Kolo kiyẽ gó ge ɗodi gó da Bible ni kunjiliŋgaŋgu ne me ga

1. Gi tob gó kunjile kolo kiyẽ gó ge ɗodige gó da Bible niŋ ga.

ƁENDIŊGA Ben yaa na : « Ŋ tob gó kunjile kolo kiyẽ gó ge ɗodige gó da Bible ni nogo gó ɗé. » Digi piyã gi kirbi máni lay ga. Ɗewgere gi kirbi gó kolo kiyẽ gó ge ɗodige da Bible niŋ ná, esige nogo gó ɗé gó ge sene tedige ga. Dam ɗé gi kirbi gó kunjilegeŋ ná, je jogigi ga. Alla kirbe kom je gene mabana gi sina gó ne kolo me ba Johba kijirige sí da Bible niŋ ga.

2. Ŋga je kunjileŋgu ne me ba da kunjile kaŋ ni ga.

² Da kunjileŋ kaŋ ni ná, ŋga je gooleŋgu ne kolo me ba ŋga kunjileŋgu kayã neyẽ gise kolo kiyẽ gó ge ɗodige gó da Bible niŋ ga lay nogo naa ba ŋga kunjilege lay ga. Piŋ ɓedeŋ ŋga je gooleŋgu kolo kiyẽ gó ge ɗodige so da maktub gó Daniyel key ni lay, ŋga je gooleŋgu nogo naa ba náge ná kawdige beŋgaŋgu guda kaŋ lay ga.

KOLO ME BA GE KUNJILE KOLO KIYẼ GÓ DA BIBLE NIŊ GA

3. Ŋga néeŋgu ne me ba ŋga seneŋgu ná kolo kiyẽ gó ge ɗodige gó da Bible niŋ ga.

³ Gó ŋga seneŋgu kolo kiyẽ gó ge ɗodige gó da Bible niŋ ná, ŋga eŋgu tiyã oje. Kurbu gó gi je e kuryo ná bogem kiyẽ. Gi tob gó ee goole kur gó gi sen ɗé, alla bugam koŋ pina sendi kurŋ nee. Sendi nee gó ŋgu da ne mina ga lay, sendi kur gó kireŋ je e ná uduŋgu da mani lay. Kusum je egegi mabana bugagidiŋ. Ginane koloŋ máni gag, Johba piyã sen kur poliy gó ŋga da mániŋ lay, kayã gó je mbobŋga da kurweley gó wayãŋ ni lay. Gó ŋga seneŋgu kolo kiyẽ gó ge ɗodige gó da Bible niŋ ná, ŋga toneyŋgu oje ná jee ca kusuyõ (Dan. 2:28; 2 Piy. 1:19, 20).

4. Ne kolo me ba Johba yaa kolo gó ge ɗodige sí da kolo key niŋ ga (Jermi 29:11).

⁴ Ginane karma kardige go kúra máni ná, Johba tob gó karandiy na habage kuloŋgo eywa da kurweley gó wayãŋ ni (tub Jermi 29:11). Alla go jen teŋ ná karma kardige ná, Johba je yaa kayã gó gisi kurweley gó wayãŋ base gó yaa kolo sagle. Yaadi kolo gó ge ɗodi da maktub key ni bekolo ŋga seneŋgu ná kayã kiyẽ gó ná kawdige gó je anege née da kurweley gó wayãŋ ni (Isa. 46:10). Kolo kiyẽ gó ge ɗodige gó da Bible ni ná, ne kado kiyẽ gó kúra gó badiŋga gó jen tele danaŋ key. Alla nogo naa ba gi ɓal gó sene nee gó kayã gó Bible yaaŋ ná, je ane née ga.

