Mukami-enga—A-iminyu ira talimbi-enga iroromelo iwa

1-2. N’nga anamabala anofwanela iran’ni akala mwaniwa utofuka vyofuka vyokhuza vyongo vinororomela i-yo?

ATU anjinji anorumela ira samalela a-ima ndi basa lukhulu. Akala muli namabala, akala mutokaana mwana kirikiti nousimbani namwasa om’kami-a ira akaena iroromelo yolimba. (Dot. 6:6, 7) Mwaninyu aulukhulanga unodha roma fuka vyofuka vinango vyorucha vyokhuza vinororomela nyo thitho makhundo a Bibilya okhuza makalelo apama.

² Voroma munooda dhikhumbanyedha namwasa wa vyofuka vinafukenga mwaninyu. Venango thitho munooda onanga ira iroromeloyee itoroma yeva. Imbarimbari choi mwaninyu aulukhulanga unofwanela fukanga vyofuka naifunelo yoi asikimizele vyongo vinororomela liye. (1 Ak. 13:11) Ee-no kamunofwanela ova. Muonenga ira fuka vyofukavyo unodha uva-ani ngari yom’kami-a ira athuulelenga pama.

3. N’nga ninotapanyan’ni muyofunjedha yei?

³ Muyofunjedha yei ninotapanya vyevyo anamabala vinaire aliwa vokami-a a-imiwa ira, (1) asikimizele vyongo vinororomela aliwa, (2) tasimbenga makhundo amakalelo apama a Bibilyani thitho, (3) taodenga wandela atu enango vyongo vinororomela aliwa. Ninoona thitho upama oi a-ima tafukenga vyofuka thitho anamabala vinaire aliwa votapanya naa-imiwa va vyongo vinororomela aliwa.

MUKAMI-ENGA A-IMINYU IRA TASIKIMIZELENGA VYONGO VINOROROMELA ALIWA

4. N’nga mwaninyu unooda dhifuka vyofuka viivi n’nga mwasiwa ngwan’ni?

⁴ Anamabala Aikristau anozindiyela ira roromela Nlungu kai ira mwana unoirecha baliwana. Nyo kamubaliwile muroromelanga Yohova. Saasawa thitho naa-iminyu. Vavira hora indendai, liye unooda dhifukanga vyofuka ninga vi: “N’nga ndinaidhiwe a-vi ira utokala Nlungu? N’nga vinoonga Bibilya pyaimbarimbari?” Thitho Bibilya linolimbi-a ira “ni-indi-edhenga pama dodoliso lothuulela pama,” thitho “nisakesakenga vyongo vyothene novisikimizela.” (Aro. 12:1; 1 At. 5:21) N’nga munakami-e a-vi mwaninyu ira akaena iroromelo yolimba?

5. N’nga anamabala anakami-e a-vi mwaniwa ira aroromelenga vinoonga Bibilya? (Aroma 12:2)

⁵ Mukami-enga mwaninyu fwanya umboni osikimizela ira vinofunji-a Bibilya pyaimbaimbari. (Muleri Aroma 12:2.) Mwaninyu afukanga vyofuka mufwanyelevo ngari yom’kami-a moda muna-indi-edhele liye basa vyongo vyosakasakana ninga Watch Tower Publications Index thitho na Bukhu losakasakela myasa la Mboni dha Yohova. Mu bukhu yosakasakela myasila, vathi va muru oi “Bibilya” munooda maona va muru oi “vudheleliwa na Nlungu” ira amafwanye umboni oi Bibilya ndi “madhu a Nlungu” a-kala bukhu lapama lolembiwa naatu. (1 At. 2:13) Mofwanafwani-a, munooda sakasaka vyongo vyawale vyokhuza sidadi lawale la Asuri loitaniwa Ninive. Walelene atu oruni-a Bibilya taonga ira sidade la Ninive kalalio. (Zef. 2:13-15) Ira taone umboni oi nongiwa wu Ninive watookwakwaneli-edha ulosi wa Bibilyani, angalerile mwasa oi “n’nga munoidhiwa?” Mu Nsanja ya Namaing’anela wa Novembro wa 2021 tafwanafwani-edhanga moda mufunjedhile i-yo mabukhwi-u na vyevyo mabukhu enango onyindeleya vinoonga aliwa, mwaninyu unooda roma roromela maningi vyongo vinoonga Bibilya.

