MWBR18 08 Myanda ya Kunyemena’ko ya Kabuku ka ku Kupwila Būmi ne Mwingilo
6-12 KWEJI 8
BYABULĒME BYA MU KINENWA KYA LEZA | LUKA 17-18
“Lombola Mutyima wa Kufwija’ko”
nwtsty-E bilembwa bya kwifunda bya Luk 17:12, 14
ba makopo dikumi: Mu kitatyi kyāsonekelwe Bible, ba makopo bādi bashikatyila pamo mu bisumpi mwanda wa kwikwasha abo bene na bene. (2Ba 7:3-5) Mukanda wa Bijila wa Leza wādi musoñanye ba makopo besansanye na bantu bakwabo. Kadi wa makopo wādi ufwaninwe kudyumuna bakwabo na kwela lubila’mba: “Ne musubile, ne musubile.” (Lev 13:45, 46) Mungya byāsoñenye Mukanda wa Bijila, ba makopo baimanine dya kulampe na kwādi Yesu.
Endai mukelombole kudi babitobo: Yesu Kidishitu, byaādi munshi mwa Mukanda wa Bijila paādi ukidi pano pa ntanda, wādi witabije amba butobo bwa Alone bukingila, o mwanda watumine baāundapile makopo bakelombole kudi kitobo. (Mat 8:4; Mak 1:44) Mungya Mukanda wa Bijila wa Mosesa, kitobo wadi ufwaninwe kubandaula wa makopo shi wakoma. Shi wa makopo wakoma, wadi ufwaninwe kwenda ku tempelo ne kuleta kitapwa nansha kyabuntu kya toni tubidi tūmi twambulwa disubi, ne mutyi wa mutondo, ne kya mwino utyididila pya, ne hisopa.—Lev 14:2-32.
w08-F 1/8 p. 14 mus. 8-9
Mwanda Waka Twikale na Mutyima wa Kufwija’ko?
Le Yesu wāsūdile boba bātuninye kumufwija’ko? Nsekununi ibweja’ko amba: “Kwivwana kwadi Yesu kanena’mba: ‘Mwene basubulwanga badi dikumi? Penepo, le bakwabo kitema badi kwepi le? Le i kutupu nansha umo wajoka kutumbija Leza kutalula’mo uno muntu wa muzo ungi?’”—Luka 17:17, 18.
Ba makopo kitema bakwabo kebādipo bantu babi. Dibajinji, balombwele lwitabijo mudi Yesu ne kulonda bulombodi bwandi na mutyima umo, mubadilwa ne bobwa bwa kwenda kukelombola kudi babitobo ku Yelusalema. Ne kutatana kwine mpika bāfwijije’ko Yesu munda-munda pa kilongwa kyandi kya kanye, inoko, bātuninye kwiya kumufwija’ko. Kino kilongwa kyāsanshije Yesu. Le i ñeni’ka yotuboila’ko? Shi muntu wetulongela kintu kiyampe, le tumunenanga pampikwa kwija’mba wafwa’ko, nansha kumufwija’ko mu kamukanda?
Kukola Byabupeta bya ku Mushipiditu
nwtsty-E bilembwa bya kwifunda bya Luk 17:10
ba bituputupu: Kishima pa kishima i “bampikwa mvubu; bakubulwa kufwaninwa.” Mwanda mwine wisambila’po Yesu mu kino kyelekejo kekunenapo amba bapika, bandi bana ba bwanga, bādi bafwaninwe kwimona bu bampikwa mvubu nansha bu bakubulwa kufwaninwa. Mungya myanda ya kulu ne kunshi, kishima “ba bituputupu” kidi na mulangwe wa amba bapika bafwaninwe kwikala na butūkanye ne kuleka kwimona bu bafwaninwe mpalo ya pa bula nansha kutumbijibwa. Befundi bamo i bevwanije amba kino kishima i kinenwe mu muneneno mpata, ushintulula’mba, “twi bapika’tu bene kebafwaninwepo kutebwa mutyima mu muswelo wa pa bula.”