5. Ne me ba kormo kunjile da kayãne gó Max key ni ga.

⁵ Da ekol ni ná, karandiŋga je jenge ná kara gó je sóge Bible ɗé, ɗewgere, tobgedu ɗé. Kolo yaa kege, ɗewgere kayãne kege je eje ná kirbe gó so so da karma cadige ni. Ɓendiŋga gó kondiy na Max yaadi na : « Kur gó ŋ ne kormo ɓey ná, ŋ je tey togyo ná kusiŋ. Ŋ je ton kusiŋ na, kariŋ kiyẽ je kunjiliŋge ne kire lamaso gó kidiŋ kusi ga lay, kolo gó Bible yaaŋ ná, séje da ne Kumno kusiy ni waŋ ga. » Kariy kiyẽŋ se nege ne me ga. Jeedi mani na : « Ŋ sen gó je solge waŋ alla, je hamge kire gó ojeŋ ná ne kirbe gó jalwalom. » Max kariy kiyẽ jeeyge kolo da kolo tone kay kiyẽŋ ni ná ne kire gó Bible koro. Day Max ná, se needi ne me ga. Jeedi mani na : « Gó gisi caniŋ ná, ŋ kunjili kolo kiyẽ gó ge ɗodi gó da Bible ni lay, ŋ je ɗodi bé káraniŋ máni tum lay. » Se eje ná béy ne me ga : « Ojiŋ gó ŋ sen ná gó Bible ná, seje da ne Kumno kusiy ni nogo kindi. »

6. Mabana gi je tey togyo kog ná, gi née ne me ga lay, ne kolo me ga.

⁶ Ginane Max key máni ná, mabana gi je tey togyo gó na Bible na je yaa kolo gó kindi ɗéŋ ná, buga kolo da cam ni ná kanum gó ɗé. Alla jina base gó nee kayã ɗéŋ ɗé. Tege togyo ná kusum ná, gi ginane kayã gó siŋle máni. Mabana kayã gó ná kawriy na ayto go je « siŋli » ba nage ne isaŋ gisi cay ɗé ná, kayãŋ koloŋ je teyẽ. Mabana súbu kom gó sé na ayto go je siŋli ná, hundu siŋgleŋ caani cab. Agato tuna kusum na : Máni ná, ŋ be kolo kindi da kolo gó Bible yaa gisi kurweley gó wayãŋ ni kusi ga. Mabana gi je tey togyo kog ná, agato kunjulu kolo gó ge ɗodige gó da Bible ni gó kibdige an ɓal ɗab aleŋ. Gulaŋgaŋgu nogo naa ba gi née ga.

NOGO NAA BA GE KUNJILE KOLO GÓ GE ƊODIGE GÓ DA BIBLE NIŊ GA

7. Kayã ndaje gó kúra gó naa ba Daniyel ɗe sí ɓeŋga ga (Daniyel 12:10).

⁷ Gó ge sene nogo naa ba ge kunjile kolo kiyẽ gó ge ɗodige gó da Bible ni ná, gulaŋgaŋgu kayã gó Daniyel ne. Cub ɓey ná, aydi to kunjili kayã ná kirbe gó kúra, ɗewgere ná kirbe gó sene kolo gó kindi. Piŋ ɓedeŋ, je jee cay kusuyõ. Sendi gó Johba na je ojey gó nay sene ná kolo gó kindiŋ, mabana nay jina mira ná indiy lay, nay só agekubu kay gó aywa ndáŋ máni tum lay (Dan. 2:27, 28; tub Daniyel 12:10). Gildi gó nay jee cay kusuyõ da kur gó je boy kirbe key da oje gó Johba key ni (Dan. 2:18). Piŋ ɓedeŋ je kunjili kayã kúra. Je wãydi kayã tedige da Bible jaro kaŋyẽ gó manige da kurweley key ni (Jer. 25:11, 12; Dan. 9:2). Gi ndajey nogo naa ga.

8. Ne kolo me ba kara kaŋyẽ kanoge gó be kolo kindi da kayã gó ge kijiri sí da Bible niŋ ga, alla daŋga ná, ŋga néeŋgu ne me ga.

