Kamutimi-e “mulo wa Ya”

1. N’nga Bibilya linoonga a-vi vya udhivela waimbarimbari?

“I-NDA waudhivela uli ninga i-nda wa mulo, udhiveluo ndi mulo wa Ya. Ma-inje manjinji katinaode timi-a udhivela thitho mi-inje kinaode ikokolola.”b (Nyu. 8:6, 7) Madhu enala anoonga movweya pama maningi vyokuza udhivela! Anoonga makundo okuza atu othelana oi tanooda dhivelangana maningi.

2. N’nga atu othelana anofwanela iran’ni ira udhiveliwa wa-ayeve?

² Atu othelana anofwanela kaangana thindhi ira tadhivelanenga vaingumi yiwa yothene. Mofwanafwani-a, mulo unooda dhowanave i-nda akala unothethedhiwa. Wa-athethedhiwenga unooda tima mombaranya. Mofwanafwana na vyevi, udhivela unooda dhowanave kala olimba akala tanodhowanave ulimbi-a. Hora dhinango atu othelana anooda roma ona ira udhiveliwa utoyeva, simbwasimbwa tagumanangana nyarwa dha fuma, marenda venango izo yosamalela a-ima. Akala muli va banjani, n’nga munaire a-vi ira mwa-atimi-e “mulo wa Ya” banjani mwinyu? Muyofunjedha yei, ninotapanyani ndhila dhiraru dhedho dhinaukami-eni ira mudhivelanenga maningi thitho ira mukaena banja losangalala.c

DHOWANANIVE LIMBI-A UXAMWALINYU NA YOHOVA

3. N’nga kala vauxamwali olimba na Yohova unokami-a a-vi ira atu othelana tadhivelanenga maningi? (Namalaleya 4:12) (Muone thitho iruthiruthi.)

³ Ira atu othelana ta-atimi-e “mulo wa Ya” othene lombwana na i-yana anofwanela dhilimbi-edha limbi-a uxamwaliwa na Yohova. N’nga vyevi vinakami-e a-vi banja liwa? Atu othelana anoona ira uxamwaliwa na Babiwa wadhulu ngofuneya maningi, anokala okozeya a-rela malangi-oe, vyevi vinoakami-a rambela thitho limbanana nyarwa dhedho dhinairi-e ira udhiveliwa uyeve. (Muleri Namalaleya 4:12.) Atu ali vauxamwali olimba na Yohova anodhilimbi-edha a-rela thitho anokaana makalelo ninga oriya rima, leva rima thitho olevelela. (Aef. 4:32–5:1) Atu othelana anothonyi-edha makalelo enala, kavinoarucha ira tadhivelanengana maningi. Rongola unango dhinalee Lena, uli banjani wa vyawa vyokwaranya 25, aongile ira: “Vinokala vyo-orucha mdhiveliwana thitho mlemeza mutu unomdhiveliwana Yohova.”

4. Mwasiwa ngwan’ni Yohova atomsakula Yosefe na Mariya ira takale anamabala a Mesiya?

⁴ Kathuulelani ifwanafwani-o ya Bibilyani. Vaatu anjinji a banja la Davide, Yohova amsakunle Yosefe na Mariya ira takale anamabala a Mesiya. Mwasiwa ngwan’ni? Namwasa oi ambinlene enala tali vauxamwali olimba na Yohova thitho liye atoidhiwa ira anodha kaana banja lapama maningi namwasa omdhiveliwana. N’nga munofunjedhavon’ni wa Yosefe na Mariya?

