‘Lupungu lwami i luyampe ne kiselwa kyami nakyo kyonka kipēla’
“Twela[i] mu lupungu lwami lwa bu-umpika, muboile manwa kudi ami.”—MATEO 11:29.
KŌYA mema atalala kumfulo kwa difuku dya kyanga kikomo ne biputumina, nansha kulala tulo tuyampe kupwa kwa lwendo lulampe ne luleta bukōke—bine, kutūkijanga mutyima! Mo mwiumvwenanga muntu kitatyi kyobamutalula kitundu kilēma nansha kitatyi kyobamufwila lusa pamwanda wa bubi ne bilubo byandi. (Nkindi 25:25 Bilongwa 3:19) Kutūkijibwa mutyima na myanda ileta nsangaji uno muswelo, kwitujokejanga ku bunkasa, kadi twikalanga na bukomo bwa kwendelela monka na kwingila.
2 Boba bonso beumvwana bu baputuma na mingilo ne bakōke bakokeja kwiya kudi Yesu, mwanda wibalaya’mba—bakatūkijibwa mutyima. Inoko, mwanda wa kutūkijibwa mutyima mu muswelo wendelemo, kudi kintu kampanda kifwaninwe kulonga muntu na kiswamutyima kyandi. Yesu wānene’mba: “Twela[i] mu lupungu lwami lwa bu-umpika, muboīle manwa kudi ami . . . ebiya nabya mukamonanga mityima mitūke biyampe.” (Mateo 11:29) Luno lupungu lelo i kika? Lutūkijanga mutyima muswelo’ka?
Lupungu Luyampe
3 Byobādi bashikete pamo na babidimye, Yesu ne bemvwaniki bandi bādi bayukile lupungu biyampe bine. Mungya buluji, lupungu i kipingu kilampe kya mutyi kidi na lupanda lwa mitabi ibidi mipapalale munshi, yobapatyikanga mu mashingo a banyema babidi bapume batongelwe kwingila nabo, nakampata bañombe, kwibakutyila pamo mwanda wa kukoka kikasu, dikalo, nansha kiselwa kikwabo kampanda. (1 Samwele 6:7) Mpungu yādi ingidijibwa monka ku bantu. Byādi bipingu bitupu nansha mitembo mikimbakanye pa mapuji kobādi bakutyila biselwa kumfulo na mfulo. Na ino mitembo, babidimye bādi bakokeja kusela biselwa bilēma. (Yelemia 27:2; 28:10, 13) Pamwanda wa bulēmi bwa biselwa ne mwingilo mukomo, pavule lupungu lwādi lwingidijibwa mu Bible bu kyelekejo kya kumuna bantu ne kwibaludika.—Kupituluka 28:48; 1 Balopwe 12:4; Bilongwa 15:10.
4 Ino lelo, lupungu lwādi lwisambila’po Yesu amba boba bādi benda kwadi bepatyike’lo mwanda wa kutūkijibwa mutyima i lupungu’ka? Tuvulukei amba wānene’mba: “Twela[i] mu lupungu lwami lwa bu-umpika, muboile manwa kudi ami.” (Mateo 11:29) Mwifundi i mwana-bwanga. Omwanda nanshi, kwipatyika lupungu lwa Yesu kishintulula kwikala wandi mwana-bwanga. (Fidipai 4:3) Inoko, kino kilomba bivule kupitako enka kuyuka bufundiji bwandi. Kilomba bilongwa bikwatañene na buno bufundiji—kuvuija mwingilo wālongele ne kwikala na būmi bukwatañene na bwādi nabo. (1 Kodinda 11:1; 1 Petelo 2:21) Kilomba kukōkela mu kusaka kwetu ku lupusa lwandi ne ku boba bāapele lupusa. (Efisesa 5:21; Bahebelu 13:17) Kishintulula kwikala mukristu mwipāne, mubatyijibwe, witabija biselwa byonso ne madyese a mu mwingilo atamba ku kuno kwipāna. Lo lupungu lwisambila’po Yesu amba boba bonso benda kwadi bepatyike’lo mwanda wa kusengwa ne kutūkijibwa mutyima. Lelo nobe wilwitabije?—Yoano 8:31, 32.
