Ninom’simba Yohova namwasa oi unonilevelela

1-2. N’nga i-yo atu ninofwanafwana a-vi na zombwe uongiwile mu ndima 1?

NIFWANAFWANI-EDHELE ira zombwe mwinango aulukulele mu banja lofuma. Ee-no dambo n’nango anamabalee tatookwa vangovini. Liye atokaana tangaranga maningi na vyongo vyaireilevyo. Mbwenye adhamale atoovwa thitho mwasa unango ovwi-a tangaranga maningi. Atoowandeliwa ira anamabelee tatoononga kobiri dhinjinji thitho tatokaana mangawa manjinji. Moi awachele fuma ya anamabalee, atokaana mangawa manjinji ira apagali. Mbwenye mangawao mboi kanaode apagali.

² Na i-yene thitho mundhila inango ninofwanafwana na zombula. Anamabali-u oroma, Adamu na Eva, tali olongomana thitho takala paradaizoni. (Mar. 1:27; 2:7-9) Aliwa tangaodile kaana ingumi yosangalala modhowa nodhowa mbwenye vasogolovee vyongo vyatoochinja. Aliwa tatootamangi-iwa mundani mwa Edeni thitho tatooluza ngari yokaana ingumi modhowa nodhowa. N’nga Adamu a-iyedhen’ni a-imee? Bibilya linoonga ira: “Vyodawa vyatoovolowa muilambo dhela mwa mutu mbo-i [Adamu] thitho vyodawavyo vyatoodhi-a wukwa. Ee-no wukwao watoomwadheya waatu othene namwasa oi othene tatoodawa.” (Aro. 5:12) Yotuva yani-iyedhele Adamu ndi yodawa, yeniyo inodhi-a wukwa. Vyodawavyo vili ninga mangawa oi mutu kanaode apagali.—Sal. 49:8.

3. N’nga vyodawa vi-u vinofwanafwana a-vi na “mangawa”?

³ Yesu atoofwanafwani-edha vyodawa na “mangawa.” (Mat. 6:12; Luk. 11:4) Nadawa ninokala ninga nitokaana mangawa wa Yohova. Ninofwanela pagali mangawa a vyodawa vi-u. Akala kanipaganle mangawao, anooda mali-iwa nakwa.—Aro. 6:7, 23.

4. (a) Aakale ira Nlungu kaanikami-idhe, n’nga chini yafuna ireela atu othene odawa? (Sal. 49:7-9) (b) N’nga Bibilyani madhu oi yodawa anothapulelan’ni? (Muone kwadru loi, “Vyodawa.”)

⁴ N’nga pyoodeya fwanya okoka vyongo vyothene vyaluzile Adamu na Eva? Vinoodeya mbwenye a-kala vaokhene. (Muleri Salimo 49:7-9.) Aakale ira kanikhami-iwile na Yohova kanaode kaana idedi-edho yodhakaana okoka ingumi venango venyathi-iwa. Mbwenye nairenga wukwa baa-i a-kaana idedi-edho iliyothene ninga vinyama.—Nam. 3:19; 2 Pe. 2:12.

5. N’nga Babi-u waudhivela unikami-idhe a-vi vopagali mangawa a vyodawa vi-u? (Muone thitho iruthiruthi.)

⁵ Kathuulelani vya zombwe um’mongile i-yo maromelou. N’nga liye unadhivwe a-vi akala mutu mwinango ofuma utodhivelela ira apagali mangawa othene? Mo-okaikela, zombuo unooda simba maningi vyongo vim’mwirele mutuo. Mofwanafwana na vyevi, Babi-u waudhivela Yohova utoniva-a yotuva yeniyo ipaganlena liye mangawa atukulele i-yo wa Adamu. Voonga vyevi Yesu aongile ira: “Nlungu atoodhiveliwana maningi ilambo moi atoovelela Mwanee obaliwa ekhene ira, mutu uliwethene om’roromela a-anongiwe mbwenye akaena ingumi yo-omala.” (Ju. 3:16) Wenjedhela veva, yotuva inonikami-a ira nikale vauxamwali wapama na Yohova.

