Kolo me ba ŋga sondireŋgu Johba ga

1-2. Ginane Kire kiyẽ 25:14 yaa mani ná, ŋga néeŋgu ne me ba, ŋga oomeŋgu ná buga go kura ná Johba ga.

DA KIRBE kom ni ná, kara boge so na tobge go germege buga kege ná néege ne me ga. Dam ɗé gi yaa na tobege kusige lay, ojege kusige lay, dam ɗé ne mani ɗé alla wey wey piỹa só kumandiy. Ginanogo berse go da koloŋ caro ni yaaŋ mani ná, day go tob go dee buga ná Johba ná, nded ‘ sondirey ‘ (tub Kire kiyẽ 25:14).

² Naŋga tabŋgu Johba giladiŋga kaal, ɗewgere na mira piỹa ná, nded ŋga sondireyŋgu. Alla ne me ba ne sonduro Kumno ga. Nogo naa ba ŋga kunjileŋgu go sondirey ga. Lay ne me ba kunjiliŋgaŋgu kaỹane go kormojenetumo Abdiyas key lay, gomlo go gumỹa go walwe kaỹa kubaro yehoyada key lay, na kurmbalo Jowas key lay gisi sonduro Kumno ga. Jaaŋgaŋgu kolo da kolo tone kiỹeŋ kaaŋ ni.

SONDURO KUMNO NÁ, NE ME GA

3. Ne me ba éejena indiŋga go ŋga neŋgu ná sonduro ga lay, ne me go kura ba kur kaŋỹe ná, sonduro je ejena beŋga ga.

³ Jumar ná, kaỹa go je eje ná indiŋga go ŋga je neŋgu ná sonduro ná, ne kirbe go kaỹa koŋ saŋ na je gile kindiŋga. Sonduro go ginane koloŋ mani ná, ɓal go boreŋga da kaỹane kur ni lay, jibe tediŋga go ŋga neŋgu kaỹa ná tirỹo lay. Yaaŋgaŋgu kolo kaỹa pina, sonduro go naŋga je baa kulma ni ná, narŋga go kawe mira ná kulmaŋ kibiy. Sonduro go kaỹa na ie néeŋga ná, jib tediŋga go gire bé kaỹane kur. Sonduro go buga kaŋga go kura na je teỹeŋ ná, nareŋga kire go née kaỹa go teỹeỹ naŋ.

4. Ne sonduro go naa ba, Seydan tob go naŋga sunduraŋgu Johba ga.

⁴ Seydan tob go naŋga suduraŋgu Johba kolo na je teỹeŋgaŋgu. Yaadi go Johba na ne Kumno go daale báa lay, go kulongose lay, naŋga ɓal go aaỹe kindiy ɗé lay, ne kirbe koloŋ ba Elipas yaa bé Job (Job 4:18, 19). Tobdi go naŋga sundura Johba niỹa dila go nareŋga ná kire go tabey. Go éeje beŋga ɗéŋ ná, ŋga néeŋgu ná sonduro Kumno go ná kirey.

5. Sondire Kumno ná, tey go dere na me ga.

⁵ Bayndi go je sondiri Kumno ná kirey ná, je tobiy lay, je tob go né kaỹa go kine teỹe buga kegeŋ ɗé lay. Jesu nádi ná « sonduro Kumno » go ginane koloŋ mani (Heb. 5:7). Nádi ná sonduro go moŋgoŋgoŋ bey ɗé (Isa. 11:2, 3). Alla, nádi ná nenogoca go gumỹa bey lay, nádi ná tobe go jee cay kusuỹo béy lay (Jã 14:21, 31). Ginane Jesu mani ná, ŋga je gilŋgu só go kindi bé Johba lay, ŋga je pidiyŋgu lay, bekolo nádi ná nenogoca lay, tirỹo lay, kaỹane go ná duro lay, esuwa lay. Piŋ ɓedeŋ ŋga senŋgu go tobŋgaŋgudi neỹ lay, sendi kaỹa go ŋga je neŋgu ná gile key gaw lay. Kaỹane kaŋga je éegey, ɗewgere je teỹe kulendiy (Kir. 78:41; Koy. 27:11).