5 Kutūkijibwa mutyima aku tupatyikilwe mu lupungu—lelo bino bishima kebītupilepo? Nabubine, kebītupilepo, mwanda Yesu wānene’mba lupungu lwandi ‘i luyampe.’ Kino kishima kishintulula kutalala, kusangaja, kwendelamo. (Mateo 11:30, ; Luka 5:39; Loma 2:4; 1 Petelo 2:3) Byādi sendwe mukatampe wa mbao, kimweka bu pavule, Yesu wādi upunga matempa a bikasu ne mpungu, ne wādi ukokeja kuyuka muswelo wa kukuta lupungu lwendelemo mwanda wa kuvuija mwingilo mufwaninwe mu muswelo wendelemo. Wādi ukokeja kutūla nkata nansha kiseba kya boya bunekena munshi mwa mitabi mipapalale ya lupungu. Mpungu mivule ipungwanga uno muswelo mwanda wa kutyina’mba yakapelula nansha kutapa bilonda bikatampe mu nshingo. Muswelo umo onka, lupungu lwakyelekejo lwitwityila’mo Yesu ‘i luyampe.’ Nansha shi kwikala wandi mwana-bwanga kulomba myanda ne biselwa bivule, ke mwandapo uleta masusu ne bisanso bikomo ino utūkija mutyima. Mbila ya shandi Wamūlu, Yehova, keilemangapo nansha patyetye.—Kupituluka 30:11; 1 Yoano 5:3.
6 Kudi kintu kikwabo kilenga lupungu lwa Yesu lwikale ‘luyampe’ nansha lupēla kusela. Pānene’mba: “Twela[i] mu lupungu lwami lwa bu-umpika,” wādi usaka kushintulula kintu kimo mu miswelo ibidi. Shi wādi wisambila pa lupungu lwa bipanda bibidi, lupatyikwanga banyema babidi batongelwe mwanda wa kukoka kiselwa kilēma, nanshi wādi witwita tukapatyikwe mu lupungu lumo nandi. Dino i dyese dikatampe kashaa—dya kuyuka’mba Yesu upatyikilwe pamo netu ku mutamba mukwabo wa lupungu ukoka kiselwa kyetu kilēma! Kadi, shi Yesu wādi wisambila pa lupungu lwa mutembo lwingidijanga babidimye, nankyo wādi usaka kwitulombola muswelo wakupēleja kiselwa kyo-kyonso kilēma twikale kwikisela pakubulwa makambakano. Mu miswelo yonso ibidi, lupungu lwandi i nsulo ya kutūkijibwa mutyima kwabine mwanda witupa kikulupiji kya’mba: “Amiwa ne wakukōkela, kadi ngidi ne bumvu pa mutyima.”
7 Ino lelo, i kika kyotufwaninwe kulonga shi tumvwana’mba kiselwa kya bikambija bya umbūmi kyotuselele kilēma bininge tubashilula ne kwishenka nakyo? Bamo-bamo bakokeja kulanga pakubulwa kwendelamo amba lupungu lwa kwikala mwana-bwanga wa Yesu Kristu i lukomo bininge nansha kadi’amba lulomba bintu bivule, aku bayukile biyampe’mba kukwatakanya būmi difuku ne difuku kyo kintu kibalēmena kupita. Bantu bakwabo badi mu ino ngikadilo balekanga kutanwa ku kupwila kwa bwine-Kristu, nansha kadi bemikanga mwingilo wabo wa kutambila mu busapudi, na kulanga’mba padi bakokeja kutūkijibwa mutyima. Inoko, kino i kilubo kikatampe.
