Shapita 7
Kyālongele Leza mwanda wa kukūla bantu
DIFUKU dimo mu buyo ku kyolwa, kubwipi kwa myaka 2 000 kunyuma, mudyavita umo mwine Loma wādi utala bantu basatu bādi bekonda na lufu. Uno mushidika wākokēle milangwe bininge pa umo umbukata mwabo—Yesu Kristu. Yesu wāpopelwe ku mutyi. Pabukata bwa dyuba, diūlu dyonso dyāandabile fukutu bwīi, kitatyi kya lufu lwandi po kyāfwenene. Kitatyi kyāfwile, ntanda yātenkena bininge, penepo uno mushidika wēela mūlu’mba: “Bine nanshi uno wadi Mwana Leza.”—Mako 15:39.
2 Mwana Leza! Uno mushidika wēsambile byabine. Wāsapwile bitupu bukamoni bwa mwanda mukatampe mpata wālongekele pano pantanda. Mu byaba bikwabo kumeso, Leza aye mwine wāityile Yesu bu wandi Mwana wasenswe. (Mateo 3:17; 17:5) Mwanda’ka Yehova wālekele wandi Mwana afwe? Mwanda o muswelo wādi ukokeja Leza kukūla bantu mu bubi ne lufu.
WĀTONGELWE PAMWANDA WA MPANGO YA PABULA
3 Nka na motwefundile’kyo kala mu kino kitabo, Yesu wādiko kala kumeso kwa kwiya’ye pano panshi. Witwanga bu “Mwana wa bunka wa Leza” mwanda Yehova wāmupangile aye mwine kasuku. Kupwa Leza wāingidije Yesu mwanda wa kupanga bintu bikwabo byonso. (Yoano 3:18; Kolose 1:16) Yesu wādi usenswe nakampata bana ba bantu. (Nkindi 8:30, 31) Ke kyakutulumukapo shi Yehova wātongele wandi Mwana wa bunka mwanda wa kuvuija mpango imo ya pabula, kitatyi kyāponene bantu mu mafingo a lufu!
4 Pa kutyibila ba Adama, Eva, ne Satana mambo mu budimi bwa Edena, Leza wēsambīle pa Mukūdi wādi ufwaninwe kukaya na kumutela bu “lukunwa.” Luno Lukunwa, nansha lutundu, lwādi lwa kukapwija byamalwa byonso byāletelwe na Satana Dyabola, “nyoka wa kala na kala.” Bine, Lukunwa lwālailwe lwādi lwa kukapondakanya Satana ne bonso bamulonda.—Ngalwilo 3:15; 1 Yoano 3:8; Kusokwelwa 12:9.
5 Umbula bwa tutwa twa myaka, Leza wāshintulwile bityebitye myanda mivule itala pa luno Lukunwa, lutelwa ne bu Meshiasa. Nka na mokilombwedilwe mu kapango kadi pa paje 37, kudi bupolofeto buvule bulombola myanda mishileshile itala pa būmi bwandi pano panshi. Kimfwa, wādi ufwaninwe kūminina bikupilwa bisansa bikomo mwanda wa kuvuija mwingilo wandi mu mpango ya Leza.—Isaya 53:3-5.
MWANDA’KA MESHIASA WĀDI UFWANINWE KUFWA
6 Bupolofeto budi mu Danyele 9:24-26 bwātobele’mba Meshiasa—Mushingwe-māni wa Leza—wādi wa kukafikidija mpango mikatampe. Wādi wa kwiya pano pantanda ‘kupwija kujilula, kufudija bubi, kulonga kipwanyo kya pamwanda wa bukondame, ne kutweja boloke’ nyeke ne nyeke. Meshiasa wādi wa kufundula mafingo a lufu ku bantu bakikokeji. Ino lelo wādi wa kwikilonga muswelo’ka? Bupolofeto bushintulula’mba wādi wa ‘kutyibibwa’ nansha kwipaibwa.
