Azombwe musazi-edhenga Marku na Timoteo

1-2. N’nga ndi nyarwa dhivi dhedho dham’mwimwanani-e Marku na Timoteo ira taire vyongo vinjinji volabela atu enango?

N’NGA muli zombwe thitho munofuna ira muirenga vyongo vinjinji vom’labela Yohova thitho abali naarongolinyu pingoni? Pyo-okaikeli-a ira munofuna irana vyevyo. Pyosangalali-a ira vatokala azombwe anjinji enao anofunechecha labela atu enango. (Sal. 110:3) Mbwenye vatokala vyongo vinango vinauimwanani-eni irana vyevi. N’nga munoimwanana wenjedhela urumiwinyu namwasa oova? N’nga mwatookhondavo urumiwi unango namwasa ondikaikela? Idhiwani ira kai nyo mwekhene unodhivwa ee-no.

² Marku na Timoteo tatoogumanana nyarwa ninga yen’na. Mbwenye aliwa katarumeli-idhe ira ova venango aidhiwa vyongo vinjinji waaimwanani-e labela atu enano. Vinooneya ira Marku akalecha vambo-i na mme nyumba yapama vahora yeniyo Paulo na Barnaba vyam’vepile aliwa ira tawende vambo-i naaliwa vaulendwiwa wau misiyonariyo. (May. 12:12, 13, 25) Mbwenye Marku atoorumela i-ya vyongo vyevi ira awenjedhele urumiwee. Yoroma atoodhowa wu Atiyokeya adhamale atoodhowa muvisa vyolapela na Paulo vambo-i na Barnaba. (May. 13:1-5) Vinooneya ira naliye Timoteo akalecha na anamabalee vevo Paulo vyam’vepile liye ira alabenga vambo-i naaliwa basa yolaleela. Voi Timoteo kaaidhiwa vyongo vinjinji thitho angaodhile khonda novikaikela. (Mufwafwani-edhele na lemba la 1 Akoritiyo 16:10, 11 na 1 Timoteo 4:12.) Mbwenye liye atoorumela thitho atoofwanya maraeli-o manjinji.—May. 16:3-5.

3. (a) N’nga ninoidhiwa a-vi ira Paulo anoosimba Marku na Timoteo? (2 Timoteo 4:6, 9, 11) (Muone thitho iruthiruthi.) (b) N’nga ninotapanya vyofuka viivi muyofunjedha yei?

³ Marku na Timoteo tatoofunjedha vyongo vinjinji thitho tali okozeya samalela vizoviwa vilukhulu vilukhulu pingoni tangali azombwe. Paulo anowasimba maningi azombwala voi anga-andi vang’ono funa piwa atowaitana ira tadhowe wali liye. (Muleri 2 Timoteo 4:6, 9, 11.) N’nga Marku na Temoteo tana makalelo avi enao airi-idhe ira Paulo aadhiveliwengana? N’nga abali aazombwe tanaasazi-edhe a-vi? N’nga tanaganyali a-vi na malangi-o enao avelenle Paulo?

MUKAENA RIMA OFUNA LABA NINGA MARKU

4-5. N’nga Marku athonyi-edhe a-vi ira ali ofunechecha labela atu enango?

⁴ Revista inango inoonga ira labela atu enango unothapulela kami-a atu enango “mwathindhi thitho mo-o-iyedhela.” Marku atoovelela ifwanafwani-o yapama vamwasula. Vinooneya ira liye atoosukwala Paulo anga-idhe a-mtukula vaulendwee wanambili. (May. 15:37, 38) Vyevi kavyafooki-idhe Marku fiyedha i-ya labela abali naarongolee.

⁵ Marku atoorumela malaba vambo-i nabalee Barnaba. Vangavirile vyawa 11, Marku ali mbo-i mwaatu enao takami-a Paulo vahora yamangiwile liye fendo yoroma wu Roma. (Fil. 23, 24) Thitho Paulo atoosimba vyongo vyairile Marku moi atoofiya voonga ira “unondilimbi-a maningi.”— Ako. 4:10, 11.