5. N’nga alombwana anofunjedhavon’ni wa Yosefe?

⁵ Yosefe akalecha okozeya a-rela malangi-o a Yohova thitho vyevi vyatom’mwiri-a ira akale lombwana wa pama. Mo-oyeveela fendo uraru atoowachela malangi-o okuza banjalee. Vahora yothene yenna avwela na rima othene angalive ira vyali vyorucha iranana vyevyo. (Mat. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Namwasa o-arela malangi-o a Yohova, Yosefe atomvunela, mkami-a thitho msamalela Mariya. Kathuulelani mwemo vyoira vya Yosefe mwamkami-edhe aliwa Mariya ira amdhiveliwengana thitho mlemezanga maningi! Nyo muli alombwana, munooda a-rela ifwanafwani-o ya Yosefe yosakasaka no-arela malangi-o a Bibilyani okuza mwemo munasamalele nyo banja linyu.d Mwa-arelanga malangi-oala, masiki mufuneelenga chinja vyongo vinango, munothonyi-edha ira munomdhiveliwana i-yaninyu thitho munolimbi-a banja linyu. Rongola unango wau Vanuatu ukadhi angali vabanjani wa vyawa 20, aongile ira: “Man’nanga asakasakanga thitho a-rela malangi-o a Yohova, ndinomlemeza maningi. Ndinovivwa kala ovuneleya thitho kandinokaikela visakunle liye.”

6. N’nga a-iyana anofunjedhavon’ni wa Mariya?

⁶ Mariya vaekene ali vauxamwali olimba na Yohova thitho iroromeloyee chaanyindela vyevyo vyaira Yosefe. Liye anoidhiwa pama malemba. Anookaana thitho hora yothuulela vyevyo vyafunjedha liye. (Muone madhu achindo ava lemba la Luka 1:46.) Mo-okaikela kala vauxamwali wapama maningi na Yohova watoiri-a ira Mariya akale i-yana wapama maningi. (Luka 2:19, 51) Malamboano thitho a-iyana anodhilimbi-edha a-rela ifwanafwani-o ya Mariya. Mofwanafwani-a, rongola unango dhinalee Emiko atoonga ira: “Nda-anatheliwe hora dhothene ndanooira vyongo vyokuza lambela. Mbwenye ndingatheliwile ndatoozindiyela ira iroromelo yanga yanyindela va vyevyo vyaira man’nanga. Namwasa oi liye ngunolobela thitho sogolela vyongo vyokuza lambela. Ndatoona ira ndinofwanelela dhilimbi-edha vamekene ira ndilimbi-e uxamwalanga na Yohova. Va-eni ndinokaana hora ira ndikalenga vamekene na Nlungwanga, lobela, leri malemba thitho thuulela vilerile miyovyo.” (Agal. 6:5) A-iyana nyo, mwadhowanave limbi-a uxamwalinyu na Yohova, amaninyu anodha kaana myasa injinji youtitimi-ani thitho udhiveliwanani.—Sang. 31:30.

7. N’nga atu othelana anofunjedhavon’ni wa Yosefe na Mariya vamwasa olambelela vambo-i?

⁷ Yosefe na Mariya tairela vyongo vambo-i ira uxamwaliwa na Yohova ukaleve olimba. Aliwa tanoovwechecha funeya olambelela vambo-i ninga banja. (Luka 2:22-24, 41; 4:16) Vinooneya ira irana vyevyo vyali vyorucha simbwasimbwa vevo banja liwa vaulukula aliwa, mbwenye angalive e-no tatooda. Yei ndiifwanafwani-o yapama maningi waatu othelana malamboano. Akala mutokaana a-ima ninga mwakalele Yosefe na Mariya, hora dhinango vinooda kala vyorucha fwanyeya vamigumanoni venango kaana hora yoira lambela wavabanjani. Vinooda kala vyorucha ira mukaena hora yolobela venango yofunjedha vambo-i ninga banja. Mbwenye muthuulelenga ira mwamlambelanga vambo-i Yohova, munokala vauxamwali olimba na liye thitho munokala ovwelana. Ee-no lambela ukalenga va limburo loroma banjani mwinyu.

8. N’nga atu anogumanana nyarwa banjani mwiwa, anaire a-vi ira taganyalingana lambela wiwa wavabanjani?

⁸ N’nga a-vi akala munogumanana nyarwa banjani mwinyu? Vyevyo vinooda iri-a ira lambela wavabanjani wa-akalenga osangalali-a. Akala ndi e-no munooda roma tapanya ira muode irana vyongo vyevyo vya-anatukule hora indendai thitho vyevyo vinasangalalena nyo. Irana vyevi, unooda ukami-ani ira mudhivelanengana maningi thitho mufunechechenga irela vambo-i vyongo vyokuza lambela.

