali ninga supeyo; anookami-ani idhiwa moda unothuulelanyo, moda unaongelanyo, na moda unairelanyo vyongo. (Tiy. 1:22-25) Mutu unamfunjedhana nyo Bibilya na Makristau owarala mwauzimu, tanouva-ni malangi-o. Mofwanafwani-a, aliwa ano-indi-edha basa malemba voukami-ani idhiwa vinoiranyo vyapama na vyofooka vinyu. Aliwa anookami-ani idhiwa moda unafwanyenyo makundo a Bibilyani anaode ukami-ani ira muode i-yachi makalelo othakala. Thitho hora dhothene Yohova ngokozeya ukami-ani. Liye unoidhiwa pama mule munaukami-edheleni liye; namwasa oi unoidhiwa vili rimanimwinyu. (Sang. 14:10; 15:11) Ee-no mukaena ilemeelelo yolobela wa liye no funjedha Madhwee dambo lililothene.
10. N’nga ninofunjedhavon’ni vavyongo vyam’mwireele Elie?
10 Kamukaikele ira makundo a Yohova mbapama maningi. Ninooda ganyali na vyothene vinoniwandela Yohova ira niire. Atu ano-arela makundwee, anolemeziwa, anokaana ingumi yapama, nokaana imwerumweru yaimbarimbari. (Sal. 19:7-11) Mbwenye atu anopwaza makundo a Yohova anogumanana nyarwa dhinodha namwasa oira vyongo mwaututu. Kaonani vyaongile mutu mwinango dhinalee Elie vamwasa okonda a-rela makundo a Yohova. Liye atoleliwa na anamabala omdhiveliwana Yohova. Mbwenye vyaulukula liye, Elie awaredha naatu othakala. Ee-no atoroma i-ndi-edha basa mirombwe yodhodhomi-a ugogo, raruwa, na uba. Elie atoona ira atoroma kalanga othakaleliwa maningi noira vyauwalanga. Liye aongile ira. “Ndionge ira ndanoirana vyothene vyafunji-iwile miyo ira Kristau kanofwanela viira.” Mbwenye Elie, kadiwanle vyafunji-iwile liye angali mwana. Ee-no, atoroma funjedha Bibilya. Liye atokaana thindhi ira a-iyachi makalelo othakala thitho atobadiziwa yawa ya 2000. N’nga a-rela makundo a Yohova wamkami-idhe a-vi? Elie aongile ira: “Va-eeni nditokaana rendele warimani na ithuulela rima yapama.”c Ninga munothonyi-edha ifwanafwani-oi, atu anokonda makundo a Yohova anodhipei-a okene. Angalive ee-no, Yohova ngofunechecha aakami-a ira tachinje.
11. N’nga Yohova unoidanana na vyongo viivi?
11 Funjedhani idanana na vinoidanana Yohova. (Sal. 97:10) Bibilya linooni-a ira Yohova unoidanana “metho odhitukulela, lumi lonama, mandha ochuchi-a sangiri laatu o-odawa.” (Sang. 6:16, 17) Mbwenye “mutu ochuchi-a sangiri na wachinyengo, Yohova unomthakaleliwanee.” (Sal. 5:6) Yohova unoidanana maningi naatu amakalelo ninga enala moi atononga atu othene othakala muhora ya Nowa namwasa odhali-a ilambo na vyongo vyaupanga. (Maro. 6:13) Kathuulelani ifwanafwani-o inango ila. Dhela mwa namaongela Malakiya, Yohova atoonga ira unoidanana atu ale anomwadhana naa-iyaniwa o-odawene. Liye kanarumela lambela waatu ninga enala, thitho unodha alanga mwasa wa makalelwiwa.—Malak. 2:13-16; Aeb. 13:4.
Ninofwanela takaleliwana na vinoonga Yohova ira pyothakala ninga munoirechana i-yo yodya yovunda (Muone ndima 11 na 12)
12. N’nga “thakaleliwa yothakala” unothapulelan’ni?
12 Yohova unofuna ira “nithakaleliwengana yongo yothakala.” (Aroma 12:9) Madhu oi “thakaleliwa” anothapulela ira thakaleliwana maningi na yongo inango. Kathuulelani mwavivwele nyo akala mutowandeliwa ira mudye yodya yovunda. Simbwa vithuulela unooda uiri-ani ira mwa-avivwenga pama. Mofwanafwana na vyevyi, angalive mathuulelo ofuna ira vyongo vinoonga Yohova ira pyothakala, anofwanela kala vyongo vyothakala wa-iyo.
