N’nga ninaire a-vi akala i-yo venango atu enango nitoireliwa vyongo vyo-olongomana?

1-2. N’nga atu anjinji anoiran’ni tagumana vyongo vyo-olongomana?

NINOKALA muilambo yo-okaana longomano. Atu anjinji anoireliwa vyongo vyo-olongomana namwasa osauwa, akala mbaalombwana venango a-iyana, namwasa wa ziza liwa thitho vamyasa inango. Atu anjinji anorucheya namwasa oi atu anoira magoso atu afuma thitho andimuwa andimuwa amaguverno aidyani anothuulela vya kobiridhiwa baa-i. Vyongo vyo-olongomana ninga vyevi vinodha iri-a ira i-yo venango atu anowaidhiwa i-yo tarucheyenga.

² Pyo-odabwi-a ira atu anjinji tanonyanyuwa na vyongo vyo-olongomana vinoireya muilambwila. I-yo othene ninofuna nidhivwenga ira nili obareleya thitho ninoireliwa vyongo vyolongomana. Atu enango anoroma irana vyongo vyofuna chinja ilambo iwa. Tanolemba makarta, irana magereve thitho kami-a anamasogolela aguverno enao anolanyedha ira anodha mali-a vyongo vyo-olongomana. Mbwenye i-yo Makristau ninofunji-iwa ira “kanikalenga ikhundu ya ilambwila,” thitho ninodedi-edhela ira Umwene wa Nlungu ngwenuo unofuna dhamali-a vyongo vyo-olongomana. (Ju. 17:16) Angalive ira vili ee-no, ninosukwala venango nyanyuwa naona mutu mwinango aireliwanga vyongo vyo-olongomana. Venango ninooda dhifuka ira: ‘N’nga ndinaire a-vi vyongo ninga vyevi vyaireya? N’nga vatokala vyongo vinango vinaire miyo va-eeni namwasa wa vyongo vyo-olongomana?’ Ira niwakule vyofuka vyevi, dhoweni nitapanyeni mwemo Yohova na Yesu munoonela aliwa vyongo vyo-olongomana.

YOHOVA NA YESU ANOIDANANA VYONGO VYO-OLONGOMANA

3. Mwasiwa ngwan’ni pyovweya ira hora dhinango ninonyanyuwecha naona vyongo vyo-olongomana? (Esaya 5:7)

³ Bibilya linoonga ira Yohova anipanduchile muifwanafwani-oyee. Liye “unodhiveliwana longomano thitho unotonga mo-osakula.” (Sal. 33:5; Mar. 1:26) Yohova kanoirana vyongo vyo-olongomana thitho kanofuna ira atu enango tairengana vyevi. (Dot. 32:3, 4; Mik. 6:8; Zak. 7:9) Mwaifwanafwani-o, muhora ya namaongela Esaya, Yohova atoovwa Aisraeli talanga namwasa ooni-iwa nyarwa na Aisraeli afwiwa. (Muleri Esaya 5:7.) Yohova atooiravo yongo volanga atu oi kata-arela ilamulo thitho tanooirela Aisraeli afwiwa vyongo vyo-olongomana.—Esa. 5:5, 13.

4. N’nga Yohova na Yesu anovivwa a-vi taona vyongo vyo-olongomana? (Muone thitho iruthiruthi.)

⁴ Molandana na Yohova, Yesu unoidanana vyongo vyo-olongomana. Dambo n’nango Yesu atoona mutu orangala dhandha. Liye atom’vwela tangaranga thitho afuna am’mwili-e. Mbwenye anamasogolela amareligiau ouma rima tatoonyanyuwa na vyevi. Aliwa taona ira Yesu unaapwanya ilamulo yokuza Sabudu thitho anamasogolelao katafuna ira mutuo aile. N’nga Yesu avivwa a-vi na vyongo vyaira anamasogolela amareligiawao? Liye “atokaana thangaranga maningi namwasa ouma wiwa rima.”—Mrk. 3:1-6.