MUKAENGANA HORA YOWAREDHA

9. Mwasiwa ngwan’ni atu othelana anofwanela kaangana hora yowaredha?

⁹ Akala mulive banjani munooda ulukuli-a udhivelinyu, mwakaangana hora yowaredha. Mwairangana vyevi, vinodha ukami-ani idhiwa mwemo i-yaninyu venango maninyu munothuulela liye thitho moda unovwela liye. (Maro. 2:24) Muone vyevyo Lilia na Ruslan vya zindiyele aliwa tangathelane wene wa vyawa 15 vivirile. Lilia aongile ira: “Ndatoozindiyela ira kandinodha kaana hora injinji yokalela vambo-i ninga mwemo mwathuulela i-yo. Nanoopingeya na basa, samalela vanyumbani, vasogolovee samalela a-ima. Natoona ira akala kaninokaana hora yowaredha ninga banja, udhiveli-u unooda yeva.”

10. N’nga atu othelana tana-indi-edhe a-vi basa makundo anofwanyeya va lemba la Aefeso 5:15, 16?

¹⁰ N’nga atu othelana tanaire a-vi ira takaengana hora yowaredha? Tanofwanela kaana masaka-edho ira takaengana hora yoirela vyongo vambo-i. (Muleri Aefeso 5:15, 16.) Bali unango wau Nigeria dhinalee Uzondu aongile ira: “Ndasakaedhanga thandha wa vyongo vinofuna miyo irana, ndinothangani-avo hora yoira vyongo na i-yananga ninga banja, thitho ndinoonechecha ira uli valimburo loroma.” (Afil. 1:10) Muone vyevyo Anastasia wenuo uli mwadhi namaing’anela isa wa Moldova vinoira liye ira a-indi-edhenga pama basa horee. Liye aongile ira: “Ndinodhilimbi-edha ira vyongo vyanga vevo man’nanga vanolaba liye basa n’nango. Vyevi vinondikami-a ira vasogolovee ndikaengana hora yoirela vyongo vambo-i ninga banja.” N’nga a-vi akala munokala opingeya maningi, fiyedhela kala vyorucha ira mukaena hora yoirela vyongo vambo-i ninga banja?

11. N’nga ndi vyongo viivi vyevyo Aquila na Priscilla vyairela aliwa vambo-ive ninga banja?

¹¹ Atu othelana anooda funjedha ifwanafwani-o ya Aquila na Priscilla lelo ndi banja Makristau anjinji oroma lalilemeza aliwa. (Aroma 16:3, 4) Pyaimbarimbari ira Bibilya linoonga vyongo vinjinji vyoonga banjali mbwenye linothonyi-edha ira tanoolaba basa lolaleela thitho kami-a atu enango vambo-i ninga banja. (Mayir. 18:2, 3, 24-26) Hora dhinjinji Bibilya laonganga vya Aquila na Priscilla linoaromolela vambo-ive.

12. N’nga lombwana na i-yanee, tanaire a-vi ira takaengana hora injinji yoirela vyongo vambo-i ninga banja? (Muone thitho iruthiruthi.)

¹² N’nga atu othelana tana-arele a-vi ifwanafwani-o ya Aquila na Priscilla? Kaathuulelani vyongo vinjinji vyevyo nyo ninga lombwana venango i-yana vinofuneela nyo irana. N’nga vinoodeya ira muirelenga vambo-i mwavyongo vyevi ninga banja a-kala uliwethene vaekene? Mofwanafwani-a, Aquila na Priscilla talaleela vambo-i. N’nga munooda ira masaka-edho ira hora dhinjinji mulaleelenga vambo-i ninga banja? Aquila na Priscilla talabela vambo-i basa. Venango nyo na i-yaninyu kamunolaba basa limbo-ive, n’nga munooda labela vambo-i mabasa avanyumbani? (Namal. 4:9) Mwakami-angana basa n’nangolee, munokala ovwelana maningi thitho munokaana hora yowaredha. Robert na Linda tali banjani wa vyawa vyokwaranya 50. Robert aongile ira: “Onga imbarimbari kaninokaana hora injinji yoirela vambo-i vyongo vyosangalali-a. Mbwenye nda-uwanga maparato, i-yananga puputanga venango ndalimanga vaindharoni, liye udha dha ndikami-a ndinosangalala maningi. Irela vyongo vambo-i unonikami-a ira nikalenga ovwelana thitho udhiveli-u unodhowanave ulukula.”

