Kipindi Kibajinji—Bitōkeji bya Mwinya​—Bikatampe ne Bityetye

“Kashinda ka boloke kadi pamo’nka bwa mwinya weñenya to-o, wenda ukamba kweñenya, ne kweñenya, kufika enka ne mubukata mwa dyuba.”​—NKINDI 4:18.

KUKWATAÑANA na Nkindi 4:​18, bukamoni bwa tunangu twa Leza bulombola’mba, kusokwelwa kwa bubinebine bwa kumushipiditu kwendanga kulombolwa bityebitye kupityila ku bitōkeji bya mwinya. Mu kishinte kyabadikile, twamwene muswelo wāfikidile kino kisonekwa mu kitatyi kya batumibwa. Shi myanda mikatampe yonso ya bubinebine bwa Bisonekwa yāsokwelwe patōka yonso pamo, longa yāletele kavutakanya ne fukutu​—mukatampe pamo bwa mfindi ya pa kulupuka mu muta kutambila mu mwinya ukelema bininge. Pakwabo kadi, bubinebine busokolwanga bityebitye bwendelelanga na kuningija lwitabijo lwa bakristu. Abo bukelemejanga lukulupilo lwabo bininge kadi butōkejanga tōo dishinda dyobafwaninwe kulonda.

“Umpika Wabinebine ne Wamanwa”

² Mu kitatyi kya batumibwa, Yesu Kristu wātongele kupa bitōkeji bibajinji bya mwinya ku balondi bandi mu muswelo utabukile ñeni ya bantu. Tudi na bimfwa bibidi bya uno mwinya: Pentekosa mu mwaka wa 33 K.K. ne kwalamuka pa mutyima kwa Konilusa mu mwaka wa 36 K.K. Mafuku pa kupitapo, Kristu wātongele kwingidija kitango kya bantu, pamo’nka na mwātobele butobo’mba: “Lelo yewa umpika [wabinebine ne wamanwa, NW] i ani? ukapebwa kipango kudi mfumwandi amba: Undamine, ulēlamo ne babidibwa pa [kitatyi kifwaninwe, NW]. Dyese ne dyese dyandi! yewa umpika ukalonga’nka namino, ne bikamutāna mfumwandi pa kujoka. I binebine byo nemunena’mba, ukamubīkanga ke kalama wa lupeto lwandi lonso.” (Mateo 24:​45-47) Uno umpika kakokejapo kwikala enka muntu umo kasuku kandi mwanda wādi ufwaninwe kupāna bidibwa bya kumushipiditu tamba kitatyi kyāshilwile kipwilo kya bwine-Kristu mu Pentekosa kufika ne pāile Mfumwetu, Yesu Kristu, kumubala lubalo. Bukamoni bulombola’mba kano kakibumbo ka umpika wabinebine ne wamanwa kabundilwe na bakristu bashingwe-māni bonso bu kibumbo kikidi pano panshi mu kitatyi kyonso kisheleko.

³ I bani bādi babadilwa mu bengidi babajinji ba mu kakibumbo ka umpika wabinebine ne wamanwa? Umo umbukata mwabo wādi mutumibwa Petelo, wātele mutyima ku lubila lwa Yesu lwa’mba: “Kadishe mikōko yami.” (Yoano 21:17) Mu bengidi bakwabo babajinji ba mu kakibumbo ka umpika mwādi Mateo, wāsonekele Evanjile itelwa pa dijina dyandi, ne Polo, Yakoba, ne Yuda, bāsonekele mikanda ya kubukomo bwa mushipiditu. Mutumibwa Yoano, wāsonekele dibuku dya Kusokwelwa, Evanjile yandi, ne mikanda yandi, wādi monka umo wa mu bengidi ba mu kakibumbo ka umpika wabinebine ne wamanwa. Bano bana-balume bāsonekele mikanda idi mu Bible kukwatañana na musoñanya wa Yesu.

