Kipindi 10
Ntanda Impya Milumbuluke Ya Leza
1, 2. Ntanda ikekala mamani pa kupwa kusubulwa’yo na divita dya Amakedona?
SHI divita dya Leza dya Amakedona dibapu kusubula ino ntanda, penepa ke bika? Penepa ke būmi bupya bwa ntumbo bukashilula. Boba bakapanda ku Amakedona, bapwile kala kukōkela ku buludiki bwa Leza, bakatwejibwa mu ntanda impya. Kino kikekalanga kitatyi kya nsangaji kashāa mu mānga yonso ya muntu, mwanda Leza ukapungulwila byabuyabuya bilumbuluke pa muzo wa muntu!
2 Boba bakapanda, bendejibwa na Bulopwe bwa Leza, bakashilula kulongolola paladisa. Bukomo bwabo bakebwingidija ku mingilo yakubulwa kwisakila ikamwena’mo bantu bonso biyampe. Ntanda ikashilula kwalamunwa ke kikalo kilumbuluke kya ndoe ne maloa kya muzo wa muntu.
Boloke Bukapingakena Bubi
3. I kusengibwa’ka kukasengibwa bantu kinondanonda na Amakedona?
3 Byonso bino bikabwanika mwanda ntanda ya Satana ikonakanibwa. Bintu byonso bileta nkalañani kebikekala’kopo, kifwa bipwilo byabubela, bitango bya bantu, ne imbikalo mine. Bisela bya Satana bipupwa mwanda wa konakanya bantu bikekala kutupu’byo; ne bitango byonso byadi bilupula’byo bikatukila jimejime pamo na ngikadilo ya Satana. Langa’po bidi: luvula lonso lwa bulembe lwa ntanda ya Satana ke kutupu’lo! Bine, kuno kukekala kunyongololwa kukatampe kashāa!
4. Shintulula kwalamuka kukekala’ko mu myanda itala bufundiji.
4 Kupwa milangwe ya kyonakanya ya mabikavu a bantu ikapingakanibwa na bufundiji būbaka butamba kudi Leza. ‘Bobe bana bonso bakekalanga bantu bafundijibwe na Yehova.’ (Isaya 54:13) ‘Binebine pano panshi pakayula buyuki bwa kuyūka Yehova pamo’nka bwa mema ayuja kalunga-kamema,’ mwanda mwaka ne mwaka, bantu bakafundijibwa buno bufundiji bwakubulwa kabi. (Isaya 11:9) Bantu kebakefundepo monka bintu bibi, ino “bekadi ba panopantanda ba[ka]lombolwa boloke.” (Isaya 26:9) Bantu bakekalanga na milangwe ne bilongwa byūbaka dyuba dyonso.—Bilongwa 17:31; Fidipai 4:8.
5. I kika kikafikila bubi ne bantu babi bonso?
5 Papo kekukekalapo butapani, bukalabale, butumbula, bwivi, nansha bupolapola. Kutupu kadi ukasusuka pangala pa bilongwa bibi bya bakwabo. Nkindi 10:30 unena’mba: “Moloke kakavilulwapo: Ino bapupakane kebakekalangapo mu ntanda’ya.”
Kujokejibwa kwa Bukomo bwa Ngitu Bubwaninine
6, 7. (a) I bintu’ka bibi bikafudijibwa na buludiki bwa Bulopwe? (b) Yesu wēkilombwele muswelo’ka paādi ukidi pano pantanda?
6 Mu ntanda impya, mukatalulwa bibi byonso byālupukile ku butomboki bubajinji. Kifwa, buludiki bwa Bulopwe bukatalula misongo ne bununu. Dyalelo, nansha shi wikale na bukomo bwa ngitu buyampe muswelo’ka, ino na bubine kya mfulo poenda ununupa ne meso obe nao enda ekala na kafi, meno apwa mu kanwa, matwi keapuakana, lukoba lwenda lukonyangala, bya ndá byenda bizoza, ne byofula ku kufwa.