nwtsty-E bilembwa bya kwifunda bya Luk 18:8
lwitabijo lwa uno muswelo: “Lwitabijo” lutelele Yesu pano, kelufunkilapo pa lwitabijo ludi na bantu mu kikonge, inoko i lwitabijo lwa mu muswelo wa pa bula, pamo na lolwa lwālombwele mukaji wa kishala wa mu kyelekejo kya Yesu. (Luk 18:1-8) Pa kwikala na luno lwitabijo bilomba kukulupila mu bukomo bwa milombelo ne kwitabija amba Leza ukalengeja batongwe bandi babingijibwe. Mobimwekela Yesu washile kino kipangujo kitala lwitabijo kya mpikwa kulondolola mwanda wa bandi bana ba bwanga balangulukile pa mwikadile lwitabijo lwabo. Kino kyelekejo kya milobelo ne lwitabijo kyādi kifwaninwe mwanda Yesu wādi ukitamba’tu mukulombola matompo adi akwikonda nao bandi bana ba bwanga.—Luk 17:22-37.
13-19 KWEJI 8
BYABULĒME BYA MU KINENWA KYA LEZA | LUKA 19-20
“Boila Ñeni ku Kyelekejo kya Mina Dikumi”
Kyelekejo kya Mina Dikumi
Wanena’mba: “Muntu umo wa ku kisaka kilēme waendele lwendo ku ntanda ya kulampe kukakimba bamupe lupusa lwa kubikala ebiya kajoka.” (Luka 19:12) Luno lwendo i lwa mafuku. Na bubine Yesu ye “muntu umo wa ku kisaka kilēme” wenda ku “ntanda ya kulampe,” ke mūlu kadi, mwine mukamupa Shandi lupusa lwa kubikala.
Mu kino kyelekejo, kumeso kwa “muntu umo wa ku kisaka kilēme” kwenda, waite bapika dikumi ne kupa muntu ne muntu ndalama ya mina, kaebanena’mba: “Sungululai’yo enka ne ponkāya.” (Luka 19:13) Ndalama mine ya mina i kityele kya lupeto lwa bulēme. Mina imo i mfutwa ifutwa kidimye wingila mu myeji isatu.
Padi bana ba bwanga abemone bu bapika dikumi ba mu kyelekejo, mwanda Yesu webadingakenye kala bu bengidi ba mu mwangulo. (Mateo 9:35-38) Shako, kebanenenepo bamuletele byangulwa bya miseke. Ino i mwangulo wa bana ba bwanga bakwabo ba kutwela mu Bulopwe bwa Leza. Bana ba bwanga bafwaninwe kwingidija byonso byobadi nabyo mwanda wa kulupula bampyana bavule ba Bulopwe.
Kyelekejo kya Mina Dikumi
Shi bana ba bwanga nabo bengidije byonso byobadi nabyo, pamo bwa bano bapika, mwanda wa kulonga bana ba bwanga bavule, nabya i biyampe bakulupile amba Yesu ukebasangela. Kadi bayuke amba bakapalwa mpalo pa kininga kyabo. Shako, bana ba bwanga bonso kebadipo na būmi bwa muswelo umo nansha mikenga ne bwino bwa muswelo umo. Ino Yesu watambula “lupusa lwa kubikala,” uketabija ne kwesela boba beelela’ko na kikōkeji kulonga bana ba bwanga.—Mateo 28:19, 20.
Kyelekejo kya Mina Dikumi
Uno umpika wajimija byonso, mwanda kavudijepo bupeta bwa bulopwe bwa mfumwandi. Batumibwa abamone kala Yesu uludika mu Bulopwe bwa Leza. O mwanda bino byaanena pa umpika wa mfulo, bibebalombola’mba shi kebengilepo na kininga, kebakatwelapo mu Bulopwe.
Kukola Byabupeta bya ku Mushipiditu
nwtsty-E bilembwa bya kwifunda bya Luk 19:43
nsakwa ya bikomo bya nsongo: Kishima kya Kingidiki kharax kitanwa’nka pano kete mu Bisonekwa bya Kingidiki bya Bwine Kidishitu. I kishintululwe bu “kipingo kisongoke kyobengidijanga pa kujika pa kifuko kampanda; kimutyi” kadi kifunkila ne pa “mityi ishimikilanga basola pa kifuko kyobashikete.” Bino binenwa bya Yesu byāfikidile mu mwaka wa 70 Yesu kemwiye, pāshimikile bene Loma nsakwa ku Yelusalema pobādi batangidilwe na Titusa. Kitungo kya Titusa kyādi kya kukankaja Bayuda kunyema, ne kwibalengeja bāye betūle, ne kwibafita nzala mwanda wa bebakōkele. Pa kusokola bya kūbaka nabyo ino nsakwa ya ku Yelusalema, bene Loma bātetele mityi yādi kufula kwa kibundi.