7 Bene Isalela wakala bādi bebidile mulangwe wa kufuta mambo pa kupwa kwa kulonga kilubo. Mu butōtyi bwabo, pobādi munshi mwa Mukanda-wabijila wēbapele Leza kupityila kudi Mosesa, bādi balambula nyeke bitapwa bya banyema. Kino kyādi kivuluja bene Isalela kamweno ka kintu kya kwibanyongolola nansha kya kuputa bubi bwabo. Mutumibwa Polo wālombwele kamweno kakyo’mba: “Kwakubulwa kumwangika kwa mashi, nankyo kutupu kulekelwa kwa myanda.” (Bahebelu 9:22) Bakristu kebadipo munshi mwa Bijila bya Mosesa ne mbila yabyo, kimfwa kwela bitapwa. (Loma 10:4; Kolose 2:16, 17) Kadi bayukile’mba bitapwa bya banyema kebikokejapo kuleta kulekelwa bubi lonso ne kubwaninine mhm. Ino, bino bitapwa byādi bilambulwa kyādi kyelekejo kya kitapwa kya buleme bukatampe—kya Meshiasa, Kristu. (Bahebelu 10:4, 10; enzankanya na Ngalatea 3:24.) Padi ukepangula’mba ‘Lelo kyādi kifwaninwe’nka Meshiasa afwe?’
8 Eyo, Meshiasa wādi ufwaninwe kufwa mwanda wa kupandija bantu. Pa kwikimvwanija senene, tuvulukei byāpityile mu budimi bwa Edena ne kupima kwivwanija mvubu ya kyokya kyājimije ba Adama ne Eva pobātombokele Leza. Būmi bwanyeke bwādi bwibatudilwe kumeso! Byobādi bana ba Leza, bādi nandi mu kipwano kilumbuluke bininge. Ino pakutombokela buludiki bwa Yehova, bājimije ano madyese onso ne kōbolwela bantu bubi ne lufu.—Loma 5:12.
9 Bambutwile betu babajinji bādi pamo bwa abo bāsupakenye lupeto luvule bininge ne kwiponeneja abo bene mu mapu makatampe. Ba Adama ne Eva bāsambulwidile lukunwa lwabo ano mapu. Batwe bonso twi babubi ne tufwanga, mwanda i kutupu nansha umo wābutwilwe mubwaninine ne wakubulwa bubi. Kitatyi kyotubelanga nansha kyotunena kintu kibi kyoketwadipo tufwaninwe kulupula mukanwa, tubyolanga mfyū ya mapu otwāpyene—bu-muntu bwakubulwa kubwaninina. (Loma 7:21-25) Kikulupiji kyetu kimo kete i kukatambula kyokya kyājimije Adama. Inoko, ketukokejapo kupalwa būmi bwa bu-muntu mubwaninine. Bantu bonso bakubulwa kubwaninina byobaloñanga bubi, mpalo yetu i lufu, ke būmipo mhm.—Loma 6:23.
10 Ino lelo kudi kintu kampanda kikokeja kulambulwa kya kupingakena pa būmi bwājimije Adama? Misoñanya ya Leza ya boloke ilombanga shinta-na-shinta, “muya pa muya.” (Divilu 21:23) Kwādi kufwaninwe kulambulwa būmi mwanda wa kukūla bobwa bwājimine. Ke būmi bo-bonsopo bwādi busakibwa mhm. Mitōto 49:7, 8 wisambila pa bantu bakubulwa kubwaninina’mba: “nansha umo uyukile kukūla mwanabo, shi ku ka, shi ku ka, nansha kupana kudi Leza kikūlwa kyandi. (Ke-buntu bukūdi bwa muya wabo i buleme, i bwa kuleka bitupu nyeke).” Lelo i kutupu muswelo nansha umo? Mhm, bine kudi muswelo.