6. N’nga Marku aganyanle a-vi namwasa oi anoovwelana naabali naarongola olimba mwauzimu? (Muone madhu achindo.)

⁶ Marku atooraeli-iwa namwasa ovwelana na Makristau olimba mwauzimu. Angakaathindhe vambo-i na Paulo wu Roma wahora yolapela, Marku atoodhowa matumikela wu Babulo na rumiwi Pedru. Aliwa tanoovwelana maningi voi Pedru anoomuitana ira “mwananga.” (1 Pe. 5:13) Vahora yalabela aliwa vambo-i na Pedru, vinooneya ira anoomwandhela vyongo vinjinji vyoiri-a ifunelo vyokhuza ingumi na urumiwi wa Yesu. Vasogolovee Marku atoolemba vyevi mumilanywee yapama.a

7. N’nga Seung-Woo asazi-edhe a-vi Marku? (Muone thitho iruthiruthi.)

⁷ Marku atoodhowanave kaana thindhi vaurumiwee moi anoovwelanave na Makristau olimba mwauzimu. N’nga munasazi-edhe a-vi marku? Aakala kamunangari yotumikela, mukalenga oleva rima thitho mufwanyenga ndhila dhinango dhedho dhinatumikelena nyo Yohova vambo-i naabali naarongolinyu. Ifwanafwani-o vamwasula ndi bali mwinango dhinalee ndi Seung-Woo wenuo va-eeni ndi ndimuwa wavapingoni. Liye angali mwana anoodhifwanafwani-edhela na abali enango aandimuwa. Enango mwa abaliao tali tangava-iwile maurumiwi. Seung-Woo aona ira kanobaliwa thitho atoowandela bali olimba mwauzimu vyamathuulelwee. Ndimuwa mwinango atoom’mwandhela ira airenga vyongo vinaode liye vokami-a atu enango angalive vyongo vyapama vinoira liye kavinooneya waatu enango. Malangi-o enala atoonkami-a ira akami-enga atu oulula thitho atu enao tarucheya vofuna dhowa migumanoni. Vothuulela vyaireilevi, liye aongile ira: “Va-eeni nditovwechecha thapulela okami-a atu enango na rima wethene. Ee-ni ndinokala osangalala namwasa okami-a atu enango.”

MUKAMI-ENGA ATU ENANGO NINGA MWEMO MWAIRELA TIMOTEO

8. Mwasiwa ngwan’ni Paulo atoosakhula Timoteo ira awendenga na liye? (Afilipi 2:19-22)

⁸ Paulo afuneela atu olimba rima oi tadhowe vambo-i na liye wu masidadi enao aoni-iwa liye nyarwa. Voroma atoosakula Sila wenuo ali Kristau oidhiwa vyongo maningi. (May. 15:22, 40) Adhamale atoosakula thitho Timoteo ira awedhenga na liye. N’nga chini yamuiri-idhe ira asakule Timoteo? Yongo imbo-i choi liye atookaana limbili lapama. (May. 16:1, 2) Thitho Timoteo anoodhiveliwana atu kumela vathi varima.—Muleri Afilipi 2:19-22.

9. N’nga Timoteo athonyi-idhe a-vi ira anoodhiveliwana abali naarongola?

⁹ Angaromile tumikela vambo-i na Paulo, Timoteo atoothonyi-edha ira anoodhiveliwana maningi atu kwaranya mwemo mwavidhiveliwana liye ekene. Vamwasa wen’na Paulo atoonyi-dhela nom-iya wu Pereya ira alimbi-e anamafunjedha apya. (May. 17:13, 14) Vahoriyo vinooneya ira Timoteo atoofunjedha vyongo vinjinji khumela wa Sila wenuo a-anle weo. Ee-no Paulo atooruma Timoteo wu sidadi la Tesalonika ira amalimbi-e Makristau aweo. (1 At. 3:2, na madhu achindo.) Ee-no wa vyawa 15 venango kwaranya, Timoteo atoofunjedha “ula naatu enao tala” thitho atoothonyi-edha tangaranga atu enao tarucheya. (Aro. 12:15; 2 Ti. 1:4) N’nga Makristau aazombwe tanasazi-edhe a-vi Timoteo?

10. N’nga chini yam’kami-idhe Woo Jae ira akaengana ifunelo naatu enango?

¹⁰ Bali mwingango dhinalee Woo Jae atoofunjedha thonyi-edha udhivela waatu enango. Angali zombwe, liye anoorucheya waredha naabali naarongola enao ali andimuwa kwaranya liye. Ee-no akala wu Nyumbani ya Umwene aira amwenyula baa-i amala liye khumavo. Ndimuwa mwinango wavapingoni atoom’mwandela ira unooda waredha naabali naarongola voroma asimba. Atoom’mwandhela thitho ira athuulelenga vyongo vinairena atu ifunelo. Liye atoo-arela malangi-o enala. Va-eeni Woo Jae ndi ndimuwa thitho aongile ira: “Ee-ni kandinorucheya waredha naatu atunga iliyothene. Ndinosangalala namwasa oi va-eeni ndinoidhiwa vyongo vili vaingumi yaatu enango thitho vyongo vinowakhumbanyi-a. Vyevi vitoiri-a ira ndiodhenga kami-a Makristau afwanaga.”