KUNJULUŊGAŊGU GO SONDIRE KUMNO

6. Ná ne kire koŋgo ba ŋga sondireŋgu ná Kumno ga (Kire kiyẽ 34:11).

⁶ Sondire Kumno ná, ge we ná bayndi ɗé, nded ŋga kunjileŋgu go sondirey (tub Kire kiyẽ 34:11). Kire koŋ go ge sondirey náŋ ná, nogo ge ɗoŋỹe kaỹa jee key. Jene ɗoŋỹe « kaỹa kiỹe [go Johba] nege » neỹ ná, je éeje ná indiŋga go ŋga seneŋgu tirỹo key lay, esuwa key lay, nenogoca key go nádi ná beŋgaŋguŋ lay, piŋ ɓedeŋ nenogoca ná só kaŋga béy je kine neỹe dele (Rom 1:20). Timdiŋga toŋ kondo na Adrienne yaa na : « Kur go ŋ je ɗoŋỹi kaỹa jee ná, ŋ se sen go Johba ná tirỹo go del ca lay, ŋ je yaa na sendi kaỹa go kura beŋ lay. » Jene kirbe da kaỹa ni ejena undu go yaadu da kayey ni na : « Ne kolo me ba, ŋ ée gag née kaỹa go joge poldini go ná Johba, go ne bayndi go jeeŋ ŋgoŋ ga. » Da dimas kaaŋ kulondo ni ná, gi ɓal go jene kirbe da kaỹa koŋ pina go Johba jeeŋ ni ɗé ga. Ne day koloŋ mani ba, nenogoca kom ná só kom je kine neỹe dele béy lay (Kir. 111:2, 3).

7. Nogo naa ba, ole ojeŋga go ŋga sondireŋgu ná Kumno ga.

⁷ Kire koŋ go ɗaŋ go ŋga sondireŋgu ná Kumno ná, nogo ŋga jene oleyŋgu jumar. Naŋga je olŋgu Johba neỹ ná, ŋga je kunjiliŋgu go séeneỹ neỹe lay. Jumar go ŋga je oliyŋguŋ ná, ŋga je toniyŋgu go di beŋga esuwa go ŋga ageŋgu ná cadiŋgaŋgu mgbaŋ da kaỹa gise kur ni lay, je ɗe kulendiŋga bor ná da esuwa key go ɓeey dam ni. Jumar go ŋga je neŋgu béy mersi kolo ay korondiy tar beŋga ná, je ɗe kulendiŋga bor go nogo naa ce ba tobŋgadiŋ ga. Lay kur go ŋga je neŋgu béy ŋgaloŋgo go di ujaŋga kur go ŋga náŋgu ná kolo ná, je ɗe kulendiŋgaŋgu bor da tirỹo key go neỹe ni. Ole kiỹe go ginane koloŋ mani ná, je germige só kaŋgaŋgu go béy lay, ire njaŋ kaŋgaŋgu go ŋga neéŋgu isaŋ koŋ saŋ go teỹe buga kaŋgaŋgu go ná indiyŋ ɗé.

8. Ŋga néeŋgu ne me ba, ŋga baỹeŋgu ná go sondire Kumno ɗé ga.

⁸ Go sondire Kumno kaŋga teỹe ɗéŋ ná, nded ŋga kujileŋgu Bible ná ne kirbe go age kaỹa kura da kaỹane go kura ni, ɗewgere go isiỹa go kara go yaadu koldige kegeŋ ni. Tumo cub ɓey ná, ŋga je yaaŋgu kolo kara so go nege guye bé Johba ná ire njaŋ : Abdiyas (kormojenetumo go kurmbalo Akab key) lay, gomlo go walwe kaỹa kubaro Yehoyada lay. Ŋga je gooleŋgu kaỹa go ŋga ɓalŋgu go kunjile da kaỹane Jowas key ni, go ne kurmbalo go Juda go ir njaŋ bé Johba da ɗigle kiỹe go ca tumo go detugu key niŋ, alla irdi njaŋ béy kog ɗé.