7 Ino bino byaso byonso byotwāpyene ku bambutwile betu babajinji bisa kutukila’nka panopano. Lelo ubavuluka byālongele Yesu paādi ukidi pano pantanda bilombola mukekadila bukomo bwa ngitu? Bible usekununa’mba: “Kwaīle kwādi bibumbo bikatampe bya bantu, baleta ne bilema bilemene maulu, ne bampofu, ne batumama, ne babulema, ne bangi bangi bakwabo ke bebēla pa maulu a Yesu, nandi webapwija. Walenga’tu ne bibumbo bya bantu ke batendela ne kutendela pa kumona bakamama banena, ne babulema ke batuntulu, ne bilema bya maulu nabyo ke byenda panshi, ne bampofu nabo ke bamone.”—Mateo 15:30, 31.
8, 9. Lombola mukekadila nsangaji mu ntanda impya pakapebwa monka bantu bukomo bwa ngitu bubwaninine.
8 I nsangaji mikatampe bine ikekalwa nayo mu ntanda impya pakekala misongo yonso ke kutupu’yo! Kutupu kadi kwikonda na masusu a bu kabole wabelabela. “Mwikadi kakanenapo’mba: Nabela.” “Penepa kadi meso a bampofu akapūtulwa, ne matwi a babitwi akajikulwa. Ponkapo usunkuta ukatumbuka’nka bwa kasha kalume, ne ludimi lwa kamama lukembanga.”—Isaya 33:24; 35:5, 6.
9 Mwene ikekala nsangaji mikatampe pa kulanguka lubanga ne lubanga mukenke mu ngitu? Banunu babulwe’po kukasepelela pa kukemona bajokelejibwa ku bukomo bwa busongwanzele ne kufikila pa bubwaninine bwādi na ba Adama ne Eva ku ngalwilo? Mulao wa mu Bible i uno: “Umbidi wandi ukafufuma kutabuka wa bwanuke; witolela ku mafuku a busongwalume bwandi.” (Yoba 33:25) Bine tukasangala byamwiko potukakusa makalashi, bikolo bya kwivwanina’ko, makonkota, tukinga twa bisheta, ne malawa! Mpitalo, bamuñanga, ne bondapi ba meno bene ketukekalapo nabo mvubu.
10. I kika kikafikila lufu?
10 Bantu bakasepelela buno būmi bwa ngitu bulumbuluke kebakābilapo lufu. Kadi bine kebakafupo, mwanda bantu kebakamweshibwapo monka malwa na kubulwa kubwaninina ne lufu byobāpyene. Kidishitu ukabikala “bulopwe poso apwe bidi kunyantyidila bonso bakumushikwa. Wanshikani wafulako kukavutakanibwa i lufu.” “Kyabuntu kya Leza i būmi bwa nyeke.”—1 Kodinda 15:25, 26; Loma 6:23; tala ne Isaya 25:8.
11. Kusokwelwa ulombwele mu kīpi byabuyabuya bya ntanda impya muswelo’ka?
11 Mukanda wa mfulo mu Bible wisambila mu kīpi pa byabuyabuya bikapāna Leza walusa ku kisaka kya muntu mu Paladisa, amba: “Leza ukapampula impolo yonso mu meso abo; ne lufu nalo kelukēkalakopo dikwabo kadi, mhm, nansha kuyoyokota miyoa, nansha kudila kwine, nansha misongo mīne mpika. Bintu bibajinji bibatukidila.”—Kusokwelwa 21:3, 4.