11. N’nga azombwe tanaire a-vi ira takaengana ifunelo naatu enango pingoni? (Muone thitho iruthiruthi.)

¹¹ Nyo thitho azombwe munooda funjedha ira mukaengana ifunelo naatu enango. mwakala vamigumanoni mukaengana ifunelo naatu atunga iliyothene naamakalelo othene. Mwaafukenga vyongo moda muli aliwa vaingumii-wa thitho mwaavuruwanenga. Mwaira ee-no munodha idhiwa vyongo vinaire nyo ira mwaakami-e. Mwaifwanafwani-o, munodha idhiwa ira banja n’nango laatu oulula linofuneela kami-o ya mwemo muna-indi-edhele aliwa basa progarama ya JW Library^®.Venango thitho munodha idhiwa ira katina mutu unam’dhowena aliwa malaleela. N’nga munowakami-a idhiwa moda muna-indi-edhele aliwa basa telefoniwa, venango ira masaka-edho oi muwende vambo-i dhowa malaleela? Mwadhilimbi-edhanga kami-a atu enala, munodha velela ifwanafwani-o yapama waatu othene.

MALANGI-O A PAULO ANODHA UKAMI-ANI

12. N’nga azombwe tanaire a-vi ira malangi-o enao avelenle Paulo wa Timoteo taakami-enga?

¹² Paulo atoova-a Timoteo malangi-o enao am’kami-idhe vaingumiyee na urumiwee. (1 Ti. 1:18; 2 Ti. 4:5) Akala nyo muli zombwe, n’nga malangi-oala anaukami-eni a-vi? Muleri makarta menli odhowa wa Timoteo thitho muleringa ninga alembela nyo thitho muone mwemo muna-indi-edhele nyo basa malangi-oala. Dhoweni nioneni malangi-o enango enao ali mumakartao.

13. Nnga mutu unalimbi-e a-vi uxamwalee na Yohova?

¹³ “Udhifunji-enga naifunelo yoi ukaleve odhivelela wa Nlungu.” (1 Ti. 4:7b) N’nga dhivelela wa Nlungu unothapulelan’ni? Madhu enala anothapulela m’ndhiveliwana maningi Yohova thitho funechecha m’sangalali-a. I-yo atu kanibaliwile na makalelo enala ee-no ninofuneela afunjedha. Madhu Aigiriki enao athapuleliwile ira “funji-a” anoonga vyoi mulimbo ira mawaredhelo olimbi-a manungo vinoira liye vokozeela. Atu enala tanofuneela kala odhikondi-a. Na-iyene thitho ninofwanela kala odikondi-a ira nikaena makalelo enao anairi-e ira nikale vauxamwali na Yohova.

14. N’nga ifunelwi-u naleringa Bibilya inofwalena kala yoi a-vi? Muonge thitho ifwanafwani-o.

¹⁴ Mwafunjedhanga Bibilya, ifunelwinyu ikalenga limbi-a uxamwalinyu na Yohova. Mwaifanafwani-o, n’nga munafunjedhevon’ni va vyongo vyaireile Yesu angagumam’nena zombwe mwinango wa namatonga va fendo yoroma? (Mrk. 10:17-22) Zombuo anoororomela ira Yesu ndi Mesiya mbwenye kaana iroromelo yolimba moi kakanle nama-arelee. Angalive vyali ee-no, Yesu “anoom’dhiveliwana” maningi. Yesu atoonga moriya rima na zombuo. Mo-okaikela Yesu afuna ira zombuo asakule vyongo mwazelu. Veva Yesu atoothonyi-edha thitho mwemo Yohova mwam’dhiveliwana liye zombuo. (Ju. 14:9) Mwathuulelanga myasila thitho vyongo vili aliwa vaingumiinyu, mudhifukenga ira, ‘ n’nga ndinairen’ni ira ndikhale vauxamwali wapama na Yohova noiranga vyongo vinjinji volabela atu enango?’

15. Mwasiwa ngwan’ni azombwe tanofwanela velela ifwanafwani-o yapama? Muonge ifwanafwani-o. (1 Timoteo 4:12, 13)

¹⁵ “Ukale ifwanafwani-o waatu ororomeleya.” (Muleri 1 Timoteo 4:12, 13.) Paulo atoolimbi-a Timoteo ira aulukuli-e dodolisolee loleri nofunji-a. Mbwenye am’limbi-a thitho ira akaena makalelo ninga udhivela, iroromelo thitho ira akale ochena. Atom’limbi-edha vyongo vyevi namwasa oi atu tanoona vyongo vinjinji vyokuza i-yana na vyoonga. Nifwanafwani-edhele ira mutova-iwa mwasa olimbi-a atu ira takale athindhi volaba basa yolaleela. Munooda uonga mwasula akala nyo munokaana thindhi vamwasula. Ifwanafwani-o inyu inooda onga vyongo vinjinji kwaranya vyongo vinaonge nyo.—1 Ti. 3:13.

