N’nga ninofwanela irana n’ni ira nidhakaena ingumi yo-omala?

1. N’nga atu enango anovivwa a-vi tathuulela vya ingumi yo-omala?

ATU anjinji anokala osamala na vinodya aliwa thitho anoira mawaredhelo olimbi-a manungo vaduzi na vaduzi ira takaena manungo apama. Mbwenye aliwa anoidhiwa ira irana vyevi kunaode akami-a ira ta-aulule venango wukwa. Ee-no aliwa anothuulela ira pyo-oodeya kaana ingumi modhowa nodhowa. Angalive ira vili e-no, Yesu atoonga ira pyoodeya kaana “ingumi yo-omala.” Ifwanafwani-o ndi vyaongile liye va lemba la Ju. 3:16 na 5:24.

2. N’nga Yesu aongilen’ni vyokhuza ingumi yo-omala mu lemba la Juwau kapitulu 6? (Juwau 6:39, 40)

² Dambo n’nango Yesu atooira vyodabwi-a vodyi-a mwinji waatu pau na somba.a Vyevi vyali vyodabwi-a, mbwenye vyodabwi-a maningi ndi vyaongile liye vadambo lo-arela. Mwinji waatu watoom-ara wu Kafwarnau thitho weo liye atoawandela ira atu okwa anodha venyathi-iwa thitho anodha kaana ingumi yo-omala. (Muleri Juwau 6:39, 40.) Kathuulelani vyevyo vinothapulela aliwa waafwinyu na abalinyu enao akwide. Madhu a Yeswala anothapulela ira atu anjinji takwide anodha venyathi-iwa thitho nyo vambo-i naatu aadhiveliwana nyo anodha kaana ingumi modhowa nodhowa. Mbwenye madhu enango a Yesu amulemba la Juwau kapitulo 6, tali orucha waatu anjinji ira taavwecheche. Dhoweni nioneni vyaongile liye.

3. N’nga Yesu afunji-an’ni vyokhuza liye va lemba la Juwau 6:51?

³ Gulu laatu awu kafwaranau latoona vwelana wali vari va mapau enao aavaidhe Yesu na maana enao Yohova avelela liye wa anamabaliwa. Malemba anoonga maana ira “yodya yokumela dhulu.”(Sal. 105:40; Ju. 6:31) Yesu anoo-indi-edha basa maana vofuna akami-a vwechecha likundo lelo lafuna liye afunji-a. Angalive ira maana ali yodya yavelela Nlungu modabwi-a, vangavirile hora indendai atu tadyide maanao tatookwa. (Ju. 6:49) Mo-iyana na vyevi Yesu atoodhionga ira ali “yodya yaimbarimbari yokumela dhulu,” “yodya yoveleliwa na Nlungu,” thitho “yodya yova-a ingumi.” (Ju. 6:32, 33, 35) Yesu atoonga i-yana ulivo vari va maana na liye. Liye aongile ira: “Miyo ndili yodya ya ingumi yokumela dhulu. Akala mutu mwinango angadyide yodya yei, unodha kaana ingumi yo-omala.” (Muleri Juwau 6:51.) Ayudao katavwechechile vyaongile liyevi. Aliwa katavwechechile mwesee Yesu atoonga ira ali “yodya” yokwaranya maana enao Nlungu avelela liye modabwi-a wa anamabaliwa. Ee-no liye atoonga likundo loiri-a ifunelo voi atoonga ira: “Yodya inofuna miyo dhavelela ndi nokwangula.” N’nga liye athapulelan’ni? Pyofuneya vwechecha vyevi mwasee unonikami-a idhiwa mwemo munakalele aliwa vyoodeya ira naatu enao anoadhiveliwana i-yo nidhakaena ingumi yo-omala. Dhoweni nioneni vyathapulela Yesu vi.