5. Mwasiwa ngwan’ni kaninofwanela kalelangave nyanyuwa vaireya vyo-olongomana?

⁵ Yohova na Yesu, tanonyanyuwa taona vyongo vyo-olongomana. Ee-no kai vyodaweya akala ninonyanyuwecha. (Aef. 4:26) Mbwenye nithuulelenga ira angalive ira ninonyanyuwecha vavyongo vyovweya, nyanyuwao kunomali-a vyo-olongomana vinoireya. Thitho nanyanyuwa wahora indendai ninooda iri-a ira nidodomeye mathuulelo venango nibulele.(Sal. 37:1, 8; Yak. 1:20) N’nga ninofwanela iran’ni vaireya vyongo vyo-olongomana? Ninooda funjedha ifwanafwani-o ya Yesu.

VYAIRA YESU AGUMANANA VYONGO VYO-OLONGOMANA

6. N’nga ndi vyongo viivi vyo-olongomana vyaireya Yesu angali vailambo yavathila? (Muone thitho iruthiruthi.)

⁶ Yesu angali vailambwila anoona vyongo vinjinji vyo-olongomana. Liye anoona atu tanyingaleliwanga naanamasogolela amareligiau. (Mat. 23:2-4) Yesu anoona atu taireliwanga vyauwalanga na namatonga Wairoma. Ayuda anjinji tanoofuna thathuliwa wu utongi wa Iroma voi Ayuda enango tatooira masaka-edho oi tawanenga na Aroma. Mbwenye Yesu kaaruni-a venango limbi-a magurupu tafuna chinja vyongo. Angaidhi ira unofuna e-liwa kala mwene, Yesu atookuma.—Ju. 6:15.

7-8. Mwasiwa ngwan’ni Yesu kaairilena yongo iliyothene vofuna mali-a a-longomana angali vailambo yavathila? (Juwau 18:36)

⁷ Yesu angali vailambo yavathila kaavwelana naatu andale vofuna mali-a vyongo vyo-olongomana. Yesu anooidhiwa ira atu katina kopolo venango izo yodhitonga okene. Atu katinaode mali-a nyarwa inoromi-a vyongo vyo-olongomana. (Sal. 146:3; Jer. 10:23) Ilambwila inotongiwa na satana namanami-a wenuo ndi opha thitho onoromi-a vyongo vyo-olongomana. (Ju. 8:44; Aef. 2:2) Voi i-yo atu kanili olongomana, masiki atu oi atokaana mathuulelo apama katinaode irana vyongo vyolongomana hora dhothene.—Nam. 7:20.

⁸ Yesu anooidhiwa ira Umwene wa Nlungu baa-i ngunofuna dhamali-a nyarwa inoromi-a vyongo vyo-olongomana. Yesu anoo-indi-edha basa pama horee na kopolodhee “volaleela milanyu yapama ya Umwene wa Nlungu.” (Luk. 8:1) Liye atoosimikizeli-a “atu tana ndhala na tona yalongomano” ira vyainyengo thitho vyongo vyo-olongomana, vinodha mala. (Mat. 5:6 na madhu achindo; Luk. 18:7, 8) Mbwenye vyevi vingaodeile na guverno la Nlungu “loi kalili wuikhundu ya ilambwila,” a-kala vinoira atu vofuna chinja vyongo.—Muleri Juwau 18:36.

NISAZI-EDHENGA YESU NAONA VYONGO VYO-OLONGOMANA VIIREYANGA

9. Chini inousikimizeli-ani ira ndi Umwene wa Nlungu baa-i unofuna dhamali-a a-longomana?

⁹ Va-eeni muilambwila munoireya vyongo vyo-olongomana vinjinji kwaranya muhora ya Yesu. Mbwenye yongo inoromi-a vyothene vyevi “mumalambo omari-ala,” ndi Satana naatu anowatonga liye. (2 Ti. 3:1-5, 13; Apk. 12:12) Molandana na Yesu, ninoidhiwa ira Umwene wa Nlungu baa-i ngunofuna dhamali-a yongo inoromi-a vyongo vyo-olongomana. Ifwanafwani-o vamwasula ndi rongola mwinango dhinalee Stacy.a A-anafunjedhe imbarimbari, Stacy anooira magereve vofuna chinja vyongo muilambo mwiwa. Liye aongile ira: “Ndakala magereveni ndanoodhifuka akala vinoirana miyovyo pyofwanelela. Voi va-eeni ndili uikundu ya Umwene wa Nlungu, ndinoidhiwa ira ndatoosakula pama. Yohova unodha kami-a atu othene anoireliwa vyo-olongomana kwaranya munoirela miyo.”—Sal. 72:1, 4.

