MURU OFUNJEDHA 20

Vili mubukhu la Apokalipse—vinokuza amwidani a Nlungu

“Atoagumani-a vambo-ive limburo lelo mu Iyeberi anoongiwa ira Arumagedo.”—APOK. 16:16.

NYUMBO 150 Bwerani kwa Mulungu Kuti Mupulumuke

VINOFUNA I-YO FUNJEDHAa

1. N’nga bukhu la Apokalipse linoonga vyoi a-vi vyokuza atu a Nlungu?

BUKHU la Apokalipse linoonga ira Umwene wa Nlungu watokaathei-iwa dhulu thitho Satana atotamangi-iwao. (Apok. 12:1-9) Vyevi vyatoiri-a ira dhulu vyongo viwendenga pama, mbwenye atodhi-a nyarwa vailambo yavathi. Mwasiwa ngwan’ni? Mwasiwa ngoi Satana utonyanyuwa thitho unolimbanana atu anomlambela Yohova mororomeleya.—Apok. 12:12, 15, 17.

2. N’nga chini inafuna nikami-a ira nidhowenave kala ororomeleya wa Yohova?

² N’nga chini inanikami-e ira nikalave ororomeleya wa Yohova angalive ira Satana unaanilimbanana? (Apok. 13:10) Yongo imbo-i jinango ndiidhiwa vyevyo vinofuna ireya sogolou. Mofwanafwani-edhela, mubukhu la Apokalipse rumiwi Juwau atoonga enango mwamaraeli-o enao anofuna i-yo dhasangalalana vo-odimbelava. Enango mwamaraeli-o enala ndi nongiwa waamwidani a Nlungu. Va-eni dhoweni nione mwemo bukhu la Apokalipse vinaonga aliwa vyokuza amwidanao thitho vyevyo vinofuna dhaaireela.

AMWIDANI A NLUNGU TATOONGIWA “MUVIZINDIYELO”

Iruthiruthi yooni-a nyowa ile inovelela kopolo wa vilombo vyoongiwa mubukhu la Danieli na Apokalipse. Vilombo vina-i vilukulu vya bukhu la Danieli kapitulo 7 vinokuma barani ya atu inoasogolela u ilombo ya miru 7, inokuma thitho mu bara la atu. Muru wana 7 unosogolela u ilombo ya nyanga mbili, ile thitho inosogolela u ilombo yofwila inogweliwa na puta. Nyowa, ilombo ya nyanga mbili, na ilombo yofwila vyothene vinomalela mu bara la mulo. Viruthiruthivyo vitoweli-edhiwamu yofunjedha yn’na mu ndima 4, 6, 9, 10, na 19.

3. N’nga ndivizindiyelo vinango viivi vyevyo vinoongiwa mubukhu la Apokalipse?

³ Versu loroma la bukhu la Apokalipse, linoniwandela ira vinofuna i-yo leri mubukhuli vinoongiwa “muvizindiyelo.” (Apok. 1:1) Amwidani a Nlungu anoongiwa mopipirisa. Ninoleri vyokuza vilombo vingaasi. Mofwanafwani-edha, linoonga vya “ilombo ikumanga barani.” Itokaana “nyanga 10 na miru 7. (Apok. 13:1) Thitho vanodha “ilombo inango inakuma vathi va ilambo yavathi.” Ilomboi yatoroma oonga ninga nyowa thitho yatoiri-a “mulo morela vailambo yathi kumela dhulu.” (Apok. 13:11-13) Thitho ninoleri vya “ilombo yofiila maningi,” yeniyo vathananivee vatogwela puta. Vilombo viraruvi vinothapulela amwidani enao takadhi tamlimbangana Yohova na Umwenee wahora indendai. Ee-no pyofuneela ira naaidhiwe.—Apok. 17:1, 3.