Bafwe Abajokela ku Būmi
12. Yesu wālombwele namani bukomo bwa kusangulañana bwāmupele Leza?
12 Yesu kāundapilepo’nka babela ne kukomeja babulema kete, mhm, walongele bivule. Wālupwile ne bantu mu bibundu, bāikala ke bōmi. Pa kino, wālombwele bukomo bwakwanwa bwa kusangulañana bwāmupele Leza. Lelo ubavuluka byāpityile pāendele Yesu ku njibo ya muntu umo wāfwidilwe wandi mwana mwana-mukaji? Yesu wānene nsongwakaji ufwile amba: “Abe nsongwakaji, nakunena languka.” Byāpita namani? “Mwana walanguka ne kulanguka kaenda.” Bantu bādi’po pa kumona namino, “nabo badi ke batendela pakatampe pene’tu.” Nsangaji yabo yādi mikatampe byamwiko!—Mako 5:41, 42; tala ne Luka 7:11-16; Yoano 11:1-45.
13. I bantu ba muswelo’ka bakasangulwa?
13 Mu ntanda impya, “kusanguka kwa bafu kudiko, kwa boloke, ne bampikwa koloka kumo.” (Bilongwa 24:15) Mu kine kitatyi’kyo Yesu ukengidija bukomo bumupele Leza bwa kusangula bafwe, mwanda aye mwine wānene’mba, “Ami uno ne lusangukilo ne būmi. Yewa ulombola lwitabijo mudi ami, nansha shi wafu, ukāya ku būmi.” (Yoano 11:25, NW) Kadi monka amba: “Bonso badi mu bibundu bivulukwa [bavulukwa na Leza] bakevwana diwi dyandi [Yesu] ne kutamba’mo.”—Yoano 5:28, 29, NW.
14. Eyo lufu shalo kelukekala’kopo dikwabo, ino i bintu’ka bikwabo bikafundulwa’ko?
14 Ikekala nsangaji ya kashāa pano pantanda ponsololo, pa kukamona bibumbo bya bantu bāfwile bajokela ku būmi, belunga monka na baswe babo! Kekukekalapo misapu iletela boba bakapanda bulanda amba kansangwa waala walala. Ino kukekala myanda mishile na ino: misapu ya bantu bakisangulwasangulwa ikapāna nsangaji ku baswe babo. Papo madilo, bisokelo bya mfu, mobo a bisokelo, nansha bibundu kebikekala’kopo!
Ntanda ya Ndoe Yabinebine
15. Bupolofeto bwa Mika bukafikidila abo bonso namani?
15 Ndoe yabinebine ikekala mu myanda yonso ya umbūmi. Mavita ne bealenga bene, ne matyapu apunga mata bikekala ke kutupu’byo. Mwanda waka tunena namino? Mwanda kwiketa kwa palapala kwa mizo, kwa tubila, ne misaka kekukekala’kopo. Papo, binebine “muzo keukatalulapo kipete pa muzo mukwabo, ehe, nansha kulombola bulwi monka nyeke, ehe.”—Mika 4:3.
16. Leza ukalonga namani mavita akekale ke kutupu’o?
16 Kino kikokeja kumweka bu kitulumukwa bininge mwanda mānga ya bantu i mitādilwe na mashi amwangwamwangwa ku mavita. Bidi namino mwanda muzo wa muntu i mubikalwe na buludiki bwa bantu ne bademona. Ino ivwana bikalongeka mu ntanda impya, pakaludika Bulopwe: “Iyai, mubandile mīngilo ya Yehova, . . . Watukija mavita ne ku mfulo ya ntanda; utyumunanga buta, ne mukobe nao watempula’o bipindi bibidi; wasōka makalo [a mavita] pa mudilo.”—Mitōto 46:8, 9.
17, 18. Lelo i kipwano’ka kikekala na bantu ne banyema mu ntanda impya?
17 Bantu bakekala mu ndoe ne na banyema, mobādi bekadile mu Edena. (Ngalwilo 1:28; 2:19) Leza unena’mba: “Kabidi mu dyodya difuku nkebapwanya kipwano ne banyema ba muntanda, ne na byoni bya mūlu, ne na bintu bilandala bya panshi; ebiya . . . nkebekadija na mutyima-ntenke.”—Hosea 2:18.
