NSEKUNUNI YA MU BŪMI
Nalonga Mwingilo wa Yehova Ke Kami Kaji
I Bill Walden unena
Pa kupwa kutambula dipolome dya masomo malampe mu Kweji 1, 1937, neandikije ku Inivelesite ya mu Iowa kubwipi na kotwadi tushikata dya kushika kwa États-Unis. Mwanda wa kwenda ku masomo ne kwingila mwa kufutyila masomo, nkyadipo mona kitatyi kya kulonga bintu bikwabo. Tamba pa bwanuke nadi nsaka kufunda mwa kūbakila mobo a etaje ne bilalo.
Ku ngalwilo kwa mwaka wa 1942, pa kupwa’tu kwa États-Unis kutwela mu Divita II dya Ntanda, nadi mu mwaka wami wa butano ku inivelesite kadi nkwanshadile’tu myeji mityetye ntambule dipolome dya bu nsendwe mu lūbako. Nadi nshikete mwinjibo na bakwetu babidi. Umo waunena nkesambe na muntu waile “kupempula bankasampe badi mu etaje ya munshi.” Kuno ko konetene na John (Johnny) Brehmer, Kamoni wa Yehova. Natulumukile pa muswelo waādi utana malondololo mu Bible ku kipangujo kyo-kyonso. Pa kutengwa, nashilula kwifunda Bible na Johnny kitatyi ne kitatyi, kupwa nashilula mwenda mafuku kwenda nandi mu mwingilo wandi wa busapudi kitatyi kyonso kyonadi mbwanya kulonga namino.
Otto shandya Johnny, waikele ke Kamoni aye papo mwimaniji wa banki mu Walnut, Iowa. Otto waleka kino kitenta mwanda wa kwingila mwingilo wa busapudi kitatyi kyonso. Kyaba kimo, kimfwa kyandi kiyampe ne kya kisaka kyandi, kyankakamikile nkwate butyibi bwa mvubu.
KITATYI KYA KUKWATA BUTYIBI
Difuku dimo, mwimaniji wa ku Inivelesite wanombola’mba bitenta byami byādi munshi bininge ne amba, nkyadipo mbwanya kwikala na dipolome mwanda wa bino bitenta. Mvuluka kitatyi kyonalombele bininge Yehova Leza andudike. Ami’tu pa kupwa kulombela, baungita kukemona na polofesele wamfundije busendwe bwa lūbako. Waunombola’mba, watambwile mukanda wa kukimba nsendwe mu lūbako ne kulondolola’o na kunena’mba nketabija kwingila. Namufwija’ko, ino namushintulwila kine kyonadi nsumininwe kulonga mwingilo wa Yehova ke kami kaji. Mu mafuku 17 Kweji 6, 1942, nabatyijibwa ne kutongwa kiponka na ponka bu pania, mwityilwanga Batumoni ba Yehova basapulanga kitatyi kyonso.
Mwenda mafuku mu 1942, bauntumina mukanda wa kutwela mu mwingilo wa busola, kupwa naenda ku bilo ya basola mwanda wa kwibashintulwila kine kyonkibwaninyapo kulwila divita. Nebalombola mikanda yaunembele bapolofesele ba ku inivelesite pangala pa ngikadilo yami miyampe ne bwino bwa pa bula mu busendwe bwa lūbako. Nansha byonaletele buno bukamoni buyampe, baunombele kibabwe kya madolala 10000, ne kuntyibila mambo a kukutwa myaka itano mu États-Unis mu kifungo kya Leavenworth, mu Kansas.
BŪMI BWAMI MU KIFUNGO
Batumoni ba Yehova bankasampe 230 ne kupita batyibilwe butyibi bwa kukengila ku budimi bwa kifungo kya Leavenworth. Buno bo budimi kotwadi twingila koku tulamwa na balami bavule. Bamo mubukata mwabo badi bayukile kubulwa kwikuja kwetu kwa bwine Kidishitu mu myanda ya kipolitike kadi badi betabija milangwe yetu.