⁸ Ɗuŋyã kirbe kom. Máni ná, gi je kunjili kayã gó ge ɗodi sí da Bible niŋ ná ne kirbe gó sene kolo gó kindiŋ ga. Ná ne máni ná, Johba je ojegi da pore kusu kom ni (Jã 4:23, 24; 14:16, 17). Ne kolo me gó ɗaŋ ɓedeŋ ba bayndi kunjile ná kolo kiyẽ gó ge ɗodi sí da Bible niŋ ga. Dage kaŋyẽ je kunjilige ná ne kirbe gó nage sene gó Bible ná, ne kolo Kumno key ɗé. Ne mani ba je síge ná agekubu kiyẽ gó gisi ca kusige lay, ne agekubu kiyẽ koloŋ ba je nege ná guye lay. Alla ŋga kunjileŋgu Bible ná ne kirbe gó kúra. Ne mani ŋgad ga. Ɗé. Gó ŋga seneŋgu kolo kiyẽ gó ge ɗodige sí da Bible ni ná, ŋga neŋgu ná kayãne gó kúra.

9. Ne kayãne gó naa ba je ojeŋga gó ŋga seneŋgu ná kolo kiyẽ gó ge ɗodige sí da Bible niŋ ga.

⁹ Jaa cam kusuyõ. Johba boy tubra gó nay oje dage gó je jeege cadige kusuyõ (Jak 4:6). Mabana ŋga tobŋgu gó sene kolo ɗode kiyẽ gó da Bible niŋ ná, ŋga toneyŋgu gó di ujaŋga. Ŋga seneŋgu gaw gó ŋga eŋgu tiyã oje gó guya gó tiryõ gó Johba síy kolo ɓeŋga kayãde kanga ná kurweley key (Luk 12:42). Johba ne bayndi gó je ne kayã key ná kire gandiy. Ná kirey gó ná ne kire gó guya gó tiryõŋ key ŋgad ba je ojiŋga bekolo ŋga je senŋgu ná kolo kindi kiyẽ gó da maktub key ni (1 Kor. 14:33; Epe. 4:4-6).

10. Kayãne gó Esther koro kunjiligi ne me ga.

¹⁰ Kunjulu kayã kúra. Agato ná kolo gó ge ɗodi sí da Bible ni gó egegi lay, hama tey. Yaaŋgaŋgu kolo timdiŋga toŋ do kondo na Esther gó tob gó sene kayã gó ge yaa da Bible ni gisi eje gó Mesi key. Yaadu na : « Kur gó ɗigleniŋ ɓal 15 ná, ŋ ayto ŋ je ham kire gó ŋ sene máni ná, kolo kiyẽ gó ge yaa da Bible ni gisi Jesu « Dage kaŋyẽ piyã ná, ge kijirige cub ɓey ba ge we Jesu. Kayey gó ŋgódŋ ná, kolo kiyẽ ped gó ge ɗodiŋ segeje da ne Kumno kusiy ni. » Se jididu mani na : « Ŋ tib kolo kiyẽ koloŋ ca tome kolo ŋ sene ná tedige nee. » Alla kusuro egedu kolo por kusuro ná kirey kúra. Kur gó kunjilidu kolo kiyẽ gó ge ɗodi sí da Bible ni nẽy ná, se yaadu na : « Ŋ se sen nee kúra gó kayã gó Bible yaaŋ ná, ne kolo kindi. »

11. Ne kolo me ba kúra gó ŋga seneŋgu gó kolo gó Bible yaaŋ ná, ne kolo gó kindi ga.

¹¹ Kur gó ŋga senŋgu gó kolo kiyẽ gó ge ɗodige sí da Bible ni kibdige je an ɓal ɗab ná, ŋga je boy kirbe kaŋga ná koliy pug da Johba cay ni lay, da kire gó maglidi sí ɓeŋga gó ŋga je kawŋgu naŋ ni máni tum lay. Na ne gileti kongo-kongo ba na an cadiŋga ni piyã ná, kayã gó Bible yaa gisi kurweley gó wayãŋ gó kibdige je an ɓal ɗab ná, je ɓeŋga esuwa gó ŋga je goolŋgu ná kurweley gó wayãŋ ná ne kirbe gó kúra. Gulaŋgaŋgu kayã gó Daniyel yaa máni ɗeg-deg so gó kibdige je an ɓal guda. Mabana ŋga sinaŋgu tedige ná, je ojeŋgaŋgu gó ŋga néeŋgu kayã ná tiryõ.