YODYA YOVA-A INGUMI NA NOKWEE

4. Mwasiwa ngwan’ni atu enango anoodabwa na vyaongile Yesu?

⁴ Enango mwaatu am’vuruwana Yesu tatoodabwa maningi vevo vaongile liye ira unodha velela “noku” wee, “ira ilamboi ikaena ingumi.” Venango aliwa tathuulela ira liye unodha ava-a nokwee waimbarimbari ira tadye, vyevyo vyali udya nyama yamutu. (Ju. 6:52) Vasogolovee liye atoonga vyongo vinango vyevyo vyaadodomi-idhe maningi atwao. Yesu aongile ira: “Mwa-adye noku wa mwana mutu noumwa sangiree, kamunodha kaana ingumi yo-omala.”—Ju. 6:53.

5. Mwasiwa ngwan’ni ninooda onga ira Yesu kaathapulela ira atu tamwe sangiree?

⁵ Wale mu hora ya Nowa, Nlungu atookondi-a atu ira katidyenga sangiri. (Mar. 9:3, 4) Yohova atooweli-edha okoka lamulo leli lelo lavelenle liye waa-ima Aisraeli. Ira uliwethene odya sangiri unofwanela “phiwa.” (Lev. 7:27, madhu achindo.) Yesu thitho anoovwela malamulo enao Nlungu avelela liye muilamulo. (Mat. 5:17-19) Ee-no vyali vyo-ovweya ira Ayudao tadye noku venango umwa sangiree. Namadhu enala, Yesu atoofunji-a atwao moda munafwanyele aliwa “ingumi yo-omala.” —Ju. 6:54.

6. Mwasiwa ngwan’ni ninooda onga ira va lemba la Juwau 6:53, Yesu atoo-indi-edha basa madhu opipirisa?

⁶ N’nga Yesu athapulelan’ni? Va pyoneelatu ira Yesu, anoo-indi-edha basa madhu opipirisa ninga mwemo mwairile liye voonga na m’ma mwinango wau Samariya. Voi aongile ira: “Mbwenye unofuna dhamwa ma-inje anofuna miyo dham’va-a kanodha kaanave tona navang’onovene. Ma-inje anofuna miyo ndham’va-ao anodha sanduwa puno ya ma-inje enao anokuma mwa liye nom’va-a ingumi yo-omala.”(Ju. 4:7, 14)b Yesu kaathapulela ira m’muo unodha kaana ingumi yo-omala amwa ma-injene baa-i. Mofwanafwana na vyevi, liye kaathapulela ira atu aongana liye wu Kafwarnau tangakanle na ingumi a-akale ira tatoodya nokwee waimbarimbari noumwa sangiree.

VYAONGILE LIYE THITHO VAHORA INANGO

7. N’nga atu enango taongile vyoi a-vi vyokuza madhu a Yesu valemba la Juwau 6:53?

⁷ Atu amareligiao enango anoonga ira madhu a Yesu ava Juwau 6:53, okuza udya noku thitho noumwa sangiree, anoonga vyevyo vinofwanela ireya va mwambo odya yodya yanamaulo ya Mbwiye. Anoira e-no namwasa oi vahora yeniyo tanoo-indi-edha basa madhu ofwanafwana na enala. (Mat. 26:26-28) Aliwa anoonga ira uliwethene unofwanyeya vamwambula unofwanela udya pau venango umwa vinyu. N’nga vyevi pyaimbarimbari? Pyofuneya fwanya yowakula ya yofuka yei namwasa oi yawa iliyothene, atu mamiliyau manjinji vailambo yothene anogumaneya vambo-i na i-yo vamwambula. Muyofunjedha yei ninoona ira vyaongiwile va lemba la Juwau 6:53, pyo-iyana na vyaongile liye vamwambo wa yodya ya namaulo ya mbwiye.

