NTANDA IDI MU MADILO

1 | Kinga Bukomo Bobe bwa Ngitu

MWANDA WAKA I KYA MVUBU

Kipupo nansha kimpengele kibwanya kona bukomo bwa ngitu bwa bantu mu miswelo mishileshile.

Bintu bibi shi bibalongeka, bantu bazumbijanga mutyima, ino kuzumbija mutyima mu kitatyi kilampe kubwanya kwibaletela misongo.
Bipupo bibwanya kulengeja bantu batunye kundapwa senene, mwanda bilombanga kundapa bantu bavule mu kitatyi kimo kyonka.
Bimpengele byonanga misokwe ya bantu, kebakomenwa ne kupota bintu byobasakilwa, pamo bwa byakudya biyampe ne kwiundapija.

Byofwaninwe Kuyuka

Misongo mikomo ne kuzumbija mutyima bibwanya kona muswelo omona bintu, bine bibwanya kukulengeja usūle bibidiji bikukwasha wikale na bukomo bwa ngitu buyampe. Pa kino, po pene ubwanya kubelela’ko.
Kuleka kwiundapija kubwanya kulengeja misongo ibaile’ko, enka ne kutūla būmi bobe mu kyaka.
Shi wikale na bukomo bwa ngitu buyampe, ukekala mwiteakanye mwa kukwatyila butyibi buyampe mu makambakano.
Ekale wi mpeta nansha mulanda, kudi byobwanya kulonga mwanda wa kukinga bukomo bobe bwa ngitu.

Byobwanya Kulonga Pano

Ponso pobibwanika, muntu wa tunangu ubandaulanga byaka bibwanya kulupuka ne kukwata’ko mpango mwanda wa kwibyepa. Tubwanya kwingidija uno mwanda ne ku bukomo bwetu bwa ngitu. Divule dine, ubwanya kwepuka misongo nansha kutyepeja bukomo bwayo, na kwikala na bukundwe. Banenanga’mba, ‘lubilo i luya kwalwila.’

“Shi twikale bankundwe ne kukundula mobo etu, nabya tukaleya lupeto lotwadi ba kupa badokitele nansha kupota lawa.”—Andreas.a

a Majina amo mu dino dipepala i mashintwe.

BYA KULONGA—Madingi a Kamweno

Mu bitatyi bya makambakano, kinga bukomo bobe bwa ngitu na kulonga bino bintu bya kamweno

IKALA NA BUKUNDWE

Ikala na Bukundwe

Bible unena’mba: “Mukosoke umonanga kibi wefya.” (Nkindi 22:3) Yuka kala byokalonga ne kwepuka bintu bibwanya kutūla bukomo bobe bwa ngitu mu kyaka.

Oya ku makasa kitatyi ne kitatyi na sabuni ne mema, nakampata kumeso kwa kutenga byakudya nansha pa kutamba ku musalani.
Kundula njibo kitatyi ne kitatyi ne kutūta’mo lawa ipaya bīshi, nakampata pa bifuko ne bintu bitengwa kitatyi ne kitatyi.
Ponso pobibwanika, kokekala pepi bininge na bantu badi na misongo isambuka.

DYÁ BYAKUDYA BIYAMPE

Dyá Byakudya Biyampe

Bible unena’mba: “I kutupu muntu ushikilwe umbidi wandi aye mwine, ino wiudishanga ne kwiulela na buswe.” (Bene Efisesa 5:29) Tulombolanga’mba tusenswe umbidi wetu, na kuta mutyima ku bintu byotudya ne byotutoma.

Toma mema mangi.
Dyá bipa bya miswelo mishileshile ne munamuna palapala.
Tyepeja kudya bintu binune, mwepo, ne sukadi.
Leka kutoma mfwanka nansha kukolwa mālwa ne bintu bikwabo bikolwañana.

“Pa kwepuka misongo, twielelanga’ko kudya byakudya biyampe; shi bitupu, twadi ba kujimija lupeto lwetu lutyetye mu kwiundapija. Twi batonge kwingidija lupeto lwetu mu kupota byakudya biyampe.”—Carlos.

WITAMUNE BIDYOMA NE KUKŌKOLOKWA SENENE

Witamune Bidyoma

Bible unena’mba: “Kuboko kuyule kukōkolokwa i kupite buya maboko abidi mayule mingilo mikomo ne kupanga luvula.” (Musapudi 4:6) Tufwaninwe kwikala na bujalale pa mwanda utala kaji ne kukōkolokwa senene.

Ngitu yobe ikale ijina. Ubwanya kushilula na kwinangija lwa nshi kitatyi ne kitatyi. Kujinya ngitu kubwanya kukwasha bukomo bobe bwa ngitu, ekale wi mununu, mulemane, nansha udi na misongo ya kijabanda.
Kōkolokwa

Kōkolokwa mobifwaninwe. Mu kīpi, kubulwa kulāla senene kubwanya kuvudijija’ko kuzumbija mutyima, ne kukulengeja uleke kuta mutyima ku byolonga. Kubulwa kulāla senene mu mafuku mavule, kubwanya kukuletela misongo mikatampe.
Witūdile’ko kitatyi kiyampe kya kulāla ne kwikilēmeka. Longa bukomo bwa kulāla ne kubūka pa nsá imo yonka, difuku ne difuku.
Leka kutala televijo nansha kwingidija bingidilwa bya busendwe kitatyi kyodi pa butanda.
Leka kudya byakudya bilēma, kutoma kafé, ne mālwa kumeso kwa kukalāla.

“Ne mujingulule amba, tulo tudi na lupusa pa bukomo bwami bwa ngitu. Shi nkilēlepo senene, kitatyi kimo mbelanga mutwe ne kwivwana ngitu kusansa. Inoko shi nalāla senene, neivwananga biyampe ne kwimona bu mbwanya kulonga kintu kyo-kyonso kyonsaka kulonga! Ngikalanga mukomo, kadi nkivudilepo kubela.”—Justin.