6. N’nga anamabala anakami-e a-vi mwaniwa kaana umboni oi Bibilya tolinyali? Muonge ifwanafwani-o. (Muone thitho iruthiruthi.)

⁶ Mukami-enga mwaninyu ira athuulelenga pama. Anamabala munofwanela i-ndi-edha basa ngari ili yothene ira mutapanye na mwaninyu vyokhuza roromela Nlungu venango Bibilya. Unooda irana vyevi adhowa weo unolokothela atu vyongo vyawale, adhowa ulimburo linangolee lobaleya venango aona vyongo wu ofesi yatambi. Mofwanafwani-a, mwadhowa ulimburo lolokotao vyongo vyawale, mu-indi-edhenga basa vyongo vyawalevyo vokami-a mwaninyu ona ira Bibilya tolinyali. N’nga mwaninyu utoidhiwa ira dhina la Nlungu linofwanyeya valibwe n’nango wu mowabo vyawa vaduzi duzi 3.000. libwe leli linokala wu limburo lolokothelao vyongo vyawale wu Louvre Paris, ilambo ya Fransa. Venango thitho nyo na mwaninyu munooda ona vyongo vyawale va internetini venango mabukhwi-u. Munooda thitho ona libwe la Mowabu mofwanafwani-edha na sede li-u la ilambo yothene ya amboni dha Yohova Warwick, New York. Libwe leli linothonyi-edha ira mwene Mesa, ali wu Mowabu ngwadhimbinuwele Aisraeli. Vyevi vinovwelana na vinoonga Bibilya. (2 Ma. 3:4, 5) Akala mwaninyu utoona umboni oi Bibilya tolinyali iroromeloyee inooda kala yolimba. Mufwanafwani-edhele na lemba la 2 Li. 9:6.

7-8. (a) N’nga ninafunjedhevon’ni va vyongo vyobaleya vinoona i-yo muvyongo vyopanduchiwa? Muonge ifwanafwani-o. (Muone thitho iruthiruthi.) (b) N’nga ndivyofuka viivi vinakami-e mwaninyu roromela ira utokala namapanducha?

⁷ Mulimbi-enga mwaninyu ira athuulelenga vyongo vyopanduchiwa. Mum’kami-enga mwaninyu ona vyopanduchiwa vyoiri-a ifunelo wavyongo vipanduchiwile. Mwasiwa ngwan’ni munofwanela irana vyevyo? Vyevyo vinom’kami-a zindiyela ira upanduchile vyothene vyevi ngwazelu. Mofwanafwani-a, wavyawa vinjinji masiyetista takadhi tafunjedhanga moda usakanyiwile vyopandimuwa vyo-iyana i-yana. Siyetista mwinango dhinalee Nicola Fameli atoonga ira vyorungunuwa vyopanduchiwavi vinorungunuwa maulendo ofwanafwana. Rungunuwa weu unoongiwa ira Fibonacci. Ninoona rungunuwa weu wavyongo vinjinji vya vyopanduchiwa ninga likutho la ndhou, ligurugudhu la khono mathamba avyomela vinango thitho jiransoli.a