NOGO NAA BA GARMA GÓ LALI LOGSI NÁ GURMOŊ NDOLGI GA

12. Bayndi gandiy gó lali logsi ná gurmoŋ ná, ne me lig ga (Daniyel 2:41-43).

¹² Tub Daniyel 2:41-43. Da kuyo cay gó Daniyel der béy tey ni ná, kurmbalo Nebukadnesor gool bayndi gó gandiy ne « gurmo logsi ná lali. » Kur gó ŋga goolŋgu kolo gó maktub Daniyel key yaa lay, Kayãboreti yaa layŋ ná, ŋga se senŋgu gó bayndi gandiyŋ ne detugu kiyẽ gó so gó Anglo-Amerikain gó né esuwa kiyẽ gó dele gbaŋ gó da duniyã ni guda kaŋ. Gó gisi esuwa gó dele gbaŋ go da duniyã ni guda kaŋ ná, Daniyel yaa na : « Jaro koŋ na je ese lay, jaro koŋ na je ese ɗé lay. » Ne kolo me ba jaro koŋ je ese ɗé ga. Bekolo kara gó da detugu koro niŋ, je ɗeŋglege kub kusige ɗé.b

13. Ne kolo kindi kiyẽ gó kaŋge gó ná kawdige ba kolo ɗode kiyẽ gó da Bible ni gó ŋga gólŋgu kaŋ ojiŋga gó ŋga senŋgu ná ga.

¹³ Kayã gó Daniyel yaa gisi bayndi gó kurmbalo gool lay, gandiyŋ lay ná, kunjiliŋgaŋgu kolo kindi kiyẽ gó ná kawdige. Gó ca tumo ná, detugu kiyẽ gó Anglo-Amerikain gilge gó nage ná esuwa nẽy. Ginanogo da dojo kiyẽ gó gomyẽ go so niŋ ná, nege guye nẽy da baŋga gó bogedige kiyẽ aygeŋ ni. Alla esuwaro se kin kargani gag guda bekolo kolo karandi kiyẽ gó da tugu koro niŋ. Gó ca so key ná, kur gó detugu dó Kumno tey je éeje teyẽ detugu kiyẽ gó kara induwe kege ped ná, dadu je nédu mani jumar bekolo detugu pina piyã ɓal gó je aayẽ gilaro ɗé. Kur gó detugu kaŋyẽ je gagige kolo ná undo ɓeey piyã ná, ɓalge gó aayẽge gilaro ɗé. Ŋga senŋgu gó « arma » gó ne detugu do Kumno tey je éeje tesuwe bayndiŋ gandiy gó ne detugu dó Anglo-Amerikain (Dan. 2:34, 35, 44, 45).

14. Ne kolo me ba ŋga yaaŋgu na sene kolo gó ge ɗodi gó gisi bayndi gó gandiy ne lali logsi ná gurmoŋ ná, je ojeŋga gó ŋga neŋgu kayã ná tiryõ ga.