nwtsty-E bilembwa bya kwifunda bya Luk 20:38
mwanda kwadi bonso i bōmi: Nansha’mba bonso i bōmi mungya mumweno wandi. Bible ulombola’mba bantu basāsuke kudi Leza i bafwe mungya mumweno wandi, nansha byobadi bōmi. (Ef 2:1; 1Tm 5:6) Mo monka ne bengidi ba Leza betabijibwe bafwile nabo i bōmi mungya mumweno wa Yehova, mwanda kitungo kyandi kya kwibasangula kikafikidila binebine.—Lo 4:16, 17.
20-26 KWEJI 8
BYABULĒME BYA MU KINENWA KYA LEZA | LUKA 21-22
“Kunyongololwa Kwenu Kubafwena Pabwipi”
Bulopwe bwa Leza Bubatalula’ko Balwana Nabo
9 Bintu bya mūlu. Yesu ulaile amba: “Dyuba dikafītyijibwa, kweji nandi kakaletapo kitōkeji kyandi, ñenyenye nayo ikapona mūlu.” Bine mwinya keukatanwapo ku bendeji ba bipwilo—bwendeji kebukatanwapo kobadi. Le Yesu wādi wisambila pa bintu bya mūlu bikalongeka mu kingelengele? Padi. (Isa. 13:9-11; Yoe. 2:1, 30, 31) Le bantu bakalonga namani pa kumona bino bintu? Bakekala mu “malwa . . . pa kubulwa kuyuka kya kulonga.” (Luka 21:25; Zef. 1:17) Bine, balwana na Bulopwe bwa Leza—kushilwila ku ‘balopwe kutūla ku bapika’—“bakapungila moyo ne kutengela bintu bisa kwiya” kadi bakakimba mwa kufyama. Ino, kebakamonepo kwa kufyama pa kupanda ku bukalabale bwa Mulopwe wetu.—Luka 21:26; 23:30; Kus. 6:15-17.
Lekai “Buswe Bwenu bwa bu Bana na Bana Bwendeende”!
17 Ikala na “bukankamane bukatampe.” (Tanga Bahebelu 13:6.) Kukulupila Yehova kwitupanga bukankamane bwa kūminina matompo makatampe. Buno bukankamane nabo bwitukwasha tulame mumweno muyampe. Mumweno muyampe nao uketukwasha tulombole buswe bwa bu bana na bana na kukankamika ne kusenga batutu ne bakaka. (1 Tesalonika 5:14, 15) Enka ne mu kitatyi kya kyamalwa kikatampe, tukabwanya kulama bukankamane pa kuyuka’mba kunyongololwa kwetu kubafwena.—Luka 21:25-28.
“Kunyongololwa Kwenu Kubafwena Pabwipi”!
13 Lelo bambuji bakalonga bika pa kuyuka amba basa konakanibwa? ‘Bakeyaya ne mutyima kupepa.’ (Mateo 24:30) Ino le i bika bikalonga bashingwe māni ne boba bebalunga’ko kuboko? Bakalonga byobya byānene Yesu amba: “Bino bintu pa kushilula kulongeka, imanai ne kubandula mitwe yenu mwanda kunyongololwa kwenu kubafwena pabwipi.”—Luka 21:28.
Kukola Byabupeta bya ku Mushipiditu
nwtsty-E bilembwa bya kwifunda bya Luk 21:33
Diulu ne ntanda bikapita: Bisonekwa bikwabo bilombola’mba diulu ne ntanda bikaladila nyeke. (Ngo 9:16; Ñi 104:5; Mus 1:4) Bino binenwa bya Yesu bibwanya kwivwanwa bu muneneno mpata nansha kutyityija, ushintulula’mba, nansha shi bintu kebikokejapo kulongeka bibalongeka, pamo bwa diulu ne ntanda kupita, inoko binenwa bya Yesu abyo byadi bya kufikidila binebine. (Dingakanya na Mat 5:18.) Inoko, diulu ne ntanda bitelelwe pano, bibwanya kufunkila pa madiulu ne ntanda bya kyelekejo bitelelwe mu Kus 21:1 bu “diulu dya kala ne ntanda ya kala.”