⁴ Shi kibumbo kyonso kya bashingwe-māni, nansha shi bekalanga mu kipindi’ka pano pantanda, abo bonso i bengidi ba mu kakibumbo ka umpika, lelo ba “kipango” i ba ani? I abo bonka bashingwe-māni inoko bamwenwe mu muswelo ungi​—bu muntu ne muntu pandi. Eyo, nansha byobadi muntu ne muntu pandi abo bonso badi mu kakibumbo ka “umpika,” nansha mu “kipango,” mungya muswelo obapāna bidibwa bya kumushipiditu nansha kwibidya. Kimfwa: Mutumibwa Petelo utela mikanda ya Polo, pamo’nka na mokilembelwe mu 2 Petelo 3:​15, 16. Na kwītanga, Petelo umweka bu umo wa mu ba kipango wādi udya ku bidibwa bya kumushipiditu byāletelwe na Polo mwimaniji wa kakibumbo ka umpika.

⁵ Pa kino, dibuku Le Royaume millénaire de Dieu s’est approché dinena’mba: “Tamba kitatyi kyādiko kakibumbo ka ‘umpika wabinebine ne wamanwa’ ne mokāingidile umbula bwa tutwa twa myaka pakupwa kwa lufu lwa batumibwa ba Mfumwetu Yesu Kristu, ketudipo na nsekununi mishīle, mhm. Kimweka’mba lukongo lumo lwa kakibumbo ka ‘umpika’ lwādishishe lukongo lwālondelepo. (2 Temote 2:2) Ino mu kipindi kyabubidi kya mu myaka ya tutwa 19 kwādi bantu bakwakamwa Leza bādi basenswe bidibwa bya kumushipiditu bya mu Mukanda Ukola ne bādi basangela kudya’byo . . . Tulasa twa bwifundi bwa Bible . . . twābundilwe ne twāendelele kumeso mu kwivwanija bubinebine bwa pakitako bwa mu Bisonekwa Bikola. Bantu bakubulwa budimbidimbi kadi bakubulwa kwisakila kamweno ka abo bene ba mu bano befundi ba Bible bādi na kampeja bukidi ka kupāna ku bantu bakwabo bino bipindi bya bidibwa bya kumushipiditu bileta būmi. Bādi na mushipiditu wa kikokeji wa ‘umpika’ wātongelwe mwanda wa kupāna ku ba mu ‘kipango’ ‘bidibwa’ bisakibwa bya kumushipiditu ‘pa kitatyi kifwaninwe.’ Bādi na ‘manwa’ pa kusansanya’mba kine’kya kyokyādi kitatyi kibwanine ne kifwaninwe ne pa kujingulula muswelo mulumbuluke wa kupānina bidibwa. Bālongele buninge mwanda wa kwibipāna.”​—Paje 344-345.a

Bitōkeji Bibajinji bya Mwinya mu Kino Kyetu Kitatyi

⁶ Bukamoni bukatampe kutabuka butala pa boba bāingidijibwe na Yehova mwanda wa kuleta uno mwinya wa kumushipiditu wenda ukamba bityebitye, i bwa’mba kebādipo betumbika abo bene. Ngikadila yādi na C. T. Russell, mwimaniji umbajinji wa Sosiete Watch Tower, yādi ya’mba Mfumwetu wādi usangela kwingidija manwa abo a kwityepeja. Pa mwanda utala mutonko wādi umutuka balwana nandi, Tutu Russell wāyukije na bukomo bonso’mba aye kābundilepo “Bantu ba Russell” ne amba kekwādipo kintu nansha kimo kya “Lufundijo lwa Russell.” Ntumbo yonso yādi imwendela Leza.