Vilombo vinayi vilukulu viongiwile va Danieli kapitulo 7 vinokuma mu bara laatu. Ilombo yoroma ili ninga kalamu yokala mapepelo aivangwe ilukulu. Yanambili ili ninga imbalangondo thitho yokaana nthiti wanonimwe. Yaneraru ili ninga naligwe wa mapepelu maniyi na miru inayi. Yanenai ndiilombo yakopolo maningi yokaana meno a momba na nyanga 10. — **VILOMBO VILUKULUVILUKULU VINAI**

“Vyakumile barani.” (Dan. 7:1-8, 15-17) Vinoimelela anamatonga akopolo availambo yothene oi vyoira viwa vikadhi vikuzanga atu a Nlungu romela hora ya Danieli. (Muone ndima 4, 7)

4-5. N’nga vyevyo vili va lemba la Danieli 7:15-17 vinonikami-a a-vi idhiwa vinottapulela vizindiyelovi?

⁴ Na-anaaidhiwe ira amwidani enala mbaani, yoroma ninofwanela vwechecha vinothapulela vizindiyelovi. Yeniyo inanikami-e norumeli-a ira Bibilya liongenga okene. Vinjinji mwavizindiyelo vya bukhu la Apokalipse vitoongiwa wale mabukhu enango a Bibilyani. Mofwanafwani-a, namaongela Danieli atoro-a vyoro-a thitho atoona “vilombo vinai vilukulu vikumanga barani.” (Dan. 7:1-3) Liye atoonga vinothapulela vilombovyo. Aongile ira vinothapulela “mamwene” Venango anamatonga okwakwana 4. (Muleri Danieli 7:15-17.) Vyevi vinonikami-a vwechecha ira vilombo vyoongiwa mubukhu la Apokalipse vinoimelela ananmatonga availambo yavathi.

⁵ Va-eni dhoweni nitapanyeni vizindiyelo vinango vyoongiwa mubukhu la Apokalipse. Natapanyanga ninoona mwemo Bibilya munofuna aliwa nikami-edha idhiwa vyotapulelavyee. Nirome notapanya vilombo vyevyo viongiwile thitho nione ira iliyothene inothapulela n’ni. Ee-no ninoona vyevyo vinofuna dhaireela vilombovyo. Thitho vomari-edha ninodha tapanya mwemo vyoireya vyevi munonikuzela aliwa.

AMWIDANI A NLUNGU TATOOIDHIWEYA

Ilombo ya miru 7 ya Apokalipse inokuma mu bara la atu. Itokaana nyanga 10 na vichapowa vyaumwene 10 murunimwe, yolandana na naligwe, manyalo a imbalangondo na lomo wa kalamu. — **ILOMBO YA MIRU 7**

“Yakumile barani” in’na miru 7, nyanga 10 thitho vichapowa vyaumwene 10. (Apok. 13:1-4) Inoimelela maumwene othene takadhi tatonganga atu romela ndulimu, fiyedhela malamboano. Miru 7 inoimelela anamatonga 7 akopolo availambo yothene oi vyoira viwa vikadhi vikuzanga atu a Nlungu. (Muone ndima 6 fiyedha 8)

6. N’nga ilombo yamiru 7 iongiwile va lemba la Apokalipse 13:1-4 inoimelela n’ni?

⁶ N’nga ilombo ya miru 7 inothapulelan’ni? (Muleri Apokalipse 13:1-4.) Ilomboi inaoneya ninga nyaligwe, nyaladhee dhinaoneya ninga dha imbalagodo, lomwee uli ninga kalamu thitho itokaana nyanga kumi. Vilombo vinai vinaongiwa va Danieli kapitulu 7 vitokaana maoneelo ninga enala. Mbwenye bukhu la Apokalipse, ndiilombo imbo-i ina maoneelo othene enala. Ilombwila kinothapulela Umwene venango utongi mbo-i wavailambo yavathivano. Wenjedhela veva inoongiwa ira “atu amaziza othene, tundu uliwethene, iongelo iliyothene na ilambo iliyothene.” Ee-no vinooni-a ira ndi umwene lukulu a-kala namatonga mbo-i baa-i. (Apok. 13:7) Vinooni-a ira ilomboi inoimelela mautongi othene enao takadhi tatonganga atu kumela ndulimu fiyedha malamboano.b—Namal. 8:9.