18 Ino ndoe ikafika pa ludingo’ka? “Mpumpi ukekalanga ne kana-kamukōko pamo, ngé nandi ukalāla ne kana-kambuji pamo; kadi mwana-ñombe ne ntambo-mwana ne nyema munune bikekalanga pamo; ino kāna katyetye kakebyendejanga.” Nyema kakaletapo kyaka ku muntu nansha ku nyema mukwabo. Nansha ke “ntambo ukadyanga biyombo’nka bwa ñombe-mulume”!—Isaya 11:6-9; 65:25.
Ntanda Myalamunwe ke Paladisa
19. Lelo ntanda ikālamunwa ke kika?
19 Ntanda yonso mituntulu ikālamunwa ke paladisa, kīkalo kya muzo wa muntu. O mwanda Yesu wālaile muntu wāmwitabije amba: “Ukēkalanga nami mu Paladisa.” Bible unena’mba: “Muntanda mutuputupu ne panshi pōmu bikasangala, ne ntanda yampikwa bumeni ikasepelela ne kutōya buluba pamo bwa diluba diyampe. . . . mwanda muntanda mutuputupu mema akalondomoka, ne tuminonga tudi mu ntanda yampikwa bumeni.”—Luka 23:43; Isaya 35:1, 6.
20. Mwanda waka nzala keikamweshapo bantu malwa dikwabo?
20 Mu Bulopwe bwa Leza, nzala keikasusulapo kadi midiyo ya bantu. “Kukēkalanga bungibungi bwa mebele panopantanda peulu pa ngulu.” “Mutyi wa budimi ukapana bipa byao, ne nshi ikapana ntundubuko yayo, ebiya ikekala ne mutyima-ntenke muntanda yayo.”—Mitōto 72:16; Ezekyele 34:27.
21. Bantu bakubulwa mobo, tumitampwa na nkonyi ne mikenza ya byaka, lelo bikekala namani?
21 Kekukekalapo bulanda, bantu bakubulwa mobo, tumitampwa na nkonyi nansha mikenza ya bipolapola. “Bakōbaka mobo ne kwikala monka; kadi bakadima madimi a mañanza ne kudya bipa byayo. Kebakōbakapo amba ungi ekalemo, ehe; kadi kebakadimapo amba ungi adyeko, ehe.” “Bakashikata, ense munshi mwa muñanza wandi, ense munshi mwa muñanza wandi, kadi ne ense munshi mwa mukuyu wandi, ense munshi mwa mukuyu wandi; nansha umo ukebalengejapo moyo.”—Isaya 65:21, 22; Mika 4:4.
22. Bible ulombolanga namani madyese akaleta buludiki bwa Leza?
22 Mu Paladisa, bantu bakeselwa madyese a kwikala na bino bintu byonso ne bikwabo’po. Mitōto 145:16 unena’mba: “Abe [Leza] ubalanga kuboko kobe, wikutyija mityima ya bintu byonso byumi.” O mwanda ke kya kutulumukapo panena bupolofeto bwa mu Bible amba: “Bakikōkeji bakapyananga ntanda; kadi bakēsangaja mu bungi bwa ndoe . . . Boloke bakapyananga ntanda, ne kwikala monka nyeke.”—Mitōto 37:11, 29.
Kufundulwa kwa Bintu bya Kala
23. Bulopwe bwa Leza bukafundula muswelo’ka masusu onso āsuswilwe bantu?
23 Buludiki bwa Bulopwe bwa Leza bukafundula bintu byonso byakyoneja byālongelwe ku muzo wa muntu mu bula bwa myaka tununu tusamba. Nsangaji ya mu kine kitatyi’kya ikabulankanya masusu onso adi ekonda na bantu. Būmi kebukavutakanibwapo na milafwe ya malwa āmwenwe. Milangwe ne bilongwa byūbaka byobikekala ke būmi bwa bantu bwa difuku ne difuku, bikajimankanya bityebitye milafwe yonso isansa mutyima.