8 Tusangele bininge pa kuyuka’mba lupungu lwitwityila’mo Yesu ‘i luyampe.’ Shi ketwipatyikilemopo biyampe, lukokeja kwitupelula bilonda. Pa kino, tufwaninwe kutadija lupungu lutentekelwe pa mapuji etu. Shi pamwanda wa buluji kampanda, lupungu kelupungilwepo biyampe nansha kadi lupatyikilwe bibi, kwilwingidija kekuketulombepo enka kulonga bukomo bukatampe kete ino kadi kuketuletela bisanso. Mu bishima bikwabo, shi mingilo ya kiteokratike keimweka bu kiselwa kilēma kotudi, tufwaninwe kubandaula mwanda wa kuyuka shi twibivuijanga mu muswelo wendelemo. I kika kitutonona tuvuije ino mingilo? Lelo twikalanga beteakanye senene kitatyi kyotwendanga ku kupwila? Lelo twiteakanyanga kungitu ne kumushipiditu kitatyi kyotutambilanga mu mwingilo wa busapudi? Lelo tusangelanga kipwano kilumbuluke kyabulunda na bana betu bakwabo mu kipwilo? Ne kupityidila, i kipwano’ka kyotudi nakyo na Yehova Leza ne wandi Mwana Yesu Kristu?
9 Shi twitabije na mutyima umo kutwela mu lupungu lwitwityila Yesu ne kwifunda muswelo wa kwipatyika’lo biyampe, kekudipo buluji botukelumwena bu kiselwa kekikokejika kuselwa. Nabubine, shi tubandaule ino ngikadilo—Yesu upatyikilwe mu lupungu lumo netu—kekitukomenepo kuyuka i ani uselele bulēmi bukatampe. Kidi pamo bwa mwana wifunda kwenda usendalele ku kakinga kandi ulanga’mba i aye utakika kakinga, ino nabubine, i mbutwile wandi wikatakika. Byadi Tata wabuswe, Yehova Leza uyukile mikalo yetu ne bukomo bwa ngitu yetu, ne witupanga bisakibwa byetu kupityila kudi Yesu Kristu. Polo wānene’mba: “Leza wami ukemupelelela byonso byo umbudilwe, shi bika, shi bika, monka mwikadile bupeta bwandi bwa ntumbo mudi Kidishitu Yesu.”—Fidipai 4:19; enzankanya na Isaya 65:24.
10 Bakristu bavule bepāne baikele kusangela uno mwanda kupityila ku myanda yēbafikile. Kimfwa, Jenny wāmwene’mba kwingila bu pania mukwashi kweji ne kweji ne kuvuija mwingilo muvule wa kitatyi kyonso ku kaji byāmuletele kupepwa mutyima kukatampe. Ino pano unena’mba nabubine, mwingilo wa bu-pania wāmukweshe mwanda wa kwikala na būmi bujalale. Kukwasha bantu bayuke bubinebine bwa mu Bible ne kumona muswelo obalamuna būmi bwabo mwanda wa kwitabijibwa na Leza—kino kyo kintu kyāmuletele nsangaji mikatampe mu būmi bwandi bwa mingilo mivule. Witabije na mutyima onso binenwa bidi mu Nkindi bya’mba: “Dyese dya Yehova—dipeteja bupeta, kadi kalundilekopo kanjia nansha kamo kene.”—Nkindi 10:22.
Kiselwa Kipēla
11 Kutentekela ku lupungu ‘luyampe’ lwētwityila’mo, Yesu witupa kikulupiji’mba: “Kiselwa kyami nakyo kyonka kipēla.” Lupungu ‘luyampe’ lupēlejanga mingilo; shi kadi ne kiselwa kine kipēlejibwe kala, bine mwingilo uletanga nsangaji. I kika kyādi kisaka kunena Yesu pa kwingidija kino kishima?