6. N’nga muyofunjedha yei ninotapanya madhu avi a Bibilyani, n’nga mwasiwa ngwan’ni?

⁶ N’nga ninaire a-vi ira niganyali na yotuva yavadhulwila, thitho ira vyodawa vi-u vyevyo vili ninga mangawa vileveleliwe? Yowakula ya yofuka yei ninoifwanya nathuulela madhu a Bibilyani ninga vwelani-a, kunela vyodawa, kuto, vulumuchiwa thitho oniwa ira nili olongomana. Muyofunjedha yei ninotapanyani vinothapulela madhu enala. Thuulela vyongo viirile Yohova ira anilevelelenga unonikami-a ira nim’simbenga maningi.

IFUNELO: VWELANI-A

7. (a) N’nga ndi vyongo vinango viivi vyaluzile Adamu na Eva? (b) Voi nili a-ima Adamu na Eva, n’nga ninofuneela maningi irana n’ni? (Aroma 5:10, 11)

⁷ Wenjedhela voluza ngari yokaana ingumi yo-omala, Adamu na Eva tatooluza thitho ngari yokala vauxamwali na Babiwa. Voroma vene, Adamu na Eva tali mu banja la Nlungu. (Luk. 3:38) Mbwenye namwasa oi katam’vwele Yohova, aliwa tatootamangi-iwa mu banjali, thitho vahoriyo tali ta-ana bale a-ima. (Mar. 3:23, 24; 4:1) Voi i-yo nili a-imee, ninofwanela vwelani-iwa okoka na Yohova. (Muleri Aroma 5:10, 11.) Onga unango, ninofwanela kala vauxamwali wapama na Yohova. Movwelana na vyevyo vinoonga bukhu n’nango, madhu Aigiriki athapuleliwile ira “vwelani-a,” anothapulela “vwelana na mutu wenuo ali mwidanaa kala okoka fwaa.” Mbwenye pyova-a ifunelo ira Yohova ngwaromile iravo yongo ira vyevi viodeye. N’nga airile a-vi?

MASAKA-EDHO AIRILE YOHOVA: KUNELA VYODAWA

8. (a) N’nga kunela madawo kuira a-vi? (b) N’nga vwelani-a chini?

⁸ Vwelani-a ndi ndhila yeniyo yasaka-edhe Yohova ira i-yo atu odawa nikale okoka vauxamwali wapama na liye. Irana vyevi vanoofuneela chinji-ana yongo inango yofwanafwana na yeyo. Vyevi vinokami-a ira yongo iluzeile venango inongeile iweleli-edhiwe okhoka. Malemba Aigiriki ano-indi-edha basa madhu oi “vwelani-a” enao ali ofwanafwana na madhu oi kunela vyodawa. (Aro. 3:25) Madhu oi “vwelana,” anothapulela vyongo vinoira mutu ira akale okoka va rendele na Nlungu nokala na liye vauxamwali wapama.

9. N’nga Yohova awandenle Aisraeli ira tairena n’ni ira vyodawa viwa vileveleliwe?

⁹ Vofuna kami-a Aisraeli ira takale na liye vauxamwali wapama, Yohova atookaathei-a ndhila yoi vyodawa viwa vileveleliwenga. Yawa iliyothene Aisraeli tanookaana dambo lokunela vyodawa. Va dambo leli, ndimuwa waalimbo velela sembe anoovelela sembe dha vinyama malo mwaatu othene. Mbwenye sembe dha vinyamavyo kavyakunelelatu vyodawa viwa namwasa oi vinyama vyali vyothitha pereso vofwanafwani-edha naatu. Mbwenye Aisraeli tachinyuwa novelela sembe dhafuna Nlungudhi, liye anowalevelela vyodawa viwa. (Aeb. 10:1-4) Wenjedhela vevo, sembe dhavelela aliwadho dhanowathuucha Aisraeli ira aliwa tali odawa thitho vanoofuneela ndhila yeniyo yakuneleletu vyodawa viwavyo.

10. N’nga Yohova airile n’ni ira vyodawa vyaatu vileveleliwe?

¹⁰ N’nga Yohova airile a-vi ira akunele vyodawa vyaatu? Liye atooira masaka-edho oi Mwanee “aveleliwe sembe fendo imbo-i baa-i ira akunele vyodawa vyaatu anjinji.” (Aeb. 9:28) Yesu atoovelela “ingumiyee ninga khuto ira aombole atu anjinji.” (Mat. 20:28) N’nga kuto chini?

