Gi Sen Ga

Nogo naa ba brik kiỹe go ge hab da Babilon teỹero ni lay, ná tirỹo kiỹe go ge magli ná lay ná, e boy tum ná kolo go Bible yaaŋ ga

KARA go hame kaỹa kiỹe habge da Babilon do tumo ni brik kiỹe go pade miliỹo tome go ge gar ná tuguŋ. Bayndi go hame kaỹa kiỹe, Robert Koldewey, yaa na brik kiỹe koloŋ ge padige ná ne pur kiỹe go daage da « tuguŋ kargaro ni, kur go gurmo go kuraŋ da mani lay, ɗewgere kaỹa go padey náŋ […] piỹa neỹ da mani laya ».

Da maktub kiỹe go tumo ni ná, kara gomỹe go da babilon je nege guye ná pur koloŋ kolo ne ná kaỹa go siỹa lay. Paul-Alain Beaulieu, bayndi go je kunjili kaỹa ná assyriologie da unibersite go da Toronto, yaa na : « Kaỹa kijire kiỹe go babilon kege tome […] gilge go na ge lor kara tome ná agekubu go kurmbalo key kolo gagige ná indiy kolo, ɗewgere nege kaỹa go siỹab. » Ŋga ageŋgu gise ná mani, da kaỹa kijire koŋ go da kur poliy go kurmbalo Nebukadnesor key ni ná, koloŋ yaa na : « Tiỹaŋguge, luraŋguge, ulŋguge, […] da pur ni […] ɗa kusadige ana da kur ni, ɗa tuwaŋ di wuyage tibre. »

Kaŋ ba ne kaỹa go je bor kulendiŋga da kaỹa kiỹe go ge kijiri sí da Daniyel sapitr key go 3 ni. Ginane kaỹa kaale kaŋ yaa maniŋ ná, Nebukadnesor jee kila go lór hin da tugu do Babilon ni, síy da ɓilim go Dura ni. Karma kondire go Hebre kusige subu kondige na, Sadrak, Mesak lay, Abed-Nego, tobge go nage cibe gubadige kusuỹo da kilaŋ timey ni ɗé. Nebukadnesor kulendiy se baa teỹ cag-cag. Se oomge « boyge [da] pur go tuwa je aaỹ mani neỹ ni », ne pur go yaadi bé kara kay na yagage tuwa go da maniŋ « ca mataliŋ ginanogo tumoŋ mani ». Alla bay go ɗode kolo Kumno key go esuwa neỹe borge geyle(Dan. 3:1-6, 19-28).

© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source

Brik kiỹeŋ piỹa ná, gilge go kaỹa kaale go Bible yaa koliy koloŋ kaal nogo kindi. Kaỹa kijire kiỹe go ge kijiri go caa ná kurmbaloŋ ná, daage da brik kiỹe ni tome. Kaŋ ba ne kaỹa kiỹe go ge kijiriŋ day koŋ pina : « Nebukadnesar, kurmbalo go Babilon […]. Kul key, kur go kurmbalo konoŋ jen da mani, ne daŋ ba ŋ gar […]. Ɗa to konoŋ da kurmbalo da mani jumar. » Kolo kiỹe koloŋ je síge ná kolo kiỹe go ná kawdige go Nebukadnesar kay kiỹe go ge kijirige sí da Daniyel 4:27 ni : « Kaŋ ne tugu tuŋỹa Babilon gó ŋ gardu ne tugu dó kurmbalo ná kabiŋ gó esuwa lay, ná agekubu gó kosuŋgohandu konoŋ layŋ ɗé ga. »