¹⁴ Gi sen kolo gó ge ɗodi gisi bayndi gó gandiy ne arma logsi ná gurmoŋ nogo kindi kusi ga. Na ne mániŋ ná, je né guye da kayã gó gi si tumum ni gó gi née da jene kom niŋ ni. Ginanogo gi sen gó máni sam ná, ge je teyẽ duniyã ná, gi je haame né orge gó da kúsuyõ cay ni ba dele ginane duniyã tobŋ máni ɗé (Luk 12:16-21; 1 Jã 2:15-17). Ginanogo gi sen kolo gó ge ɗodiŋ kaŋ tey ná, je ojegi gó gi sé ne ale gó jee ná kunjile kara kolo Kumno key ba tumo da jene kom ni (Mat. 6:33; 28:18-20). Kur gó gi kunjili kolo kaŋ ná, tuna kusum kolo na : ‘Kayã kiyẽ gó ŋ je sí timeniŋ ni go neŋ ná, gil gó máni sam ná, detugu do Kumno tey je teyẽ detugu kiyẽ gó kara induwe kege ped kusi ga.

NOGO NAA BA KOLO GÓ GISI KURMBALO GÓ KIRE GOYE NÁ DAY GÓ KIRE MILI BAWARO NDOLGI GA

15. Ne kaŋge ba ne « karmbele gó kire mili bawaro » lay, « karmbele gó kire goye » guda kaŋ ga (Daniyel 11:40).

¹⁵ Tub Daniyel 11:40. Daniyel sapitre 11 yaa kolo karmbele so, ɗewgere esuwa kiyẽ gó ne nani so gó je gagige kolo ná kusige ɗé gisi duniyã caro. Kur gó ŋga kunjiliŋgu kolo kiyẽŋ kaŋ ná dage Kaŋyẽ gó ɗaŋ gó da Bible ni ná, ŋga seŋgu gó kurmbalo gó mili bawaroŋ ná, ne Russie ná bogero kiyẽ lay, kurmbalo gó kire góye ná, ne esuwa gó tuŋyã gó Anglo-Amerikain lay.c

16. Ne gileti kiyẽ gó kaŋge ba kara Johba kay gó jeŋge da tugu do « kurmbalo gó kire mili Bawaro » tey ni je habge ga.

¹⁶ « Kurmbalo gó kire mili Bawaro » je gil kara Johba kay gó jenge da tugu tey niŋ kindige. Je tomge kaŋyẽ lay, je boyge dage kaŋyẽ da dangay ni kolo súbu kege gó sé. Kayãne gó « kurmbalo gó kire mili Bawaro » niŋ key, je nege sonduro ɗé, alla je be súbu kege gó séŋ esuwa. Ne kolo me ga. Bekolo senge gó gileti gó kara Kumno kay kegeŋ ná, e boy tum ná kayã gó maktub Daniyeld key yaa (Dan. 11:41). Kur gó ŋga senŋgu máni ná, je ojeŋga gó kuloŋgo wele perere kaŋga jene ná kindiy lay, ŋga íreŋgu ná ŋjaŋ lay.

17. Ne gileti kiyẽ gó kaŋge ba kara Johba kay gó jeŋge da tugu do « kurmbalo gó kire Góye » tey ni je habge ga.

¹⁷ Da kur poliy gó kaale ni ná, « kurmbalo gó kire Góye » ne onŋ ná kara Johba kay. Da ɗigle gó dubu so duroy ni ná, ɓaŋyãdiŋga kiyẽ neyẽdige ge boyge daŋgay bekolo kanoge gó yege kusige da nani gó duniyã koro ni lay, karma dere to Naji Johba kay ge teege da ekol ni gisi kolo koloŋ cay lay. Alla ɓal ginane ɗigle tome máni ale, kara dere to Naji Johba kay gó jenge da tugu do kurmbalo koloŋ tey niŋ, kayã je naa íre njaŋ kege jumar. Ŋga ageŋgu gise ná máni ná, kur gó ge je ne kampãy gó née bot ná, ɓal gó éeje bé kretiyẽ gó gede to gó ne nani gó duniyã koro koŋ, ɗewgere bayndi gó ne nani gó duniyã koro koŋ lay, ɗee day koŋ lay. Je éedi gag née bot, alla máni ná, je yídi kusiy mani ná kire gó kirbe key ga. Ná kawriy gó ŋga yéŋgu kusiŋga da ne nani gó duniyã koro ni ɗé. Gulaŋgaŋgu kusiŋga ná kúray da kayãne kaŋgaŋgu ni ganaŋ ɗé, alla da kirbe kaŋgaŋgu ni lay, kirbe gó ŋga náŋgu ná da mugludiŋga niŋ lay, kolo éeje ná indiŋga gó ŋga yéŋgu kusiŋga da ne nani gó duniyã koro ni ɗé (Jã 15:18, 19; 18:36).