11 Mu ludimi lwa Kihebelu, kishima “kinkulwa” kishintulula lupeto lufutwanga mwanda wa kukūla umpika, kadi kifunkilanga ne pa kintu kyenzankene na kibajinji. Enka muntu wa būmi bubwaninine kete ye wādi ukokeja kulambula kintu kyenzankene na būmi bwājimije Adama. Kunyuma kwa Adama, muntu mubwaninine umo kete wābutwilwe pano pantanda wādi Yesu Kristu. Omwanda Bible utelanga Yesu bu “Adama wefulako” ne kwitushintulwila’mba “wēpanine aye mwine ke kikūlwa kya bonsololo.” (1 Kodinda 15:45; 1 Temote 2:5, 6) Nansha byāsambwidile Adama bandi bana lufu, ino Yesu wāpingakeninyepo būmi bwanyeke. Kodinda wakamo 15:22 ushintulula’mba: “Ke-twi-bantu mo tufwila batwe bonso mudi Adama, mo monka mo tukamwena ne būmi, batwe bonso, mudi Kidishitu.” Omwanda nanshi i kyendelemo kutela Yesu bu “Shandya myaka yonso nyeke.”—Isaya 9:6, 7.
MWAFUTYILWE KINKULWA
12 Mu mwaka wa 29 K.K., mu bushipo, Yesu wāendele kwa mwanabo Yoano mwanda wa kubatyijibwa, elombole patōka mwanda wa kufikidija kiswamutyima kya Leza. Mu kine kitatyi’kya, Yehova wāshingile Yesu māni na mushipiditu sandu. Penepo Yesu wāikala ke Meshiasa, nansha Kristu, mushingwe-māni na Leza. (Mateo 3:16, 17) Penepo Yesu wāshilula kuputumina mu mingilo yandi yāingile umbula bwa myaka isatu ne kipindi. Wājokolokele mu ntanda yabo yonso, wenda usapula Bulopwe bwa Leza ne kukongakanya balondi bandi bakikokeji. Inoko, nka na mokyātobelwe kala, kēpaijijepo kitatyi kilampe, bāshilula kala kumupangapanga.—Mitōto 118:22; Bilongwa 4:8-11.
13 Yesu wālombwele patōka, na bukankamane, buzazangi bwa bakulumpe ba bipwilo, ne bādi kebasake kumwipaya. Kumfulo, bākuta kitumba kya kusaka kumwaba, kumukwata pampikwa mambo, kumusambija mu kīmu pakubulwa mwanda, ne kumulamakenya myanda yabubela’mba ubombolanga bantu. Yesu wākupilwe bikomo, bāmupelela mata, bamutuka ne kukupilwa na nsonde yādi ikokeja kumusana misunya. Penepo, Pontyusa Pilato, mbikavu mwine Loma wāmutyibila mbila ya kwipaibwa’ye pa mutyi wa masusu. Wāpopelwe ku mulamba wa mutyi mukobekwe bwimwa. Mbavu yonso yādi imusansa bininge pa kwesa, ne pāpityile nsaa mivule kumeso kwa kufwa’ye. Mu ano masusu onso, Yesu wālamine butuntulu bwandi bubwaninine kumeso a Leza.
14 Yesu wālambwile būmi bwandi bu “kikūlwa kya bangi bangi” mu kweji wa Nisane, mafuku 14, mwaka wa 33 K.K. (Mako 10:45; 1 Temote 2:5, 6) Yehova momwa mūlu, wādi utala mwādi mususukila wandi mwana pano panshi ne mwāfwidile. Mwanda’ka Leza wālekele kintu kya uno muswelo kilongeke? Mwanda usenswe bantu. Yesu wānene’mba: “Mwanda aye Leza byāsenswe bapanopantanda nenki, wapana Mwana wandi wa bunka’mba, bonso bakumwitabija nankyo kebakonekapo, ehe, poso batambule būmi bwa kulādila monka nyeke ne nyeke.” (Yoano 3:16) Kadi lufu lwa Yesu lwitufundija’mba Yehova i Leza waboloke bubwaninine. (Kupituluka 32:4) Padi bamo-bamo bakeipangula mwanda’ka Leza kālekelepo kuta mutyima ku mbila yandi ya boloke ikimba muya ku muya ne kuleka kulomba mfutwa ya pamwanda wa bubi bwa Adama. Buluji i buno, Yehova ulamete nyeke ku bijila byandi ne kwibikwatakanya nyeke, nansha shi kikokeja kumulomba masusu ku mutyima.