13. N’nga lombwana na i-yanee tanofwanela iran’ni ira tavwelanenga maningi?

¹³ Muthuulelenga ira kalela vambo-i kunothapulela ira hora dhothene munongo irela vyongo vambo-i movwelana. M’ma unango wavabanjani wa Brazil aongile ira: “Malamboano vatokala vyongo vinjinji vyododomi-a, nditoona ira ninooda mangeya na go-i othuulelanga ira ninoirela vyongo vambo-ive namwasa oi ninokala vandhe vambo-ive. Nditofunjedha ira wenjedhela vokala vambo-i, ninofuneela thitho kaana chidwi na fwi-u.” Muone vyevyo Bruno na i-yanee Tays vinoira aliwa ira uliothene akaengana chidwi na fwee. Liye aongile ira: “Vahora inowaredha i-yo nino-ela matelefoni-u undendai.”

14. N’nga atu othelana anaire a-vi akala katinosangalala irela vyongo vambo-ive ninga banja?

¹⁴ N’nga a-vi akala nyo venango i-yaninyu kamunosangalala irela vyongo vambo-i? Venango munodhiveliwana vyongo vyo-iyana venango munokalelave kangananga. N’nga munaire a-vi? Kathuulelani vya mulo uongile i-yo ndulimu, kaiira unaafiyedha i-nda mwakopolo. Unofuneela uthethedha mwavang’ono navang’ono, mwamala nyo e-lavo kuni dhilukulu. Molandana na vyevyo, a-vi nyo roma kaangana hora yoyeva dambo nlilothene yoirelanga vyongo vambo-i? Muonechechenga ira muirenga vyongo vyevyo vinausangalali-eni a-kala vyevyo vinairi-e ira murome kangana. (Yak. 3:18) Roma mwavang’no navang’ono unooda ukami-ani ulukuli-a udhivelinyu.

MULEMEZENGANA UNANGO NAFWEE

15. Mwasiwa ngwan’ni lemezana kofuneya ira atu othelana tadhowenganave dhivelana?

¹⁵ Lemezana kofuneya maningi banjani. Ninooda fwanafwani-edha na mwela wenuo unooda kami-a ira mulo u-indenga maningi. Va-akale mwela muluo unooda tima mombaranya. Mofwanafwana na vyevi, akala atu othelana katinolemezana udhiveliwa unooda yeva mombaranya. Mbwenye lombwana na i-yanee tadhilimbi-edhanga ira talemezengana vinoakami-a ira udhiveliwa uulukule maningi. Muthuulelenga ira kai mwasa oi nyo mwekene muonenga ira munomlemeza i-yaninyu mbwenye liye ekene aonenga ira munomlemeza. Penny na Aret tali banjani wa vyawa vyokwaranya 25. Panny aongile ira: “Vyongo vinoniwendela pama maningi banjani mwi-u namwasa oi ninolemezana. Ninokala othathuwa onga mwemo monovwela i-yo namwasa oi uliothene unolemeza mathuulelo afwee.” N’nga munaire a-vi ira maninyu venango i-yaninyu aonenga ira munomlemeza? Dhoweni nithuuleleni ifwanafwani-o ya Abrahamu na Sara.