Balami batyetye betukweshe mu bukomo botwadi tulonga mwanda wa kubungakana. Kadi betukweshe twikale na mabuku esambila pa Bible mu kifungo. Enka ne kalama wa kifungo walombele kupebwa kitatyi ne kitatyi dipepala dya Consolation (ditwa dyalelo bu Réveillez-vous !).
KUKUTULULWA KWAMI NE MWINGILO WA BU MISHONELE
Pa kupwa kwingila myaka isatu mu myaka itano ya buloko, nakutululwa mu mafuku 16 Kweji 2, 1946, myeji mityetye kupwa kwa Divita II dya Ntanda. Kepejije, nashilula kwingila monka mwingilo wa kitatyi kyonso wa bu pania. Bauntuma kukajokela ku kibundi kya Leavenworth, mu Kansas. Naivwene moyo bininge mwanda bantu badi bafwatakenya Batumoni ba Yehova bibi mu kino kibundi. Byadi bikomo kusokola kaji mwa kwikwatakenya, enka ne kusokola kifuko pa kushika.
Navuluka kalama umo onatene, mwine waumfunine’mba “tamba mu lwami lubanza!” Pa kumumona waboya mutyi, naivwana moyo ne kutaluka bukidibukidi. Ku njibo mikwabo, lolo umo waunena’mba, “nkungile’ko bidi bityetye,” ebiya washita ku mulango. Nakungila kufika ne byaashitwile dididisha dya njibo ya etaje, wauntuta mema a bikolwelo. Ino, mwingilo wami wandetele madyese. Naivwana mwenda mafuku amba, bantu bamo batambwile mabuku esambila pa Bible ke Batumoni.
Mu 1943 bashitula masomo mapya kungala kwa New York. Naitwa ku katanwa’ko, kupwa natambula dipolome ku kalasa ka dikumi mu mafuku 8 Kweji 2, 1948. Ano masomo ayukene bu masomo a Ngileade a Bwifundi bwa Bible a Sosiete Watchtower. Pa kutambula dipolome, bantuma kukengila ku Côte-de-l’Or, ntanda itwa dyalelo bu Ghana.
Ami pa kufika mu Côte-de-l’Or, mwingilo wami wadi wa kusapwila bakatampe ba lupusa ne bene Bulaya. Mu dya mposo ne dya yenga dyonso, nadi ñingila na kipwilo kya Batumoni ba Yehova ne kwibakwasha mu busapudi bwa ku njibo ne njibo. Nadi mpempula ne Batumoni badi kulampe ne kwibeija mu mwingilo wa busapudi. Kadi, naingile ne bu mutadi wendakana kubwipi na Côte d’Ivoire.
Ponadi ñingila ku bino bifuko, nefundile kwiendeja pamo bwa bana ba kibundi ba Afrika—kulāla mu njibo mibuwe, kudya na makasa, ne kusenduka “kuntanda” na mwādi mulongela bene Isalela mu ntanda mutuputupu. (Kupituluka 23:12-14) Kulonga namino kwaunkweshe ami ne bamishonele bakwetu betunenene maya. Twashilula kwifunda Bible na bakaji bamo ba bakulumpe ba lupusa. Ebiya balwana pa kwitulwa ne kukambakanya bakulumpe ba lupusa mwanda wa bapele mikanda yetu ya dishinda, bakaji ba bakatampe balupusa baningila babo balume balumbulule butyibi bwabo!
Nabela mwenda mafuku misongo ya malaria monka mwadi mubelela’yo bamishonele bavule mu Afrika. Nadi nsusuka na kutetema ne misongo ya kukaba kwa ngitu, bine byanengeje nkomenwe kulanguluka biyampe. Kyaba kimo, byadi binomba kukwata kibanga mwanda wa kileke kutetema. Ino mwingilo wami waendelele kundetela nsangaji ne maloa.