8. N’nga vali i-yana uvi vari va vyoireya vilivi? (Muone thitho iruthiruthi.)

⁸ Dhoweni nioneni i-yana wa vyoireya vinlivi. Yoroma, n’nga ndi-elini, n’nga ndiwani weo Yesu waongile liye madhu anofwanyeya va lemba la Juwau 6:53-56? Liye atoonga vyevi wa Ayuda wu Galileya mu 32 EC. Thitho vali vanga-adhi vaduzi duzi yawa imbo-i ira arome mwambo wa yodya ya namaulo ya Mbwiye wu Yerusalemu. Yanambili, n’nga aonga naan’ni? Atu anjinji enao tam’vuruwana wu Galileya, tafuneela kaana yodya a-kala funa funjedha vyokuza Umwene wa Nlungu. (Ju. 6:26) Thitho Yesu atoonga vyongo vyoi aliwa katavwechechile voi ee-no katadembuile i-ya m’roromela. Enango mwa anamafunjedhee tatoo-iya m-arela. (Ju. 6:14, 36, 42, 60, 64, 66) Kathuulelani vyevyo vyaireile vaduzi na vaduzi yawa yeyo Yesu varomi-edhe liye mwambo wa yodya ya namaulo ya Mbwiye. Vamambula arumiwee ororomelaya 11 ali na liye vambo-i angalive ira aliwa katavwechecha vyothene vyevyo vyafunji-a liye. Mo-iyana naatu awu Galileyalee, arumiwala katakaikela ira Yesu alidi mwana Nlungu wenuo achitile kumela dhulu. (Mat. 16:16) Liye atoasimba ira: “Nyo munokalave na miyo wa vyowesedha vyanga.” (Luk. 22:28) I-yana wiliu unothonyi-edha ira madhu a Yesu ava Juwau 6:53, katinoonga vyongo vyafwanela ireya vamwambo wa yodya ya namaulo ya Mbwiye. Mbwenye vatokala thitho umboni unango othonyi-edha ira vatokala i-yana.

MODA MADHU A YESU MUNOTHONYI-EDHELA ALIWA WA NYO

9. N’nga madhu aongile Yesu va mwambo wa yodya ya namaulo ya Mbwiye aonga vyaan’ni?

⁹ Mwambo wa yodya yanamaulo ya Mbwiye, Yesu atoovelela pau yo-okaana yotupi-a waarumiwee thitho atoawandela ira unoimelela manungwee. Ee-no atowava-a vinyu noawandhela ira “vwelano wa sangiree.” (Mrk. 14:22-25; Luk. 22:20; 1 Ak. 11:24) Vyongo vyaongile liyevi pyofuneya maningi. Vwelano lipyali kalinokuza atu othene mbwenye ndi vari va liye na “nyumba [yauzimu] ya Aisraeli,” yeniyo ndi atu enao anofuna datonga vambo-i na liye “mu Umwene wa Nlungu.” (Aeb. 8:6, 10; 9:15) Vahora yeniyo, arumiwao katavwechechile vyevi, mbwenye vasogolovee aliwa tatoozoziwa na zimu ochena thitho tatoovolowa muvwelano lipya ira tamatonge na Yesu dhulu.—Ju. 14:2, 3.

10. N’nga vyaongile Yesu wu Galileya vino-iyana a-vi na vyaongile liye vayodya ya namaulo ya Mbwiye (Muone thitho iruthiruthi.)

¹⁰ Idhiwani ira vayodya ya namaulo ya Mbwiye, Yesu atoonga vya, “isiimwinji ya mabila” yeyo ili yoyeva. Gurupu leli latooroma na arumiwi ororomeleya enao talivo. (Luk. 12:32) Arumiwao tatoodya pau thitho tatoomwa vinyu wenuo Yesu waava-idhe liye maulo enao. Enango thitho tali tangavolowile gurupuli tatoodedi-edhela dhadya izindiyelwila. Enala mbenao anofuna dhatonga na liye dhulu. Vyaongile Yesu vahora yeniyo, pyo-iyana na vyawandenle liye guli laatu awu Galileya. Vyaongile liye wu Galileya duzi nau Kafwarnau, vyali vyokuza atu anjinji.

11. N’nga Yesu aongile vyoi a-vi wu Galileya vyevyo vinothonyi-edha ira aonga vyaatu anjinji?

¹¹ Vahora Yesu vyali liye wu Galileya mu 32 EC, atoonga na Ayuda enao tafuna ira taava-e yodya mbwenye liye atoawandhela vyongo vinango vyofunaya maningi kwaranya yodya. Atoawandhela vyongo vyoi vingaakami-idhe dhakaana ingumi yo-omala. Yesu atoawandhela atwao ira atu enao takwide anodha venyathi-iwa thitho anodha kaana ingumi yo-omala. Va kaaonga vya atu oyeva ninga mwairile liye vahora yodya ya namaulo ya Mbwiye. Wu Galileya liye atoonga vya maraeli-o enao atu othene anofuna aliwa dakaana. Thitho liye atoonga ira: “Akala mwinango angadyide yodya yei, unodha kaana ingumi yo-omala . . . Yodya inofuna liye dhavelela ira ilambwila ikaena ingumi, na nokwangula.”—Ju. 6:51.c