GINANE ABDIYAS MANI NÁ, SUNDIRA KUMNO LAY, UR ISA LAY

9. Ne bayndi go naa ba, Abdiyas wey kolo je sondiridi Johba ga (1 Karmbele 18:3, 12).

⁹ Kur go Bible yaa kolo Abdiyasb go ca tumo ná, yaadu nee kura go na je « sondiridi Johba neỹ » (tub 1 Karmbele 18:3, 12). Sondire Kumno key weyiy ne bayndi go naa ga. Weyiy ne bayndi go ne kaỹa ná duro lay, ge ɓal go boge kirbe kege da cay ni tum lay. Ginane koloŋ mani ba, kurmbaloŋ ay guye go sé kindiy da tugu key caro niŋ boy kabiy ni (gula Nehemi 7:2). Sondire Kumno keyŋ weyiy ne bayndi go ir njaŋ lay. Edi tiỹa ire njaŋ koloŋ lay, bekolo jendi da ne kur poliy go kurmbalo go culo Akab je di tugu, ‘ je nedi kaỹa go siỹa neỹe da Johba kindiy ni, del karmbele kiỹe go tumoŋ ɓedeŋ ‘ (1 Kar. 16:30). Piŋ ɓedeŋ, Akab tamaỹ Jesabel, je tel ne kila go Baal. Je ɗadidu Johba neỹ ba, gisidu go nare kire go ge née lamaso go kindiŋ da detugu go da mili bawaro niŋ. Lay tigridu kara e guye Kumno key neỹ (1 Kar. 18:4). Base tege togyo ná, Abdiyas ne guye bé Johba da kur poliy go esi ni.

10. Ne kolo me ba nga yaaŋgu na, Abdiyas ne kaỹa ná tibayndi ga.

¹⁰ Abdiyas ne kaỹa ná tibayndi. Ne kolo me ba ŋga yaaŋgu mani ga. Kur go Jesabel ham kire go tigre kara ɗode kolo Kumno key ná, Abdiyas « wesige kis […], goro bay, goro bay to so da arma buley kiyẽ ni », lay eje na bege « mgbo lay, ná kama se lay » (1 Kar. 18:13, 14). Mabana Jesabel na sinaŋ ná, je digrey. Sonduro ne Abdiyas lay, tob go maa ɗé. Alla, tobdi Johba ná kara kay del geyle key ɓey.

11. Nogo naa ba kara tome go je tabge Johba da kurweley kaŋga kaaŋ ni habge esuwa ginane Abdiyas key mani lay ga (gula poto lay).

¹¹ Guda kaaŋ piỹa, kara tabe Johba ná tomedige jenge da tugu kiyẽ go ge nar guye kangaŋgu kiyẽ da màni. Ɓaŋỹadinga kiỹe go baŋẅe ná dage go kamda je sóge kara detugu, alla ginane Abdiyas key mani ná, kaỹa go gisi Johba cay ná je beyge : ne sare kusu go ŋjaŋ (Mat. 22:21). Je gilge sonduro kege bé Kumno nogo je soge ne day ŋgad ba del kara induwe (Kayãne 5:29). Je gilge nogo je jeege ale lay, je nege dawe ca ná wese mani tum lay (Mat. 10:16, 28). Je síge kindige ná kuray kolo ɓaŋỹadige kiỹe na habage kaỹade go je ege tiỹaỹ neỹ da kire Kumno key ni tum lay. Yaaŋgaŋgu kolo Henri go jen da aprik da kur go ge nar guye kaŋga màni. Da kur poliy koloŋ ni ná, sedi ná ne tobe key ba kesi kaỹade go kire Kumno key ni bé ɓaŋỹaỹ kiyẽ go baŋẅe ná dage go kamda. Kijiridi ná : « Ŋ ne bay go jalwa. Ne mani ba ŋ sen go ne só go ŋ je só Johba ba beŋ esuwa go ŋ je e tiỹaỹ ». Gi kirbi go gi habe esuwa ginane Henri key mani lay ga. Gi habe esuwa ginane koloŋ mani lay mabana gi sundura Kumno jumarŋ.