16. N’nga alombwana anofunjedhavon’ni vaifwanafwani-o ya Abrahamu? (1 Pedru 3:7) (Muone thitho iruthiruthi.)

¹⁶ Abrahamu anomlemeza i-yanee Sara. Liye anoovuruwana mathuuulelwee thitho a anoolemeza mwemo mwavwela liye. Vahora inango Sara atoosukwala maningi fiyedha m’momba landu Abrahamu ira nguliye airi-idhe nyarwa yagumanena aliwa. N’nga Abrahamu atoothakaleliwa noonga vyo-ofwanelela? Kabe. Liye atoidhiwa ira Sara ali i-yana ogonjela thitho anomkami-a maningi. Abrahamu anomvuruwana thitho atoodhilimbi-edha mali-a nyarwiyo. (Maro. 16:5, 6) N’nga ninofunjedhavon’ni? Nyo muli alombwana mutokaana izo yosakula myasa yokuza banja linyu. (1 Akor. 11:3) Mbwenye munooda thonyi-dha udhivela akala munovuruwana mathuulelo a i-yaninyu mwa-anasakule vyoira simbwasimbwa va myasa dhedho dhinamkuze i-yaninyu. (1 Akor. 13:4, 5) Hora dhinango i-yaninyu unooda sukwala maningi thitho unodha funa uwandelani mwemo munovwela liye. N’nga munolemeza mwemo munovwela liye vomvuruwana mopwaseya? (Muleri 1 Pedru 3:7.) Angela na Dmitry tali banjani wa vyawa vaduziduzi 30. Angela atom’mwandela mwemo man’nee mwairela liye vyongo mwandhila yothonyi-edha ira anomlemeza. Liye aongile ira: “Hora dhothene man’nanga akalecha okozeya ndi vuruwana ndasukwala venango vevo vanofuna miyo m’monganee. Liye anoleva rima na miyo angalive ira ndanoimwanana onga mopwaseya.”

17. N’nga a-iyana anofunjedhavon’ni vaifwanafwani-o ya Sara? (1 Pedru 3:5, 6)

¹⁷ Sara anomlemeza Abrahamu vovwelana na vyevyo vyasakula liye. (Maro. 12:5) Vahora inango, Abrahamu anoofuna wachela alendo enao tadhidhe vandhevee morurumucha liye atomvepa Sara ira a-iye vyevyo vyalaba liye nosakaedha makeke manjinji (malamboano ninooda onga ira mabolu). (Maro. 18:6) Sara atoiravo yongo mombaranya voirana vyevyo vyamvepile Abrahamu. Nyo muli a-iyana, mu nooda sazi-edha ifwanafwani-o ya Sara vovwelanana vyevyo visakunle maninyu. Mwairangana vyevi munolimbi-a banja linyu. (Muleri 1 Pedru 3:5, 6.) Dmitry um’mongile i-yo mundima ivirile, atoonga ira vyoira vya-iyananee vinothonyi-edha ira unomlemeza. Liye aongile ira: “Ndinosimba vinoira Angela vovwelanana vyevyo visakunle miyo angalive ira atookaana mathuulelo o-iyana na a-nga. Akala vyongo kaviwendile pama kanondinyoza.” Vyevi vinothonyi-edha ira vinokala vyo-orucha mdhiveliwana mutu wenuo unoulemeza!

18. N’nga atu othelana anoganyali a-vi tadhilimbi-edhanga ira udhiveliwa wa-amale?

¹⁸ Malamboano, Satana unofuna didili-a udhivela wenuo unofwanyeya mabanjani Aikristau. Liye utoidhiwa ira akala atu othelana katinodhivelana, anooda i-ya thitho mdhiveliwana Yohova. Mbwenye udhivela waimbarimbari kunomala! Ee-no dhilimbi-edheni ira udhivela wa banjani mwinyu ukalenga ninga uongiwile mubukhu la nyumbo ya Solomu. Mukale osikimizela rima ira Yohova akalenga valimburo loroma banjani mwinyu. Mukaengana hora yoirela vyongo vambo-i ninga banja thitho mulemezenga vyofuna vya fwinyu na mwemo munovwela liye. Mwairangana vyevi, banja linyu linodha mlemeza Yohova wenuo uli mwinnyaa udhivela waimbarimbari. Mofwanafwana na mulo othethedhiwa pama udhivelinyu unodha dhowanave i-nda modhowa nodhowa.