15 Kadi boloke bwa Yehova bwādi bulomba lufu lwa Yesu lwikale na bipa bilumbuluke. Lelo kyādi kikokeja kwikala kyoloke kuleka Yesu muntu wakikokeji alāle mu lufu lonso? Mhm, nansha dimo! Bisonekwa bya Kihebelu byātobele butobo’mba ujila wa Leza kādipo wa kukalekwa mu kibundu. (Mitōto 16:10; Bilongwa 13:35) Wālele mu lufu umbula bwa bipindi bya mafuku asatu, ebiya Yehova Leza wāmusangwila ku būmi bu mushipiditu mūmi wabukomo.—1 Petelo 3:18.
16 Yesu pa kufwa, wātudile lonso būmi bwandi bwa bu muntu. Pa kusangwilwa’ye mūlu, wāikele ke mushipiditu upāna būmi. Pakwabo kadi, pākandile Yesu mu kifuko kikola nakampata, wākajokele mu kipwano kilumbuluke pabwipi na Shandi muswe ne kukamulambula patōkelela buleme bwa būmi bwandi bubwaninine bwa bu muntu. (Bahebelu 9:23-28) Ye kitatyi kyāikele buno buleme bwa būmi bwandi na kamweno ku bantu bakikokeji. Lelo kino kidi na buluji’ka ku obe mutamba?
KINKULWA KYA KRISTU NE ABEWA
17 Jingulula pano miswelo isatu yokokeja kumwena mu kitapwa kya kinkulwa kya Kristu tamba’nka pano. Dibajinji, kiletanga kulekelwa kwa bubi. Kupityila ku lwitabijo lwetu mu mashi āmwangile Yesu, tukokeja ‘kutambula bukūdi,’ eyo ne “kulekelwa kwa myanda” yetu yonso. (Efisesa 1:7) Nansha shi tubalonga bubi bukatampe, tukokeja kulomba Leza etulekele bubi bwetu kupityila mu dijina dya Yesu. Shi binebine tudi na mutyima wa kwisāsa, Yehova ukengidija ku wetu mutamba buleme bwa kinkulwa kya kitapwa kyāelele wandi Mwana. Leza witulekelanga ne kwitupa dyese dya kwikala na mutyima wa mundamunda mulumbuluke, kyaba kya kwitutyibila mambo a lufu pamwanda wa bubi botuloñanga.—Bilongwa 3:19; 1 Petelo 3:21.
18 Kyabubidi i kino, kitapwa kya kinkulwa kya Kristu i kilete kyalwilo kitala pa lukulupilo lwa būmi bukaya kumeso. Mutumibwa Yoano wāmwene mu kimonwa “kibumbo kikatampe kine kekibadibwapo na muntu” kya bantu bakapanda ku kyamalwa kya kumfulo kwa ino ngikadilo ya bintu. Mwanda’ka bakapandanga kitatyi kikonakanya Leza bantu bakwabo bavule? Mwikeulu wāsapwidile Yoano’mba bano ba mu kibumbo kikatampe i ‘bakendeje bivwalwa byabo ne kwibitōkeja tō mu mashi a Kāna-ka-mukōko,’ Yesu Kristu. (Kusokwelwa 7:9, 14) Shi twendelele na kulombola lwitabijo mu mashi āmwangile Yesu Kristu ne kwiendeja umbūmi kukwatañana na misoñanya ya Leza, tukekala batōka kumeso a Leza ne tukekala na lukulupilo lwa būmi bwanyeke.