⁸ Mwaninyu afunjedhanga vya siyetista xikolani, unodha zindiyela ira vyopanduchiwavi mutokala malamulo enao anoiri-a ira vyongo vioneyenga mo-iyana i-yana. Mofwanafwani-a, miri minjinji inooneya mofwanafwana. Vanokala tundu, vitambi venango mathakuru. Oneya weu unofwanyeya thitho muvyongo vinango vyopanduchiwa. N’nga mbaani a-edhi malamulo oi vyongo vioneenga vyobaleya e-ni? N’nga uvipanduchile mbaani? Vevo mwaninyu vanothuulela liye vyowakula vya vyofuka vyevi, paevo thitho vanoroma liye roromela maningi ira Nlungu ngupanduchile vyongo vyothene. (Aeb. 3:4) Vahora inango munooda m’fuka ira, “Akala ngu Nlungu unipanduchile, kavinakale vyovweya ira liye aniva-e malangi-o onikami-a ira nikalenga osangalala?” Ee-no munooda m’mwandela ira malangi-o enala anofwanyeya Bibilyani.

NASA, ESA, and the Hubble Heritage (STScl/AURA)-ESA/Hubble Collaboration

MUKAMI-ENGA MWANINYU SIMBA MAKALELO APAMA AMAKUNDO A BIBILYANI

9. N’nga chini inairi-e mwaninyu fuka vyofuka vyokhuza makhundo amakalelo apama a Bibilyani?

⁹ Akala mwaninyu utokaana vyofuka vyokuza makundo a Bibilyani amakalelo apama, muthuulelenga mwasee umuiri-idhe fukao. N’nga utofuka namwasa oi unosimba makundo a Bibilyani, venango yorucha choi kanoidhiwa moda munaongele liye na vyongo vinororomela liye? Akala ufukile vamyasa dhivi mum’kami-e ira asimbenga makundo a Bibilyani amakalelo amapa vofunjedha na liye bukhu loi Ingumi Yokalao Dhowa Nodhowa.b

10. N’nga munakami-e a-vi mwaninyu ira athuulelenga vyongo vinaire liye ira akale vauxamwali wapama na Yohova?

¹⁰ Mulimbi-enga mwaninyu ira afunechechenga kala vauxamwali wapama na Yohova. Mwafunjedhanga Bibilya na mwaninyu, mum’kami-enga thuulela vo-indi-edha basa vyofuka na vifwanafwani-o vyofwanyeya mubukhu loi Ingumi Yokalao Dhowa Nodhowa. (San. 20:5) Yofunjedha 8 inofwanafwani-edhela ira Yohova ngu fwi-u wapama wenuo unonithuucha ira vyongo vinikami-e thitho nibarela. Vasogolo votapanya na liye lemba la 1 Juwau 5:3, munooda m’fuka ira, “n’nga idhiwa ira Yohova ngu fwi-u wapama unanikami-e a-vi ira nionenga vyongo vinoniwandela liye ira niirenga?” Yofuka yen’na, inooda oneyanga ninga yo-orucha, mbwenye inooda kami-a mwaninyu ira aonenga malamulo a Nlungu ninga umboni oi liye unonidhiveliwana.—Esa. 48:17, 18.

11. N’nga munakami-e a-vi mwaninyu ira asimbenga makhundo a Bibilyani (Sanganiko 2:10, 11)

¹¹ Mutapanyenga na mwaninyu mwemo makhundo a Bibilya munam’kami-edhele aliwa. Mwaleringa Bibilya venango lemba la dambo, mutapanyenga mwemo makhundo a Bibilyani mukami-edhele aliwa banja linyu. N’nga mwaninyu unoona upama o-indi-edha basa mwathindhi thitho kala oona rima? (Aeb. 13:18) Munooda m’mwandela thitho mwemo makhundo a Bibilya munonikami-edhela aliwa ira nikaena manungo apama thitho osangalala. (San. 14:29, 30) Tapanya na liye makhundo ninga enala unooda m’kami-a ira asimbenga maningi makhundo a Bibilyani.—Muleri Sanganiko 2:10, 11.