YOPAGALI: KHUTO

11. (a) N’nga Bibilyani madhu oi “khuto” anothapulelan’ni? (b) Chini yafuneya ira khuto uveleliwe?

¹¹ Movwelana na vinoonga Bibilya, khuto ndi yopagali iveleliwile vofuna kunela vyodawa thitho vwelani-a atu na Yohova.a Yohova unoona ira khuto ngwakami-idhe weleli-edha vyaluzeile. Kathuulelani ira Adamu na Eva tatooluza ingumi yolongomana na ngari yokaana ingumi yo-omala. Ee-no khuto watoofwanela kala yopagali yofwanafwana na vyongo vyaluzeilevyo. (1 Ti. 2:6) Wafwanela veleliwa na ndimuwa wenuo (1) ali olongomana, (2) atokaana ngari yoi angaodile kaana ingumi vailambo yavathila modhowa nodhowa thitho (3) ali ofunechecha velela ingumiyee ninga sembe. Veva baa-i paevo ingumi ya mutu yaode aliwa kunela vyodawa noweleli-edha ingumi yaluzeileyo.

12. Mwasiwa ngwan’ni Yesu ali ofwanelela velela khuto?

¹² Dhoweni nitapanyeni myasa miraru inoiri-a Yesu kala ofwanelela velela khuto. (1) Liye ali olongomana thitho “kaairile yodawa.” (1 Pe. 2:22) (2) Namwasa wa vyevi, liye angaodile kaana ingumi yokalao dhowa nodhowa vailambo yavathila. (3) Liye anoofunechecha wukwa novelela ingumiyee namwasa wa i-yo. (Aeb. 10:9, 10) Voi Yesu ali olongomana anoofwanafwana na mwemo Adamu mwali liye a-anadawe. (1 Ak. 15:45) Wukwa wa Yesu watookunela vyodawa vya Adamu, thitho atooweleli-edha vyongo vyaluzile Adamu. (Aro. 5:19) Ee-no Yesu atookala “Adamu ogomi-edha.” Kavanofuneela okoka mutu mwinango olongomana ira adhe apagali vyongo vyaluzile Adamu. Yesu atookwa “fendo imbo-i baa-i ira avelele sembe yokami-a atu modhowa nodhowa.”—Aeb. 7:27; 10:12.

13. N’nga kunela vyodawa uno-iyana a-vi na khuto?

¹³ N’nga kunela vyodawa uno-iyana a-vi na khuto? Kunela vyodawa ndi vyevyo vyairile Nlungu ira atu takale vauxamwali wapama na liye. Voi khuto njopagali iveleliwile ira madawo aatu takuneliwe. Yopagali yei inoimelela sangiri ya pereso yavadhulu ya Yesu yeniyo yachuchi-iwile namwasa wa i-yo.—Aef. 1:7; Aeb. 9:14.

VYO-ARELAVOVYEE: VULUMUCHIWA THITHO ONIWA NINGA OLONGOMANA

14. N’nga va-eeni ninotapanyan’ni, n’nga mwasiwa ngwan’ni?

¹⁴ N’nga vyo-arelavo vokunela madawo pyoi a-vi? Bibilya lino-indi-edha basa madhu manjinji voonga vyo-arelavovyee vyapama. Angalive ira thapuleliwa wa madhu enala unolandana mu ikhundu inango, madhu aliothene anogogomedha ikhundu inango ya vyevyo vyairile Yohova vofuna levelela atu. Natapanyangani madhu enala, ninoona thitho mwemo munonikuzela aliwa i-yo na uliwethene vaekhene.

15-16. (a) N’nga Bibilyani madhu oi “ombola” anothapulela n’ni? (b) N’nga ninodhivwa a-vi namwasa oi nitoomboliwa?

¹⁵ Bibilyani, madhu oi ombola, anothapulela thathula venango levelela namwasa oi khuto utoveleliwa. Rumiwi Pedru atoonga vyevi voonga ira: “Nyo munoidhiwa ira vyongo vyauthathunleni [muiongelo yoroma, “vyatouombolani”] wu ingumi yo-okaana basa yalandenle nyo anamabalinyu, kavyali vyongo vyooda nongeya ninga fero venango oro. Mbwenye mwathathuliwile na sangiri yapereso yavadhulu ya Kristu, yoi njofwanafwana na sangiri la libila lo-okaana damba thitho lo-okaana matoto.”—1 Pe. 1:18, 19; madhu achindo.