⁷ Pa kubandaula bipa byālupukileko, kepadipo nansha kyakutatēna’mba mushipiditu sandu wa Yehova wādi uludika bukomo bwādi bulonga Tutu Russell ne boba bādi bengila nandi pamo. Bāletele bukamoni bwēbayukenye bu umpika wabinebine ne wamanwa. Nansha shi bakulumpe bavule ba bipwilo ba mu kine kitatyi’kya bādi bafwatakanya kwitabija’mba Bible i Kinenwa kya Leza kya kubukomo bwa mushipiditu ne amba Yesu i Mwana Leza, bāitabije mfundijo yabubela, ya Ki-babiloni, kimfwa Busatu-Busantu, kubulwa kufwa kwa muya wa muntu, ne masusu a nyeke. Na kulama mulao wa Yesu, kyādi kyendelemo binebine ku mushipiditu sandu kuludika bukomo bwa kwityepeja bwādi bulonga Tutu Russell ne boba bādi bengila nandi pamo bwālengeje bubinebine bweñenye bininge kupita mokyādi kikadile pakala. (Yoano 16:13) Bene Befundi ba Bible bashingwe-māni’ba bālombwele bukamoni’mba bine bādi kipindi kya kakibumbo ka umpika wabinebine ne wamanwa, upelwe mwingilo wa kupāna bidibwa bya kumushipiditu ku ba kipango kya Mfumwetu. Buninge bwabo bwādi bukwashi bukatampe mu kubungakanya bashingwe-māni.

⁸ I mwanda mukatampe pa kumona muswelo wākweshe Yehova pakatampe, kupityila ku mushipiditu sandu, bano Befundi ba Bible babajinji na kitōkeji kya mwinya. Dibajinji, bālombwele patōka na kusumininwa konso’mba Umpangi udiko ne amba udi na dijina dyandi dyabunka Yehova. (Mitōto 83:18; Loma 1:20) Bājingulwile’mba Yehova udi na ngikadila milumbuluke mikatampe ina​—bukomo, boloke, tunangu, ne buswe. (Ngalwilo 17:1; Kupituluka 32:4; Loma 11:33; 1 Yoano 4:8) Bano bakristu bashingwe-māni bālombwele patōka’mba Bible i Kinenwa kya Leza kya kubukomo bwa mushipiditu kadi, i bubinebine. (Yoano 17:17; 2 Temote 3:​16, 17) Kupityidila, bālombwele’mba Yesu Kristu, Mwana Leza, wāpangilwe ne amba wāpene būmi bwandi bu kinkūlwa mwanda wa kukūla muzo onso wa muntu. (Mateo 20:28; Kolose 1:15) Mushipiditu sandu, keudipo nansha kubwipi kwa kwikala’o muntu wabusatu wa mu Busatu Busantu, bēujingulwile’mba i bukomo bwa Leza bwingila.​—Bilongwa 2:17.

⁹ Befundi ba Bible bājingulwile patōka’mba muntu kadipo na muya keufwanga, ino aye mwine ye muya ufwanga. Bājingulwile’mba “mpalo ya bubi i lufu,” ke masusu a nyekepo, kekudipo kifuko nansha kimo kitelwa bu kalunganyembo katēma mudilo. (Loma 5:12; 6:23; Ngalwilo 2:7; Ezekyele 18:4) Pakwabo kadi, bājingulwile patōka’mba lufundijo lwa kwialamuna ke enkapo mwanda wa kubulwa kukwatañana na Bisonekwa, ino alo lonso keludipo na kitako kilombola bukamoni bumweke. (Ngalwilo, shapita 1 ne 2) Bājingulwile kadi’mba Bible upāna milao ibidi​—mulao wa kwenda mūlu utala pa balondi ba Yesu 144 000 bashingwe-māni bamulonda mu lwayo lwandi, ne mulao wa paladisa pano pantanda utala pa “kibumbo kikatampe” kekikokejika kubalwa kya “mikōko mikwabo.” (Kusokwelwa 7:9; 14:1; Yoano 10:16) Bano Befundi ba Bible babajinji bājingulwile’mba ntanda ikekalangako nyeke ne keikasokwapo mudilo, pamo na mwikifundijija bipwilo bivule. (Musapudi 1:4; Luka 23:43) Bēfundile kadi’mba kujoka kwa Kristu kekukamonwepo na meso ne amba ukafikidijanga butyibi pa mizo ne kutūlako paladisa pano pantanda.​—Bilongwa 10:42; Loma 8:​19-21; 1 Petelo 3:18.

