Mwa Kwikadila Mwityepeje

LE KWITYEPEJA I BIKA?

Bantu betyepeje i bantu badi na bulēme. Kebetatulangapo, nansha kusaka bantu bakwabo bebamone bu ba mvubu mpata. Ino muntu mwityepeje utanga bakwabo mutyima bya binebine, kadi usakanga kuboila ñeni kobadi.

Kyaba kimo kwityepeja kumonwanga bu buzoze. Inoko na bubine, ayo i ngikadila ya bukomo ikwashanga muntu eyuke bilubo byandi ne kwitabija mikalo yandi.

MWANDA WAKA KWITYEPEJA KUDI NA MVUBU?

• Kwityepeja kuningijanga bulunda. Dibuku dimo The Narcissism Epidemic dinena’mba: “Kutabukidila bantu betyepeje bapwananga bininge na bakwabo.” Kadi dibweja’ko amba bantu ba uno muswelo “bapēlelwanga kwisamba ne kupwana na bantu ba miswelo yonso.”

• Kwityepeja kukakwasha obe mwana mu mafuku a kumeso. Shi obe mwana efunde kwityepeja, ukamwena’mo tamba pano ne mwenda mafuku​—kimfwa pa kukimba kaji. Dokitele Leonard Sax walembele amba: “Shi nkasampe wilangila bipitepite kadi kayukilepo amba kudi ne bibwanya kumukomena, kakabwanyapo kusokola kaji. Ino nkasampe utele mutyima bya binebine ku byobya bisaka mwinē kaji, kakejepo padi kusokola kaji.”a

MWA KUFUNDIJIJA MWANA KWITYEPEJA

Kankamika obe mwana aleke kwilangila bipitepite.

MUSOÑANYA WA MU BIBLE: “Shi muntu ulanga’mba i muntu mwinemwine aye’ko wa bitupu, wiongolanga aye mwine.”​—Bene Ngalatea 6:3.

• Leka kulombola mwana bintu kebikalongekapo. Kimfwa kunena’mba “Byonso byolanga kulonga bikafikidila” ne amba “Ubwanya kwikala monso mosakila,” kubwanya kumweka bu kumukankamika, ino divule dine kebilongekangapo mu būmi. Padi bintu bikendekela bobe bana shi betungila bitungo byendele’mo ne kulonga bukomo bwa kufikila’po.

• Wibatendele pa bintu biyampe. Kunena’tu mwana’mba wi “muyampe” ke kumukankamikapo etyepeje. Mulombole ne kine kyomutendelela.

• Lombola mwana mwa kwingidijija bisanji bya mīsambo. Divule dine ku bisanji bya mīsambo bakankamikanga’ko kwitendela​—bwino budi na muntu ne byalonga​—bine bishidile kulampe na kwityepeja.

• Kankamika obe mwana alombe lusa bukidibukidi. Shi obe mwana walonga bibi, mukwashe etabije kilubo kyandi.

Kwasha mwana ekale na mutyima wa kufwija’ko.

MUSOÑANYA WA MU BIBLE: “Ikalai na mutyima wa kufwija’ko.”​—Bene Kolose 3:15.

• Kufwija’ko pa bupangi. Bana bafwaninwe kufwija’ko pa bupangi ne kuyuka’mba tusakilwa bupangi pa kwikala bōmi. Tusakilwa luvula lwa kwesa, mema a kutoma, ne byakudya. Ingidija bino bimfwa mwanda wa bana basangēle, batendele, ne kufwija’ko pa buya bwa bupangi.

• Kufwija’ko pangala pa bantu. Vuluja obe mwana’mba muntu yense i mumupite mu muswelo kampanda ne amba pa kyaba kya kukwatyilwa bakwabo mukao mwanda wa busendwe ne bwino bwabo, aye ubwanya kuboila ñeni kobadi.

• Kufwija’ko. Fundija obe mwana afwije’ko bya binebine, ke na binenwapo’tu bitupu. Mutyima wa kufwija’ko witukwashanga twikale betyepeje.

Fundija bobe bana’mba kukwasha bakwabo kudi na mvubu.

MUSOÑANYA WA MU BIBLE: “Na kwityepeja, monai bakwenu amba i bemupite bukatampe. Kemwakitai mutyima enka ku tumweno twa banwe bene, ino i ne ku tumweno twa bakwenu.”​—Bene Fidipai 2:3, 4.

• Pá obe mwana tumingilo twa mu njibo. Kuleka kupa obe mwana tumingilo twa mu kisaka kubwanya kumulengeja amone amba, ‘Kafwaninwepo kwingila mwanda udi na mvubu bininge!’ Aye ufwaninwe bidi kwingila mingilo ya kisaka, kupwa kakakaye. Mulombole muswelo umwena bakwabo mu tumingilo twaingila ne muswelo obamusangelanga ne kumulēmeka kitatyi kyaingila’to.

• Mulombole amba kwingidila bakwabo i kuyampe. Kwingidila bakwabo kukamukwasha atame mu ñeni. O mwanda kankamika obe mwana ajingulule boba basakilwa bukwashi. Mulombole byakokeja kulonga pa kwibakwasha. Fwija’ko ne kukwatakanya obe mwana pakwasha bakwabo.