Mukekalanga “Bulopwe bwa Bapidishitu”
15 Yesu pa kupwa kulonga Bidibwa bya Kyolwa bya Mfumwetu, wāsambile kipwano na bandi bana babwanga ba kikōkeji, kine kivudile kutelwa bu kipwano kya Bulopwe. (Tanga Luka 22:28-30.) Kwishila na bipwano bikwabo, mwine mubadilwa ne Yehova, kino kyo kipwano kidi pa bukata bwa Yesu ne balondi bandi bashingwe māni. Yesu paānene amba, “monka mwasambile nami Tata kipwano,” wādi padi wisambila pa kipwano kyāsambile nandi Yehova, kya kwikala bu “mupidishitu . . . monka mwendele muswelo wa aye Melekisedeka.”—Bah. 5:5, 6.
16 Batumibwa ba kikōkeji 11 bādi ‘balamete Yesu mu matompo andi.’ Kipwano kya Bulopwe kyēbakulupije’mba, bakekala nandi momwa mūlu ne kushikata pa mpona mwanda wa kuludika bu balopwe ne kwingila bu bapidishitu. Ino, ke’nkapo boba ba 11 kete bādi ba kwikala na dino dyese. Yesu mutumbijibwe ntumbo wāmwekēle mutumibwa Yoano mu kimonwa ne kunena amba: “Yewa unekenya nkamupa lupusa lwa kushikata nami pa lupona lwami, monka monanekenenye nashikata na Tata pa lupona lwandi.” (Kus. 3:21) Mu uno muswelo, kipwano kya Bulopwe i kisambwe na bene Kidishitu bashingwe māni 144 000. (Kus. 5:9, 10; 7:4) Kino i kipwano kyadile kyalwilo kya mungya bijila mwanda wa baludike na Yesu momwa mūlu. Bidi uno muswelo ne ku mwana-mukaji wa mu kisaka kya ntumbo ukesonga na mulopwe mubikale ne kwikala na kyepelo kya kubikala nandi. Na bubine, Bisonekwa bitelanga bene Kidishitu bashingwe māni bu ‘mukaja’ Kidishitu “mujike mwilame” ulailwe kwisonga na Kidishitu.—Kus. 19:7, 8; 21:9; 2 Ko. 11:2.
27 KWEJI 8–2 KWEJI 9
BYABULĒME BYA MU KINENWA KYA LEZA | LUKA 23-24
“Ikala na Mutyima wa Lubilo wa Kulekela Bakwenu”
“Muyuke ne Buswe bwa Kidishitu”
16 Yesu wāmwekeje buswe bwa Shandi mu muswelo mukwabo wa mvubu—wādi na “mutyima wa lubilo wa kulekela.” (Mitōto 86:5) Uno mutyima wāmwekele kitatyi kyaādi ku mutyi wa masusu. Paādi wikonda na lufu lwa bumvu, kashā bamupopa misumadi ku makasa ne ku maulu, le Yesu wēsambile bika? Le waābije Yehova ape bano bantu bāmwipaile mfuto? Inoko, mu binenwa bya mfulo bya Yesu mwādi ne bino: “A Tata, wibalekele, mwanda kebayukilepo byobalonga.”—Luka 23:34.
g 2/08 p. 11 mus. 5-6
Lelo Leza Ulekelanga Bubi Bukatampe?
Yehova katalangapo’nka bubi kete ino utalanga ne mutyima wa nonga bibi. (Isa 1:16-19) Tubayuka kino kupityila ku banonga bibi babidi bāpopelwe pamo na Yesu. Nansha bonso babidi byobālongele bubi bukatampe, inoko umo ye wāitabije amba: “Tubatambula ne pa mfulo kyokya kitufwaninwe pa bintu byotwalongele; ino uno muntu kalongelepo kibi nansha kimo.” Binenwa bya uno nonga bibi bilombola’mba wādi uyukile bintu kampanda bitala padi Yesu. Padi buno buyuki bobwamukweshe ashinte’ko mumweno wandi. Kino i kimweke mu binenwa byaānene monka pa kuzenza Yesu amba: “Umvuluka’ko posa kutwela mu Bulopwe bobe.” Le Yesu wālondolwele namani uno muntu wāmuzenzele pampikwa kafinda? Wāmunene’mba, “I bine nakusapwila dyalelo dino’di amba, Ukekalanga nami mu Paladisa.”—Luka 23:41-43.