13. N’nga mwasiwa ngwan’ni ninofwanela chinjedhela mathuulelwi-u?
13 Muchinjedhelenga mathuulelwinyu. I-yo atu ninoira vinothuulela i-yo. Ngumwasiwa Yesu atofunji-a ira nikonde mathuulelo ananiiri-e ira niire yodawa ilukulu. (Mat. 5:21, 22, 28, 29) Ninofuna msangalali-a Babi-u wa dhulu. Ee-no pyofuneya maningi ira nimali-e mombaranya mathuulelo ali othene, othakala ana i-yo!
14. N’nga vinoonga i-yo vinooni-a n’ni wa-iyo, n’nga pyofuka viivi vinofwanela i-yo dhifuka?
14 Mutongenga lumi linyu. Yesu aongile ira: “Vinokuma mwano pinokumela rimani.” (Mat. 15:18) Vyevyo pyaimbarimbari, namwasa oi vinoonga i-yo vinooni-a ira nili atu oi a-vi. Ee-no mudhifukenga ira: ‘N’nga ndinorambela nama, angalive ira onga imbarimbari unondiiri-a ira ndigumanena nyarwa? Akala nditokaana banja, n’nga ndinorambela kopeya naatu oi kai alombwana venango aa-iyana afwanga? N’nga ndinorambela onga madhu oruwana? N’nga ndinoonga mokurudheya mutu mwinango andisukwali-a?’ Pyokami-a maningi thuulela vyofuka ninga vyevi. Vinoonga nyo vili ninga usalu unogumani-a yowara. Mwavilimbi-edhanga rambela madhu othakala, nama, venango onga madhu oruwana mwaonganga naatu enango, munodha ona ira pyo-orucha ungula umutu wawale.
15. N’nga “thomeya vaimirini” umutu wawale unothapulela n’ni?
15 Mukalenga ofunechecha ira vyofwanelela. Rumiwi Paulo ato-indi-edha basa ifwanafwani-o yapama maningi yooni-a ira ninofwanela sikimizela rima chinja vyongo vaingumi yi-u. Liye alembile ira ninofwanela “thomeya umutwi-u wawale” “vaimirini.” (Aroma 6:6) Mumadhu enango, ninofwanela a-rela Kristu. Ninofwanela mali-a mathuulelo na makalelo anoidanana Yohova. Na-arela malangi-o enala paevo vanakaena i-yo ithuulela rima yapama na idedi-edho yodhakaana ingumi yo-omala. (Juwau 17:3; 1 Pe. 3:21) Nithuulele ira Yohova kanachinja makundwee na ifunelo yofuna nisangalali-a. Malo mwavyevyo, i-yo ngunofuna chinja ira niire vyongo movwelana namakundweeyao.—Esaya 1:16-18; 55:9.
16. Mwasiwa ngwan’ni munofwanela sikimizela rima ira munongo dhowanave limbanana na vyofooka vinyu?
16 Kani-iyachi limbanana vyofooka vi-u. Akala mutobadiziwa, munofwanela dhowanave limbanana na vyolakalaka vyothakala. Kathuulelani ifwanafwani-o ya Maurício. Angali mwana, atoroma gonana naalombwana afwee. Ee-no atogumanana Amboni dha Yohova no roma funjedha Bibilya. Angachinjile vyongo vaingumiyee, atobadiziwa yawa ya 2002. Angalive ira mwa-eni unamlabela Yohova, Maurício unoonga ira: “Ndinorumela ira hora dhinango ndinolimbananave naluveluve othakala.” Mbwenye liye kanarumeli-a ira vyevyi vimfooki-e. Malo mwavyevyi liye unoonga: “Ndinolimbi-iwa idhiwa ira ndasakula airana vinolakalaka miyovyo, ndinodha msangalali-a Yohova.”d