12 Tubandaulei mukokeja kulongela kidimye shi kasake kupa bandi banyema mingilo mikwabo, kimfwa baleke kudima madimi ino bakoke dikalo. Dibajinji ukatalula kikasu ne kupwa wakutyilako dikalo. Ukekala mwanda wakubulwa kwendelamo shi akutyile kikasu ne dikalo, byonso bibidi pamo ku banyema. Muswelo umo onka, Yesu kādipo usapwila bantu amba batenteke kiselwa kyandi pangala pa byobya byobādi baselele kala, mhm. Wāsapwidile bandi bana-babwanga’mba: “Kekudipo mwingidi nansha umo ukokeja kwingidila bamfumwandi babidi pamo.” (Luka 16:13, MB) Nanshi, Yesu wādi usakila bantu balonge butongi. Lelo bādi basaka kwendelela na kusela biselwa bilēma byobādi baselele kala’ni, nansha kadi bādi basaka kwibitūla panshi ne kwitwika byobya byāadi wibetyila? Yesu wēbayukije na buswe bonso amba: “Kiselwa kyami nakyo kyonka kip[ē]la.”
13 Mu mafuku ādi Yesu panopantanda, bantu bādi beshenka na kiselwa kilēma kyobātwikilwe na balupusa bakasusu bene Loma ne bakulumpe ba mitōtelo ya dijina bitupu bādi banzazangi. (Mateo 23:23) Mu kukimba muswelo wakufundula kiselwa kilēma kya bijila bya bene Loma, bantu bamo-bamo bādi bafwila kwalamuna myanda abo bene. Bēkūja mu bulwi bwa myanda ya kipolitike, ino byēbafikije kubi. (Bilongwa 5:36, 37) Bakwabo bādi basumininwe mwanda wa kulongolola ngikadilo yobādimo na kwipāna bininge mu kukimbakimba byabupeta. (Mateo 19:21, 22; Luka 14:18-20) Pebālombwele Yesu muswelo obādi bakokeja kutūkijibwa mityima na kwibeta bekale bandi bana-babwanga, bonso kebāitabijepo. Bādi bekaka kutūla kiselwa kyobādi baselele kala, nansha byokyādi kilēma, ne kwitwika kiselwa kya Yesu. (Luka 9:59-62) Bine kyādi kilubo kikatampe!
14 Shi ketutadijepo biyampe, netu tukokeja kulonga kilubo kya muswelo umo dyalelo. Kwikala bana-babwanga ba Yesu, kwitupa bwanapabo bwa kuleka kulondalonda bitungo ne myanda ya muswelo umo na ilonga bantu ba ino ntanda. Nansha shi tufwaninwe kwingila bininge mwanda wa kumona bisakibwa bya difuku ne difuku, ketufwaninwepo kukokela milangwe yetu yonso pa bino bintu. Ino, kuzumbija mutyima pamwanda wa mwakukwatakenya būmi ne kilokoloko kya kukimbakimba bintu byabupeta bikokeja kwingidija lupusa lukatampe motudi. Shi twibishitwile dishinda, bilokoloko bya uno muswelo bikokeja kujimankanya bubinebine botwāitabije na mutyima umo. (Mateo 13:22) Shi tukepāne nakampata ku kuvuija bino bilokoloko, biselwa byetu bya bwine-Kristu bikamweka bu bitupa bukōke ne tukasaka kwibivuija bukidibukidi ne pakubulwa kutako mutyima. Nabubine ketukokejapo kukulupila’mba tukatūkijibwa mutyima na mwingilo otwingidila Leza shi twiulonga na milangwe ya uno muswelo.
15 Yesu wālombwele’mba būmi bwansangaji kebutambepo ku kulonga bukomo bwa kuvuija myanda yonso yotusaka, ino bukatamba ku kuyuka myanda ya mvubu mu būmi bwetu. Wētudyumwine’mba: “Kemukikambakanya muya wenu amba: Le tudya bika? Ne byo tutoma i bika? Nansha bya ku mubidi amba: Tuvwala’ka?” “Lelo muya keukidilepo byakudya nanshi’a?” Kupwa wākokele milangwe yetu pa byoni bya mūlu amba: “Kukusa kebikuse, kwangula nako kebyangula, nansha komeka umbitala, mhm: nanshi Shenu wa mūlu ye wibidisha.” Pādi wisambila pa maluba a mu ntanda wānene’mba: “Kuputuma kebiputuminamo, nansha kujinga butonge mpika. Nanshi [ami] nemunena’mba: Nansha Solomone mu ntumbo yandi yonso kadi[po] muvwikwe pamo nabya, mhm.”—Mateo 6:25-29.