Langulukila pa kino: Mu binenwa bya mfulo bya Yesu pano pa ntanda mubadilwa ne binenwa bya kulekela muntu wāitabije amba imufwaninwe mfuto ya lufu. Kino kikankamika’po kashā! Tubwanya kukulupila’mba, ba Yesu Kidishitu ne Shandi Yehova, bakafwila lusa boba bonso balombola mutyima wa kwisāsa kwa binebine, pampikwa kuvuluka bilongwa byabo bya kala.—Loma 4:7.
“Muyuke ne Buswe bwa Kidishitu”
17 Padi kimfwa kitenga mutyima kya Yesu kitala pa lulekelo kibwanya kumweka mu muswelo waādi na mutumibwa Petelo. Na bubine, Petelo wādi usenswe Yesu. Mu mafuku 14 Nisane, bufuku bwa mfulo bwa būmi bwa Yesu, Petelo wāmusapwidile amba: “A Mfumwami, amiwa ngitabije kwenda nobe ne mu kifungo ne ku lufu kwine.” Ino mansá’tu matyetye pa kupita’po, Petelo watuna Yesu misunsa isatu mituntulu, amba nkimuyukilepo! Bible witusapwila byālongekele pātunine Petelo musunsa wa busatu amba: “Mfumwetu wavundamuka watala Petelo.” Petelo pa kutyumukwa mutyima pa mwanda wa bubi bwandi, “watamba panja kadila bya bulanda.” Yesu pa kufwa mu dine difuku’dya, mutumibwa ye uno wēipangwile amba, ‘Le Mfumwami i mundekele?’—Luka 22:33, 61, 62.
18 Kepāijijepo, Petelo wapata malondololo. Yesu wāsangwilwe lubanga lwa mu mafuku 16 Nisane, padi wētene na Petelo’nka mu dine difuku’dya. (Luka 24:34; 1 Kodinda 15:4-8) Mwanda waka Yesu wātele mutyima uno mutumibwa wāmutunine koku usumininwe? Yesu wādi usaka kukulupija Petelo mwisāse amba Mfumwandi ukimusenswe kadi ukimumwene na mvubu. Ino Yesu wālongele bivule mwanda wa kukulupija Petelo.
Kukola Byabupeta bya ku Mushipiditu
nwtsty-E bilembwa bya kwifunda bya Luk 23:31
Pakidi mutyi mubishi, . . . bikekalanga namani shi ubaūme: Mobimwekela Yesu wādi wisambila pa muzo wa Bayuda. Bādi pamo wa mutyi mufumbe ke waumininine, Mwanda Yesu paādi ukidi pa ntanda kwādi kibalwa kampanda kya Bayuda bādi bakulupīle mwadi. Inoko, Yesu wādi wa kwipaibwa mu mafuku matyetye’tu, kadi Bayuda ba kikōkeji bādi ba kushingwa māni a mushipiditu ujila ne kubadilwa mu Isalela wa ku mushipiditu. (Lo 2:28, 29; Ngt 6:16) Mu kine kitatyi’kya, muzo wa Isalela wa ku ngitu wādi wa kwikala mufwe ku mushipiditu, ne kwikala pamo bwa mutyi mūmu.—Mat 21:43.
nwtsty-E kifwatulo
Musumadi mu Mukupa wa Kapondo
Ino i foto ya mukupa wa muntu wa ku kapondo mupope musumadi wa kyuma wa bula bwa masantimetele 11 ne kipindi. Uno mukupa wa mu bitatyi bya bene Loma wāsokwelwe mu 1968, na bantu badi bakola bintu bya panshi mu Yelusalema wa kungala. Uno musumadi mu mukupa wa kapondo i bukamoni bwa mu bintu bya kishiyekulu bubingija amba misumadi yādi ingidijibwa mu uno muswelo pa kupopa muntu ku kipingo kya mutyi. Padi uno musumadi wiifwene na yoya yāingidije basola bene Loma pa kupopa Yesu Kidishitu ku mutyi. Uno mukupa wāsokwelwe mu sanduku wa dibwe, witwa bu kibīko kya mikupa, mwine mwādi mubīkwa mikupa myūmu ya muntu mufwe shi umbidi wandi ubapu kubola. Kino kilombola amba muntu mwipaibwe ku mutyi wādi ubwanya kujikwa.