12. N’nga baba mwinango akami-idhe a-vi mwanee ira aonenga ira makhundo a Bibilyani mbokami-a?

¹² Baba mwinango wu Fransa dhinalee Steve, atoonga mwemo liye na i-yanee munom’kami-edhela aliwa mwaniwa ndhinalee Ethan, ira aonenga ira Yohova unoava-a malamulo namwasa oi unonidhiveliwana. Liye aongile ira: “Ninom’fuka vyofuka ninga, ‘mwasiwa ngwan’ni Yohova unofuna ira nivwelenga makhundo ninga enala? N’nga vyevi vinothonyi-edha a-vi ira unonidhiveliwana? N’nga chini inaireye akala kanino-arela likhundo leli?’” Tapanya vyofuka ninga vyevi watom’kami-a Ethan ira adhiveliwengana makhundo a Yohova. Steve atoowenjedhela onga ira: “Ifunelwi-u yali kami-a Ethan ira aonenga ira zelu dha Bibilyani tapama maningi kwaranya dhaatu.”

13. N’nga anamabala anakami-e avi mwaniwa ira a-indi-edhenga basa makhundo a Bibilyani? Muonge ifwanafwani-o.

¹³ Mufuji-enga mwaninyu moda muna-indi-edhe liye basa makhundo a Bibilyani. Munooda irana vyevi akala mwaninyu utowandeliwa ira aleri bukhu linangolee xikolani. Vyongo vili bukhunimo vinooda thonyi-edha ira atu enao anoira vyamararuo venango enao anonyanyuwa maningi mbofwanelela a-arela. Munooda m’limbi-a mwanuo thuulela atu enao anoongiwa bukhunimo akala ano-arela makhundo a Bibilyani. (San. 22:24, 25; 1 Ak. 15:33; Afl. 4:8) Vyevi vinooda m’kami-a ira amalaleele purusoree venango afwee asalanimo vevo vanotapanya aliwa vyongo vili bukhunimo.

MUKAMI-ENGA MWANINYU IRA AWANDHELENGA ATU ENANGO VYONGO VINOROROMELA LIYE

14. N’nga ndi myasa ivi yeniyo inaovi-e Kristau wa zombwe akala xikolani, n’nga mwasiwa ngwan’ni?

¹⁴ Hora dhinango Makristau aazombwe anoova wandela atu enango vyongo vinororomela aliwa. Venango anooda ovanga atu salani mwiwa taroma onga ira vyongo vinango vyate chinja. Venango anooda ova namwasa oi purusoriwa unooda onganga ira vyongo vyate chinjadi. Akala muli anamabala munaire a-vi ira mukami-e mwaninyu ira a-aovenga wandela atu enango vyongo vinororomela liye?

15. N’nga chini inakami-e Kristau wa zombwe ira a-akaikelenga vyongo vinororomela liye?

¹⁵ Mukami-enga mwaninyu ira a-akaikelenga vyongo vinororomela liye. Mwaninyu kanofwanela kaana manyadho namwasa oi unororomela ira vyongo vyate panduchiwa. (2 Ti. 1:8) Mwasiwa ngwan’ni ninoonga e-no? Namwasa vatokala masiyetista anjinji enao anororomela ira vyaingumi kavyate chinja. Vatokala umboni oi vatokala mutu mwinango wazelu wenuo apanduchile vyongo vyothene vyodabwi-a na vyopanduchiwa. Ee-no aliwa katinovwelana na vinofunji-iwa xikolani vyoi vyaingumi vyate chinja. Mwaninyu unooda limbi-a iroromeloyee athuulela myasa yeniyo iiri-idhe abali naarongola enango roromela ira vyaingumi vyate panduchiwa.c

16. N’nga anamabala anakami-e a-vi mwaniwa ira aondenga wandela atu enango ira vatokala namapanducha. (1 Pedru 3:15) (Muone thitho iruthiruthi.)