7. N’nga muru uliwethene wa ilombo ya miru 7 unoimelelan’ni?

⁷ N’nga vakadha muru uliwethene va miru 7 ya ilomboi inoimelelan’ni? Likundo lokami-a vwechecha vyevi linofwanyeya va Apokalipse kapitulu 17, vevo vanoonga vya ifwanafwani-o ya ilombo yoongiwa va Apokalipse kapitulu 13. Va Apokalipse 17:10 ninowandeliwa ira: “Vatokala mamwene 7: Mamwene mathanu tatogonja, mbwenye umwene unango utokalavove, unanguo kunafiye; mbwenye udhafiya, unodha kalavo vahora yoyeva.” Vamautongi othene enao Satana ukadhi liye aa-ndi-edhanga basa, 7 mbenao ali ninga “miru” namwasa oi tatokaana kopolo dhinjinji. Enala mbamamwene enao takadhi tatonganga ilambo yothene thitho vyoira viwa vikadhi vikuzanga atu a Nlungu. Vofiya vahora ya Juwau mamwene mathanu tali tangatongile wale wewo ndi: Iguputu, Asuri, Babulo, Mediya na Perisiya thitho Girisi. Umwene wa numero 6 wenuo ndi wa Aroma wali utonganga vahora yeniyo Juwau vyaone liye masopenya anofwanyeya mu Apokalipse. N’nga ndi utongi uuvi wenuo wali mwene wa numero 7 thitho ogomi-edha tonga vailambo yothene yavathi?

8. N’nga muru wa numero 7 wa ilomboi unaimelela utongi uuvi?

⁸ Ninga munafuna i-yo onela, vyoro-edha vya bukhu la Danieli vinonikami-a idhiwa muru wa numero 7 wa ilombwila, wenuo uli omari-edha. N’nga ndi utongi uuvi wakopolo vailambo yothene yavathi wenuo ukadhi utonganga malambo omari-ala, enao “ali malambo a Mbwiye”? (Apok. 1:10) Utongi wen’na utoiriwa na anamatonga ambili akopolo enao ndi Reino Unido na Estados Unidos ya America. E-ni, ninofuna nionge ira utongi wen’na ndi muru wa numero 7 wa ilombo yoongiwa va Apokalipse 13:1-4.

Ilombo ya nyanga mbili nnga libila, yoongiwa mu buku la Apokalipse. Inokuma va muru wana 7 wa ilombo ya miru 7 ile thitho inomalela mu bara la mulo. — **ILOMBO YA NYANGA MBILI NINGA MWANA LIBILA**

Yakumile “vathi vailambo yavathi” thitho yatoroma onga “ninga nyowa.” Yatoiri-a “mulo morela vailambo yavathi kumela dhulu” thitho yanoira vizindiyelo ninga “namaongela onama.” (Apok. 13:11-15; 16:13; 19:20) Ninga ilombo ya nyanga mbili thitho namaongela onama, utongi wa Anglo-America unodhimeli-a atu vailamboi thitho awandelanga ira “tasakanye ifwano” ya “ilombo” yeyo in’na miru 7 na nyanga 10. (Muone ndima 9)

9. N’nga ilombo ya “nyanga mbili ninga mwana wa libila” inoimelelan’ni?

⁹ Va apokalipse kapitulu 13 ninowandeliwa ira muru wa numero 7, wenuo ndi utongi wakopolo vailambo yothene yavathi wa Reino unido na Anglo-America unoira vyongo ninga ilombo yen’na “yana nyanga mbili ninga mwana libila, mbwenye yatoroma onga ninga nyowa.” Ilomboi “yatoira vizindiyelo vilukulu moi yatoiri-a mulo morela vailambo yavathi kumela dhulu, atu taonanga.” (Apok. 13:11-15) Va apokalipse 16 na 19 anojionga ira ndi “namaongela onama.” (Apok. 16:13; 19:20) Danieli aongile ira mofwanafwana na vyevi, vevo vathonyi-edhe liye ira utongi wakopolo wavailambo yothene wa Reino Unido na America “unodha nonga vyongo vinjinji.” (Dan. 8:19, 23, 24) Vyevi vyaireile vahora ya kondo yanambili yavailambo yothene yavathi. Mabomba meli a nyukiliya enao airi-idhe ira khondwiyo imale, kasaka-edhile ali masiyetista au Britania na America. Va, vyali ninga utongi wailambo yothene yavathi wa Reino Unido na America “utoiri-a mulo morela vailambo yavathi kumela dhulu.”