GINANE GOMLO GO GUMỸA GO WALWE KAỸA KUBARO YEHOYADA MANI NÁ, SUNDIRA KUMNO LAY, UR NJAŊ LAY

12. Nogo naa ba gomlo go gumỹa go walwe kaỹa kubaro Yehoyada dage ná tamay gilge ire njaŋ kege bé Johba ga.

¹² Gomlo go gumỹa go walwe kaỹa kubaro Yehoyada gil ire njaŋ key bé Kumno lay,der to naji gisi lamaso go kindiŋ ni lay. Ne kolo me ga. Bekolo je sondiridi Johba. Jen ginane koloŋ mani kur go Jesabel torondo Atali, udiri jaŋla kurmbalo go da Juda. Ná kirey go kara tome sondirige Atali. Ne tama do ná kirbe koliy ɗé lay, agekubu koliy nedu neỹ lay. Ham kire go jibe to mĩy go kurmbalo kibdige julug, ná karo kiỹe lay (2 Kkk. 22:10, 11). Day koŋ kondiy na Jowas, Yehoyada tamay Hehosabat ba boriy geyli. Dadu ná kudoro ba wesige kormoŋ lay, asiyge lay. Ne kaỹane go ginane koloŋ mani ba, ŋgemge ná to mĩy go kurmbalo Dabid key. Da kur poliy koloŋ ni ná, Yehoyada ir njaŋ bé Johba kusiy baa kila da Atali tumoroni ɗé (Koy. 29:25).

13. Kur go Jowas ná ɗigle mataliŋ ná, nogo naa ba Yehoyada gil ire njaŋ key bé Johba ɓedeŋ ga.

¹³ Kur go Jowas ná ɗigle mataliŋ ná, Yehoyada gil ire njaŋ key bé Johba ɓedeŋ. Sídi kaỹa timey ni go né. Mabana kaỹa go sídi timey niŋ na ana dila ca ná, Jowas ne weye kurmbalo, je dedi kire Dabid key. Alla mabana anadi dila ca ɗéŋ ná, dam ɗé Yehoyada je habe tumadu. Ná ne kubtere Johba key ba, kaỹa go ay sí timey niŋ an del ca. Ná oje go kara walwe kaỹa kubaro lay ná kara to miỹ Lebi key lay ná, Yehoyada sí Jowas kurmbalo lay, be agekubu go ge dugru Atali (2 Kkk. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1). Piŋ ɓedeŋ teydi « tisigi ná Johba lay, kurmbaloŋ lay, Isirayel kiyẽ lay, kolo weeyege ne kara Johba kay kog » (2 Kar. 11:17 NWT). Se sí « kara je ŋgemge kúl gó Johba key kibiy lay, kolo bayndi go koŋgo-koŋgo gó domo ɗaa duba da mani ɗé »(2 Kkk. 23:19 NWT).

14. Nogo naa ba Yehoyada hab kosuŋgotege kolo jeedi kosuŋgotege da Johba cay niŋ ga.

¹⁴ Johba yaa na : « Dage go je jeege kosuŋgotege da cay niŋ ná, naỹ je jee kosuŋgotege da cadige ni lay. » Go kindi ná, ŋga ɓalŋgu go yaa na Johba jee kosuŋgotege da Yehoyada cay ni lay (1 Sa. 2:30). Kaỹane go gomlo go gumỹa go walwe kaỹa kubaro key go ná ire njaŋ ná, sídi kindiy mani ba ge kijiri ná sí da Bible ni kolo kunjileŋgaŋgu ná kaỹa (Rom 15:4). Kur go Yehoyada ma ná, habdi kosuŋgotege go ge imiỹ « da tugu tuŋỹa dó Dabid tey ni ná karmbele kolo nedi kaỹa kura bé detugu dó Isirayel lay, bé Kumno lay, bé kúl key lay »(2 Kkk. 24:15, 16).

15. Kaỹane go Yehoyada key kunjiliŋga ne me ga (gula poto lay).

¹⁵ Kaỹa kaale go Yehoyada key ɓal go ojeŋgaŋgu go ŋga neŋgu ná sonduro Kumno. Bawda kiỹe ɓalge go ndajege Yehoyada nogo hamege kire teŋ teŋ go dande ná kaỹa ame Kumno key (Kayãne 20:28). Ɓaŋỹadiŋgaŋgu kiỹe go maylage piỹa ná, ɓalge go kunjilege kaỹa da Yehoyada kusiy ni go, mabana sondirige Johba lay, ná irge njaŋ béy lay ná, baldi go né ná indige guye kolo kaỹa go ay sí timey niŋ ane ná ɓale ɗab; day je kirbige ɗé. Dage go kondire kiỹe ná, ɓalge go ndajege kaỹa go Johba ne ná Yehoyada, nogo sóge ɓaŋỹadiŋgaŋgu kiỹe go maylage, ginane dage go tabge Johba ná ire njaŋ ɗigle tome aleŋ (Koy. 16:31). Kayey ná, ŋga ageŋgu kaỹa da kaỹa go bawda kiỹe ná Lebit kiỹe nege bé Yehoyada ni. Ginane kege mani ná, jaagaŋgu cadiŋga kusuỹo bé ‘ dage go je gogliŋga ‘ lay, sóŋgage lay (Heb. 13:17).