¹⁰ Befundi ba Bible bēfundile’mba lubatyijo lukwatañene na Bisonekwa, ke lwa kusampilapo bana batyetye mema, ino kukwatañana na musoñanya wa Yesu udi mu Mateo 28:​19, 20, i kutokenya mu mema bantu badi na lwitabijo bafundijibwe. Bāmwene’mba kwishila kwa mu kipwilo, bakata ba kipwilo wabo mutamba balondi bitupu nabo wabo mutamba, kekudipo na kitako mu Bisonekwa. (Mateo 23:​8-10) Ino, bakristu bonso bafwaninwe kwikala basapudi ba myanda miyampe. (Bilongwa 1:8) Befundi ba Bible bāitabije’mba Kivulukilo kya lufu lwa Kristu kifwaninwe kuvulukwa musunsa umo pa mwaka, mu 14 Nisane. Pakwabo kadi, bāmwene’mba Pasaka i difuku dikōkolokwanga bajentaila. Kutentekelapo, bano bashingwe-māni bādi bakulupile na mutyima umo amba Leza wādi ukwatakanya mwingilo wabo, omwanda kebādipo bakokeja nansha dimo kusela milambu. (Mateo 10:8) Tamba kitatyi kya kunyuma, bājingulwile’mba bakristu bafwaninwe kwiendeja umbūmi kukwatañana na misoñanya ya mu Bible, kubadilamo ne kutamija bipa bya mushipiditu sandu wa Leza.​—Ngalatea 5:​22, 23.

Bitōkeji bya Mwinya Byenda Bikamba

¹¹ Nakampata, tamba mwaka wa 1919, bengidi ba Yehova beselwanga madyese na bitōkeji bya mwinya byenda bikamba. Kitōkeji kya mwinya kikelema bininge kyāeñenye ku kitango kyālongelwe mu mwaka wa 1922 ku Cedar Point byādi tutu J. F. Rutherford, mwimaniji wabubidi wa Sosiete Watch Tower, uningila na bukomo bonso’mba kiselwa kibajinji kya bengidi ba Yehova i kya ‘kusapula, kusapula, kusapula Mulopwe ne bulopwe bwandi’! Enka na mokyānenenwe, mu mwaka wālondelepo, mwinya weñenya wāletele kitōkeji pa lukindi lwa mikōko ne bambuji. Kyāmwekele’mba buno bupolofeto bwādi bufwaninwe kufikidila mu difuku dya Mfumwetu mu kino kyetu kitatyi, ino ke mu Bulopwe bwa Myaka Kanunupo, pamo na mokyādi kilangilwa pakala. Mu Bulopwe bwa Myaka Kanunu, banababo na Kristu kebakabelangapo, ne kufungwa mu bifungo kwine mpika. Penepo, kumfulo kwa Bulopwe bwa Myaka Kanunu, ke Yesu Kristu po, ino i Yehova Leza ukatyiba mambo.​—Mateo 25:​31-46.

¹² Mu mwaka wa 1926, kitōkeji kikwabo kyeñenya kya mwinya kyālombwele’mba divita dya Amakedona kedikekalapo dya butomboki bwa bisaka, pamo na mwādi mulangila Befundi ba Bible pakala. Ino, dikekala divita mukalombola Yehova bukomo bwandi patōkelela mwanda wa bantu bonso bakayukilepo’mba aye i Leza.​—Kusokwelwa 16:​14-16; 19:​17-21.

