Amakedona—Le Bamo Banenanga Amba I Bika?

“Kadi byēbakongakaninye pamo kuntu kwa kutelwa mu ki-Hebelu, dya bu-Amakedona.”—KUSOKWELWA 16:16.

LE poivwananga kishima “Amakedona” ulañanga bika? Padi ukokeja kufwatakanya mu ñeni kimpengele kikatampe. Nansha bitanwa kino kishima musunsa’tu umo mu Bible, kino kishima kipitulukwanga divule ku misapu ya ku bisanji ne na bendeji ba bipwilo.

Milangwe idi na bantu pa Amakedona, lelo ikwatañene na byobya bifundija Bible? I biyampe uyuke malondololo. Mwanda waka? Mwanda bubinebine butala pa Amakedona bukokeja kukunyongolola ku moyo wa bituputupu, kukuputula meso pa bintu bya kumeso, ne kwikala na lupusa pa muswelo omona Leza.

Tala bipangujo bisatu bilonda’ko, ne kudingakanya milangwe idi na bantu pa Amakedona na byobya bine bifundija Bible.

1. LE AMAKEDONA I KIMPENGELE KIKOLOMONA BANTU?

Balembi ba majulunale ne bakimbi ba ñeni bengidijanga divule kishima “Amakedona” pa kwisambila pa bimpengele bikolomona bantu. Kimfwa, Divita I ne II dya Ntanda yonso dyātelelwe bu Amakedona. Kupwa kwa ano mavita, bantu bādi na moyo wa amba États-Unis ne Inio Sovietike bādi ba kwiela mabombe atomike. Bisanji byātelele buno bulwi bukatampe bu “Amakedona ya mata a nyukilia.” Dyalelo, bakimbi ba ñeni badi na moyo wa amba koneka kwa luvula kukaleta kushinta kukatampe kwa mumwekelo wa kūlu pano pa ntanda, badyumunanga bantu amba “Amakedona ya kushinta kwa bitatyi” isa kufika panopano.

Le nshintulwilo yabo ilombola bika? Bantu badi na bukomo bwa kukaludika ntanda ne byūmi byonso bidi’po. Shi maludiki abakomenwa kulonga bintu na ñeni, ntanda ikoneka lonso.

Byobya bifundija Bible: Leza kakalekapo bantu bonakanye ino ntanda. Bible witukulupija’mba Yehovaa kāpangilepo ino ntanda “kwikala bitupubitupu.” Ino, wābumbile’po amba “pekalwe.” (Isaya 45:18) Pa kyaba kya kuleka ntanda yonakanibwe fututu na bantu, Leza ukonakanya “boba bonakanya panopanshi.”—Kusokwelwa 11:18.

2. LELO AMAKEDONA I KIMPENGELE KYA KIPANGILA?

Kyaba kimo balembi ba majulunale bengidijanga kishima “Amakedona” pa kwisambila pa bimpengele bikatampe bya kipangila. Kimfwa, mu 2010, lapolo imo yesambile pa “‘Amakedona’ ya mu Haïti.” Ino lapolo yalombwele masusu, masala, ne mfu yalengejibwe na kintenshi kikatampe kyatenkenye ino ntanda. Bantu baleta malapolo ne bapunga mafilime kebengidijepo kino kishima enka pa binkumenkume byālongekele pa kala, ino i ne pa byobya byobatyina amba bisa kulongeka. Kimfwa, bāingidije kishima “Amakedona” pa kwisambila pa myanda yobafwatakanya ya kwikonga kwa imbuo ya ntanda.

Le nshintulwilo yabo ilombola bika? Amakedona i kinkumenkume kya kitulumukila kya kwipaya bantu pampikwa kutyakula, enka ne bampikwa mambo. Kudi bintu bityetye kete byokokeja kulonga mwanda wa kwikinga’ko.

Byobya bifundija Bible: Amakedona ke bonakanipo bwa kwipaya bantu kipayeipaye. Inoko, pa Amakedona, i enka bantu babi kete bo bakonakanibwa. Bible ulaya’mba panopano ponka “mubi ukēkala kutupu’ye; eyo i binebine, ukafwatakanya biyampe pantu pandi, ukēkalanga kutupu’ye.”—Mitōto 37:10.

3. LELO LEZA UKONANYA NTANDA PA AMAKEDONA?

Bantu bavule ba mu bipwilo bakulupile amba kukekala bulwi bwa mfulo pa bukata bwa biyampe ne bibi, bwine bukalengeja mfulo ya umbuo wetu. Mu bwipangudi bwa kitango kimo kya (Princeton Survey Research Associates) bwaipangwilwe mu États-Unis, batene’mo amba bantu batame 40 pa katwa baipangwilwe, bakulupile amba ntanda ikafula pa “divita dya Amakedona.”

Le bufundiji bwabo bulombola bika? Bantu kebāpangilwepo kwikala nyeke pano pa ntanda, ne ntanda mine keyāpangilwepo kwikala’ko nyeke. Leza wāpangile bantu na mulangwe wa amba bonso bafwaninwe kufwa kitatyi kampanda.

Byobya bifundija Bible: Bible unena patōkelela amba Leza “wādije byalwilo bya panopanshi, amba kepakikajinapo nyeke.” (Mitōto 104:5) Pa mwanda utala bekadi ba ntanda, Bible unena amba: “Boloke bakapyananga ntanda, ne kwikala monka nyeke.”​—Mitōto 37:29.

Na bubine, Bible upatanyanga milangwe mivule idi na bantu pa Amakedona. Penepa, bubinebine i bwepi?

[Kunshi kwa dyani]