NDAJA KAỸANE GO KURMBALO JOWAS KEY ƊÉ

16. Ne kolo me ba ŋga ɓalŋgu go yaa na kurmbalo Jowas nogo godile ga.

¹⁶ Kur go Jowas ayto di tugu ná, habdi oje go kura da Yehoyada kusiy ni (2 Kar. 12:2). Ne mani ba kur poliy go Yehoyada ne bay go bey gile ɓey ná, hamdi kire go aaỹe Johba kindiy. Alla kur go madi ɗe ná, kin je deŋli gile go kara go kanoge Johba kege. Eje na béy ne me ga. Day lay, kara kay lay, « tabge hida go kila lay, telge kila lay » (2 Kkk. 24:4, 17, 18). Kulendiy teỹ to-to, alla Johba guyje ná bege kara e guye kay kog kolo onegeje mira ná indiy, alla kanoge go ɗeŋlege Jakari go ne Yehoyada korendiyŋ piỹa lay, go ne bay go e guye Kumno key lay, ne bay go walwe kaỹa kubaro Johba key ganaŋ ɗé alla, ne Jowas kurmbay tum lay. Ne mersi bé to noju key go seje mani ɗé ba Jowas se digri ná Jakari ( 2 Kkk. 22:11; 24:19-22).

17. Ne me ba éje bé Jowas ga.

¹⁷ Jowas sondiri Johba ɗé ne mani ba hab ná teỹe. Johba yaa na : « Dage go je ɗumaỹiŋgeŋ ná, ŋ je ɗumaỹege lay » (1 Sa. 2:30). Asigar kiỹe go Siri manige iyẽw ɓeey, alla ayge baŋga da « asigar kiỹe go neỹe » go Jowas key cadige ni lay, « habdi iya » lay. Kur go kara Siri odige ɗe ná, karmajenetumo kay digriyge kolo go day digri Jakari. Kurmbalo go culo kaaŋ habdi kosuŋgohandu go ge ɓal go imeỹ « da catiŋna karmbele kege » ni ɗé(2 Kkk. 24:23-25; gula note go gisi kunjile go « Barasi korendiy » go da Matiyo 23:35 ni).

18. Da Jeremi 17:7, 8 ni ná, ŋga néŋgu ne me ba ŋga séeŋgu ná ginane Jowas mani ɗé ga.

¹⁸ Ŋga ageŋgu ne me ba da kaỹane go Jowas key ni ga. Jowas sí ginane hida go boy saray ɗugli ɗé go e tiỹa gede. Kur go Yehoyada « bay go gedey » wileŋ lay, kara go tere Kumno aaỹge kur lay ná, Jowas se baa. Kaaŋ ba gil ná go sondire kaŋga go bé Kumno séeje da ne kaỹane go kura go ɓaŋỹadiŋga kiỹe kege ni, ginane nojudiŋga kiỹe mani ŋgad ɗé. Go ŋga ireŋgu ese da kire Kumno key ni ná, ŋga germeŋgu sare kusu njaŋ kaŋga go bé Kumno lay, ná sonduro kaŋga go ne kaỹa aaỹe kindiy nogo ŋga jene tibe kaỹa lay, jene kirbe da mani lay, ŋga jene oley jumar mani tum lay(tub Jeremi 17:7, 8; Kol. 2:6, 7).

19. Johba je mboob ne me ba da kusiŋga ni ga.

¹⁹ Johba je tonŋga kaỹa go del cadiŋga ɗé. Bayndi gó jee ále 12:13 yaa kaỹa go je mboobdi da kara kay kusige ni ginane kaaŋ mani : « Sundura Kumno lay, só agekubu kaykiyẽ lay, day kaŋ ba, ne kayã gó ndod bayndi nee. » Mabana ŋga sunduraŋgu Kumno ná, ŋga je ɓaleŋgu go dele kaỹa gise kur go je éejeŋ cay lay, ŋga je ireŋgu ná ese ginane Abdiyas dage ná Yehoyada kege mani lay. Nogo kindi, isaŋ pina piỹa je teỹe buga kaŋga go ná Johba ɗé.