Nowele​—Difuku Dikōkolokwanga Bajentaila

¹³ Mafuku matyetye pa kupitapo, kitōkeji kya mwinya kyālengeje Befundi ba Bible baleke kuvuluka Nowele. Kumeso kwa kine kitatyi’kya, Nowele wādi uvulukwa nyeke na Befundi ba Bible kujokoloka ntanda yonso, ne kuvulukwa kwa Nowele kyādi kitatyi kya masobo abinebine ku kitako kimanine mingilo ku Brooklyn. Ino mwenda mafuku bājingulwile nabubinebine’mba kibidiji kya kuvuluka difuku dya 25 dya kweji wa Dikumi ne tubidi kyādi kya bajentaila ne kyātongelwe na Bipwilo bipondoke bya Ki-kristu mwanda wa kutweja bajentaila mu bipwilo bukidibukidi. Pakwabo kadi, kyāmwekele’mba Yesu kābutwilwepo mu buyo, mwanda mu kitatyi kya kubutulwa kwandi, bakumbi bādi badisha luombe lwabo mu misanza​—kintu kyokebādipo bakokeja kulonga mu kweji wa Dikumi ne tubidi. (Luka 2:8) Inoko, Bisonekwa bilombola’mba Yesu wābutwilwe kubwipi na 1 kweji wa Dikumi. Befundi ba Bible bājingulwile monka’mba bantu batelwa bu bana-balume ba tunangu, bākapempwile Yesu kubwipi kwa myaka ibidi kupwa kwa kubutulwa kwandi, bādi bajentaila ba majende.b

Dijina Dipya

¹⁴ Mu mwaka wa 1931, kitōkeji kya mwinya wa bubinebine kyāsokwedile bano Befundi ba Bible dijina dibafwaninwe dikwatañene na Bisonekwa. Bantu ba Yehova bājingulwile’mba kebādipo bafwaninwe kwitabija majina a kafutululo ādi ebenika bakwabo, kimfwa dya bu Bantu ba Russell, Bantu Basapula Misanya ya Bulopwe bwa Myaka Kanunu, ne dya bu “bantu batuna kalunganyembo ka mudilo.”c Ino bāshilwile kadi kujingulula’mba dijina dyobēinikile abo bene dya bu​—Befundi ba Bible Kujokoloka Ntanda Yonso—​kedyādipo dibafwaninwe senene. Bādi batabukileko kulampe kwine befundi ba Bible. Kadi, kwādi bantu bavule bādi befunda Bible, inoko bādi beshīle bininge na Befundi ba Bible.

¹⁵ Lelo Befundi ba Bible bāfikile namani ku kwikala na dijina dipya? Kepadi myaka mivule, Kiteba kya Mulami kitumbijanga dijina dya Yehova. Omwanda, kyādi kyendelemo bininge ku Befundi ba Bible kwitabija dijina didi mu Isaya 43:10 amba: “E mwanenena Yehova namino amba: Banwe mwi bami batumoni, ne mwingidi wami o natonga, amba muyukidije ne kungitabija, ne kwivwanija’mba: ami ne aye enka. Kekwadipo wambadikidile kubumbwa kudi Leza kumeso ami, nansha umo mwine, nansha wakunondapo mwine kakekalakopo.”

Kubingija ne “Kibumbo Kikatampe”

¹⁶ Mu dibuku dyabubidi dya dibuku Vindication (kubingija), dyālupwilwe na Sosiete Watch Tower mu mwaka wa 1932, mudi kitōkeji kimo kya mwinya kyālombwele’mba bupolofeto bwa kujokejibwa bwāsonekele Isaya, Yelemia, Ezekyele, ne bapolofeto bakwabo kebwādipo bufunkila (pamo na mokyādi kilangilwa pakala) pa Bayuda ba kungitu bājokele mu Paleshitina bakubulwa lukulupilo ne bādi na milangwe ya kipolitike. Ino amba, buno bupolofeto bwa kujokejibwa, bwāfikidile pa kipindi kityetye pājokele Bayuda kutamba mu bupika bwa mu Babiloni mu mwaka wa 537 K.K.K., bwāfikidile mu kipindi kikatampe kitatyi kya kunyongololwa ne kujokejibwa kwa Isalela wa kumushipiditu mu mwaka wa 1919 ne na kutundubuka kwa paladisa wa kumushipiditu musepelela bengidi ba Yehova babine dyalelo.