19 Kyabusatu, kitapwa kya bukudi i bukamoni bukatampe bulombola buswe bwa Yehova. Lufu lwa Kristu lulombolanga mu muswelo utulumukwa bilongwa bibidi bikatampe bya buswe kebwamwekele kashāa mu mānga yonso ya pano pantanda: (1) Buswe bwa Leza pa kwitutumina wandi Mwana mwanda wa kwitufwila; (2) Buswe bwa Yesu Kristu bwa kwilambula aye mwine bu kinkulwa. (Yoano 15:13; Loma 5:8) Shi tulombole lwitabijo na bubinebine, buno buswe bukekala na kamweno ku muntu yense ne ku umo ne umo umbukata mwetu. Mutumibwa Polo wānene’mba: ‘Mwana Leza wānsenswe, ne kwipāna aye mwine pamwanda wami.’—Ngalatea 2:20; Bahebelu 2:9; 1 Yoano 4:9, 10.
20 Shi kepano, tulombolei kufwijako kwetu kutala pa buswe bwētulombwele Leza ne Kristu na kulombola lwitabijo mu kitapwa kya kinkulwa kya Yesu. Kulonga uno muswelo kuketufikija ku būmi bwanyeke. (Yoano 3:36) Inoko, lupandilo lwetu ke akyopo kya kamweno kakatampe kyāidile Yesu pano pantanda ne kwipaibwa. Mhm, mwanda mukatampe wāidile, kyādi kipangujo kikatampe mpata kitala umbuo onso wa diulu ne ntanda. Nka na motukekimwena mu shapita ulondako uno, kino kipangujo kitutalanga batwe bonso, mwanda kilombolanga mwanda’ka Leza ulekele bubi ne masusu endelele uno muswelo pano pantanda.
[Bipangujo]
1, 2. (a) I muswelo’ka wāfikile mudyavita umo mwine Loma ku kuyuka i ani wādi Mwana Leza? (b) Mwanda’ka Yehova wālekele Yesu afwe?
3. Mwanda’ka kyādi kyendelemo Mwana Leza wabunka atongwe mwanda wa kufikidija mpango imo ya pabula itala pa muzo wa muntu?
4, 5. Kumeso kwa Yesu kwiya pano pantanda, i kika kyānene Bible kitala pa Lukunwa lwa Kimeshiasa?
6. Kukwatañana na Danyele 9:24-26, Meshiasa wādi wa kufikidija kika ne muswelo’ka?
7. Mwanda’ka Bayuda bādi balambula bitapwa bya banyema, kino kyādi kyelekejo kya kika?
8, 9. I bintu’ka byabuleme byājimije ba Adama ne Eva, ne bilongwa byabo byātengele lukunwa lwabo muswelo’ka?
10. I kika kyādi kisakibwa mwanda wa kukūla kyokya kyājimije Adama?
11. (a) Kishima “kinkulwa” kidi na buluji’ka mu Kihebelu? (b) I ani kete wādi ukokeja kukūla bantu, ne mwanda waka?
12. I kitatyi’ka kyāikele Yesu ke Meshiasa, ne wāshilwile būmi bwa muswelo’ka?
13. I muswelo’ka wāfwile Yesu bu muntu wakikokeji ne kulama butuntulu bwandi?
14. Mwanda’ka Leza wālekele wandi mwana asusuke ne kufwa?
15. Byokyādi kikokeja kwikala kya bukondame kuleka Yesu lonso mu lufu, i kika kyālongele Yehova?
16. I kika kyālongele Yesu pa kujokela mūlu?
17. I muswelo’ka otukokeja kumwena mu kulekelwa mambo pa kitako kya kitapwa kya kinkulwa kya Kristu?
18. Kitapwa kya Yesu kitupanga lukulupilo muswelo’ka?
19. I muswelo’ka ulombola kitapwa kya Kristu amba aye ne Shandi bakusenswe?
20. Mwanda’ka tufwaninwe kulombola lwitabijo mu kitapwa kya bukūdi kyālambwile Yesu?
TOMPA BUYUKI BOBE
Mwanda’ka Yesu wādi ufwaninwe kufwa mwanda wa kupandija bantu?
I muswelo’ka wāfutyilwe kinkulwa?
I muswelo’ka okokeja kumwena mu kinkulwa?
[Kifwatulo pa dyani dituntulu pa paje 67]