17. N’nga vyam’mwireele Nabiha vinoulimbi-ani a-vi?
17 Nimvepenga Yohova ira anikami-e no nyindela zimwee a-kala kopolo dhi-u. (Agal. 5:22; Afil. 4:6) Ninofwanela kala osikimizela rima ira niungule umutu wawale, thitho ira na-auware akoka. Kathuulelani ifwanafwani-o ya m’ma mwinango dhinalee Nabiha. Babee atomtawa angana vyawa 6. Liye aongile ira: “Vyevi vyatoiri-a ira ndirucheye mathuulelo.” Vyaulukula liye, Nabiha ali wauwali na ombaranya thakaleliwa. Liye anomwa mirombwe yodhodhomi-a ugogo mobiseya thitho atomangiwa nokala perezoni muvyawa vingasi. Amboni dha Yohova enango tadhowecha malaleela perezoni wali liyeo, tatoroma funjedha Bibilya na liye. Nabiha atoroma chinja vyongo vaingumiyee. Liye uongile ira: “Vyothakala vinango kavyaruchile ira ndi-iyachi.” “Mbwenye ndatorucheya maningi ira ndi-iyachi fumali.” Nabiha atorucheya wa yawa ipumbula, ee-no atooda i-yachi fumaliwo. N’nga chini yamkami-idhe? Liye atoonga ira, “kwaranya vyothene, lobela maningi wa Yohova kwandikami-idhe.” Va-eeni liye unowandela atu enango ira: “Ndili osikimizela rima ira akala miyo nditooda chinja ira ndimsangalali-e Yohova, mutu uliwethene unooda!”e
NYO MUNOODA KALA OFWANELELA BADIZIWA!
18. Movwelana na lemba la 1 Akoritiyo 6:9-11, n’nga arumiwi anjinji a Nlungu taodile ira n’ni?
18 Muhora yaarumiwi, alombwana naa-iyana enango tasakuliwile na Yohova ira tamatonge vambo-i na Kristu, vahora inango tanoira makalelo othakala. Mofwanafwani-a, aliwa tanoogonana, alombwana venango a-iyanave thitho wuba. Mbwenye mokami-iwa na zimu ochena wa Nlungu, tatooda chinja makalelwiwa. (Muleri 1 Akoritiyo 6:9-11.) Malamboano, Bibilya litokami-a atu anjinji chinja vyongo vaingumiiwa.f Aliwa tatooda i-yachi makalelwiwa othakala enao tali orucha ira taa-iyachi. Ifwanafwani-o yiwa inooni-a ira nyo munooda chinja umutwinyu nolimbanana vilemeelo vyothakala ira mufwanelele badiziwa.
19. N’nga yofunjedha yo-arela inodha oongan’ni?
19 Wenjedhela va dhilimbi-edha ira taungule umutu wawale, atu tanofuna badiziwa tanofwanela kaana thitndhi ira taware umutu upya. Yofunjedha yo-arela inodha oonga moda unairele i-yo vyevyo thitho mwemo atu enango munanika-ele aliwa.
NYUMBO 41 Mulungu Imvani Pemphero Langa
a Ira nifiye vobadiziwa, ninofwanela chinja makalelwi-u. Yofunjedha yei inonikami-a idhiwa vya makalelo anoira ikundu yaumutu wawale, nofuneya ira naa-iyachi thitho munairele i-yo vyevyo. Yofunjedha yo-arela inodha onga munairele i-yo ira nidhowenave wara umutu upya, angalive ira nitobadiziwa.
b MADHU OVWEI-IWA PAMA: “Ungula umutu wawale” unothapulela i-yachi mathuulelo na vilemeelo vya-anamsangalali-a Yohova. Thitho ninofwanela viira vyevyi na-anabadiziwe.—Aef. 4:22.
c Ira muidhiwe vinjinji, muone vaikundu yoi “Baibulo Limasintha Anthu—‘Ndinazindikira Kuti Ndiyenera Kubwerera kwa Yehova,’” mu Nsanja ya Olonda ya 1 wa Abril wa 2012.
d Ira muidhiwe vinjinji muone muru oi, “Baibulo Limasintha Anthu—‘Anandikomera Mtima Kwambiri,” mu Nsanja ya Olonda ya 1 wa Maio, wa 2012.
e Ira muidhiwe vinjinji, muone muru oi “Baibulo Limasintha Anthu—‘Ndinali Munthu Waukali Komanso Wosachedwa Kupsa Mtima,’” mu Nsanja ya Olonda ya 1 wa Outubro wa 2012.
f Muone kwadru loi, “Bibilya linochinja atu.”
g VIRUTHIRUTHI VYA: Kumi-amo makalelo namairelo o-ofuneya vili ninga ungula yowara yawale.