¹⁷ Myaka ya kunyuma’i, bitōkeji bya mwinya byālombwele’mba mpango yamvubu ya Yehova keimaninepo pa kukūla bipangwa, ino imanine pa kubingija bubikadi bwandi. Mutwe wa mwanda wa mvubu mikatampe mu Bible wājingulwilwe bu, kewādipo wisambila pa kinkūlwa, ino pa Bulopwe, mwanda bukabingijanga bubikadi bwa Yehova. Kino kyādi kitōkeji kya mwinya kashaa! Bakristu bādi bepāna kebākidipo kadi na lukulupilo lwa kwenda mūlu.

¹⁸ Mu mwaka wa 1935, kitōkeji kya mwinya weñenya kyālombwele’mba kibumbo kikatampe kitelelwe mu Kusokwelwa 7:​9-17 kekādipo kakibumbo kabubidi ka bakwenda mūlu, mhm. Kyādi kilangilwa’mba bantu batelelwe mu ano mavese bādi bamo ba mu bashingwe-māni boba bādi bakubulwa kwitabija pototo ne omwanda bādi bemene kumeso kwa lupona kyaba kya kushikata pa mpona babikēle bu balopwe ne bu bitobo pamo na Yesu Kristu. Ino nabubine, uno mulangwe wa kwikala na lwitabijo luzelazela keudikopo. Muntu ukokeja kwikala na lwitabijo nansha wakubulwa lwitabijo. Omwanda kyāmwekele’mba buno bupolofeto bwādi bufunkila pa ba mu kibumbo kikatampe kekikokejika kubalwa, batambile mu mizo yonso babungakanibwa panopano ne badi na lukulupilo lwa kukekala pano pantanda. Abo i “mikōko” idi mu Mateo 25:​31-46 kadi i “mikōko mikwabo” idi mu Yoano 10:16.

Musalabu​—ke Kiyukenopo kya Bwine-Kristu

¹⁹ Umbula bwa myaka mivule, Befundi ba Bible bādi batumbija musalabu bu kiyukeno kya bwine-Kristu. Bādi’nka ne na kapelete ka “musalabu-ne-kilukwa.” Munenena Bible King James Version, Yesu wālombele balondi bandi batekune “musalabu” wabo, omwanda bantu bavule bāitabije’mba Yesu wāipaibwe pa musalabu. (Mateo 16:24; 27:32) Kadi kino kiyukeno kyālupwilwe pa kibalu kya julunale Kiteba kya Mulami umbula bwa makumi a myaka.

²⁰ Dibuku Riches, dyālupwilwe na Sosiete mu 1936, dyālombwele patōka’mba Yesu Kristu kāipailwepo pa musalabu, ino pādi pa mutyi moloke swaa, nansha pa mutyi. Kukwatañana na byānene muntu umo walupusa, kishima kya Kigreke (stau·rosʹ) kyalamwinwe bu “musalabu” mu Bible King James Version “kilombola, dibajinji, mutyi moloke swaa nansha mutyi. [Kino kishima] kifwaninwe kushiyañanya na kyelekejo kya bipwilo kya mityi ibidi mikimbakanye. . . . Musalabu umbajinji wāsulukile mu Kaladea wakala, ne wādi wingidijibwa bu kyelekejo kya leza Tamuza.” Kupitako kutōta kingidilwa kyāpopelwe’po Yesu, kyādi kifwaninwe kumonwa na mutyima ufīta.

²¹ Kudi bimfwa bivule bya bitōkeji bya mwinya bikatampe ne bikwabo bikokeja kumonwa bu bityetye. Shi usaka kwisambilapo, tubakulombe utale kishinte kilondako.