Mu myaka yami iná mibajinji mu Afrika, nadi nelembela na Eva Hallquist, onetene nandi kumeso kwa kutamba ku États-Unis. Naivwene amba watambula dipolome ku kalasa ka 21 ka Masomo a Ngileade mu mafuku 19 Kweji 7, 1953, ku kitango kya ntanda yonso kya Batumoni ba Yehova kyalongelwe mu Yankee Stadium mu New York. Neivwana na kapita wa kyombo amba ñingidile makuta a kupota tyike ya kwenda ku États-Unis.
Pa kupwa kupityija mafuku 22 pa tulunga twa mema pādi kyaba kimo bivula bikatampe, nafika ne kwenda kukemona na Eva ku kité kya Batumoni ba Yehova kidi mu Brooklyn. Kwine’kwa, potwadi pangala pa njibo pobwanya kumona biyampe mukunkujo wa mema wa New York ne kumona kulampe, namunena twisonge. Mwenda mafuku, Eva waiya kwingila nami mu Côte-de-l’Or.
KUVUIJA BISAKIBWA BYA KISAKA
Pa kupwa kwingila na Eva myaka mivule mu Afrika, mama wantumina mukanda mwaalembele’mba, Shobe ubelanga luba lukomo lwa dyaya. Ami ne Eva pa kulomba konje, twakajokela mu États-Unis. Misongo ya tata yaninga lubilolubilo, kepejije wafwa.
Mwenda mafuku, batwe pa kupwa kujokela mu Ghana kubwipi kwa myaka iná, betulombola’mba mama kakidipo na bukomo bwa ngitu buyampe. Balunda bamo betupa ami ne Eva milangwe ya kujokela ku njibo mwanda wa kumulela. Buno bwadi butyibi bukomo botwadi tufwaninwe kukwata. Pa kupwa kwingila bu mishonele myaka 15, myaka 11 twingila pamo bu ba mulume ne mukaji, twakajokela mu États-Unis.
Mu bula bwa myaka, twajoka kukalela Mama, tumukwasha na kwenda nandi ku kupwila ponso pabwanya. Mu mafuku 17 Kweji 1, 1976, wafwa na myaka 86. Ino myaka kitema pa kupita’po twatanwa na mwanda usansa mpata. Bakwata Eva misongo ya dyaya. Twalwa na ino misongo mu muswelo o-onso, ino mfulo mfulō wafwa mu mafuku 4 Kweji 6, 1985, na myaka 70.
KUSHINTA KUVULE MU MWINGILO USANGAJA
Mu 1988, bangita kukatanwa ku kufikidijibwa kwa bilo ya musambo ya Ghana yabaijibwe. Bine, kino i kitatyi kivulukwa! Kitatyi kyonafikile mu Ghana kintu kya myaka 40 mibajinji pa kupwa kutambula dipolome ku Ngileade, mwadi’tu Batumoni katwa kete. Mu 1988, bādi 34000 ne kupita, ino pano badi kubwipi kwa 114000!
Myaka ibidi pa kupwa kwenda mu Ghana, nasonga Betty Miller mulunda na Eva wa pa mutyima mu mafuku 6 Kweji 8, 1990. Batwe bonso pamo twaendelela kulonga mwingilo wa Yehova ke ketu kaji. Tutengele difuku dyotukemona monka na bankambo betu, bambutwile, ne Eva kitatyi kyobakasangulwa mu Paladisa.—Bilongwa 24:15.
Impolo insumanga kitatyi kyonangulukilanga pa madyese a nsangaji a kwingidijibwa na Yehova mu bula bwa myaka 70 ne kupita mu mwingilo wandi. Mufwijanga’ko nyeke pa kunkwasha nonge mwingilo wandi ke kami kaji. Nansha byonkendi pano na myaka 90 ne musubu, Yehova, nsendwe mukatakata mu lūbako wa diulu ne ntanda, wendelelanga kumpa bukomo ne kunkankamika ñendelele na mwingilo wami omwingidila.