16. (a) N’nga azombwe tanofwanela kaana ifwanafwani-o yapama muvikhundo 5 viivi? (b) N’nga azombwe tanavelele a-vi vifwanafwani-o vyapama ‘va vyoonga viwa’?

¹⁶ Va lemba la 1 Timoteo 4:12, Paulo atoonga ira azombwe tanofwanela velela ifwanafwani-o yapama muvikhundo 5. Mwafunjedhanga Bibilya vamwekhene, munooda ira pama thuulelanga vikhundu 5 vi. Nifwanafwani-edhele ira munofuna kala ifwanafwani-o yapama ‘va vyongo vinoonga nyo.’ Munofwanela thuulela moda munaongele nyo vyongo volimbi-a atu enango. Akala munokala na anamabalinyu, munofwanela asimbanga vaduzi navaduzi namwasa wa vyongo vinouirelani aliwa. Migumano yamala munoda m’mongana mutu uirile mwasa venango ifwanafwani-o yapama. Mudhilimbi-edhenga wakhula madhwinyu baa-i vamigumanoni. Mwakaana thindhi ira mukale ifwanafwani-o yapama va vyongo vinoonga nyo, munodha thonyi-edha ira munodhowa vasogolo.—1 Ti. 4:15.

17. N’nga chini inakami-e zombwe ira akwakwaneli-edhe vifunelovyee vyauzimu? (2 Timoteo 2:22)

¹⁷ “Utawe naluveluve wa uzombwe, mbwenye u-arele longomano.” (Muleri 2 Timoteo 2:22.) Paulo atoolimbi-a Timoteo ira arambele lavelanga vyongo vyevyo vinadodomi-e ifuneloyee yauzimu venango thitho nonga uxamwalee na Yohova. Vatokala vyongo vinango vyoi kai vyodaweya mbwenye vinodha nonga hora yolimbi-a uxamwalinyu na Yohova. Mwaufwanafwani-o, n’nga munomala hora indendai moi a-vi muiranga vyowaredha nosakasaka vyongo vaintenetini venango mawaredhelo ava intenetini? N’nga munodha i-ndi-edha basa hora yeniyo vonlabela Yohova thitho atu enango? Venango munodha dhivelela ira mulabe naaliwa basa yomanga Nyumba dha Umwene venango dhowa malaleela na makarinya. Mo-okaikela, vyevi vinodha ukami-ani ira mufwanye afwinyu apya enao anaukami-eni kwakwaneli-edha vifunelo vinyu vyauzimu.

NINORAELI-IWA NALABELANGA ATU ENANGO

18. Chini inothonyi-edha ira Marku na Timoteo tatooraeli-iwa maningi?

¹⁸ Marku na Timoteo tatoodhivelela ira talabelenga atu enango thitho tatooraeli-iwa maningi. (May. 20:35) Marku atoowenda matatamo o-iyana i-yana ira amalabelenga atu enango. Liye atoolemba thitho bukhu ya milanyu yapama voonga vyaingumi na urumiwi wa Yesu. Timoteo atookami-a Paulo voromi-a mipingo thitho limbi-a abali naarongolee. Pyoidiiwelatu ira Yohova anoosangalala na rima odhivelela wenuo wana Timoteo.

19. Mwasiwa ngwan’ni azombwe tanofwanela a-rela malangi-o enao Paulo alembenle liye wa Timoteo n’nga vanakale vyo-arela vyoi a-vi?

¹⁹ Makarta enao Paulo alembenle liye Timoteo, anothonyi-edha ira anom’ndhiveliwana maningi. Makarta ovudheleliwa anothonyi-edha ira Yohova anom’ndhiveliwana zombula. Liye unofuna ira vyongo vim’mwendhelenga pama. Ee-no mu-arelenga na rima wethene malangi-o enao Paulo avelenle liye thitho mukalenga ofunechecha ira vyongo vinjinji volabela atu enango. Mwaira ee-no vyongo vinodha uwendhelani pama va-eeni thitho ‘munodha i-dha mwakopolo ingumi yaimbarimbari’ yeniyo inodha sogolou.—1 Ti. 6:18.