10. Mwasiwa ngwan’ni ninooda onga ira vyongo vinovilimbi-edha atu irana vofuna mali-a vyo-olongomana kavinovwelana na vili valemba la Mateu 5:43-48? (Muone thitho iruthiruthi.)

¹⁰ Vinoira atu vofuna chinja vyongo anoviira namwasa onyanyuwa venango namwasa oi katinofuna a-rela malamulo aguverno. Mbwenye vyevi ndi vyo-iyana na vyaira Yesu na vyafunji-a liye. (Aef. 4:31) Bali mwinango dhinalee Jeffrey aongile ira: “Ndinoidhiwa ira magereve enao anooneya ninga mbofuna dhi-a rendele, anooda chinja vahora yoyeva atu taroma irana vyauwalanga nouba vyongo.” Thitho Yesu atoonifunji-a ira ninofwanela dhiveliwangana atu othene, masiki atu anoniruni-a venango nioni-a nyarwa. (Muleri Mateu 5:43-48.) I-yo Makristau ninorambela yongo iliyothene yo-ovawelana na vyafunji-a Yesu.

11. Chini inanikami-e a-volowela magurupu ofuna mali-a vyongo?

¹¹ Angalive ira Umwene wa Nlungu unodha mali-a vyo-olongomana, vinodha kala vyorucha m’sazi-edha Yesu akala nitoireliwa vyongo vyo-olongomana. Mwemo ndi mwavivwenle Janiya wenuo asakuliwa naatu namwasa wa zizalee. Janiya aongile ira: “Ndatoothakaleliwa maningi rimani moi ndanoofuna aweli-edha. Ee-no ndatoovolowa mugurupu laatu alimbana na sakulo lamaziza. Ndathuulela ira irana vyevi, wangaodile ndikami-a ira rimanga ukale limburonimwee.” Mbwenye vangavirile hora Janiya atoothuulela ira unofuneela chinja. Liye aongile ira: “Ndanoorumeli-a ira atu enango tadodomi-enga mathuulelwanga thitho ndanoonyindela maningi atu a-kala Yohova. Ee-no ndatoothuulela vyokumamo gurupunimo.” Ninofwanela ira polepole ira na-avolowele vyongo vyailambo venango mugurupu n’nango vofuna chinja vyongo namwasa oi nitothakaleliwa vamyasa yovweya.—Ju. 15:19.

12. Mwasiwa ngwan’ni ninofwanela kala osamala na vyongo vinoleri i-yo, vuruwana thitho onela?

¹² N’nga chini inanikami-e ira na-anyanyuwenga maningi naona vyongo vyo-olongomana? Atu anjinji anoona ira yongo inowakami-a kusakula pama vyongo vyoleri, vuruwana thitho onela. Hora dhinjinji va internetini, vano-eliwa vyongo vyoi vinolimbi-a atu ira tanyanyuwenga na vyo-olongomana venango dhimbinuwela guverno. Thitho hora dhinjinji olemba myasa, tanolemba mo-elela mutu mwinango nduli. Angalive ira pyaimbarimbari ira vatoireya vyongo vyo-olongomana, n’nga vithuulela maningi unooda nikami-adi? Thuulela vyongo ninga vyevi wahora indendai, unooda niiri-a ira nisukwalenga maningi. (San. 24:10) Thitho yoopi-a maningi choi ninooda roma diwala ira Umwene wa Nlungu ngunofuna dhamali-a vyo-olongomana vyothene vyevi.

13. N’nga leri Bibilya hora dhothene unanikami-e a-vi ira nionenga mofwanelela vyongo vyo-olongomana?

¹³ Leri Bibilya hora dhothene thitho thuulela vilerile i-yovyo, vinooda nikami-a naona vyongo vyo-olongomana. Rongola mwinango dhinale Alia atoosukwala maningi angaoni ira atu aisayee anaanyingaleliwa. Liye aona ira atu tanyingalela afwiwa katalangiwa. Alia aongile ira: “Dambo n’nango ndatoodhifuka ira, ‘n’nga ndinororomela ira Yohova unodha mali-adi nyarwa dhothene dhedhi?’ Vahora yen’na ndatooleri lemba la Yobo 34:22-29. Malemba enala tatoondithuucha ira kavali mutu unavithale ira Yohova kanaode m’mona. Liye ngwalongomano thitho unodha saka-edha vyongo.” Vahora inodedi-edhela i-yo Umwene wa Nlungu ira udhena longomano la imbarimbari, ninofwanela irana vyongo mwazelu naona vyongo vyo-olongomana. N’nga ninairena a-vi vyevi?