Puta ukanle vadhulu va ilambo yofwila ya miru 7 na nyanga 10. Puta na ilombwiyo inomalela mu bara la mulo. — **ILOMBO YOFIILA MANINGI**

Vathananive vatokala puta wenuo ndi Babulo nlukulu unoongiwa ira ndi mwene wa numero 8. (Apok. 17:3-6, 8, 11) Voromavene putalo linotonga ilombwiyo mbwenye vamagomelovee ilombwiyo inodha nonga putalo. Putali linoimelela mareligiau othene onama. Ilombwiyo malamboano inoimelela gulu la Nações Unidas lelo linolimbi-a vyofuna vyamamwene availamboi. (Muone ndima 10, 14 fiyedha 17)

10. N’nga “ifwanafwani-edho ya ilomboi” inaimelela n’ni? (Apokalipse 13:14, 15; 17:3, 8, 11)

¹⁰ Ee-no thitho ninoleri vyailombo inango. Yeniyo inaoneya mofwanafwana maningi na ilombo ya miru 7, mbwenye i-yanawee koi ilomboi inooneya kala yofiila maningi. Inoongiwa ira “mwene wana 8.”c (Muleri Apokalipse 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) “Mwenula” unoongiwa ira atokalavo, voi e-no kaalivo thitho vasogolovee atooneela. Likundoli linovwelana maningi na vyevyo vyaireele gulu la Nações Unidas, lelo linolimbi-a vyofuna vyaanamatonga availamboi! Voroma gulu leli laidhiweyana ira Liga das Nações. Adhaire e-no latomala vahora ya kondo yanambili yavailambo yothene yavathi. Thitho vasogolovee latokaathei-iwa noroma idhiweyana ira Nações Unidas.

11. N’nga anamatonga andale enao ali ninga vilombo anairan’ni, n’nga mwasiwa ngwan’ni kaninafwanela aaova?

¹¹ Vo-indi-edha basa makundo onama, vilombovi vinolimbi-a atu ira tamruni-e Yohova naatwee. Mopipirisa unogumani-a mamwene othene availambo yavathi vakondo ya Arumagedo lelo ndi “dambo lukulu la Nlungu Wakopolo dhothene.” (Apok. 16:13, 14, 16) Mbwenye i-yo kaninodha oova yongo iliyothene. Mo-odembuwa Nlungwi-u lukulu Yohova, unodha iravo yongo ira avulumuche othene enao tali ikundu ya utongee.—Zakiy. 38:21-23.

12. N’nga chini inofuna dhaireela vilombo vyothene vyevi?

¹² N’nga chini inofuna dhaireela vilombo vyothene vyevi? Lemba la Apokalipse 19:20 linowakula ira: “Ilomboi yato-indiwa vambo-i nanamaongela onamule wenuo airile vizindiyelo vamethoni va ilombwiyo. Vizindiyelo vyevi atodimeli-ana owachela izindiyelo ya ilombwiyo na olambela ifwanoyee. Tangana ingumi ambilene tatoponyedhiwa mu-inje o-inda mulo na sulufule.” E-no vahora inofuna liye dhatonganga, amwidani a Nlungu enala tanodha nongiwa thitho katinodha kalao modhowa nodhowa.

13. N’nga anamatonga ailamboi anoiri-a ira Makristau tagumanengana yorucha yoi a-vi?

¹³ N’nga vyevi vinonikuza a-vi? Ninga Makristau, ninofwanela kala ororomeleya wa Nlungu na Umwenee. (Juwau 18:36) Ira nikwakwaneli-edhe vyevi, kaninofwanela volowela ndale dhavailambwila. Mbwenye a-volowela ndale unooda kala orucha maningi, namwasa oi anamatonga ailambwila anofuna ira nithonyi-edhenga ira nili uikundwiwa mwa vyoonga vi-u, na vyoira vi-u. Atu enao anovolowela vyongo vyevi anowachela izindiyelo ya ilombo. (Apok. 13:16, 17) Mbwenye atu enao tawachenle izindiyelo ya ilombo, anokala o-orumeliwa na Yohova thitho anoluza ngari yodhakaana ingumi yo-omala. (Apok. 14:9, 10; 20:4) E-no yofuneya maningi wa uliwethene wa-iyo, ndi a-avolowela vyandale navang’onovene masiki ira anamatonga tanikanyi-edhe moi a-vi ira nikale ikundu yi-wa!