[Kunshi kwa dyani]

[Bipangujo]

1. Mwanda’ka bubinebine bwendanga busokolwa bityebitye?

2. I ani wātelelwe na Yesu amba ye wakengidija mwanda wa kupa mwinya wa kumushipiditu ku balondi bandi, ne i ba ani babundile kino kingidilwa?

3. I bani bādi babadilwa mu bengidi babajinji ba kakibumbo ka umpika?

4. Ba “kipango” i ba ani?

5. (a) I kika kyāfikīle umpika umbula bwa tutwa twa myaka kunyuma kwa batumibwa? (b) I kwendelela’ka kwāikeleko mu kipindi kyabubidi kya mu myaka ya tutwa 19?

6. I bukamoni’ka bukatampe bwāmwekele bulombola’mba kusokwelwa kwa bubinebine kwenda kutunduluka?

7. I bukamoni’ka bwāletele Tutu Russell ne bengidi nandi bwālombwele binebine’mba bādi mu kakibumbo ka umpika wabinebine ne wamanwa?

8. I bukamoni’ka bwa pa kitako butala padi Yehova, pa Bible, padi Yesu Kristu, ne pa mushipiditu sandu bwāivwanijibwe senene na Befundi ba Bible?

9. (a) I bubinebine’ka bwāivwanijibwe senene na Befundi ba Bible butala pa muya wa muntu ne kowendanga bilombwelwe mu Bible? (b) I bubinebine’ka bukwabo bwājingulwilwe senene na bengidi ba Yehova?

10. I bubinebine’ka bwēfundile Befundi ba Bible butala pa lubatyijo, pa kukalañana kwa bakata ba kipwilo wabo mutamba, balondi bitupu nabo wabo mutamba, ne pa Kivulukilo kya lufu lwa Kristu?

11. I kitōkeji’ka kyāletelwe kitala pa mwingilo wāpelwe bakristu ne pa lukindi lwa mikōko ne bambuji?

12. I kitōkeji’ka kya mwinya kitala pa Amakedona kyālombwelwe?

13. (a) I kitōkeji’ka kyāletelwe kitala pa bivulukilo bya Nowele? (b) Mwanda’ka mafuku a lubutulo keādipo akivulukwa? (Tentekelapo ne myanda ilombwelwe kunshi kwa dyani.)

14. Mwanda’ka dijina Befundi ba Bible kedyādipo difwaninwe bantu ba Yehova?

15. I dijina’ka dyāitabije Befundi ba Bible mu mwaka wa 1931, ne i mwanda’ka dyendelemo?

16. Mwanda’ka bupolofeto bwa kujokejibwa kebwādipo bufunkila pa kujokela mu Paleshitina kwa Bayuda ba kungitu, ino bufunkila padi ba ani?

17, 18. (a) Mu myaka ya kunyuma, kupityila ku kitōkeji kya mwinya, i kika kyālombwelwe’mba yo mpango mikatampe ya Yehova? (b) I kitōkeji’ka kya mwinya kitala pa Kusokwelwa 7:​9-17 kyāfikile mu mwaka wa 1935?

19, 20. Mwanda waka musalabu ke kiyukenopo kya bwine-Kristu?

21. I mwanda’ka otukabandaula mu kishinte kilondapo?

[Bilembwa bya pa Bifwatulo 13]

C. T. Russell ne balunda nandi bātandawile mwinya wa kumushipiditu, ino ntumbo yonso yāmwendele Yehova

Lelo Ukivulukile’byo?

◻ “Umpika wabinebine ne wamanwa” i ani, ne ba “kipango” i ba ani?

◻ I bitōkeji’ka bibajinji bimo-bimo bya mwinya weñenya mu kino kyetu kitatyi?

◻ Mwanda’ka dijina dipya dya bu ba Tumoni twa Yehova, dyendelemo?

◻ I bubinebine’ka butenga ku mutyima bwāsokwelwe mu mwaka wa 1935?