Ikala na Lusa

Mwanda

Shi tulangulukila bininge pa muswelo otwishidile na bakwetu, tubwanya kufula ku kunena’mba kuno kwishila i tuto nansha tubulema. Pa kino, tubwanya kumona bantu botwishidile nabo bu ba munshi. Shi tubashilula kumona bakwetu bibi uno muswelo, tukakomenwa kwibevwanina lusa. Kubulwa lusa kwetu kukokeja kulombola’mba tudi na mwanda mukatampe, ke mboloji kadi.

Musoñanya wa mu Bible

“Sangalai na boba basangala; dilai na boba badila.”—BENE LOMA 12:15.

Le ushintulula bika? Uno musoñanya ubwanya kwipipijibwa mu bishima bibidi—kwivwana lusa. Lusa i ngikadila ya kwitūla pa kyaba kya mukwetu ne kwiivwana na mwawiivwanina.

Kwikala na Lusa Kukwashanga

Kitatyi kyotwivwanina muntu lusa, tujingululanga’mba ketwishidilepo nandi. Tujingululanga’mba ubwanya kwiivwana na motwiivwaninanga ne kulonga bintu na motwibilongelanga. Lusa lwitukwashanga tumone amba bantu bonso badi mu kisaka kimo nansha shi badi muswelo’ka. Shi twibamone pamo’nka bwa batwe, padi ketukebamonepo bibi.

Kadi lusa luketukwasha tulēmeke bakwetu. Anne-Marie, wa mu Senegale wadi kyaba kimo ufutulula bantu bobamona bu ba munshi. Ushintulula mwa mukwashishe kwikala na lusa amba: “Ponamwene mushikwa obadi bashikilwe bantu bobadi bamona bu ba munshi, neipangwile monadi wa kwiivwanina shi wadi amba i amiwa. Kino kyaunkweshe ndeke kwimona bu mwibapite, naleka kulonga bintu bya kwimwekeja bu mwibapite.” Bine, shi tulonga bukomo bwa kwivwanija bikoleja bya bakwetu, pa kyaba kya kwibafutulula, tuketūla pa kyabo kyaba.

Byobwanya Kulonga

Longa bukomo bwa kuleka kumona bintu byomwishidile na bantu bamonwa bibi, ino kimba kuyuka bintu byomwiifwene nabo. Kimfwa, fwatakanya muswelo obeivwananga kitatyi

Lusa lwitukwashanga tumone amba bantu bonso badi mu kisaka kimo

kyobadya byakudya mu kisaka
kyobapwa kwingila difuku dituntulu
kyobashikete pamo na balunda
kyobevwana minjiki yobasenswe

Kupwa, longa bukomo bwa kwitūla pa kyabo kyaba. Wiipangule amba:

‘Le nadi wa kulonga namani shi muntu ukimba nemone bule?’
‘Le nadi wa kwiivwana namani shi bakwetu bamona bibi abo papo kebandyukile?’
‘Shi nadi wa ku bano bantu, le nadi wa kukimba bakwetu bamone namani?’

Enka uno muzungu ne uno muntu belombola bifwatulo bya bintu mokebeshidilepo, kimfwa kisaka, makayo obasenswe kukaya, ne kaji.

Kimfwa Kimweke: Robert (Singapur)

“Pa kala, nadi nanga’mba bantu ba bitwi badi bingi, bampikwa kufunda, kadi kebeje kuloba. O mwanda nkyadipo nebafwena. Inoko, nkyadipo nanga’mba ino i mboloji, mwanda kebyadipo bisanshija muntu.

“Kwivwanina bantu ba bitwi lusa kwaunkweshe ndeke mboloji yonadi nayo. Kimfwa, nadi mona ba bitwi bu bapatuke mu ñeni mwanda ponadi nesamba nabo, badi bantala’tu bitupu. Ebiya nalangulukila pa muswelo onadi wa kwiivwana shi wadi amba i ami kabwanyapo kwivwana muntu wisamba nami. Bine, nami nadi’tu wa kumutala bitupu! Nansha shi nadi wa kwikala na kintu kya kunkwasha pa kwivwana, mpala yami yadi ya kulombola’mba, ‘neelelanga’ko pa kwivwana,’ kitatyi nkyosakilwa kulonga bukomo bwa kwivwana.

“Ponetūdile pa kyaba kya muntu wa kitwi, mboloji yami yapwa na mu kukopa kwa diso.”