¹⁶ Mukami-enga mwaninyu ira aondenga wandhela atu enango mwasee unororomelela liye ira utokala namapanducha. (Muleri 1 Pedru 3:15.) Vinooda kala vyokami-a funji-a mwaninyuo mwasa ofwanyeya vya jw.org oi, “Zimene Achinyamata Amadzifunsa—Kodi Zinthu Zinachita Kulengedwa?” Ee-no munooda roma tapanya na mwanuo mwasee unoonela liye ira unooda kami-a atu enango idhiwa ira vyongo vyate panduchiwa. Munofwanela m’mwandela ira kanofwanela kangana nafwee wa xikolani votapanya myasila. M’limbi-eni ira a-indi-edhenga basa makhundo mo-orucha wandela atu enango anofuna ira tatapanye na liye. Mofwanafwani-a, fwee wa xikolani unooda m’mwandela ira: “Ndinororomela vyevyo baa-i vioni miyo thitho kandinam’monevo Nlungu.” Kristau wazobuo unooda m’mwakula ira: “Nifwanafwani-edhele ira unowenda kokolani ulimburo loi kauli atu thitho mutofwanya isime yapama. N’nga unathuulelen’ni? Akala isimiyo inouva-a umboni oi vatokala mutu mwinango wazelu wai-umbile, n’nga a-vi vyongo vyopanduchiwa?

17. N’nga anamabala analimbi-e a-vi mwaniwa ira akaengana hora yowandela atu enango imbarimbari ya Bibilyani? Muonge ifwanafwani-o.

¹⁷ Mulimbi-enga mwaninyu ira akaengana hora yowandela atu enango imbarimbari ya Bibilyani. (Aro. 10:10) Munooda m’fwanafwani-edhela thindhi lelo mwaninyu linokaana liye lowandela atu enango vyongo vinororomela liye na thindhi lelo linofuneya ira mutu afunjedhe vo-indi-edha basa mafwaramento othene oombana nyumbo. Voroma unooda omba nyumbo yo-orucha. Vavira hora unooda roma omba nyumbo mo-orucha. Mofwanafwana na vyevi, Kristau wa zombwe unodha roma namwasa o-orucha vowandela atu enango vyongo vinororomela liye. Mofwanafwani-a, liye unoda fuka fwee waxikolani ira: “N’nga unoidhiwa ira siyetista osaka-edha vyongo atukulele vyongo vyopanduchiwa? Funa ndiuoni-e vidiyo ila yoi njosangalali-a.” Vasogolo vom’moni-a vidiyo imbo-i yoi Kodi Zinangochitika Zokha? Unooda onga ira: “ N’nga mbaani unofwanela lemeziwa vari va masiyetista enao anosaka-edha vyongo votukulela vyongo vyopanduchiwa na mwinyaa wenuo upanduchile vyongovyo?” I-ndi-edha basa ndhila yo-oruchila unooda kami-a fwee waxikolanio kaana ifunelo yofuna funjedha vyongo vinjinji.

DHOWANANIVE KAMI-A MWANINYU IRA ALIMBI-E IROROMELOYEE

18. N’nga anamabala anakami-e a-vi mwaniwa ira aroromelenga maningi Nlungu?

¹⁸ Ninokala muilambo yoi atwee katinororomela Yohova. (2 Pe. 3:3) Ee-no anamabala mwafunjedhanga Bibilya na mwaninyu mum’limbi-edhenga ira afunjedhenga myasa dhedho dhinam’kami-e ira alemezenga madhu a Nlungu thitho makhundwee amakalelo apama. Mum’kami-enga ira athuulelenga modi-a voonga vyongo vyodambwi-a vyevyo vipanduchele Yohova. Mum’kami-enga thitho ira athuulelenga maulosi oiri-a ifunelo a Bibilyani enao takwakwaneli-idhiwile. Kwaranya vyothene mulobelenga na mwaninyuo thitho mum’lobelelenga. Mwairangana vyevi, Yohova unooda uraeli-ani thitho munodha kami-a mwaninyu ira alimbi-e iroromelwee.—2 Li. 15:7.