VINAIRE I-YO NAONA VYONGO VYO-OLONGOMANA

14. N’nga chini inofwanela i-yo irana ira na-awenjedhele vyongo vyo-longomana vyevyo vinoireya muilambwila? (Akolose 3:10, 11)

¹⁴ Kaninaode kondi-a atu enango irana vyo-olongomana mbwenye i-yo ninooda dhikondi-a. Ninga muongele i-yo ndulimu, ninofwanela m’sazi-edha Yesu vothonyi-edha udhivela. Udhivela unooda nikami-a ira niirenga vyongo mwalemezo, masiki waatu anoirana vyongo vyo-olongomana. (Mat. 7:12; Aro. 12:17) Yohova unosangalala nairanga vyongo moriya rima thitho mwalongomano wa mutu uliwethene.—Muleri Akolose 3:10, 11.

15. N’nga funji-a atu enango Bibilya unoakami-a a-vi?

¹⁵ Ndhila yapama maningi yokami-edhelana atu vamwasa wa longomano, kuwafunji-a Bibilya. Mwasiwa ngwan’ni ninoonga ee-no? Namwasa oi “m’mwidhiwa Yohova” unooda m’kami-a mutu oi voroma ali wauwali na wauwalanga ira akale oriya rima na odhiveliwana rendele. (Esa. 11:6, 7, 9) Jemal a-anafunjedhe imbarimbari, atoovolowa mugurupu n’nango lalimbanana guverno lelo lali lonyingalela atu. Jemal aongile ira: “Kamunakanyi-edhe mutu ira achinje. Miyo kandikanyi-edhiwile ira ndichinje, ndichinjile namwasa wa makhundo a Bibilyani afunjedhile miyo.” Vyongo vyafunjedhile Jemal vyatom’kami-a ira a-iye khoma khondo. Ee-no akala atu anjinji tanofunjedha Bibilya nochinja, mbaatu oyeva baa-i enao anairenga vyongo vyo-olongomana.

16. Mwasiwa ngwan’ni muli ofunechecha wandela atu enango vyongo vinofuna dhamali-a Umwene wa Nlungu?

¹⁶ Molandana na Yesu, ninofunechecha wandela atu vya Umwene wa Nlungu unofuna dhamali-a vyo-olongomana. Idedi-edho yaimbarimbari inooda limbi-a atu enao anoireliwa vyongo vyo-olongomana. (Jer. 29:11) Stacy um’mongile i-yo maromelo, aongile ira: “Funjedha imbarimbari watoondikami-a vilela vyongo vyo-olongomana vinoona miyo venango ireliwa. Yohova unolimbi-a atu vo-indi-edha basa milanyu ya Bibilyani.” Ninofwanela kala okozeya limbi-a atu enango vo-indi-edha basa vyolanyedha vya Bibilyani. Muroromelenga maningi makhundo amalemba atapanyile i-yo muyofunjedha yei. Mwaira ee-no, munodha kala okozeya tapanya naafwinyu abasani venango axikolani viongile malemba vamwasa okuza vyongo vyo-olongomana.b

17. N’nga Yohova unonikami-a a-vi vilela vyongo vyo-olongomana?

¹⁷ Ninoidhiwa ira ninodhowanave gumanana vyongo vyo-olongomana muilambo yotongiwa na Satanila. Mbwenye vahora inodedi-edhela i-yo ira Satana “aponyiwe undhe,” Yohova unonikami-a thitho unoniva-a idedi-edho. (Ju. 12:31) Dhela mumalemba, Yohova unoniwandela mwasee vailambwila vanoireya vyongo vinjinji vyo-olongomana thitho mwemo munodhivwela i-yo narucheyanga na vyongo vyevi. (Sal. 34:17-19) Vo-indi-edha basa Mwanee, Yohova unonifunji-a vyongo vyofwanelela irana nagumanana vyo-olongomanavi thitho moda Umwene munofuna aliwa dha mali-edha vyongo vyo-olongomana. (2 Pe. 3:13) Dhoweni nidhowenanive wandela atu enango milanyu yapama ya Umwene vahora inodedi-edhela i-yo ilambo yothene yavathi yodhala naatu “olongomana thitho arima olinyali.”—Esa. 9:7.