12. N’nga yofuneya chini ira atu adhakaena maraeli-o enao aongile Yesu?

¹² N’nga Yesu athapulela ira atu othene enao ali vailamboi thitho enao anofuna dhabaliwa anodha wachela maraeli-o enala? Khabe. Maraeli-oala mbaatu enao “anodya yodya yeyo” venango ira enao anothonyi-edha iroromelo. Atu anjinji enao anoonga ira ndi Makristau anothuulela ira anodha vulumuchiwa namwasa “ororomela [Yesu]” thitho m’monanga ira ndi namavulumucha. (Ju. 6:29) Mbwenye Ayuda enango enao taroromela Yesu, tatoo-iya m-arela. N’nga mwasiwa ngwan’ni tatoo-iya m-arela?

13. N’nga mutu unofuneela iran’ni ira akale namafunjedha wa Yesu waimbarimbari?

¹³ Atu anjinji enao Yesu adyi-idhe liye, tanoom-arela ira tafwanye vyofuneela. Aliwa tanoosangalala no ili-iwa, udya yodya yapezi, thitho funji-iwa vyongo vyovwelana na mathuulelwiwa. Mbwenye Yesu athonyi-edha ira mutu unofwanela irana vinjinji ira akale namafunjedhee. Liye kadidhe vailamboi ira adhavelelenga vyongo vinofuna atu. Aliwa tafuneela rumela yovepa yoi “dhani wa miyo” vo-arela vyothene vyafunji-a liye.—Ju. 5:40; 6:44.

14. N’nga ninofwanela iran’ni ira niganyali na manungo na sangiri ya Yesu?

¹⁴ Voonga na mwinjio Yesu atoothonyi-edha funeya othonyi-edha iroromelo. Mutu unofwanela roromela ira manungo na sangiri ya Yesu, vitokaana kopolo yooda vulumuchela atu ira takaena ingumi yo-omala. Iroromelo yei yali yofuneya maningi wa Ayuda vahora yeniyo thitho wa i-yo malamboano. (Ju. 6:40) Ira niganyali na manungo thitho sangiri ya Yesu, yoongiwa va Juwau 6:53, ninofwanela roromela kuto. Ngari yen’na itoveleliwa waatu anjinji.—Aef. 1:7.

15-16. N’nga mwasa wa mulemba la Juwau kapitulo 6 unonithuucha vyamaraeli-o avi?

¹⁵ Mwasa ofwanyeya va Juwau kapitulo 6 ngofuneya maningi wa i-yo othene. Unothonyi-edha ira Yesu unodhiveliwana maningi atu. Angali wu Galileya atooili-a obulela, funji-a atu vyokuza Umwene wa Nlungu thitho ava-a yodya. (Luk. 9:11; Ju. 6:2, 11, 12) Mbwenye yofuneya maningi choi atoafunji-a ira liye ngu “yodya yova-a ingumi.”—Ju. 6:35, 48.

¹⁶ Atu a “mabila enango” katinofwanela udya venango umwa vinyu va ithuulelo yodya ya namaulo ya Mbwiye. (Ju. 10:16) Angalive ira vili e-no, aliwa anoganyali na manungo na sangiri ya Yesu Kristu. Aliwa anodya yodya yei mopipirisa taroromelanga ira sembe ya Yesu inodha avulumucha. (Ju. 6:53) Mbwenye atu enango anodya pau thitho umwa vinyu anothonyi-edha ira ali mu vwelano lipya thitho anodha tonga vambo-i na Yesu dhulu. Ee-no akala nili ozoziwa venango amabila enango, mwasa wa mu Juwau kapitulo 6, ngofuneya maningi wa-iyo othene. Linogogomedhela makhundo oi ninofwanela thonyi-edha iroromelo ira nidhakaena ingumi yo-omala.