18. Culo gó « kurmbalo gó kire mili Bawaro » ná jawriy « kurmbalo gó kire Góye » je nege ná kusigeŋ je ne guye cadiŋga ni nogo naa ga.

¹⁸ Kur gó dage gó náge ná súbu gó sé da kolo kiyẽ gó da Bible niŋ ɗé je goolge « kurmbalo gó kire Góye » ‘je baa’ « kurmbalo gó kire mili Bawaro » ná, ɓal gó bége sole (Dan. 11:40, not). Karmbele kiyẽ gó so koloŋ náge ná kayã yãle kiyẽ gó waye dojo gó ɓal go teyẽ geyle ped gó da kúsuỹo cay ni. Alla ŋga senŋgu gó Johba je ɗee kire gó jene ginane koloŋ mani ɗé (Isa. 45:18). Culo gó « kurmbalo gó kire mili Bawaro » ná « kurmbalo gó kire Góye » je nege ná kusigeŋ, je solŋgaŋgu ɗé. Alla je germi súbu gó sé kaŋgaŋgu. Ne kayã gó gil gó teyẽ gó duniyã kaŋ koro gije mira ale.

TIGA SUMAM KPEŊ DA KOLO GÓ GE ƊODIGEŊ NI

19. Kur gó ŋga senŋgu nogo naa ba kolo gó ge ɗodi gó da Bible ni je ane née ɗéŋ ná, ne me ba ŋga boreŋgu kulendiŋga da mani ga.

¹⁹ Ŋga senŋgu nogo naa ba kolo kaŋyẽ gó ge ɗodige gó da Bible ni je anege née ɗé. Daniyel bay gó ɗode kolo kusiy piyã sen kolo gó je kijiridiŋ tey ɗé (Dan. 12:8, 9). Alla bekolo ŋga senŋgu nogo naa ba kolo gó ge ɗodiŋ je ane née ɗé gaŋ ba ŋga yaaŋgu na je ane née ɗéŋ ɗé. Ŋga ɓalŋgu gó sene nee kúra gó Johba je gile béŋgaŋgu kayã gó nded ŋga seneŋgu da kur poliy gó kúra ni, ginanogo nedi da kur poliy gó kaale ni máni lay (Amos 3:7).

20. Ne kolo kúra gó kaŋge gó ge ɗodige gó da Bible ni ba ŋga je gooleŋguge je anege née máni sam ga lay, nded ŋga néeŋgu ne me kog lay ga.

²⁰ Kur gó kara yaage na « ge jen ná jalwalom base joge » ná, detugu kiyẽ gó da duniyã ni kaŋ je baage da lamaso do sagleŋ caro ni lay, je teyẽgedu (1 Tes. 5:3 ; Kbt. 17:16, 17). Je baage kara Johba kay cadige ni lay (Ese. 38:18, 19). Kayã kaale kiyẽŋ koloŋ je éege da dojo gó Harmagedon ni (Kbt. 16:14, 16). Ŋga ɓalŋgu gó sene nee kúra gó kayã kiyẽ koloŋ je anege née mani sam ɓeey. Tumo cub ɓey ná, iraŋga kindiŋga tumoni kog gó ne mersi bé badiŋga gó ne kayã kúra gó jen tele dana nogo ŋga tegeŋgu sumadiŋga kpeŋ da kolo gó ge ɗodige gó da Bible ni lay, ŋga yéŋgu ba da kara gó ɗaŋ kulendige ni gó ge na ginane daŋga máni lay.