16 Lelo tukokeja kuboila ñeni mu bino bintu byabitupu bitelelwe? Kudi mwanda uyūkene ku muntu yense amba kitatyi kilonga muntu bukomo bukatampe mwanda wa kuvudija bupeta bwandi, wikalanga wipāna nakampata mu kulondalonda myanda ya ino ntanda ne kiselwa kyaselele pa mapuji andi kikalanga kimulēmena kutabuka. Mu ino ntanda mudi bansunga bavule bangula bipa bibi bitamba ku ngikadila yabo ya kukimbakimba lupeto, bisaka byoneke, busongi bukalañane, bukomo bwangitu buzelazela, ne myanda mikwabo. (Luka 9:25; 1 Temote 6:9, 10) Albert Einstein wāpadilwe mpalo ya pa mwaka mwanda wa mwingilo wandi wānene’mba: “Bupeta, ntumbo, kwiyukanya ku bantu ne kwikala na būmi bulumbuluke—bino byonso kebyādipo na mvubu kondi. Ngitabije’mba kwikala na būmi bwendelemo mu muswelo mufwaninwe kyo kintu kiyampe ku muntu yense.” Uno mulangwe upituluka mu madingi āletele mutumibwa Polo amba: “Bwine Leza i bupeta bukata kudi yewa muntu usangala na kyadi nakyo.”—1 Temote 6:6, MB.
17 Kudi mwanda wamvubu oketufwaninwepo kuvulaminwa. Nansha shi kwikala na “būmi bwendelemo mu muswelo mufwaninwe” kuleta kamweno kakatampe, ino būmi bwa uno muswelo abo bwine kebuletangapo nsangaji. Bantu bavule badi na būmi bufwaninwe enka mwanda ngikadilo ibakoma, ino kebadipo na nsangaji. Bible ketusoñanyapo amba tupele kwikala na bupeta ne kwitolwela pakasuku mhm. Uningila pa kwikala muntu ulamete kudi Leza, usangela kyadi nakyo. Enka shi tubwenye bino bintu bibidi potukekala na “bupeta bukata.” Ino lelo i bupeta’ka? Mu uno mukanda umo onka, Polo ulombola’mba boba bapelele “kukulupila bupeta bwa kubulwa ne mwakukulupidila poso konka kudi Leza” “ko kwibīkila bupeta bwa ku mwaka uk[ā]yako ke kyalwilo, amba bakwatyije ku būmi nabo i būmi bulumbuluke.”—1 Temote 6:17-19.
18 Tukatukijibwa mutyima shi twifunde kutūla kiselwa kilēma kyotwitwikile batwe bene, ne tusele kiselwa kipēla kitutwika Yesu. Bavule bāikele kulongolola būmi bwabo mwanda wa bekale kutanwa nakampata mu busapudi bwa Bulopwe bāsokola muswelo wa kwikala na būmi bwansangaji ne kuloelelwa. Bine, kubwanya dino ditabula kulomba kwikala na lwitabijo ne bukankamane, inoko kukokeja kwikala bijika mu dishinda. Ino Bible wituvuluja’mba: “Yewa utentekela luvula kakakunepo, kadi yewa utala makumbi kakangulapo.” (Musapudi 11:4) Nabubine, bintu bivule kebikomangapo shi tutyibe mbila ya kwibilonga. Kipindi kimweka bu kikomo nakampata, i kutyiba mbila. Tukokeja kwisusula bitupu shi tupela kwitabija uno mulangwe. Shi tukankamike ñeni yetu ne twitabije kwikilonga tukabezemuka pa kumona’mba kubapingakena dyese dikatampe. Mulembi-wamitōto witusoñanya’mba: “Ē! bānwe tompai mumone’mba Yehova i muyampe.”—Mitōto 34:8; 1 Petelo 1:13.
“Mukamonanga mityima mitūke biyampe.”