24, 25. (a) I kika kyānene Isaya amba kikafikidila? (b) Mwanda waka tukulupile amba tukela milafwe ku masusu a kala nabyanabya’tu?
24 Leza wītutele mutyima unena’mba: “Talapo bidi, byo mpanga madiulu mapya [umbikalo umpya wa mūlu ukabikala pa bantu] ne ntanda mipya [muzo wa bantu boloke], kabidi bintu bya kala kebikavulukwapo, nansha kwikalapo ku mutyima kwine mpika. Ino nanshi sangalai ne kusepelela nyeke mu kyokya kyo mpanga ami.” “Panopanshi ponsololo patalala nyā, padi senene she-e; [bantu bela nsadi ya tusepo].”—Isaya 14:7; 65:17, 18.
25 Papo Leza, na Bulopwe bwandi, ukatalula ngikadilo mibi yonsololo ke milāle myaka kapwila. Mu bula bwa myaka yonso nyeke, Leza ukelombola’mba bine witūtele mutyima bikatampe, uketupungulwila madyese akajimankanya milangwe ya masusu otwāsusukile pa kala. Malwa onso otwāmwene akavulukwa nabyanabya’tu, shi tubaela’ko milafwe.
26. Mwanda waka Leza uketupala mpalo pa mwanda wa masusu onso otwāsusukile?
26 Uno o muswelo uketupala Leza mpalo ya masusu otūminina mu ino ntanda. Aye uyukile amba kubutulwa kotubutulwa bakubulwa kubwaninina ke kilubo kyetupo, mwanda twāpyene’ko ku bambutwile betu babajinji. Ke batwepo bene bāsakile amba tubutulwe mu ntanda ya Satana, mwanda shi ba Adama ne Eva bādi amba balamine kikōkeji kyabo, longa tubutwidilwe mu paladisa. O mwanda Leza, pa lusa lwandi, uketulongela bivule bipityile ne pa kwitupala mpalo ya malwa otwāmweshibwe pa kala.
27. I bupolofeto’ka bukafikidila mu muswelo utendelwa mu ntanda impya?
27 Mu ntanda impya, muzo wa muntu ukapebwa bwanapabo bunenenwe’po mu Loma 8:21, 22 amba: “Bipangwa abyo bīne bikakūlwanga ku bupika bwa kubola, nabyo ke byana bya bene bya ntumbo bwa bāna ba Leza. Ke-twi-bantu tuyūkile’mba, bipangwa byonsololo bibinzanga, nabyo i bikwatwe ne misongo ne pano pēne.” Papo ye pakamona bantu kufikidila kwa ino milombelo ya amba: “Bulopwe bobe b[wiy]e. Kiswamutyima kyobe kilongeke pano panshi enka mo kikadile mulu.” (Mateo 6:10, MB) Ngikadilo yakutendelwa ikekala mu Paladisa pano panshi ikalombola mwikadile yoya idi mūlu.
[Bifwatulo pa paje 23]
Mu ntanda impya, banunu bakekala monka na bukomo bwa bunsongwanzele
[Kifwatulo pa paje 24]
Misongo yonso ne bulema bwine bikafundulwa mu ntanda impya
[Kifwatulo pa paje 25]
Mu ntanda impya, bafwe bakasanguka ke bōmi monka
[Kifwatulo pa paje 26]
‘Kebakefundepo divita nansha dimo’
[Bifwatulo pa paje 27]
Bantu ne banyema bakekala mu ndoe ya kamfula-nkonko mu Paladisa
[Kifwatulo pa paje 27]
‘Leza ukabāla kuboko kwandi ne kwikutyija kwabila kwa kintu kyo-kyonso kyūmi’
[Kifwatulo pa paje 28]
Bulopwe bwa Leza kebuketupalapo’nka mpalo kete, buketulongela bivule pa mwanda wa malwa otwāmweshibwe pa kala