¹⁶ Namwasa wa sembe ya khuto, ninooda thathuliwa udhaari wa vyodawa na wukwa. (Aro. 5:21) Ee-no ninofwanela simbanga maningi Yohova na Yesu namwasa o-indi-edha basa sangiri ya pereso yavadhulu venango onga ira ingumi ya Yesu.—1 Ak. 15:22.

17-18. (a) N’nga oniwa kala olongomana unothapulelan’ni? (b) N’nga atu anoganyali a-vi namwasa ooniwa ira mbolongomana?

¹⁷ Oniwa ira ngolongomana unothapulela ira landwaa utomali-iwa, thitho vidawi-idhewee vitofudhiwa. Yohova airana vyevi, unokala a-arelanga makundwee olongomana. Kaiira unoniona ira nili olongomana namwasa oi nitoira vyongo vyofwanelela oniwana e-no. Kaiira unokala alevelelanga vyodawa vi-u baa-i. Mbwenye namwasa oi ninororomela vyairile liye vokunela vyodawa vi-u thitho velela khuto, Yohova unonilevelela.—Aro. 3:24; Agl. 2:16.

¹⁸ N’nga ninoganyali a-vi Yohova anionanga ira nili olongomana? Atu enao tasakuliwile ira tamatongenga na Yesu dhulu, tatooniwa wale ira mbolongomana ninga a-ima a Nlungu. (Tit. 3:7; 1 Ju. 3:1) Vyodawa viwa vyatooleveleliwa. Aliwa katina limbili nlilothene loi tatoothathamula landu thitho mbofwanelela volowa mu Umwene wa Nlungu. (Aro. 8:1, 2, 30) Atu anodedi-edhela dhakala vailambo yavathila, anooniwa ninga olongomana afwee a Nlungu thitho vyodawa viwa vinoleveleliwa. (Yak. 2:21-23) Amwinji nlukulu anofuna dhavulumuwa va kondo ya Armagedo, anodha kaana ngari yokaana ingumi modhowa nodhowa. (Ju. 11:26) Atu “olongomana” na “o-olongomana” enao akwide, anodedi-edhela dhavenyathi-iwa. (May. 24:15; Ju. 5:28, 29) Vamamari-edhovee, arumiwi othene ororomeleya a Yohova vailamboi “anodha kaana ufulu watitimi-o waa-ima a Nlungu.” (Aro. 8:21) Enala ndi maraeli-o o-ongeya anofwanya i-yo namwasa oi vyodawa vi-u vitokuneliwa thitho nitovwelani-iwa na Yohova wenuo uli Babi-u.

19. N’nga ingumii-u ichinjile a-vi namwasa wa vyongo viniirele Yohova na Yesu? (Muone kwadru loi “Levelela wa Yohova.”)

¹⁹ Onga imbarimbari, voromavene nali ninga zombwe um’mongile i-yo maromelou, wenuo aluzile yongo iliyothene thitho atokaana mangawa oi kaaode apagali. Mbwenye ninosimba ira Yohova utonikami-a. Ingumii-u itochinja namwasa wa vyongo viirile Yohova vokunela madawi-u thitho velela khuto. Roromela Yesu Kristu unonikami-a ira niomboliwe venango onga ira nithathuliwe wu vyodawa na wukwa. Vyodawa vi-u vinoleveleliwa thitho limbili loi natoothathamula landu linofudhiwa. Mbwenye yofuneya maningi choi ninooda kala vauxamwali wapama na Babi-u wadhulu, Yohova.

20. N’nga ninodha tapanyan’ni muyofunjedha yo-arela?

²⁰ Nathuulela viniirele Yohova na Yesu, ninosimba maningi kumela vathi va rima. (2 Ak. 5:15) Ta-akonde anikami-a, kanakaena idedi-edho iliyothene. N’nga viirile Yohova vonilevelela vinokuza a-vi mutu uliwethene vaekhene? Yofunjedha yo-arela inodha wakula yofuka yei.