KOMONI OVWI-A TANGARANGA WA PUTA NLUKULU

14. N’nga rumiwi Juwau aoni vyongo vyodabwi-a viivi vinoongiwa va lemba la Apokalipse 17:3-5?

¹⁴ Rumiwi Juwau aongile ira “atodabwa maningi” na vyongo vinango vyaonile liye. N’nga liye aonilen’ni? Aonile i-yana angagwenle imbo-i mwa vilombo vyoopi-avi. (Apok. 17:1, 2, 6) I-yana we’na unoromoliwa ira ndi “puta nlukulu” thitho unoongiwa ira ngu “Babulo nlukulu.” Liye “atoraruwa” na “mamwene availanbo yavathi.”—Muleri Apokalipse 17:3-5.

15-16. N’nga “Babulo nlukulu mbaani,” n’nga ninoidhiwa a-vi vyevyo?

¹⁵ N’nga “Babulo nlukulu baani”? I-yanula kanoimelela utongi uliwethene wavailambwila, ngumwasiwa unoongiwa ira atoira mararuo na anamatonga availambwila. (Apok. 18:9) E-no unovilimbi-edha atonga, vyevyo vili ninga agwela vathanani viwa. Wenjedhela veva kanoimelela amalonda ainjani ailambo ya Satanila. Aliwa tatoongiwa walelene ira “baamalonda owendawenda.”—Apok. 18:11, 15, 16.

¹⁶ Malemba madhu oonga ira “Puta,” anoonga vya atu enao anoonga ira anomlabela Nlungu mbwenye ikundu inango anolambela mafwano, venango kala axamwali ailambwila mundhila dhinango. (1 Limb. 5:25; Tiy. 4:4) Mo-iyana na vyevyi atu enao anomlabela Nlungu mororomeleya anoromoliwa ira “ochena” venango “anamwali.” (2 Akor. 11:2; Apok. 14:4) Sidade lawalelene la Babulo, lali sede nlukulu olambela onama. E-no Babulo nlukulula, aimelela lambela onama uliwethene. E-no liye unoimelela mareligiau othene onama.—Apok. 17:5, 18; muone mwasa wava jw.org oonga ira “Kodi Babulo Wankulu Chiyani?”

17. N’nga chini inofuna dhaireela Babulo nlukulu?

¹⁷ N’nga chini jinofuna dhaireela Babulo nlukulu? Lemba la Apokalipse 17:16, 17 linowakula ira: “Nyanga 10 dhioniwedho, thitho vilombovyo vinodha idanana putalo. Vinodha mthaali-a nom-iyachi mandhave. Vinodha dya nokwee nom’nyungulucha namulo. Voi Nlungu ato-ela vyevi rimanimwiwa ira viireye na mathuulelwee.” E-no Yohova unodha limbi-a anamatonga ira ta-indi-edhe basa ilombo yofiila, lelo nli gulu la Nações Unidas ira lidhimbinuele mareligiau othene onama noanonga.—Apok. 18:21-24.

18. N’nga ninaire a-vi ira nionecheche ira kaninaira ikundu ya vyoira vya Babulo nlukulu?

¹⁸ N’nga vyevi vinonikuza a-vi? Lambela wi-u unofwanela kala “lambela ochena na o-othakali-iwa wa Nlungu wenuo uli Babi-u.” (Tiy. 1:27) Kaninofwanela rumeli-a ira nikuzeye na mafunji-edho onama, mafesta a yawa amareligiau, namakalelo othakala thitho vyamizimu vyevyo vinakumela wa Babulo nlukulu! Ninofwanela dhowanave itana atu ira “takumemo mwa liye” naifunelo yoi ta-agaane na liye madawee.—Apok. 18:4.