19 Mutumibwa Polo wāvulwije bana-babwanga ba mu kitatyi kya myaka katwa imbajinji amba: “Pa kukatwela mu bulopwe bwa Leza i ponka pa kumona malwa a ntanda ne ntanda.” (Bilongwa 14:22) Uno mwanda ukingidijibwa ne dyalelo. Byenda byoneka ngikadilo ya ino ntanda, masusu atanwa na boba bonso basumininwe kwikala na būmi boloke ne kwipāna kwa bwine-leza akakoma bininge. (2 Temote 3:12; Kusokwelwa 13:16, 17) Ino, twiumvwananga mwēumvwanine Polo pānene’mba: “Tubakalakanyibwa ku mitamba yonso, ino kujikilwa mpika; kadi tubakolelwa, ino kufudilwa mpika; tubapangwapangwa, kadi kulekelelwa mpika; tubakupilwa panshi, ino koneka mpika.” Buluji bwine i mwanda tukulupīle mudi Yesu Kristu witupa bukomo butabukile bwa muntu. (2 Kodinda 4:7-9) Shi twitabije lupungu lwa kwikala bana-babwanga na mutyima wetu onso, tukasangela kufikidila kwa mulao wa Yesu wa’mba: “Mukamonanga mityima mitūke biyampe.”—Mateo 11:29.
[Bipangujo]
1, 2. (a) I kika kyowāikele kulonga umbūmi bobe kyākutūkije mutyima? (b) Kukwatañana na mulao wa Yesu, i kika kifwaninwe kulonga muntu mwanda wa kwikala na mutyima mutūke?
3. (a) I mpungu ya muswelo’ka yādi ingidijibwa mu kitatyi kyāsonekelwe Bible? (b) Lupungu lwādi lwingidijibwa bu kyelekejo kya mwanda’ka?
4. Lupungu lwāityilwe’mo boba bādi benda kudi Yesu lwēnzakanibwe na kika?
5. Mwanda waka kwipatyika lupungu lwa Yesu kewādipo mwanda mukomo?
6. I kika kyālombwele Yesu pa kunena’mba “Twela[i] mu lupungu lwami”?
7, 8. I kilubo’ka kiloñanga bantu bamo-bamo kitatyi kyobalēmenenwanga bininge?
9. Mwanda waka lupungu lwa bwine-Kristu kelukokejapo nansha dimo kwikala bu kiselwa kilēma kekikokejika kuselwa?
10. I myanda’ka yāfikile muntu umo wākwatakenye senene mwingilo wa bu mwana-bwanga?
11, 12. I kika kyāsakile kulombola Yesu pa kunena’mba: “Kiselwa kyami nakyo kyonka kipēla”?
13. I kiselwa’ka kyāselele bantu ba mu kitatyi kya Yesu ne kwālupukile bipa’ka?
14. Kuzumbija mutyima ne kilokoloko kya kukimbakimba bupeta bikokeja kwitulemenena muswelo’ka?
15. I kidyumu’ka kyāletele Yesu pamwanda utala kilokoloko kya kukimbakimba bupeta?
16. I Mwanda’ka otuyukile ulombola bipá bitamba ku ngikadila ya kukimbakimba byabupeta?
17. Bible witusoñanya twikale na mwiendelejo’ka umbūmi bwetu?
18. (a) Muntu ukokeja kutūkijibwa mutyima senene muswelo’ka? (b) I muswelo’ka otufwaninwe kumona kwalamuka kotufwaninwe kulonga?
19. (a) I kika kyotukokeja kukulupila byenda byoneka ngikadilo ya ino ntanda? (b) Byotupatyikilwe mu lupungu lwa Yesu, i kika kyotukulupīle?
Ukashintulula Namani?
◻ Lupungu luyampe lwitusakila Yesu i lupungu’ka?
◻ I kika kyotufwaninwe kulonga shi tumvwane’mba lupungu lwetu lubaikala kiselwa kilēma?
◻ I kika kyālombwele Yesu pa kunena’mba: “Kiselwa kyami nakyo kyonka kipēla”?
◻ Tukokeja kukulupila’mba kiselwa kyetu kikekala nyeke kipēla mwanda waka?