TONGIWA WA MWIDANI NLUKULU WA NLUNGU

Nyowa yofwila ya miru 7 nyanga 10, na vichapowa vyaumwene 7 vyakopolo vyovuma wa ilombo iongiwile mubukhu la Danieli na Apokalipse. Nyowiyo inomalela mu bara la mulo. — **NYOWA ILUKULU YOFIILA**

Satana atovelela utongi wa ilomboi. (Apok. 12:3, 9, 13; 13:4; 20:2, 10) Ninga mwidani nlukulu wa Nlungu, Satana unodha ponyedhiwa lindini muvyawa 1,000. Vasogolovee unodha ponyedhiwa barani yo-inda “mulo na sulufule.” (Muone ndima 19 na 20)

19. N’nga “nyowa ilukulu yofiila inoimelela aani”?

¹⁹ Mubukhu la Apokalipse linoonga vya “nyowa ilukulu yofiila.” (Apok. 12:3) Nyowila yatowana na Yesu naangelwee. (Apok. 12:7-9) Yatodhowa madhimbinuela atu a Nlungu thitho yatovelela utongi wa vilombo venango ira waanamatonga aatu. (Apok. 12:17; 13:4) N’nga nyowa yen’na baani? Ndi “nyowa yawanle wenuo uli Satana namanami-a.” (Apok. 12:9; 20:2) Liye ngunasogolela amwidani othene a Yohova.

20. Chini inofuna dhaireela nyowa?

²⁰ N’nga chini inofuna dhaireela nyowila? Lemba la Apokalipse 20:1-3 linoonga ira ngelo unodha mponyedha Satana lindini, vyevyo vinodha kala ira uto-eliwa perezoni. Adhamangiwa “kanodha dimeli-ave mitundu ya atu fiyedhela vangavirile vyawa 1,000.” Vasogolovee, Satana naviwandavyee anodha nongiwa, vyevyo vili ninga ponyedhiwa “tandani lamulo na sulufule.” (Apok. 20:10) Kathuulelani mwemo vyongo munofuna aliwa dhakalela vailamboi Satana na viwandavye tadhanongiwa. Yen’na inodha kala hora yosangalali-a maningi!

21. Mwasiwa ngwan’ni ninokala osangalala na vinaleri i-yo mubukhu la Apokalipse?

²¹ Ninolimbi-iwa maningi namwasa ovwechecha vinotapulela vizindiyelo vili mubuku la Apokalipse! Kaiira nitheaidhiwa amwidani a Yohova baa-i, mbwenye nitoona thitho vinofuna dhaaireela. Onga vyaimbarimbari, “oraeli-iwa ngu mutu ule unalerela atu enango mogweli-a madhu, thitho atu anovwa madhu a ulosula”! (Apok. 1:3) N’nga amwidani othene a Nlungu tadhanongiwa mbamaraeli-o aa-vi anofuna dhasangalalana atu ororomeleya? Ninodha tapanya vyevi mu yofunjedha yomari-a mu vyofunjedha viraruvi.

NYUMBO 23 Yehova Wayamba Kulamulira

a Bukhu la Apokalipse lino-indi-edha basa vizindiyelo vonikami-a ira naaidhiwe amwidani a Nlungu. Bukhu la Danieli linonikami-a vwechecha vinothapulela vizindiyelovi. Muyofunjedha yei ninofwanafwani-edhela maulosi enango enao ali mubukhu la Danieli na maulosi ofwanafwana enao ali mubukhu la Apokalipse. Vyevi vinathapulela idhiwa amwidani a Nlungu. Thitho ninotapanya vyevyo vinafuna aireela.

b Yongo inango yeniyo inothonyi-edha ira ilombo yamiru 7 inoimelela mautongi othene availambwila ira ina “nyanga 10.” hora dhinjnji numero 10 Bibilyani inoimelela kwakwanela wavyongo.

c Mo-iyana na ilombo yoromile, ifwanafwani-edhoyee kin’na “ichapowa ya umwene” vanyangadhee. (Apok. 13:1) Vyevi vili ee-no namwasa oi ikumile mwamamwene 7 thitho inonyindela maumwenao ira taiva-e utongi.—Muone mwasa wava jw.org oonga ira “Kodi Chilombo Chofiira Kwambiri Chomwe Chimatchulidwa M’chaputala 17 cha Chivumbulutso Chimaimira Chiyani?”